Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na!

Kapitulo 28: Pakikilaban sa Duwang Mabangis na Hayop

Bisyon 8—Kapahayagan 13:​1-18

Tema: An pito an payong mabangis na hayop, an duwa an sungay na mabangis na hayop, asin an ladawan kan mabangis na hayop

Panahon nin kaotoban: Magpoon kan panahon ni Nimrod sagkod sa dakulang kahorasaan

1, 2. (a) Ano an sinasabi ni Juan manongod sa dragon? (b) Paano, sa simbolikong mga tataramon, ilinadawan ni Juan an naheheling na organisasyon na ginagamit kan dragon?

¹ An dakulang dragon ihinolog na sa daga! Lininaw kan satong pag-adal sa Kapahayagan na nungka liwat na totogotan an enot na Halas o an saiyang demonyong mga parasunod na bumalik sa langit. Alagad dai pa kita tapos sa “inaapod na Diablo asin Satanas, na nandadaya sa bilog na ineerokan na daga.” Kasunod na ipinaaram kan tala sa orog na detalye an mga paagi na ginamit ni Satanas sa pakilaban tumang ‘sa babae asin sa saiyang banhi.’ (Kapahayagan 12:​9, 17) Sinasabi ni Juan manongod sa siring sa halas na dragon na iyan: “Asin iyan nagtindog na daing hiro-hiro sa baybay kan dagat.” (Kapahayagan 13:​1a) Kaya mag-ontok kita nin dikit tanganing siyasaton an mga paagi nin paghiro kan dragon.

² An banal na kalangitan dai na nasasakitan sa presensia ni Satanas asin kan saiyang mga demonyo. An marompot na mga espiritung idto pinahale na sa langit asin napopogolan na sa palibot kan daga. Mayong duwa-duwa na ini an dahelan kan grabeng pag-oswag kan espiritistikong mga gibo sa ika-20 siglong ini. An mapandayang Halas igwa pa nin maraot na espiritung organisasyon. Alagad naggagamit man daw sia nin naheheling na organisasyon tanganing dayaon an katawohan? Sinasabi sato ni Juan: “Asin naheling ko an sarong mabangis na hayop na minatunga sa dagat, na may sampulong sungay asin pitong payo, asin sa ibabaw kan mga sungay kaiyan may sampulong diadema, alagad sa ibabaw kan mga payo kaiyan may mga ngaran nin langhad. Ngonyan an mabangis na hayop na sakuyang naheling kaagid nin sarong leopardo, alagad an mga bitis kaiyan siring kan sa oso, asin an ngoso kaiyan siring sa ngoso nin leon. Asin an dragon nagtao sa hayop kan kapangyarihan kaiyan asin kan trono kaiyan patin dakulang autoridad.”​—Kapahayagan 13:​1b, 2.

3. (a) Ano an mabangis na mga hayop na naheling ni propeta Daniel sa mga bisyon? (b) Ano an irinerepresentar kan mabangis na mga hayop sa Daniel 7?

³ Ano an palaen na hayop na ini? An Biblia mismo an nagtatao nin simbag. Bago an pagbagsak kan Babilonya kan 539 B.C.E., an Judiong propetang si Daniel nakaheling nin mga bisyon manongod sa mabangis na mga hayop. Sa Daniel 7:​2-8 ilinadawan nia an apat na hayop na minatunga sa dagat, an enot kaagid nin leon, an ikaduwa oso, an ikatolo leopardo, asin “uya! an ikaapat na hayop, makatatakot asin makangingirhat asin kanigoan an kosog . . . asin ini may sampulong sungay.” Ini risang gayong kaagid kan mabangis na hayop na naheling ni Juan kan mga taon 96 C.E. An hayop na iyan may mga karakteristiko man nin leon, oso, asin leopardo, asin iyan may sampulong sungay. Ano an darakulang hayop na naheling ni Daniel? Ipinaaram nia sato: “An darakulang hayop na ini . . . apat na hade na matindog sa daga.” (Daniel 7:17) Iyo, an mga hayop na idto nagrerepresentar sa “mga hade,” o politikal na mga kapangyarihan sa daga.

