Libro kan Biblia Numero 66—Kapahayagan

Kagsurat: Apostol Juan

Kun Saen Isinurat: Patmos

Natapos an Pagsurat: Mga 96 C.E.

AN MGA simbolismo daw sa Kapahayagan ginibo tanganing magpamate nin grabeng takot? Dai nanggad! An kaotoban kan hula kaiyan tibaad magbunga nin grabeng takot para sa mga maraot, alagad an maimbod na mga lingkod nin Dios maoyon sa ipinasabong na introduksion asin sa komento kan anghel na mababasa sa poro kaiyan: “Maogma an nagbabasa nin makosog asin an mga nagdadangog sa mga tataramon kan propesiyang ini.” “Maogma an siisay man na nag-ootob kan mga tataramon kan propesiya sa rolyong na ini.” (Kap. 1:3; 22:⁠7) Minsan ngani an Kapahayagan isinurat bago kan apat pang ipinasabong na libro ni Juan, tama na iyan ibinugtak na ultimo sa koleksion nin 66 na ipinasabong na libro na minakompuesto kan Biblia, huli ta an Kapahayagan an nagdadara sa mga nagbabasa pasiring sa ngapit, paagi sa pagtao nin mahiwas na bisyon dapit sa mga katuyohan nin Dios para sa katawohan. Dinadara man kaiyan pasiring sa mamuraway na kulminasyon an pangenot na tema kan Biblia, an pagpakangbanal kan ngaran ni Jehova asin an pagbindikar sa saiyang soberaniya paagi sa Kahadean na pamamahalaan ni Cristo, an Ipinanugang Banhi.

² Sono sa titulong bersikulo, ini “sarong kapahayagan ni Jesu-Cristo, na itinao sa saiya nin Dios . . . Asin isinugo nia an saiyang anghel asin itinao iyan paagi sa saiya sa saiyang oripon na si Juan paagi sa mga tanda.” Kaya si Juan kagsurat sana, bakong an ginikanan kan nakasurat dian. Kun siring, bako si Juan an naghayag kaiyan, asin an librong iyan bakong kapahayagan ni Juan. (1:⁠1) Huli sa paghayag na ini sa oripon nin Dios kan Saiyang makangangalas na mga katuyohan para sa ngapit, an titulo kaiyan nagin angay na marhay, ta an Griegong ngaran kan libro na A·po·kaʹly·psis nangangahulogan na “Pagbuyagyag” o “Paghayag.”

³ Siisay an Juan na ini na sinabi sa enot na kapitulo kan Kapahayagan na kagsurat kaiyan? Sinasabi sa sato na sia sarong oripon ni Jesu-Cristo, saka sarong tugang asin kadamay sa kahorasaan, asin na sia idinistiero sa isla nin Patmos. Malinaw na sia midbid nang marhay kan enot na mga nagbasa kan saiyang surat, kaya dai na kaipuhan na sia orog pang ipamidbid sa sainda. Sia siertong si apostol Juan. An kongklusyon na ini sinusuportaran kan kadaklan na suanoy na istoryador. May nagsasabi na si Papias, na nagsurat kaidtong enot na kabtang kan ikaduwang siglo C.E., naniwala na an librong iyan gikan sa sarong apostol. Si Justinong Martir, kan ikaduwang siglo, nagsabi sa saiyang “Dialogue With Trypho, a Jew” (LXXXI): “May sarong lalaki na kaiba niato, na an ngaran Juan, saro sa mga apostol ni Cristo, na naghula, paagi sa sarong kapahayagan sa saiya.”a Si Ireneo malinaw na nagtaram na si apostol Juan an kagsurat, siring man si Clemente na taga Alejandria asin si Tertuliano, kan huring kabtang kan ikaduwang siglo asin enot na kabtang kan ikatolong siglo. Si Origen, sarong midbid na nag-espesyalisar sa Biblia kaidtong ikatolong siglo, nagsabi: “An sinasabi ko iyo an nagsandig sa daghan ni Jesus, si Juan, na nagwalat nin sarong Ebanghelyo, . . . asin isinurat man nia an Apocalipsis.”b

