B’a diman suklu, yɛ be timan sran dan

1, 2. ?Abonuan sa benin yɛ Piɛli nin Zan be yoli i Ɲanmiɛn sua’n i anuan’n i wun lɛ-ɔ?

SRAN’M b’a yia kpanngban kpa. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn mindi w’a sin, yɛ wia’n boman ngowa. Zifu nga be klo Ɲanmiɛn’n, nin Klisi i sɔnnzɔnfuɛ’m be su wlu Ɲanmiɛn sua’n i awlo klun’n nun. Afin “Ɲanmiɛn srɛlɛ dɔ’n”a w’a wie ju. (Yol. 2:46; 3:1) Piɛli nin Zan be wluwluli sran’m be nun naan bé kɔ́ Ɲanmiɛn sua’n i anuan nga be flɛ i Klanman’n i wun lɔ. Sran’m be ijɔlɛ’n ɔ nin be ja bo’n i tɛlɛ’n ti’n, lika’n ti woyowoyo. Kannzɛ bɔbɔ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ be ti bian kun i nɛn’n. Ɔ le afuɛ ablanan (40) tra su, yɛ ɔ srɛsrɛ like. Bian sɔ’n kɛ bé wú i’n i ja’m be timan kpa.—Yol. 3:2; 4:22.

² Kɛ Piɛli nin Zan bé mántan anuan’n lɔ’n, bian’n kannin ndɛ ng’ɔ kɛn i titi fa srɛsrɛ sika’n. Yɛ akoto’m be jrannin-ɔn. Bian’n niannin be siin, yɛ Piɛli seli kɛ: “N leman sika nin sika ɔkwlɛ. Sanngɛ like nga n le i’n, yɛ ń fá mán wɔ-ɔ. Zezi Klisi m’ɔ fin Nazarɛti’n i dunman nun, nanti!” Kpɛkun Piɛli trali bian’n i sa’n naan ɔ jaso. Kpɛkun waka, yɛ bian’n jasoli-ɔ. Kpɛ klikli ng’ɔ́ jáso jrán’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. Kɛ sran nga be o lɛ’n be wunnin i sɔ’n be nuan boli be wun dan. (Yol. 3:6, 7) Kɛ bian’n niɛnnin i ja’n m’ɔ yoli kɛ ɔ́ tíatía su kan, m’ɔ wunnin kɛ w’a yo kpa’n, yɛ ɔ tu kpɛnnin-ɔn. Kpɛkun ɔ mɛnnin i nɛn’n su manmannin Ɲanmiɛn.

3. ?Like m’ɔ leman wunsu mɔ bian nga laa i ja timan kpa’n ɔ nin sran nga be yiali lɛ’n be kwla ɲɛn i’n yɛle benin?

³ Sran’m be wun bliblili be. Ɔ maan be wanndi ɔli Piɛli nin Zan mɔ be jinjin Salomɔn i kpata’n i bo lɛ’n be wun lɔ. Piɛli yiyili sa ng’ɔ juli lɛ’n nun kleli be. Laa’n, Zezi jrannin lika kunngba sɔ’n nun kleli sran’m be like. (Zan 10:23) Like nga Piɛli kunndɛli kɛ be nga b’a yia lɛ’n, ɔ nin bian nga laa i ja timan kpa’n be ɲɛn i’n, i kpa tra sika nin sika ɔkwlɛ. Asa kusu’n i kpa tra juejue mɔ sran kun kwla yo’n. Yɛle kɛ ɔ su man be atin naan be kaci be akunndan’n, naan be nunnun be sa tɛ mun, naan be kaci Zezi Klisi m’ɔ ti Zoova i “Sran cinnjin kpafuɛ ng’ɔ man nguan’n” i sɔnnzɔnfuɛ.—Yol. 3:15.

4. (1) ?Kɛ mɔ Piɛli nin Zan be yoli bian kun i juejue’n ti’n, ndɛ benin yɛ ɔ́ wá tɔ́-ɔ? (2) ?Kosan nɲɔn benin mun yɛ é wá tɛ́ be su-ɔ?