4. (a) Sa Daniel 8, ano an ilinaladawan kan lalaking karnero asin kan lalaking kanding? (b) Ano an ipinaheling kan an dakulang sungay kan lalaking kanding nabari asin rinibayan nin apat na sungay?

⁴ Sa saro pang bisyon, nakaheling si Daniel nin lalaking karnero na may duwang sungay na linugad nin lalaking kanding na may dakulang sungay. Ipinaliwanag saiya ni anghel Gabriel an kahulogan kaini: “An lalaking karnero . . . iyo an mga hade kan Media asin Persia. Asin an barahibohon na lalaking kanding iyo an hade nin Grecia.” Padagos na naghula si Gabriel na an dakulang sungay kan lalaking kanding mababari asin riribayan nin apat na sungay. Aktuwal na nangyari ini labing 200 na taon pakatapos kan nagadan si Alejandrong Dakula asin an saiyang kahadean binanga sa apat na kahadean na pinamahalaan kan apat niang heneral.​—Daniel 8:​3-8, 20-25.a

5. (a) Ano an itinataong ideya kan Griegong termino para sa hayop? (b) Sa ano naglaladawan an mabangis na hayop sa Kapahayagan 13:​1, 2, kaiba an pitong payo kaiyan?

⁵ Malinaw, kun siring, na ibinibilang kan Autor kan ipinasabong na Biblia na mga hayop an politikal na mga kapangyarihan sa daga. Anong klaseng mga hayop? Inapod nin sarong komentarista an mabangis na hayop sa Kapahayagan 13:​1, 2 na “hayop,” asin idinugang: “Inaako niamo an gabos na itinataong ideya kan θηρίον [the·riʹon, an Griegong termino para sa “hayop”] siring kan maringis, mapanlaglag, makatatakot, makamandag, iba pa, mampak.”b Tamang-tama na ilinaladawan kaiyan an nadigtaan nin dugong politikal na palakaw na paagi kaiyan pinamahalaan ni Satanas an katawohan! An pitong payo kan mabangis na hayop na ini iyo an anom na mayor na kapangyarihan sa kinaban na itinampok sa kasaysayan kan Biblia sagkod sa panahon ni Juan​—an Egipto, Asiria, Babilonya, Medo-Persia, Grecia, asin Roma—​asin an ikapitong kapangyarihan sa kinaban na ihinulang malataw sa ngapit.​—Ikomparar an Kapahayagan 17:​9, 10.

6. (a) Sa ano nangenot an pitong payo kan mabangis na hayop? (b) Paano ginamit ni Jehova an Roma sa pagsagibo kan saiya mismong paghokom sa Judiong palakaw nin mga bagay, asin ano an nangyari sa mga Kristiano sa Jerusalem?

⁶ Totoo, nagkaigwa nin ibang kapangyarihan sa kinaban apuwera sa pito​—kun paanong an mabangis na hayop na naheling ni Juan binibilog nin hawak siring man nin pitong payo asin sampulong sungay. Alagad an pitong payo nagrerepresentar sa pitong mayor na kapangyarihan na, an kada saro sa panahon kaiyan, nangenot sa pagdaogdaog sa banwaan nin Dios. Kan 33 C.E., mantang an Roma nasa kapangyarihan, ginamit ni Satanas an payong iyan kan mabangis na hayop tanganing gadanon an Aki nin Dios. Kan panahon na iyan, pinabayaan nin Dios an daing pagtubod na Judiong palakaw nin mga bagay asin dangan kan 70 C.E., tinogotan an Roma na gibohon an saiyang paghokom sa nasyon na iyan. Makaoogma, an tunay na Israel nin Dios, an kongregasyon kan linahidan na mga Kristiano, patienot nang napatanidan, asin idtong mga nasa Jerusalem asin Judea nagdulag na pasiring sa kaligtasan sa ibong kan Salog nin Jordan.​—Mateo 24:​15, 16; Galacia 6:16.