⁴ An bagay na an iba pang mga surat ni Juan nagdodoon na marhay sa pagkamoot dai nangangahulogan na bako sia an nagsurat kan mapuersang gayo asin dinamikong Kapahayagan. Sia asin an saiyang tugang na si Santiago an naanggot na gayo sa mga Samaritano sa sarong siudad kaya gusto nindang magpahilig nin kalayo hale sa langit. Iyan an dahelan na sinda tinawan kan ikaduwang ngaran na “Boanerges,” o “Mga Aki nin Dagoldol.” (Mar. 3:17; Luc. 9:54) An pagkakalaen na ini sa estilo dai maninigong magin problema kun gigirumdomon niato na laen an tema kan Kapahayagan. An naheling ni Juan sa mga bisyon na ini daing kaagid sa ano man na naheling nia kasuarin man. An pambihirang pagkakaoyon kan librong iyan sa iba pang kabtang kan propetikong Kasuratan daing duda na nagpapatunay na iyan totoong kabtang kan ipinasabong na Tataramon nin Dios.

⁵ Segun sa kaenot-enoteng patotoo, an Kapahayagan isinurat ni Juan kan mga 96 C.E., poko mas o menos 26 na taon pagkalaglag kan Jerusalem. Ini sa paghinanapos kan paghade ni Emperador Domiciano. Sa pagberepikar kaini, si Ireneo nagsabi dapit sa Apocalipsis sa saiyang “Against Heresies” (V, xxx): “Huli ta dai pang gayo nahahaloy poon kan iyan maheling, alagad haros sa satong panahon, sa paghinanapos kan paghade ni Domiciano.”c Si Eusebio asin Jeronimo parehong nag-oyon sa patotoong ini. Si Domiciano tugang ni Tito, na nangenot sa mga hukbo nin Roma tanganing laglagon an Jerusalem. Sia nagin emperador kan magadan si Tito, 15 taon bago isurat an libro nin Kapahayagan. Ginibo nia an kahagadan na sia sambahon bilang dios asin ginamit nia an titulong Dominus et Deus noster (na an boot sabihon “Satong Kagurangnan Asin Dios”).d An pagsamba sa emperador dai nagin problema sa mga nagsasamba sa falsong mga dios, alagad dai dian puedeng makiayon an enot na mga Kristiano, na habong ikompromiso an saindang pagtubod mapadapit digdi. Huli kaini, nagkaigwa nin grabeng persekusyon sa mga Kristiano sa paghinanapos kan pamamahala ni Domiciano (81-96 C.E.). Hinohona na si Juan idinistiero ni Domiciano sa Patmos. Kan si Domiciano patraydor na gadanon kan 96 C.E., sia sinalidahan kan mas mapagpabayang emperador na si Nerva, na minalataw na nagbutas ki Juan. Durante kan pagkabilanggong ini ni Juan sa Patmos, inako nia an mga bisyon na isinurat nia.

⁶ Dapat niatong masabotan na an naheling ni Juan asin ipinasurat sa saiya sa mga kongregasyon bako sanang serye nin bakong magkakakonektadong mga bisyon na patibasang na irinekord. Bako, kundi an bilog na libro nin Kapahayagan, poon sa kapinonan sagkod sa katapusan, nagtatao sa sato nin surusumpay na ladawan nin mga bagay na maabot, na igwa nin sunod-sunod na bisyon sagkod na biyong mahayag an mga katuyohan kan Kahadean nin Dios sa kongklusyon kan mga bisyon. Kun siring, maninigo niatong mansayon an libro nin Kapahayagan bilang sarong kabilogan asin kompuesto nin magkakakonektado saka nagkakaoroyon na kabtang, na dinadara kita pasiring sa ngapit poon sa panahon ni Juan. Pakatapos kan introduksion kaiyan (Kap. 1:​1-9), an libro puedeng mansayon na nababanga sa 16 na bisyon: (1) 1:10–3:22; (2) 4:1–5:14; (3) 6:​1-17; (4) 7:​1-17; (5) 8:1–9:21; (6) 10:1–11:19; (7) 12:​1-17; (8) 13:​1-18; (9) 14:​1-20; (10) 15:1–16:21; (11) 17:​1-18; (12) 18:1–19:10; (13) 19:​11-21; (14) 20:​1-10; (15) 20:11–21:8; (16) 21:9–22:⁠5. An mga bisyon na ini sinundan nin nakakamotibar na kongklusyon, na dian si Jehova, si Jesus, an anghel, asin si Juan gabos nagtataram, na nagtatao kan saindang huring mga tataramon bilang pangenot na mga may kabtang sa pinakapaagihan nin pagkomunikar.​—⁠22:​6-21.

KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG

²⁸ Mamuraway nanggad na kongklusyon an itinatao kan libro nin Kapahayagan para sa ipinasabong na koleksion nin 66 na libro sa Biblia! Mayo nin linaktawan. Mayo nin dai natapos. Ngonyan malinaw niatong nasasabotan an mamuraway na kulminasyon saka an kapinonan kaiyan. Tinatapos kan huring kabtang kan Biblia an rekord na pinonan sa enot na kabtang. Mantang ilinadawan kan Genesis 1:1 an paglalang nin Dios sa pisikal na kalangitan asin daga, ilinaladawan man kan Kapahayagan 21:​1-4 an sarong bagong langit asin sarong bagong daga patin an dai mabilang na mga bendisyon na itatao sa katawohan, na ihinula man sa Isaias 65:​17, 18; 66:22; asin 2 Pedro 3:13. Kun paanong sinabihan an enot na tawo na sia siertong magagadan kun sia masuway, sinisierto man nin Dios na an mga makinuyog ‘dai na magagadan.’ (Gen. 2:17; Kap. 21:⁠4) Kan an Halas enot na maglataw bilang paradaya sa katawohan, ihinula nin Dios an paglugad sa saiyang payo, asin ihinahayag kan Kapahayagan kun paano sa katapustapusi lalaglagon an orihinal na halas, na iyo an Diablo asin Satanas. (Gen. 3:​1-5, 15; Kap. 20:10) Baga man an masinuway na tawo pinalayas sa kahoy nin buhay sa Eden, may naglataw na simbolikong mga kahoy nin buhay na “pambolong sa mga nasyon” nin makinuyog na katawohan. (Gen. 3:​22-24; Kap. 22:⁠2) Kun paanong may sarong salog na nagbobolos kaidto gikan sa Eden tanganing magin patubig sa hardin, may saro man na simbolikong salog, na nagtatao nin buhay asin nagsusustenir sa buhay, na ilinaladawan na nagbobolos gikan sa trono nin Dios. Kaagid ini kan naenot na bisyon ni Ezequiel, asin ipinapagirumdom man kaiyan an mga tataramon ni Jesus manongod sa ‘burabod nin buhay na nagbubulakbugak tanganing magtao nin buhay na daing katapusan.’ (Gen. 2:10; Kap. 22:​1, 2; Ezeq. 47:​1-12; Juan 4:​13, 14) An enot na lalaki asin babae pinalayas sa presensia nin Dios, alagad sa kabaliktaran, an maimbod na mga nakadaog makakaheling kan saiyang lalawgon. (Gen. 3:24; Kap. 22:⁠4) Tunay nanggad na kapakipakinabang na pag-adalan an nakakapukaw sa boot na mga bisyon na ini sa Kapahayagan!

²⁹ Mangnohon man kun paano pinagkokoronektar kan Kapahayagan an mga hula mapadapit sa maraot na Babilonya. Patienot nang naheling ni Isaias an pagbagsak kan literal na Babilonya haloy pa bago iyan mangyari, asin sia nagpahayag: “Sia buminagsak na! An Babilonya buminagsak na!” (Isa. 21:⁠9) Si Jeremias naghula man tumang sa Babilonya. (Jer. 51:​6-12) Alagad an Kapahayagan nagtataram paagi sa simbolo manongod sa “Dakulang Babilonya, an ina kan mga patotot asin kan makababaldeng mga bagay sa daga.” Sia dapat man na ibagsak, asin naheling iyan ni Juan sa bisyon, na nagsasabi: “Sia buminagsak na! An Dakulang Babilonya buminagsak na!” (Kap. 17:5; 18:⁠2) Nagigirumdoman daw nindo an bisyon ni Daniel dapit sa sarong kahadean na pinatindog nin Dios na maronot sa ibang mga kahadean asin na magdadanay “sagkod sa mga panahon na daing talaan”? Mangnoha kun paano ini konektado sa langitnon na proklamasyon sa Kapahayagan: “An kahadean kan kinaban nagin nang kahadean kan satong Kagurangnan asin kan saiyang Cristo, asin sia mamamahala bilang hade sagkod pa man.” (Dan. 2:44; Kap. 11:15) Kun paanong ilinadawan kan bisyon ni Daniel ‘an saro na kabaing nin aki nin tawo na nagdadangadang kaiba kan mga panganoron kan langit tanganing mag-ako nin nagdadanay na pamamahala asin dignidad patin kahadean,’ ipinapamidbid man kan Kapahayagan si Jesu-Cristo bilang “An Namamahala sa mga hade kan daga” asin “madatong kaiba kan mga panganoron,” saka nagsasabi iyan na “an gabos na mata makakaheling sa saiya.” (Dan. 7:​13, 14; Kap. 1:​5, 7) May mga pagkakaagid man na maririsa sa mga hayop sa mga bisyon ni Daniel asin sa mga hayop sa Kapahayagan. (Dan. 7:​1-8; Kap. 13:​1-3; 17:12) Tunay nanggad na an Kapahayagan igwa nin dakol na tema para sa pag-adal na nakakapakosog sa pagtubod.

