Pagmamasid sa Kinaban
Nagdadakol an Nagagadan sa AIDS sa Kinaban
Sa enot na tolong bulan kan taon na ini, an lakop sa kinaban na lista nin mga kaso kan nakagagadan na helang na AIDS 345,533 sa 162 na nasyon, an bareta kan WHO (World Health Organization). Ini nagrerepresentar sa paglangkaw na 9.8 porsiento kun ikokomparar sa nakaaging tolong bulan. Mantang bakong pambihira na an mga nasyon pinabababa an report ninda sa nabibiktima nin AIDS, naniniwala an WHO na an tunay na total nin mga kaso sa enot na tolong bulan kan taon na ini mga 1.3 milyones.
Relihiyon sa Amerika
An pagsurbey sa opinyon manongod sa naaayonan na relihiyon sa Estados Unidos nakadiskobre na an 86.5 porsiento kan populasyon, o 214 milyones katawo, naghihingakong Kristiano. Makangangalas para sa maoswag sa teknolohiya, abundang nasyon, an pambihirang 90 porsiento nagsabi na relihiyoso sinda. “Kun an siring na surbey ginibo sa Solnopan na Europa, an ginikanan nin dakol na Amerikano, kisuerra un-tersio o mas hababa pa an makukua mo sa gabos na kabtang,” sabi ni Dr. Martin Marty, iskolar nin relihiyon sa Unibersidad nin Chicago. An mga miembro kan Romano Katoliko nangengenot na 26 porsiento sa mga Amerikano, na sinusundan nin mga Baptista, Metodista, asin Luterano. An pinakadakulang relihiyon na bakong Kristiano iyo an Judio, na 1.8 porsiento kan populasyon; an mga Muslim kabanga nin 1 porsiento.
“Mas Madahas na Italia”
Tinipon an impormasyon manongod sa krimen sa Italia para sa 1990, asin sono sa diaryong Italiano na Corriere della Sera, iyan “malinawon na nagtataram. Asin iyan nagtatao nin dahelan na matakot.” An krimen luminangkaw nin 21.8 porsiento kisa nakaaging taon. Kan 1990, basado sa mga bilang na itinao kan institusyon sa estadistika nin Italia na ISTAT, 2,501,640 krimen an irineport sa mga autoridad hudisyal. Kaya, sa promedyo, 6,854 krimen an naginibo kada aldaw, na makatatakot an rikas kan pagdakol nin paghabon. Garo daing kasegurohan an ano man na pagrahay, ta 24,817 minor de edad an irineport na nakaginibo nin krimen kan 1990, 17.9 porsiento an ilinangkaw kun ikokomparar sa 1989. “Mas madahas na Italia” an minalaog sa mga taon nin 1990, sabi kan diaryong La Repubblica.
Pagprotehir sa mga Higante nin Aprika
An sarong grupo nin mga ekspertong Aleman kasuarin pa sana nagpaisi na an mga elepante sa Aprika nadugangan sa enot na pangyayari sa laog nin sarong dekada, an bareta kan The Star, sarong peryodiko sa Aprika del Sur. Kinakarkulo kan grupo na sa presente may 609,000 na elepante sa Aprika. Iyan mayo pa sa kabanga kan buhay kaidtong 1979, pero naniniwala an grupo na sa katapustapusi napondo na an pagbaba. Itinao nindang dahelan an lakop na pagprohibir nin marfil, na nagbunga kan biglang pagbaba sa presyo kan marfil asin pagbagsak kan negosyo. Mientras tanto, ginigibo man an apretadong mga paghihingoa na protehiran an rinoseros sa Aprika. Sa Namibia, hinahale nin mga konserbasyonista an mga sungay kan rino tanganing an mga ilegal na paraayam mayo nin dahelan na gadanon an mga hayop. Minsan siring, sono sa The Star, an konserbasyonista sa Swaziland na si Ted Reilly naghula na dai magkakaepekto an desperadong paaging ini. May naheling siang ilegal na mga paraayam na ginadan an ogbon pang mga rino para sa sadit na mga sungay kaiyan.