7. (a) Ano an mangyayari pagdatong kan katapusan kan palakaw nin mga bagay asin sa pagpoon kan aldaw nin Kagurangnan? (b) Ano an napatunayan bilang an ikapitong payo kan mabangis na hayop sa Kapahayagan 13:​1, 2?

⁷ Alagad, sa katapusan kan enot na siglo C.E. an dakol sa enot na kongregasyon na ini nagsuhay sa katotoohan, asin an tunay na Kristianong trigo, “an mga aki kan kahadean,” sa kadaklan nalamos kan mga doot, “an mga aki kan maraot.” Alagad kan nagdatong an katapusan kan palakaw nin mga bagay, an linahidan na mga Kristiano naglataw liwat bilang sarong organisadong grupo. Durante kan aldaw kan Kagurangnan, an mga matanos “masirang na siring kaliwanag sa aldaw.” Kaya, an Kristianong kongregasyon inorganisar para sa gibohon. (Mateo 13:​24-30, 36-43) Kan panahon na iyan, mayo na an Imperyo nin Roma. An mahiwas na Imperyo nin Britania, kairiba an mapuwersang Estados Unidos nin Amerika, iyo an nangengenot sa kinaban. Ining magkasurog na kapangyarihan pankinaban an napatunayan na ikapitong payo kan mabangis na hayop.

8. Taano ta bakong makangangalas na an magkasurog na Anglo-Amerikanong kapangyarihan pankinaban ibinaing sa sarong hayop?

⁸ Bako daw nakabibiglang sabihon na an namamahalang politikal na mga kapangyarihan mabangis na hayop? Iyan an paghona kan ibang paratumang durante kan Guerra Mundial II, kan an kamugtakan kan mga Saksi ni Jehova, bilang sarong organisasyon asin bilang mga indibiduwal, inangat sa mga korte sa bilog na kinaban. Alagad mag-ontok asin isipon! Bako daw na inadaptar mismo kan mga nasyon an mga hayop o mabangis na mga linalang bilang saindang nasyonal na mga simbolo? Bilang halimbawa, yaon an Britanong leon, an Amerikanong agila, an Intsik na dragon, asin an Rusong oso. Kaya taano ta sasayumahan nin maski siisay kun gamiton man kan banal na Autor kan Banal na Biblia an mga hayop tanganing magsimbolisar sa mga kapangyarihan sa kinaban?

9. (a) Taano ta maninigong mayo nin magtumang sa pagsasabi kan Biblia na si Satanas an nagtatao sa mabangis na hayop kan dakulang kapangyarihan kaiyan? (b) Paano ilinadawan si Satanas sa Biblia, asin paano sia nag-iimpluwensia sa mga gobyerno?

⁹ Dugang pa, taano ta sasayumahan nin siisay man an sinasabi kan Biblia na si Satanas an nagtatao sa mabangis na hayop kan dakulang kapangyarihan kaiyan? An Dios an Pinaghahalean kan mga tataramon na iyan, asin sa atubang nia ‘an mga nasyon siring sana sa sarong toro sa timba asin siring sa kabokabo.’ Mas marahay pa sa mga nasyon na iyan na mawoton an pag-oyon nin Dios kisa sa maanggot sa paagi nin pagladawan sainda sa saiyang makahulang Tataramon. (Isaias 40:​15, 17; Salmo 2:​10-12) Si Satanas bakong personang sono sana sa eroestorya na inasignar na padusahan an kalag kan mga nagadan sa naglalaad na impierno. Mayong siring na lugar na nag-eeksister. Imbes, ilinadawan si Satanas sa Kasuratan bilang “anghel nin liwanag”​—an eksperto sa pandadaya na nagkakapot nin mapuwersang impluwensia sa pankagabsan na mga palakaw sa politika.​—2 Corinto 11:​3, 14, 15; Efeso 6:​11-18.

10. (a) Ano an ipinaririsa kan bagay na an kada saro kan sampulong sungay may diadema? (b) Ano an isinisimbolisar kan sampulong sungay asin sampulong diadema?