³⁰ Makangangalas nanggad an may dakol na kabtang na bisyon sa Kapahayagan mapadapit sa Kahadean nin Dios! Malinawon na itinatampok kaiyan an sinabi kan suanoy na mga propeta asin ni Jesus pati kan saiyang mga disipulo mapadapit sa Kahadean. Lubos nang naheheling niato dian na napakangbanal na an ngaran ni Jehova paagi sa Kahadean: “Banal, banal, banal si Jehova Dios, an Makakamhan sa Gabos.” Sia angay na “mag-ako kan kamurawayan asin kan onra patin kan kapangyarihan.” Iyo nanggad, sia an ‘nagkapot kan saiyang dakulang kapangyarihan asin nagpoon na mamahala bilang hade’ paagi ki Cristo. Ipinapaheling dian na maigot nanggad an Aking ini, an “Hade nin mga hade asin Kagurangnan nin mga kagurangnan,” mantang linulugadan nia an mga nasyon asin ‘tinitimaktimakan nia an pugaan nin ubas kan kabangisan kan kaanggotan nin Dios na Makakamhan sa Gabos’! Mantang pasiring na sa kulminasyon an pangenot na tema kan Biblia na pagbindikar ki Jehova, idinodoon na dapat na magin banal an gabos na tawo asin an gabos na bagay na may kabtang sa mga katuyohan kan saiyang Kahadean. An Kordero, si Jesu-Cristo, na “igwa kan liabe ni David,” sinasabing banal, asin siring man an mga anghel sa langit. An mga kaiba sa enot na pagkabuhay liwat sinasabing “maogma asin banal,” asin idinodoon na “an ano man na bakong sagrado asin an siisay man na naggigibo nin makababaldeng bagay” dai sa ano man na paagi makakalaog sa “banal na siudad na Jerusalem.” Huli kaini, an mga binakal paagi sa dugo kan Kordero ‘tanganing magin sarong kahadean asin mga saserdote para sa satong Dios’ mapuersang dinadagka na magdanay na banal sa atubangan ni Jehova. An “dakulang kadaklan” dapat man na ‘maglaba kan saindang haralabang gubing asin papution iyan sa dugo kan Kordero’ tanganing sinda makagibo nin sagradong paglilingkod.​—⁠Kap. 4:​8, 11; 11:17; 19:​15, 16; 3:7; 14:10; 20:6; 21:​2, 10, 27; 22:19; 5:​9, 10; 7:​9, 14, 15.

³¹ Nagigin malinaw sa satong isip an bisyon dapit sa dakula asin banal na Kahadean na ini nin Dios mantang tinatawan niato nin atension an nagkapirang kabtang kaiyan na ipinapaheling sa sato solamente sa libro nin Kapahayagan. Yaon digdi an kompletong bisyon dapit sa mga paramana kan Kahadean na nasa Bukid nin Sion kaiba kan Kordero, na nag-aarawit nin sarong bagong awit na sinda sana an biyong makakanood. An Kapahayagan sana an nagsasabi sa sato kan bilang kan mga binakal hale sa daga na makakalaog sa Kahadean​—⁠144,000​—⁠asin na an bilang na ini tinatakan hale sa 12 simbolikong tribo kan espirituwal na Israel. An Kapahayagan sana an nagpapaheling na an ‘mga saserdote asin hadeng’ ini, na kaiba ni Cristo sa enot na pagkabuhay liwat, mamamahala man kaiba nia “sa laog kan sangribong taon.” An Kapahayagan sana an nagtatao sa sato kan kompletong ladawan kan “banal na siudad, an Bagong Jerusalem,” na ipinapaheling an nagkikinang na kamurawayan kaiyan, na si Jehova asin an Kordero an templo kaiyan, na igwa iyan nin 12 tata asin pundasyon na gapo, asin an mga hade na namamahala dian sagkod lamang paagi sa daing sagkod na liwanag na pinapasirang sa sainda ni Jehova.​—⁠14:​1, 3; 7:​4-8; 20:6; 21:​2, 10-14, 22; 22:⁠5.