Mga Kultong Sataniko sa Hungaria
An pagsamba ki Satanas nakalakop nang marhay sa mga hobenes duman sa Hungaria na dai makapaniwala dian an nasyon. “An mga pag-imbestigar sa rituwalistikong mga paggadan sa mga tin-edyer nakadiskobre nin ginatos na kaso nin mga hobenes na natetentaran na makisale sa satanismo pakabasa nin bago pa sanang nagluwas na mga magasin manongod sa mahika,” an bareta kan The European, sarong semanal na babasahon na ipinupublikar sa Londres. An sarong siring na rituwal na paggadan may labot sa sarong 17 anyos na lalaki na sinaksak an saiyang 13 anyos na tugang na babae, dangan pinagputolputol sia asin iwinaras an saiyang mga organo sa mga yaon sa kuwarto. Bakong makangangalas na si Bela Csepe, deputado kan Christian Democratic People’s Party, naghagad na iprohibir an pag-anunsio nin makatatakot na mga babasahon, pelikula, asin video.
Great Barrier Reef—Bako Man na Gayong Suanoy
An kadarudakulaing pormasyon nin korales—an Great Barrier Reef—tibaad bako man na arog kasuanoy kan dating hinohona. An mahiwas na sistema nin mga ragit na korales na mga 2,000 kilometros an laba sa amihanan-sirangan na baybayon nin Australia kinarkulong mga 20 milyones na taon na an edad. Minsan siring, an mga geologo na nagsisiyasat sa ragit bago pa sanang linabot an korales. An mga diskobremiento ninda nakapahiro sa mga sientista na siyasaton liwat an hapot manongod sa edad kan ragit, na ngonyan tinutubod nindang sa pag-oltanan sana nin 500 mil asin sarong milyon na taon. An Terre Sauvage, sarong magasin na Pranses, nagsasabi na an diskobremiento posibleng makaparibok sa sientipikong komunidad ta iyan minalataw na kontra sa tradisyonal na teoriya nin ebolusyon na an laen-laen na porma nin buhay luway-luway na naglataw sa laog nin minilyon na taon. An ebidensia sa ragit garo nagpaparisa na an buhay naglataw sa inapod kan Terre Sauvage na “dakulaon na pagputok henetiko.”
Mga Kadlagan na Plastik
“Kun matanom kita nin artipisyal na mga kadlagan, sa laog nin sampulong taon puwede nang tanoman an mga disyerto,” sabi kan imbentor na si Antonio Ibáñez Alba. Sa ibong kan bagay na iyan garo baga imposible, an ideya nagustohan nin nagkapirang nasyon sa Aprika del Norte, an bareta kan diaryo sa Madrid na Diario 16. An plano arogon nin minilyon na kahoy na plastik an natural na katongdan kan kadlagan na sagomon an tubig sa aire kun banggi dangan paalisngawon iyan kun aldaw. Sa laog nin sampulong taon, an artipisyal na mga kahoy na ini puwedeng makapaluwas nin bastanteng oran tanganing magpangyari sa natural na mga kahoy na sumalida na sa trabahong iyan. Ano an itsura kan mga kahoy na polyurethane? “Mantang pinakamarahay an disenyo kan Naturalesa, iyan nakaaagid sa mga palma, an pinakamarahay na porma sa pagsagom nin ambon asin pagpapasil sa pag-alisngaw,” an paliwanag kan kagdisenyo. An mayor na mga bentaha kaiyan? Dai iyan nagkakaipo nin patubig asin imposibleng palodon na magin songo.
Adyos de-Kapeng mga Oso?
An peryodiko sa Paris na Le Figaro nagbareta na an Pransia tibaad madali nang maubos an ultimong de-kapeng mga oso kaiyan. An de-kapeng oso sa Europa, na kaidto paghale sa Islas Britanos sagkod sa España an istada, haros biyo nang nawara sa solnopan na Europa. Sa opisyal na paagi, an mga osong ini protektadong klase sa Pransia poon kan 1962. Alagad ikinatatakot nin mga espesyalista sa ekolohiya na huli sa ilegal na pangangayam, pag-ilo, asin pagkawara kan natural na istada kan oso sa Pyrenees Mountains sa pag-oltanan nin Pransia asin España sampulo na sana an natatadang oso—kakadikit tanganing magpadagos na mabuhay an hayop na iyan. Sa pag-agrangay manongod sa risang pagkasudya nin mga paghihingoa na iligtas an mga oso, an espesyalista sa ekolohiya na si Georges Érome nagkomento: “Ipinaheheling kaiyan an biyong kadaihan niato nin kakayanan na asikasohon an palibot. Alagad ngonyan narerealisar niato na an palibot buhay mismo.”