¹⁰ An mabangis na hayop may sampulong sungay sa pitong payo kaiyan. Tibaad apat na payo an may tigsararong sungay asin tolong payo an may tigduruwang sungay. Dugang pa, may sampulong diadema ini sa mga sungay kaini. Sa libro ni Daniel, ilinadawan an makatatakot na mga hayop, asin an bilang kan saindang mga sungay kaipuhan na interpretaron nin literal. Bilang halimbawa, an duwang sungay sa lalaking karnero nagrerepresentar sa pankinaban na imperyo na binibilog nin duwang magkasurog, an Media asin Persia, mantang an apat na sungay sa kanding nagrepresentar sa apat na imperyong sarabay na nag-eksister na naggikan sa Griegong imperyo ni Alejandrong Dakula. (Daniel 8:​3, 8, 20-22) Alagad, manongod sa hayop na naheling ni Juan, an pagbilang sa sampulong sungay minalataw na simboliko. (Ikomparar an Daniel 7:​24; Kapahayagan 17:12.) Irinepresentar ninda an pagigin kompleto kan soberanong mga estado na minakompuwesto sa bilog na politikal na organisasyon ni Satanas. An gabos na sungay na ini maringis asin agresibo, alagad siring kan ipinaheling kan pitong payo, saro-saro sana sa mga kapangyarihan pankinaban an namayo. Siring man, an sampulong diadema nagpapaheling na an gabos na soberanong estado mamamahala kadungan kan pangenot na estado, o kapangyarihan pankinaban, sa panahon na iyan.

11. Ano an ipinaheheling kan bagay na an mabangis na hayop “sa ibabaw kan mga payo kaiyan may mga ngaran nin langhad”?

¹¹ An mabangis na hayop igwa ‘sa ibabaw kan mga payo kaiyan nin mga ngaran nin langhad,’ na naghihingako para sa saiya man sana nin mga bagay na nagpapaheling nin grabeng pagbasangbasang ki Jehova Dios asin ki Cristo Jesus. Ginamit kaini an ngaran nin Dios asin ni Cristo bilang pagsaginsagin tanganing makamit an politikal na mga pagmawot kaini; asin nakisumaro ini sa falsong relihiyon, na tinogotan pa ngani an klero na makikabtang sa politikal na mga palakaw kaini. Bilang halimbawa, kabilang an mga obispo sa House of Lords sa Inglaterra. An mga kardinal na Katoliko nagkaigwa nin pangenot na mga kabtang sa politika sa Pransia asin Italia, asin kasuarin sana, an kapadian nagkaigwa nin politikal na mga katongdan sa Latin Amerika. Inimprenta nin mga gobyerno an relihiyosong mga sarabihon, siring kan “IN GOD WE TRUST,” sa saindang mga kuwartang papel, asin sa saindang mga sensilyo naghihingako sindang may banal na pag-oyon an saindang mga namomoon, na sinasabi, bilang halimbawa, na an mga ini ninombrahan “huli sa bendisyon nin Dios.” An gabos na ini sa aktuwal mapaglanghad, huli ta ini nagmamaigot na ilabot an Dios sa maating nasyonalistikong politikal na langtad.

12. (a) Ano an boot sabihon na an mabangis na hayop minatunga hale “sa dagat,” asin kasuarin iyan nagpoon na magtunga? (b) Ano an ipinaheheling kan bagay na an dragon nagtao sa simbolikong hayop kan dakulang kapangyarihan kaiyan?

¹² An mabangis na hayop minatunga “sa dagat,” na angay na simbolo kan maribok na masa na dian naggikan an gobyerno nin tawo. (Isaias 17:​12, 13) An mabangis na hayop na ini nagpoon na magtunga hale sa dagat nin maribok na katawohan kaidto pang panahon ni Nimrod (kan mga ika-21 siglo B.C.E.), kan an pakatapos nin Bahang palakaw nin mga bagay, na tumang ki Jehova, enot na nahayag. (Genesis 10:​8-12; 11:​1-9) Alagad durante sana kan aldaw kan Kagurangnan na an kahurihurihi kan pitong payo kaiyan lubos na nahayag. Mangnohon man na an dragon an “nagtao sa hayop kan kapangyarihan kaiyan asin kan trono kaiyan patin dakulang kapangyarihan.” (Ikomparar an Lucas 4:6.) An hayop iyo an politikal na linalang ni Satanas sa tahaw kan masa nin katawohan. Tunay na si Satanas “an poon kan kinaban na ini.”​—Juan 12:31.