⁴ Cɛn sɔ’n yoli i liɛ ngunmin. Yɛle kɛ sran kun yoli juejue, ɔ maan ɔ kwla nanti siɛn’n. Yɛ be mannin sran kpanngban wie’m be atin naan be si Ɲanmiɛn ndɛ’n i kpa naan be nanti kɛ nga Ɲanmiɛn klo’n sa. (Kol. 1:9, 10) Asa ekun’n, sa sɔ’n ti’n, ndɛ wá tɔ́ Klisi i sɔnnzɔnfuɛ kpa mun nin kpɛnngbɛn mun be afiɛn. Afin kpɛnngbɛn sɔ’m be kunndɛman kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be bo jasin fɛ nga i waan be bo’n. (Yol. 1:8) Wafa nga Piɛli nin Zan mɔ “b’a diman suklu,” m’ɔ kusu “be timan sran dan’n,” be boli jasin kleli sran mun’n, ɔ yo ɲɛnmɛn dan. ?Ngue like yɛ wafa nga be boli jasin fɛ’n, ɔ nin akunndan nga be buli’n ɔ kle e-ɔ?b (Yol. 4:13) Kɛ be kleli Piɛli nin Zan nin Zezi i sɔnnzɔnfuɛ onga’m be yalɛ’n be jrannin kekle. ?Wafa sɛ yɛ e kwla sɔnnzɔn be-ɔ?

Nán ‘e bɔbɔ e fanngan nun-ɔn’ (Yol. 3:11-26)

5. ?Ngue yɛ wafa nga Piɛli kannin ndɛ kleli sran mun’n ɔ kle e-ɔ?

⁵ Piɛli nin Zan be jinjin sran’m be ɲrun lɛ. Be si kɛ sran sɔ’m be nun wie’m be kpannin kɛ be bobo Zezi waka kun su ɔ nin-a cɛman. (Mar. 15:8-15; Yol. 3:13-15) Piɛli seli be kɛ bian nga i ja timan kpa m’ɔ yoli juejue’n, Zezi i dunman nun ti yɛ ɔ yoli juejue-ɔ. Nanwlɛ, blɛ sɔ’n nun’n ɔ kleli kɛ ɔ ti yakpafuɛ. W’a seman kɛ, kɛ mɔ ndɛ sɔ’n kwla lo sran’m be ngasi’n ti’n, ɔ́ kpɛ́ i wun kan. Ɔ seli be weiin kɛ be sa o Klisi i wie’n nun. Kannzɛ bɔbɔ Piɛli kannin ndɛ sɔ’n, sanngɛ w’a faman be wun ya. Afin ‘i nun mɔ bé yó sa sɔ’n be siman kɛ ɔ ti tɛ.’ (Yol. 3:17) Ɔ flɛli be kɛ i niaan, kpɛkun ɔ kannin Ɲanmiɛn Sielɛ’n i su ndɛ mɔ be wla fanngan’n kleli be. Ɔ seli be kɛ sɛ be kaci be akunndan’n naan be lafi Klisi su’n, Zoova maan ‘be wun jɔ́ be kpa fɔuun.’ (Yol. 3:19) I kunngba’n, kɛ é kán jɔlɛ ng’ɔ cɛ kan’n Ɲanmiɛn wá dí sran mun’n i ndɛ’n, maan e yo yakpafuɛ, nán maan e kpɛ ndɛ’n i wun. Sanngɛ ɔ fataman kɛ e wɔ sran’m be safle annzɛ e di be jɔlɛ. Kɛ nga Piɛli fa yoli’n sa’n, maan e lafi su kɛ sran sɔ’m be kwla kaci e niaan cɛn wie. Kpɛkun maan e fa be ɲin e sie i Ɲanmiɛn Sielɛ’n i su ndɛ m’ɔ wla fanngan’n su.

6. ?Wafa sɛ yɛ Piɛli nin Zan be kleli kɛ be ti wun ase kanfuɛ-ɔ?

