Pagmamasid sa Kinaban

Guerra na Dai Naggagamit nin Nuklear na mga Armas—Sarong Nuklear na Peligro?

Dawa an sarong guerra na dai naggagamit nin nuklear na mga armas na pinaglabanan sa Europa “magpapalakop nin radyoaktibidad sa mahiwas na mga lugar asin magbubunga nin mahiwas na mga daga na dai maiistaran sa dakol na kapag-arakian,” sabi kan magasin na New Scientist. An dahelan, sono sa sarong report kan School of Peace Studies kan Bradford University, iyo na sa mga pagsalakay segurado na may mapapalabot na nuklear na mga planta nin koryente. “An Alemania sana igwa nin mga 30 nuclear reactor, an Britania 38 asin an Europa sa kabilogan [labing] 120,” sabi kan report. “Dakol pang ibang reactor an pinaplano. An mga istasyon na ini madalion nanggad na salakayon.” Sono sa pagsiyasat, an pagsalakay sa Republika Pederal nin Alemania sana magbubunga nin “sarong dosenang Chernobyl” mantang tinatamaan asin linalaglag nin mga bomba an mga nuclear reactor.

Komplikasyon nin AIDS

An pag-eksister nin bagong virus nin AIDS na puwede man na tumao kan helang pinatunayan nin mga parasiyasat sa Pasteur Institute sa Paris. Sa sarong report, na ipinublikar sa The New England Journal of Medicine, sinda nagsabi: “Maliwanag na an HIV-2, sarong virus na may relasyon pero iba man sa HIV-1, iyo an causa nin AIDS sa nagkapirang taga-West Africa asin na posible an bagong epidemya nin AIDS.” Enot na nalokalisar sa West Africa, an bagong virus irineport na sa Britania, Pransia, Republika Pederal nin Alemania, asin Brazil. Huling an duwang virus magkalaen sa henetiko, an ordinaryong pag-eksamen sa dugo para sa AIDS posible na dai marisa an virus na HIV-2. Kinatatakotan na an pagkakalaen kan duwa orog na makadudugang sa pagkakomplikado nin mga paghihingoa na makanompong nin epektibong bakuna tumang sa helang.

Madonong na mga Gamgam

Bantog para sa palaen na mga salag kaiyan asin sa pagigin madaling makibagay kaiyan, an yellow-throated spinetail nin Brazil may pambihirang abilidad sa pag-olang sa mga naniniba dian—tawo asin hayop. An gamgam kaugalean nang maggibo nin sagkod sa limang salag sa iniistaran kaiyan na kahoy—an saro tanganing istaran asin an iba paon. An garo baga daing gayo naaasikasong mga salag parateng ginigibo na may nagkapirang pinto—an iba bakong totoo—sa ibabaw, sa irarom, asin sa mga gilid. An mga kapidasong hiniluluhan na kublit nin halas tibaad iiba bilang materyales sa pagtogdok sa risang paghihingoa na paluyahon an boot kan mga malaog. An taga-Brazil na ornitologo na si Flávio Crispi Araújo nagbabareta na mantang nagdadakol an mga naniniba sa gamgam, nagdadakol man an mga paon na salag. An gamgam bago pa sanang naheling na naggigibo nin sagkod sa 12 salag sa sarong kahoy!

Sobra Karealistiko

An mga kritiko nagsasabi na an badil na Lazer Tag, na may kakayahan na patamaan an sarong punteriya na ginagamit an banaag nin ilaw na infrared, tibaad sobra karealistiko an pagkadisenyo. An modernong kawatan na badil na ini nagin nakagagadan para sa sarong 19 anyos. Mantang nakikikawat nin guerra-guerrahan sa tolo niang kaamigong hoben sarong matanga na nin banggi, si Leonard Falcon pinaputok an sarong plastik na badil sa sarong tawo na an paghona nia sarong barobata. Idto palan sarong pulis na inapodan tanganing mag-imbestigar sa sarong report nin mga naglilibotlibot na may darang mga badil. Sa kadikloman, namaluan nia an ilaw kan badil na laser kan aki na tunay na putok nin badil asin, sa saro sanang segundo, nagpaputok nin duwa, na nakagadan sa barobata. Nahahadit na an iba tibaad mag-ani man nin kaparehong resulta sa paggamit kan sobra karealistikong kawatan na lazer, an ama kan aki nagsabi: “Kaipuhan na may gibohon tanganing mapatanidan an mga tawo.”

Marahay na mga Parakomunikar

Sa sarong surat na ipinublikar sa bago pa sanang luwas kan Life and Work, publikasyon kan Church of Scotland, tinawan nin halangkaw na marka an The Watchtower asin Awake! ni Russel Moffat, saro sa mga ministro kan iglesya. Sa pagkomento sa pagdakol nin mga Saksi ni Jehova, si Moffat nagsabi na an kapangganahan kan mga Saksi, sa sarong kabtang, huli sa “kuwalidad kan saindang babasahon.” Ipinaliwanag nia manongod sa The Watchtower asin siring man sa Awake! na an kada saro “iinaatubang nin magayon (de kolor na mga retrato), may mga artikulo manongod sa mga temang pinaghahaditan asin pinagkakainteresan, marigon na naninindogan sa moral na mga isyu, na nagtatao nin klarong katokdoan asin hatol (halimbawa an bago pa sanang magasin na Watch Tower may artikulo manongod sa ‘Mga Babae sa Trabaho’ na manongod sa problema nin seksuwal na panriribok asin nagtatao nin praktikal na hatol sa Kristiana) asin pinakamahalaga, iinaatubang an pagtubod kan sekta sa simple, pasil masabotan, basado sa bibliang paagi. Sa halipot,” idinugang nia, “matibayon sindang magkomunikar.”