An Lugad na Nakagagadan

13. (a) Anong kalamidad an nangyari sa mabangis na hayop amay sa aldaw kan Kagurangnan? (b) Paano na an bilog na mabangis na hayop nagsakit kan an sarong payo nag-ako nin lugad na nakagagadan?

¹³ Amay sa aldaw kan Kagurangnan, nangyari an kalamidad sa mabangis na hayop. Ibinabareta ni Juan: “Asin naheling ko an saro sa payo kaiyan na garo linugad sagkod sa kagadanan, alagad an lugad kaiyan na nakagagadan naomayan, asin an bilog na daga nagsunod sa mabangis na hayop na may paghanga.” (Kapahayagan 13:​3) An bersikulong ini nagsasabi na an sarong payo kan mabangis na hayop nag-ako nin lugad na nakagagadan, alagad an pagkasabi kan bersikulo 12 garo baga an bilog na hayop an nagsakit. Taano ta siring? Bueno, an mga payo kan hayop bakong sarabay gabos na namahala. An kada saro sa kapanahonan kaiyan nagpakang kagurangnan sa katawohan, partikularmente sa banwaan nin Dios. (Kapahayagan 17:10) Kaya, sa pagpopoon kan aldaw kan Kagurangnan, solamente saro sanang payo, an ikapito, an natutukaw bilang an pangenot na kapangyarihan sa kinaban. An lugad na nakagagadan sa payong iyan nagdara nin dakulang kasakitan sa bilog na mabangis na hayop.

14. Kasuarin itinao an lugad na nakagagadan, asin paano ilinadawan nin sarong opisyal militar an epekto kaiyan sa mabangis na hayop ni Satanas?

¹⁴ Ano an nakagagadan na lugad? Sa huri, ini inapod na lugad nin minasbad, asin an minasbad simbolo nin ralaban. An lugad na ini nin minasbad, na itinao sa pagpopoon kan aldaw kan Kagurangnan, konektado sa enot na guerra mundial, na nagratak asin nagpaluya sa politikal na mabangis na hayop ni Satanas. (Kapahayagan 6:​4, 8; 13:14) An autor na si Maurice Genevoix, na sarong opisyal militar kan guerrang iyan, nagsabi manongod kaiyan: “An gabos maoyon sa pag-ako na sa bilog na kasaysayan nin katawohan, dikit sanang petsa an may kahalagahan na siring sa Agosto 2, 1914. Enot an Europa asin dai naghaloy pakatapos an haros bilog na katawohan nakanompong kan saindang sadiri na namugtak sa makatatakot na pangyayari. An mga reglamento sa paggawe, mga kontrata, moral na mga ley, gabos na pundasyon natanyog; sa magkasunod sanang aldaw, an gabos napagdududahan. An pangyayari nakalampas kapwa sa natural na kapurisawan asin sa rasonableng mga antisipasyon. Grabe, maribokon, labi-labi karaot, padagos pa kitang napupurisaw kaini.”​—Maurice Genevoix, miembro kan Académie Française, na kinotar sa librong Promise of Greatness (1968).