⁶ Akoto’m be ti wun ase kanfuɛ. B’a seman kɛ be bɔbɔ be fanngan nun yɛ be yoli abonuan sa sɔ’n niɔn. Afin Piɛli seli kɛ: “?Ngue ti yɛ amun nian e siin kɛ e bɔbɔ e fanngan nun annzɛ Ɲanmiɛn mɔ e su i kpa’n, i ti yɛ e yoli maan bian’n kwla nantili-ɔ?” (Yol. 3:12) Piɛli nin akoto onga’m be si kɛ sɛ Ɲanmiɛn i junman nga be di’n i bo gua kpa’n, ɔ finman be bɔbɔ, sanngɛ ɔ fin Ɲanmiɛn i tinmin’n. Ɔ maan manmanlɛ’n ti Zoova nin Zezi be liɛ.

7, 8. (1) ?Ngue yɛ e kwla uka sran mun naan b’a ɲɛn i-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ Piɛli i ndɛ ng’ɔ kannin seli kɛ ‘like kwlaa wá káci uflɛ’n,’ ɔ kpɛn su andɛ-ɔ?

⁷ E kusu kɛ é bó Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n, ɔ fata kɛ e yo wun ase kanfuɛ. Andɛ’n, Ɲanmiɛn fɛmɛn i wawɛ’n manman sran mun naan be yo sran’m be juejue. Kannzɛ bɔbɔ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ e kwla uka sran mun naan be lafi Ɲanmiɛn nin Klisi be su naan be ɲan like nga Piɛli maan sran’m be ɲɛnnin i’n wie. Yɛle kɛ bé yáci be sa tɛ mun cɛ́ be, yɛ Zoova maan be wun jɔ́ be kpa fɔuun. Afuɛ kwlakwla’n, sran kpanngban be klunklo su’n be fɛ i sɔ ajalɛ’n yɛ be yo be batɛmun. Ɔ maan be kaci Klisi i sɔnnzɔnfuɛ.

⁸ ‘Blɛ nga like kwlaa káci uflɛ’ mɔ Piɛli kɛnnin i ndɛ’n i nun yɛ e o yɛ. “Blɛ sɔ’n yɛ laa’n, Ɲanmiɛn sinnin i nuan ijɔfuɛ’m be lika kɛnnin i ndɛ’n niɔn.” yɛ ndɛ nga be kannin’n kpɛnnin su afuɛ 1914 nun. Afin afuɛ sɔ’n nun yɛ Ɲanmiɛn tɛkɛli i Sielɛ’n ɲanmiɛn su lɔ-ɔ. (Yol. 3:21; Jue. 110:1-3; Dan. 4:16, 17) I sin’n, Klisi boli junman ng’ɔ fata kɛ be di naan Ɲanmiɛn i sulɛ kpafuɛ’n w’a sɛ i sin asiɛ’n su’n, i su nianlɛ bo. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, sran kpanngban kpa be bali Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ’n nun. Ɔ maan be o be nga Ɲanmiɛn sie be’n be nun wie. Be wlali nzuɛn laa liɛ m’ɔ saci sran’n i ase, kpɛkun be ‘fali nzuɛn uflɛ mɔ Ɲanmiɛn yili i kɛ i bɔbɔ fa klo’n sa.’ (Efɛ. 4:22-24) Kɛ nga Ɲanmiɛn maan bian nga i ja timan kpa’n yoli juejue’n sa’n, i wafa kunngba’n Ɲanmiɛn i wawɛ’n ti yɛ maan klɔ sran’m be kwla di junman dan sɔ’n niɔn. Kɛ Piɛli sa’n, maan e si Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun junman di, yɛ maan e fa kle sran’m be like yakpa su. Sɛ e kwla ukali sran wie naan ɔ kacili Klisi i sɔnnzɔnfuɛ’n, maan e wun i wlɛ kɛ i sɔ’n fin Ɲanmiɛn i tinmin’n, ɔ finman e bɔbɔ.

“E kwlá yaciman be ndɛ kanlɛ” (Yol. 4:1-22)

9-11. (1) ?Ndɛ nga Piɛli nin Zan be kannin’n ti’n, ngue yɛ Zifu’m be kpɛnngbɛn’m be yoli-ɔ? (2) ?Sanngɛ ndɛ benin yɛ akoto’m be kannin-ɔn?