Matoninong na Pag-ibaiba
Sa labanan nin mga uwak asin tawo, nanggana an mga uwak—kisuerra sa Siudad nin Ota, Hapon. Sa dakol na taon ginamit nin mga uwak an iinapon nang mga kapidasong alambreng asero asin tanso sa paggibo nin mga salag sa mga torre nin koryente. Dai inintindi kan mga uwak na an saindang mga salag na metal puwedeng gikanan nin mga pagkawara nin koryente. Nauyam na sa daing ontok na paghale sa mga salag, sa katapustapusi nagdesisyon an Tokyo Electric Power Company na tabangan na sana an mga uwak sa paggibo nin salag. An Asahi Evening News nin Tokyo nagbabareta na sa enot na taon kan bagong palakaw kan kompaniya nin elektrisidad, ginatos na garo basket na mga salagan itinakod sa mga torre nin koryente sa paagi na malikayan an mga problema sa elektrisidad. Garo nagustohan man kan mga uwak an bagong mga basket. Ngonyan, sa katapustapusi, an mga uwak asin an kompaniya nin elektrisidad sa Ota matoninong na nag-iibaiba.
Ipinondo kan Iglesya an Pankagabsan na Misa
Paagi sa pagboot na ilinuwas kan Kongregasyon Para sa Klero kan Pebrero 22, 1991, asin ipinublikar sa peryodiko kan Batikano na L’Osservatore Romano, hiningoa kan Batikano na papondohon an inaapod na “negosyo nin pankagabsan na mga Misa.” Ano an “pankagabsan” o “natipon na Misa”? Itinotogot kan Iglesya Katolika na an padi umako nin donasyon na kuwarta, ani, o mga kasangkapan para sa pag-Misa na para sa sarong espisipikong “intension,” o katuyohan, arog baga nin Misa sa gadan. Minsan siring, sono sa medyo bagong uso, an ibang padi, na dai aram kan mga nagdonar, nag-aako man nin donasyon sa iba pang miembro pero saro sanang “pankagabsan” o “natipon” na Misa an ginigibo para sa gabos na hinagad na “intension.” Sono sa pagboot, poon ngonyan an usong ini dai na itotogot, apuwera sana kun tumogot an mga kagdonar. Ginibo an desisyon na ini ta, an paliwanag kan pagboot, “minsan an kadikit sanang garo pagganansia o simoniya gigikanan nin iskandalo.”
Opisinang Agihan
An mga bisita sa Siudad nin Osaka, Hapon, napapangalas na maheling an tinampo na diretso palaog sa pabilog an korteng edipisyo asin minaluwas sa ibong. “An estruktura kan tinampo dai makakaduot sa edipisyo kaya mayo nin mamamatean na kunog-kunog. Matogdok man kami nin lanob na makatatahob sa tinampo tanganing an mga nag-oopisina dai maistorbo kan ribok asin aso nin mga lunadan,” an paliwanag nin sarong opisyal kan Hanshin Expressway Public Corporation, sono sa Mainichi Daily News. An mayor na dahelan kan pagtogdok na ini iyo na an presyo kan daga sa lugar na iyan 75,000 dolyares por metro kuwadrado, asin paagi sa pagpalusot kan halangkaw na tinampo sa ikalima sagkod sa ikapitong eskalon kan edipisyong may 16 na eskalon, an Hanshin Corporation nakakaekonomiya nin haros 12,000,000 dolyares. Enot ini sa tolong tinampo-via-edipisyo na nakaplanong itogdok sa Osaka, asin iyan bubukasan sa masunod na taon.
Siisay an Nagdedesisyon?
Haloy nang aram nin mga paraanunsio kun paano aakiton an mga aki tanganing pabakalon an mga magurang. An Le Figaro Magazine nagbabareta na an sarong surbey na ginibo kan Children’s Institute of France nagpaheling na “an opinyon kan aki nagdedeterminar sa minasunod na kategoriya: pagkakan (70%), pagplano nin bakasyon (51%), kalinigan asin kosmetiko (43%), mga kasangkapan sa harong (40%), TV-hi-fi (33%), asin kotse (30%).” Pero an manedyer sa sarong dakulang ahensia nin pag-anunsio nagtao kan simpleng pagirumdom na ini: “Dai maninigong itogot nin mga magurang na paghadean sinda kan saindang mga aki.”