15. Paano an ikapitong payo kan mabangis na hayop nag-ako kan lugad na nakagagadan?

¹⁵ Para sa pangenot na ikapitong payo kan mabangis na hayop, an guerrang iyan nagin mayor na kasakitan. Kabilang kan ibang nasyon sa Europa, an Britania nawaran kan mga hobenes kaiyan sa nakasusustong bilang. Sa sarong ralaban sana, sa Ralaban sa Salog nin Somme kan 1916, 420,000 na Britanong soldados an nagadan, kaiba an 200,000 na Pranses asin 450,000 na Aleman​—labing 1,000,000 an nagkagaradan! Sa ekonomiya man, an Britania​—kabilang an ibang kabtang kan Europa—​buminagsak. An dakulang Imperyo nin Britania nagripaydipay asin dai na nanggad nakabawi nin lubos. Iyo nanggad, an guerrang iyan, na may 28 pangenot na nasyon na nakikabtang, nagpangyari sa bilog na kinaban na maribong na garo baga linugad na ikagagadan. Kan Agosto 4, 1979, 65 taon sana pakatapos kan pagputok kan Guerra Mundial I, an The Economist, kan Londres, Inglaterra, nagkomento: “Kan 1914 an kinaban nawaran nin pagkaoroyon na dai na kaiyan napangyaring ibalik magpoon kaidto.”

16. Kan enot na guerra mundial, paano ipinaheling kan Estados Unidos na kabtang ini kan magkasurog na kapangyarihan pankinaban?

¹⁶ Sa iyo man sanang panahon, an Dakulang Guerra, siring sa pag-apod dian kaidto, nagbukas kan dalan para sa Estados Unidos tanganing kahangahangang maglataw bilang kabtang kan Anglo-Amerikanong Kapangyarihan Pankinaban. Sa enot na mga taon kan guerra, an Estados Unidos dai uminayon sa guerra huli sa opinyon kan publiko. Alagad siring kan isinurat kan historyador na si Esmé Wingfield-Stratford, “an isyu sana kaidto kun baga, sa panahon na ini nin grabe nanggad na krisis, lilingawan kan Britania asin Estados Unidos an saindang mga dai pagkakaoyon tanganing marealisar an [saindang] nangongorog na pagkasararo asin magkatabang na pamamahala.” Siring kan mga nangyari, iyo nanggad. Kan 1917 an Estados Unidos nagkontribuwir kan saiyang mga kayamanan asin puwersa tanganing suportaran an paghihingoa sa guerra kan natatarantang mga Alyado. Kaya, an ikapitong payo, an magkasurog na Britania asin Estados Unidos, nanggana.

17. Ano an nangyari sa daganon na palakaw ni Satanas pakatapos kan guerra?

¹⁷ An kinaban pakatapos kan guerra nagin laen nanggad. An daganon na palakaw ni Satanas, maski ngani naraot kan lugad na nakagagadan, napakosog asin nagin mas mapuwersa kisa kan dati asin sa siring nag-ako nin paghanga kan mga tawo huli sa nagpapaomay na puwersa kaiyan.

18. Paano masasabing an katawohan sa kagabsan “nagsunod sa mabangis na hayop na may paghanga”?

¹⁸ Isinurat kan historyador na si Charles L. Mee, Jr: “An pagbagsak kan daan na palakaw [na pinangyari kan enot na guerra mundial] sarong kaipuhan na kapinonan sa paglakop kan pansadiring pamamahala, sa katalingkasan kan bagong mga nasyon asin mga grupo, sa pagkakaigwa nin bagong libertad asin katalingkasan.” An nangenot sa pagpaoswag sa panahon na ini pakatapos kan guerra iyo an ikapitong payo kan mabangis na hayop, na naomayan na ngonyan, asin an Estados Unidos iyo an nagkaigwa nin pangenot na kabtang. An magkasurog na kapangyarihan pankinaban nangenot sa pagsuportar kapwa sa Liga de Naciones asin sa Naciones Unidas. Pag-abot kan mga 1980, an politikal na kapangyarihan kan E.U. nangenot sa mas maoswag na mga nasyon sa paggibo nin mas halangkaw na pamantayan sa pamumuhay, sa paglaban sa helang, asin sa pagpaoswag sa teknolohiya. Nagpadara pa ngani ini nin 12 lalaki sa bulan. Bakong makangangalas, kun siring, na an katawohan sa kagabsan “nagsunod sa mabangis na hayop na may paghanga.”