⁹ Ndɛ nga Piɛli kannin’n, ɔ nin bian mɔ laa i ja yo i ya’n i kpankpanlɛ’n, ɔ nin tu kpɛnlɛ m’ɔ su tu kpɛn’n ti’n, lika’n yoli woyowoyo. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn sua’n nun gladi difuɛ’m be su kpɛn’n, ɔ nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun be bali naan bé wá sí like nga ti yɛ lika’n ti sɔ’n. Ɲanmiɛn sua’n nun gladi difuɛ’m be su kpɛn’n yɛ ɔ nian Ɲanmiɛn sua’n su-ɔ. Sran sɔ’m be ti Sadisefuɛ. Yɛ Sadisefuɛ’m be kusu be le kwlalɛ, be le sika yɛ be yo Politiki. Be yo like kwlaa nga be kwla yo’n naan be nin Rɔmunfuɛ mun be afiɛn w’a kwla sɛ’n. Ɲanmiɛn i mmla mɔ Farizifuɛ’m be klo i kpa’n, be liɛ’n be kpalo i. Kpɛkun be lafiman sran cɛnlɛ ndɛ’n su.c Kɛ be wunnin kɛ Piɛli nin Zan be o Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ be su kan Zezi i cɛnlɛ’n i ndɛ yakpa su’n, i sɔ’n yoli be ya kpa.

¹⁰ Sran sɔ mɔ be kpɔ Piɛli nin Zan’n, be fali ya kpa. Ɔ maan be wlali be bisua. Yɛ kɛ lika cɛnnin’n, be fa be ɔli Zifu’m be jɔlɛ difuɛ dandan’m be ja su. Jɔlɛ difuɛ sɔ’m be bu be wun sran kpa tra be wiengu mun. Ɔ maan be ɲrun’n, Piɛli nin Zan be leman atin be kleman sran’m be like Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ. Afin “b’a diman suklu,” yɛ “be timan sran dan.” Yɛle kɛ b’a diman suklu Zifu’m be suklu dandan’m be nun. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, be kannin ndɛ’n weinwein, yɛ srɛ w’a kunman be. I sɔ liɛ’n boli jɔlɛ difuɛ’m be nuan. ?Ngue ti yɛ Piɛli nin Zan be sili ndɛ’n i kan sɔ-ɔ? Like nga ti yɛ be sili ndɛ’n i kan’n i kun yɛle kɛ “be nin Zezi be sannin nun.” (Yol. 4:13) Wafa nga be Min Zezi kleli like’n, ɔ kle kɛ ɔ le kwlalɛ. W’a kleman like kɛ nga mmla klɛfuɛ’m be fa yo’n sa.—Mat. 7:28, 29.

¹¹ Jɔlɛ difuɛ’m be seli akoto’m be kɛ be yaci jasin bolɛ. Blɛ sɔ’n nun kusu’n, kɛ jɔlɛ difuɛ’m be kan ndɛ kun’n, ndɛ sɔ’n le ta kpa. Be yɛ lemɔcuɛ nga be sinnin lɛ’n be nun’n, be seli kɛ Zezi ‘nin kunlɛ fata’n’ niɔn. (Mat. 26:59-66) Sanngɛ srɛ w’a kunman Piɛli nin Zan. Be jrannin sran sɔ mɔ be le sika, mɔ be dili suklu, mɔ kusu sran’m be sro be kpa’n be ɲrun be kannin ndɛ yakpa su, ɔ nin aɲinyiɛ su kleli be. Be seli kɛ: “Sɛ Ɲanmiɛn ɲrun’n ɔ ti su kɛ e fa amun ndɛ’n su naan e yaci Ɲanmiɛn i liɛ lɛ’n, amun bɔbɔ amun bu i sin be nian. E liɛ’n, like nga e wunnin i’n, ɔ nin ndɛ nga e tili’n, e kwlá yaciman be ndɛ kanlɛ.”—Yol. 4:19, 20.

12. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan srɛ w’a kunman e jasin fɛ’n i bolɛ’n nun-ɔn?