³² Talagang masasabi na an gabos na ihinula kan Kasuratan poon kan suanoy na mga panahon mapadapit sa Banhi kan Kahadean sinusumaryo kan bisyon na ini dapit sa “bagong langit” asin “banal na siudad, an Bagong Jerusalem.” Inantisipar ni Abraham an banhi na paagi kaiyan an “gabos na pamilya sa daga magbebendisyon nanggad kan saindang sadiri” asin “an siudad na may tunay na mga pundasyon, na an paratogdok asin kaggibo kan siudad na iyan iyo an Dios.” Ngonyan, sa bisyon sa Kapahayagan, an siudad na ini nin pagbendisyon malinaw na ipinapamidbid sa sato bilang an “bagong langit”​—⁠sarong bagong gobyerno, an Kahadean nin Dios, na kompuesto kan Bagong Jerusalem (an nobya ni Cristo) asin kan saiyang Nobyo. Magkaiba nindang pamamahalaan an sarong matanos na gobyerno sa bilog na daga. Nanunuga si Jehova sa maimbod na katawohan na sinda puedeng magin “saiyang mga banwaan” na maogma, daing kasalan, asin daing kagadanan, siring kan naeksperyensiahan kaidto kan tawo bago kan pagrebelde sa Eden. Asin bilang pagdodoon, duwang beses na sinasabi sa sato kan Kapahayagan na “papahidon nin Dios an gabos na luha sa saindang mga mata.”​—⁠Gen. 12:3; 22:​15-18; Heb. 11:10; Kap. 7:17; 21:​1-4.

³³ Iyo, ini mamuraway nanggad na kongklusyon kan ipinasabong na Kasuratan! Talagang makangangalas an ‘mga bagay na ini na mangyayari nanggad sa dai na mahahaloy’! (Kap. 1:⁠1) Napakangbanal an ngaran ni Jehova, an “Dios kan ipinasabong na mga tataramon kan mga propeta.” (22:⁠6) Ipinapaheling kaiyan an kaotoban kan mga isinurat kan mga propeta sa laog nin 16 na siglo, asin binalosan an mga gibo nin pagtubod sa laog nin rinibong taon! Gadan na “an orihinal na halas,” nalaglag na an saiyang mga hukbo, asin mayo na nin karatan. (12:⁠9) Namamahala na an Kahadean nin Dios bilang “sarong bagong langit” para sa saiyang kaomawan. An mga bendisyon nin dagang ibinalik sa dati, na pinano asin sinakop oyon sa katuyohan ni Jehova na ipinahayag sa enot na kapitulo kan Biblia, magpapadagos sa mamuraway na panahon na daing sagkod para sa katawohan. (Gen. 1:28) Tunay nanggad na an gabos na Kasuratan “ipinasabong nin Dios asin kapakipakinabang para sa pagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay, sa pagdisiplina sa katanosan.” Ginamit ini ni Jehova tanganing giyahan pasiring sa makangangalas na panahon na iyan an mga tawong may pagtubod, na may lubos na kakayahan patin biyong nasangkapan. Kun siring, ngonyan na an panahon na pag-adalan an Kasuratan na ini tanganing pakosogon an saimong pagtubod. Kuyogon an mga pagboot kaiyan tanganing mag-ako kan mga bendisyon nin Dios. Sunodon iyan sa tanos na dalan na minagiya pasiring sa buhay na daing katapusan. Sa paggibo kaiyan, ikakasabi mo man na may siertong pagsarig an pantapos na mga tataramon kan ultimong libro kan Biblia: “Amen! Madia na, Kagurangnan na Jesus.”​—⁠2 Tim. 3:16; Kap. 22:⁠20.

³⁴ Magkakaigwa nanggad kita ngonyan nin daing kaparehong kagayagayahan paagi sa pagrukyaw sa “kahadean kan satong Kagurangnan asin kan saiyang Cristo,” an Banhi, mantang ini nagbubunga nin daing sagkod na pagpakangbanal sa daing kaagid na ngaran ni “Jehova Dios, an Makakamhan sa Gabos”!​—⁠Kap. 11:​15, 17.

[Mga Nota sa Ibaba]