19. (a) Paano an katawohan orog pa ngani sa paghanga an ginibo sa mabangis na hayop? (b) Siisay an tunay na may kapangyarihan sa gabos na kahadean sa daga, asin paano niato naaraman? (c) Paano tinawan nin kapangyarihan ni Satanas an mabangis na hayop, asin ano an epekto sa kadaklan na tawo?

¹⁹ Orog pa ngani sa paghanga sa mabangis na hayop an ginibo kan katawohan, siring kan masunod na sinasabi ni Juan: “Asin sinda nagsaramba sa dragon huli ta iyan an nagtao nin autoridad sa mabangis na hayop, asin sinda nagsaramba sa mabangis na hayop sa mga tataramon na: ‘Siisay an nakakabaing sa mabangis na hayop, asin siisay an makikilaban kaiyan?’” (Kapahayagan 13:​4) Kan uya si Jesus sa daga, naghingako si Satanas na may autoridad sa gabos na kahadean sa kinaban. Dai nakisuway si Jesus sa bagay na ini; sa katunayan, sinambit nia mismo si Satanas bilang an poon kan kinaban asin nagsayumang makikabtang sa politika kan panahon na iyan. Dangan nagsurat si Juan sa tunay na mga Kristiano: “Aram niato na kita gikan sa Dios, alagad an bilog na kinaban namumugtak sa kapangyarihan kan maraot.” (1 Juan 5:​19; Lucas 4:​5-8; Juan 6:​15; 14:30) Nagtatao si Satanas nin kapangyarihan sa mabangis na hayop, asin ginigibo nia ini sa nasyonalistikong paagi. Kaya, imbes na magkasararo sa mga bogkos nin diosnon na pagkamoot, an katawohan nagkabaranga huli sa kapalangkawan sa tribo, rasa, asin nasyon. An dakulang mayoriya nin mga tawo garo man sana nagsasamba sa kabtang kan mabangis na hayop na may kapangyarihan sa dagang iniistaran ninda. Kaya an bilog na hayop nag-aako nin paghanga asin pagsamba.

20. (a) Sa anong sentido sinamba kan mga tawo an mabangis na hayop? (b) Taano an mga Kristianong nagsasamba ki Jehova Dios ta dai nakikakabtang sa siring na pagsamba sa mabangis na hayop, asin kiisay na halimbawa an sinusunod ninda?

²⁰ Pagsamba sa anong sentido? Sa sentido na ibinubugtak an pagkamoot sa nasyon na enot sa pagkamoot sa Dios. An kadaklan na tawo namomoot sa dagang namundagan ninda. Bilang marahay na mga siudadano, iginagalang man kan mga tunay na Kristiano an mga namamahala asin an mga emblema kan nasyon na iniistaran ninda, sinusunod an mga ley, asin nagtatao nin positibong kontribusyon sa karahayan kan saindang komunidad asin kan saindang mga kataraed. (Roma 13:​1-7; 1 Pedro 2:​13-17) Alagad, dai sinda makatatao nin bakong rasonableng debosyon sa sarong nasyon tumang sa gabos na iba pa. “An samong nasyon, tama man o sala” bakong Kristianong katokdoan. Kaya an mga Kristianong nagsasamba ki Jehova Dios dai makikakabtang sa pagtao nin mapalangkaw na patriotikong pagsamba sa ano man na kabtang kan mabangis na hayop, huli ta ini mangangahulogan nin pagsamba sa dragon​—an pinaghahalean kan kapangyarihan kan hayop. Dai sinda naghahapot na may paghanga: “Siisay an nakakabaing sa mabangis na hayop?” Imbes, sinusunod ninda an halimbawa ni Miguel​—na an ngaran nangangahulogan na “Siisay an Siring sa Dios?”​—mantang sinusuportaran ninda an unibersal na soberaniya ni Jehova. Sa itinalaan na panahon nin Dios, an Miguel na ini, si Cristo Jesus, makikilaban sa mabangis na hayop asin dadaogon iyan, kun paanong nagin mapanggana sia sa pagpahale ki Satanas sa langit.​—Kapahayagan 12:​7-9; 19:​11, 19-21.

(Ipagpapadagos sa masunod na luwas.)

[Mga Nota sa Ibaba]