¹² ?A ti yakpafuɛ kɛ be sa wie? ?Sɛ ɔ fata kɛ a bo jasin fɛ’n kle aɲanbeunfuɛ kun, annzɛ sran kun m’ɔ dili suklu dan’n, annzɛ sran kun mɔ sran’m be sro i ɔ asa’n su lɔ’n, wafa sɛ yɛ ɔ wun yó wɔ-ɔ? ?Yɛ sɛ ɔ awlofuɛ mun, annzɛ ɔ wiengu suklu ba, annzɛ ɔ wiengu junman difuɛ’m be sri wɔ Zoova i Lalofuɛ mɔ a ti’n ti’n, wafa sɛ yɛ ɔ wun yó wɔ-ɔ? ?Srɛ kún wɔ? Sɛ ɔ ti sɔ’n, a kwla wun sa sɔ’n i trawlɛ. I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, ɔ kleli i akoto mun wafa nga be kwla kan like nga be lafi su’n i ndɛ aɲinyiɛ su naan srɛ w’a kunman be’n. (Mat. 10:11-18) Kɛ Zezi cɛnnin nguan’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ ‘ɔ nin be o nun cɛn kwlaa lele mɛn’n fá wíe.’ (Mat. 28:20) Zezi ti’n, ‘junman difuɛ nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n,’ ɔ kle e wafa nga e kwla kan like nga e lafi su’n i ndɛ e kle sran mun’n. (Mat. 24:45-47; 1 Piɛ. 3:15) Yɛ e aɲia’m be bo yɛ be kle e i sɔ yolɛ-ɔ. I wie yɛle Klisifuɛ mun nin be junman’n aɲia’n. Asa ekun’n, fluwa nga be nun ndɛ’n taka Biblu’n su’n, be uka e i sɔ yolɛ nun wie. I wie yɛle ndɛ akpasua “Kosan mɔ Biblu’n tɛ be su’n,” m’ɔ o jw.org su’n. ?A tran aɲia’m be bo titi? ?Yɛ a fa fluwa nga anuannzɛ’n yi be’n fa uka ɔ wun? Sɛ a yo sɔ’n, á yó yakpafuɛ yɛ ɔ klun su titiman wɔ jasin fɛ’n i bolɛ’n nun. Ɔ maan kɛ nga akoto’m be fa yoli’n sa’n, a su manman like fi atin naan ɔ tanndan ɔ ɲrun, naan w’a kanman Biblu’n nun ndɛ m’ɔ yo ɲɛnmɛn mɔ a suannin’n w’a kleman sran.

“Be srɛli Ɲanmiɛn” (Yol. 4:23-31)

13, 14. ?Sɛ sran wie’m be tanndan ɔ ɲrun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ a yo-ɔ? ?Yɛ ngue ti-ɔ?

¹³ Kɛ be yacili Piɛli nin Zan be nun cɛ’n, be nin asɔnun’n i nunfuɛ onga mun be yiali. Kpɛkun be kwlaa be bo yoli kun “be srɛli Ɲanmiɛn” naan ɔ man be fanngan naan b’a bo jasin fɛ’n titi. (Yol. 4:24) Afin Piɛli si kɛ sɛ sran kun waan ɔ́ yó Ɲanmiɛn i klun sa’n naan ɔ lafi i bɔbɔ i wunmiɛn’n su’n, i sɔ’n timan ngwlɛlɛ ayeliɛ. Blɛ wie nun’n, ɔ lafili i wun su dan. Ɔ maan ɔ seli Zezi kɛ: “Kannzɛ bɔbɔ be kwlaa be yaci wɔ’n, sanngɛ min liɛ’n, n su yaciman wɔ le!” Yɛ kɛ nga Zezi fa kannin’n sa’n, w’a cɛman, Piɛli yoli srongble. Ɔ seli kɛ ɔ siman Zezi m’ɔ ti i janvuɛ nin i like klefuɛ’n. Sanngɛ Piɛli fali sa sɔ’n fa tuli i wun fɔ.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ Fualɛ nga e fua kɛ é kán Klisi i ndɛ’n, i ngunmin kwlá yoman naan y’a di junman sɔ’n y’a guɛ i ti nin i bo. Ɔ maan sɛ sran wie’m be waan bé tánndan ɔ ɲrun naan a yaci Ɲanmiɛn sulafilɛ annzɛ a yaci jasin fɛ’n i bolɛ’n, nian Piɛli nin Zan be ajalɛ’n su. Srɛ Zoova naan ɔ man ɔ wunmiɛn. Yɛ kunndɛ ukalɛ asɔnun’n i nunfuɛ’m be sa nun. Sa nga be o ɔ su’n, bo su kle asɔnun kpɛnngbɛn mun nin aniaan nga be ɲin w’a ti Ɲanmiɛn sulɛ nun’n. Srɛlɛ nga bé srɛ́ mán wɔ’n, ɔ́ mán ɔ wunmiɛn kpa.—Efɛ. 6:18; Zak. 5:16.

15. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ be nga blɛ wie nun’n, be yacili jasin fɛ’n i bolɛ’n be sa sin bubu be-ɔ?

¹⁵ Sɛ sa wie ti’n, a yacili jasin fɛ’n i bolɛ’n, nán maan ɔ sa sin bubu wɔ. Nán ɔ wla fi su kɛ, kɛ Zezi wuli’n, i akoto’m be kwlaa be yacili jasin fɛ’n i bolɛ blɛ wie nun. I sin yɛ be wa dili junman sɔ’n ekun-ɔn. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) Asa ekun’n, nán maan sa nga a yoli be laa’n ti’n ɔ sa sin bubu wɔ, sanngɛ fa be tu ɔ wun fɔ nun, yɛ fa wla sran uflɛ fanngan.

16, 17. ?Ngue yɛ srɛlɛ nga Klisi i sɔnnzɔnfuɛ’m be srɛli Ɲanmiɛn Zerizalɛmun lɔ’n kle e-ɔ?

¹⁶ ?Sɛ mɛn siefuɛ’m be kle e yalɛ’n, kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn’n, ndɛ benin yɛ ɔ fata kɛ e kan-ɔn? Maan e sie i nzɔliɛ kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a srɛman Ɲanmiɛn kɛ ɔ yo naan b’a kleman be yalɛ. Afin be wla w’a fiman ndɛ nga Zezi kannin’n su. Ɔ seli kɛ: “Sɛ be kleli min yalɛ’n, bé klé amun yalɛ wie.” (Zan 15:20) I sɔ’n ti’n, kɛ be srɛli Zoova’n be seli i kɛ ɔ ‘fɛ i ɲin sie’ i wlanwlanlɛ nga be wlanwlan be’n su. (Yol. 4:29) Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be wunnin like nga ti yɛ sa sɔ’n juli’n i wlɛ. Be wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n dun mmua seli kɛ bé wá klé be yalɛ. Ndɛ sɔ’n yɛ ɔ su kpɛn su-ɔ. I nun mɔ Zezi klé be Ɲanmiɛn srɛlɛ’n, ɔ seli be kɛ be srɛ Ɲanmiɛn naan i klun sa’n kpɛn su asiɛ’n su wa. Ɔ maan kannzɛ mɛn siefuɛ’m bé yó sɛ yó sɛ-o, saan Ɲanmiɛn ‘klun sa’n kpɛ́n su asiɛ’n su wa.’—Mat. 6:9, 10.

¹⁷ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be kunndɛli kɛ bé yó Zoova i klun sa’n. I sɔ’n ti’n, be srɛli i be seli kɛ: “Uka ɔ sufuɛ mun naan be kan ɔ ndɛ’n yakpa su titi.” Kɛ be srɛli sɔ’n, Zoova w’a sisimɛn i bo, ɔ tɛli be su. Afin “lika nga be o nun’n kejeli, kpɛkun Ɲanmiɛn wawɛ’n jrali be kwlaa be su. Ɔ maan be kannin Ɲanmiɛn i ndɛ’n yakpa su.” (Yol. 4:29-31) Like fi kwlá yoman naan Ɲanmiɛn i klun sa’n w’a kpɛnman su. (Eza. 55:11) Kannzɛ like ng’ɔ tanndan e ɲrun’n ti dan’n, kannzɛ e kpɔfuɛ’m be le kwlalɛ’n, sanngɛ sɛ e srɛ Ɲanmiɛn’n, e kwla lafi su kɛ ɔ́ mán e wunmiɛn naan y’a kwla kɛn i ndɛ’n yakpa su titi.

“Nán sran mun yɛ a buali ato kleli be-ɔ, sanngɛ Ɲanmiɛn-ɔn” (Yol. 4:32–5:11)

18. ?Wafa sɛ yɛ Zerizalɛmun lɔ asɔnun’n i nunfuɛ’m be ukali be wiengu-ɔ?