Mas Gustong Bagay

Sa laog nin 15 taon an Stanford Court Hotel sa San Francisco, California, may Biblia sa kada saro sa 402 na kuwarto kaiyan. Dangan may nagsuhestion na magbugtak man sinda nin mga diksionaryo sa mga kuwarto. Mga $7,000 an ginasto digdi. Mantang mayo pa nin Bibliang nawara, sa enot pa sanang bulan, 41 diksionaryo an hinabon.

Ladrilyo Hale sa Basura

Para sa dakol na siudad sa industriyal na mga nasyon, an pag-apon nin basura naggagrabeng problema. An Shanghai, an siudad na may pinakadakulang populasyon sa Tsina, dai napapalaen. Aroaldaw, an basura na mga 10,000 na tonelada o labi pa kaipuhan na iapon, na an kadaklan kinukua kan planta sa pagbugtak nin bolong na pinamamahalaan kan siudad. An iba sa may bolong nang basura ginagamit bilang abono asin dagang pantambak. Siring man, an magasin na China Reconstructs nagbabareta na nadiskobre kan mga Intsik na paagi sa pagsalak nin abo, gapo, asin mga kapidasong ladrilyo sa may bolong nang basura, makagigibo sinda nin mga ladrilyo na magagamit sa pagtogdok. Sa nakaaging pirang taon, pirang milyon nang ladrilyo an sinasabing nagibo. An mga ladrilyo kaipuhan na gayo huli sa presenteng pag-oswag nin lokal na pagtogdok.

Nabubuhay Sono sa mga Paghihingako Ninda

Talaga daw na mas halawig an buhay nin mga gulay sana an kinakakan? Minalataw na iyo, sabi kan German Cancer Research Centre sa Heidelberg. Pakaadali kan grupo nin 1,904 na gulay sana an pagkakan sa laog nin limang taon, narisa kan ahensia na 36 sana an nagadan huli sa cardiovascular na mga problema—bilang nin nagagadan na mas hababa nin 80 porsiento kisa promedyo sa Republika Pederal nin Alemania. An mga pagkagadan huli sa kanser sa suso, prostate, asin bituka bihira man. “Solamente an bilang nin nagagadan sa kanser sa tulak an haros kapantay kan nasyonal na promedyo,” sabi kan Asiaweek, “minsan ngani an nagadan sa grupo huli kaiyan mga otsenta na an edad.” An pagsiyasat magpapadagos nin lima pang taon “tanganing makakua nin mas kompletong resulta.”

Mga Pogon na Laboy

An mga paghihingoa na isalbar an nagdidiit na mga kadlagan sa kinaban nagmotibar sa mga parasiyasat sa Etiopia na gumibo nin pogon sa kahoy na ekonomiya sa songo. Sono sa The New York Times, may nadisenyo sindang modernong pogon na gibo sa laboy asin dagami. Mantang an pogon mas ekonomiya sa songo, mas kadikit na kahoy an kaipuhan tanganing makaluto. An ordinaryong pogon para sa duwang kaldero nagagamit an 24 porsiento kan enerhiya na yaon sa kahoy na songo. Bilang komparasyon, 5 sagkod 10 porsiento sana an nagagamit nin ordinaryong kalayo. An bagong modelo nin pogon na laboy na pinoprobaran sa presente nagpapaheling nin 33 porsientong pakaekonomiya. Linalaoman na an paggamit sa laboy-asin-dagaming “kasangkapan” na ini makatatabang na mapaluway an pagkawara nin mga kadlagan na nangyayari sa mga nasyon sa Aprika na arog kan Etiopia. An mga kadlagan duman suminadit magpoon sa 40 porsiento kan daga sagkod sa mayo pang 3 porsiento poon kan kapinonan kan siglong ini.

Mga Tawo—Namemeligrong Klase?

An presenteng mga dalagan kan palibot nag-uumang makaapektar na gayo sa daga na an buhay nin tawo namemeligro, an konklusyon kan World Commission on Environment and Development. Sa laog kan 900 na aldaw poon kan enot na miting kan komisyon, an mga helang na konektado sa malnutrisyon asin maating tubig na inomon guminadan sa 60 milyones na aki. An paghuraw sa Aprika tuminapos sa buhay nin saro pang milyon katawo. An industriyal na mga aksidente, arog baga kan sa Bhopal, India, asin Chernobyl, U.S.S.R., kuminua nin 3,000 na buhay asin minilyon pa an naapektaran. Ano an hula para sa masunod na 30 taon? Sono sa The Times nin Londres, an dagang inooma na arog kahiwas kan Saudi Arabia magigin disyerto, asin an mga kadlagan na arog kadakula kan India malalaglag. An komisyon na inestablisar kan NU nagsasabi na “an desididong internasyonal na paghiro kaipuhan nin apretado” tanganing maseguro an kaligtasan nin tawo.