¹⁸ Asɔnun uflɛuflɛ sɔ mɔ be tɛkɛli i Zerizalɛmun lɔ’n, ɔ wa trɛli. I nunfuɛ’m be wa trali sran akpi nnun (5.000).d Kannzɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ sɔ’m be finwlɛ’n ti wafawafa’n, sanngɛ “be kwlaa be bo yoli kun,” b’a bubuman be wun nun, be akunndan’n yoli kun. (Yol. 4:32; 1 Kor. 1:10) Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be srɛli Zoova kɛ ɔ yra be ɲin mɔ be mian’n su. Sanngɛ nɛ́n i ngba-ɔ. Be suannin be wiengu bo Ɲanmiɛn sulɛ nun. Yɛ kɛ be wiengu sa mian’n, be ti i wun ɲanman nun. (1 Zan 3:16-18) I wie yɛle like nga Zezi i sɔnnzɔnfuɛ nga be flɛ i Zozɛfu mɔ akoto’m be tɔnnin i dunman kɛ Baanabasi’n, ɔ yoli’n. Yɛle kɛ ɔ yoli i asiɛ’n i atɛ, kpɛkun i klunklo su’n, ɔ fali sika’n i wunmuan’n mannin naan be fa uka be nga be fin mmua be bali’n. I liɛ’n, bé ká Zerizalɛmun lɛ cɛn kpanngban naan b’a kwla suan be Ɲanmiɛn sulɛ wafa uflɛ’n i su like kpa.

19. ?Ngue ti yɛ Zoova kunnin Ananiasi nin Safira-ɔ?

¹⁹ Ananiasi nin i yi Safira be kusu be yoli be asiɛ liɛ’n i atɛ, kpɛkun be fɛli i sika’n be bali. Be yoli kɛ asiɛ’n i sika’n i wunmuan’n yɛ be fa bali sa. Kusu nn be “fali sika’n i wie fiali.” (Yol. 5:2) Zoova kunnin be. Nán kɛ b’a manman sika kpanngban ti-ɔ. Sanngɛ akunndan nga be buli’n timan kpa, yɛ be kpɛli gblɛ. ‘Nán sran mun yɛ be buali ato kleli be-ɔ, sanngɛ Ɲanmiɛn-ɔn.’ (Yol. 5:4) Ananiasi nin Safira be ti kɛ dunman klofuɛ nga Zezi buli be fɔ’n sa. Sran’m be ɲrun dunman kunndɛlɛ’n yɛ ɔ yoli be cinnjin-ɔn. B’a kunndɛman kɛ Ɲanmiɛn i klun jɔ be wun.—Mat. 6:1-3.

20. ?Zoova i like manlɛ’n i su afɔtuɛ benin yɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n man e-ɔ?

²⁰ Andɛ’n, Zoova i Lalofuɛ kpanngban be nian Zezi i sɔnnzɔnfuɛ klikli’m be ajalɛ’n su. Yɛle kɛ be man be klunklo like be fa suan mɛn wunmuan’n nun jasin fɛ bolɛ junman’n i bo. Be mianman sran fi kɛ ɔ man sika annzɛ ɔ fɛ i blɛ’n fa suan junman sɔ’n i bo. I kpa bɔbɔ’n, Zoova kunndɛman kɛ e su i mianlɛ su annzɛ klunngbɔ su. (2 Kor. 9:7) Like nga e man Zoova’n, sɛ ɔ ti dan-o, sɛ ɔ timan dan-o, nɛ́n i yɛ ɔ ti cinnjin-ɔn. Like ng’ɔ ti cinnjin’n, yɛle sa nga ti yɛ e man’n. (Mar. 12:41-44) Nán maan e yo kɛ Ananiasi nin Safira be sa le. Yɛle kɛ, kɛ é sú Ɲanmiɛn’n, nán e bu e ngunmin e wun akunndan, yɛ nán e kunndɛ dunman. Sanngɛ kɛ Piɛli nin Zan, ɔ nin Baanabasi be sa’n, maan sulɛ nga e su Ɲanmiɛn’n, ɔ fin klolɛ mɔ e klo i’n, ɔ nin klolɛ mɔ e klo e wiengu mun’n.—Mat. 22:37-40.