Taano ta Maninigong Lumikay sa Idolatriya?
“Saradit na aki, lumikay kamo sa mga idolo.”—1 JUAN 5:21.
1. Taano ta daing idolatriya an pagsamba ki Jehova?
SI Jehova bakong idolong metal, kahoy, o gapo. Dai sia mapaiistar sa sarong daganon na templo. Mantang sia an makakamhan sa gabos na Espiritu, na dai naheheling nin mga tawo, imposibleng igibo sia nin imahen. Kun siring, an dalisay na pagsamba ki Jehova dapat na biyong dai nin idolatriya.—Exodo 33:20; Gibo 17:24; 2 Corinto 3:17.
2. Anong mga hapot an maninigo niatong konsideraron?
2 Kun siring, kun kamo nagsasamba ki Jehova, marahay na ihapot nindo, ‘Ano an idolatriya? Paano iyan nalikayan nin mga lingkod ni Jehova kan mga nakaagi? Asin taano ta dapat na lumikay sa idolatriya ngonyan?’
Kun Ano an Idolatriya
3, 4. Paano matatawan nin kahulogan an idolatriya?
3 Sa pankagabsan, an idolatriya may kaibang seremonya o rituwal. An idolatriya iyo an odok na paggalang, pagkamoot, pagsamba, o debosyon sa sarong idolo. Asin ano man an idolo? Iyan sarong imahen, representasyon nin sarong bagay, o simbolo, na pinanonongdan nin debosyon. Sa parate, an idolatriya ipinanonongod sa sarong tunay o pinaghohonang mas halangkaw na kapangyarihan na tinutubod na nabubuhay (tawo, hayop, o organisasyon). Pero an idolatriya puwede man na gibohon mapadapit sa mga bagay na daing buhay (puwersa o daing buhay na bagay sa naturalesa).
4 Sa Kasuratan, an mga termino sa Hebreo na nanonongod sa mga idolo sa parate nagdodoon nin kadaihan nin kamanungdanan, o iyan mga termino nin pagduhagi. Kabilang digdi an mga terminong trinadusir na “inukit o kinortihan na imahen” (sa literal, bagay na inukit); “minoldeng estatuwa, imahen, o idolo” (bagay na minolde o tinunaw asin ibinubo); “makatatakot na idolo”; “idolong daing kamanungdanan” (sa literal, bagay na daing kamanungdanan); asin “marigsok na idolo.” An termino sa Griego na eiʹdo·lon tinatradusir na “idolo.”
5. Taano ta masasabi na bakong gabos na imahen idolo?
5 Bakong gabos na imahen idolo. An Dios mismo nagsabi sa mga Israelita na gumibo nin duwang kerubin na bulawan para sa kaban kan tipan asin iburda an mga representasyon kan espiritung mga linalang na iyan sa panlaog na lipod nin sampulong takop nin tolda para sa tabernakulo asin sa kurtina na nagsiseparar kan Banal sa Kabanalbanale. (Exodo 25:1, 18; 26:1, 31-33) Solamente an mga saserdoteng nag-ootob nin opisyal na katongdan an nakaheling sa mga representasyon na ini na sa pangenot nagserbing simbolo kan langitnon na mga kerubin. (Ikomparar an Hebreo 9:24, 25.) Maliwanag na an mga representasyon nin kerubin sa tabernakulo dai ipinasasamba, ta an mismong matanos na mga anghel habong pasamba.—Colosas 2:18; Kapahayagan 19:10; 22:8, 9.
An Pagheling ni Jehova sa Idolatriya
6. Ano an pagheling ni Jehova sa idolatriya?
6 An mga lingkod ni Jehova naglilikay sa idolatriya ta sia tumang sa gabos na idolatrosong gibo. Pinagbotan nin Dios an mga Israelita na dai gumibo nin mga imahen bilang mga pinanonongdan nin odok na paggalang asin sambahon iyan. Kaiba sa Sampulong Togon an mga tataramon na ini: “Dai ka gumibo para sa saimo man sana nin inukit na imahen o porma na kabaing nin ano man na yaon sa kalangitan sa itaas o yaon sa daga sa ibaba o yaon sa katubigan sa irarom kan daga. Dai ka maghorohod sa sainda ni madara na maglingkod sa sainda, huli ta ako si Jehova na saimong Dios sarong Dios na naghahagad nin dai nababangang debosyon, na nagtatao nin kastigo para sa kasalan nin mga ama sa mga aki, sa ikatolong kapag-arakian asin sa ikaapat na kapag-arakian, kun dapit sa mga naoongis sa sako; alagad ta naggigibo nin mamomoton na kabootan sa ikasangribong kapag-arakian kun dapit sa mga namomoot sa sako asin nag-ootob kan sakong mga pagboot.”—Exodo 20:4-6.
7. Taano si Jehova ta tumang sa gabos na idolatriya?
7 Taano si Jehova ta tumang sa gabos na idolatriya? Sa pangenot huli ta sia naghahagad nin dai nababangang debosyon, siring kan ipinaheheling sa enotan sa ikaduwa sa Sampulong Togon. Dugang pa, sia nagsabi paagi sa saiyang propetang si Isaias: “Ako si Jehova. Iyan an sakong ngaran; asin dai ko itatao sa iba an sakong kamurawayan, ni an sakong kaomawan sa kinortihan na mga imahen.” (Isaias 42:8) Sarong beses, nasiod nin idolatriya an mga Israelita sagkod na “iinaatang [na] ninda an saindang mga aking lalaki saka an saindang mga aking babae sa mga demonyo.” (Salmo 106:36, 37) An mga parasamba sa idolo bako sanang nagdidehar na si Jehova an tunay na Dios kundi nagsusuportar man sa intereses kan saiyang pangenot na Kaiwal, si Satanas, kaiba an mga demonyo.
Maimbod sa Irarom nin Pagbalo
8. Anong pagbalo an inatubang kan tolong Hebreong si Sadrac, Mesac, asin Abednego?
8 An kaimbodan ki Jehova nagpapahiro man sato na lumikay sa idolatriya. Ini ipinag-iilustrar kan pangyayaring nasusurat sa Daniel kapitulo 3. Sa pag-inagurar sa dakulang imahen na bulawan na saiyang tinindog, tiniripon kan hade nin Babilonya na si Nabucodonosor an mga opisyales sa saiyang imperyo. Kaiba sa pagboot nia si Sadrac, Mesac, asin Abednego—tolong Hebreong administrador sa distrito hurisdiksional nin Babilonya. An gabos na presente pinagbotan na humorohod sa atubangan kan imahen pagtanog nin nagkapirang instrumento musikal. Ini pagprobar kan tunay na dios nin Babilonya, si Satanas, na pahurohodon an tolong Hebreo sa atubangan nin imahen na nagrirepresentar sa Imperyo nin Babilonya. Imahinaron nindo na yaon kamo duman.
9, 10. (a) Ano an nagin paninindogan kan tolong Hebreo, asin paano sinda binalosan? (b) Anong pampakosog an makukua nin mga Saksi ni Jehova sa ginibo kan tolong Hebreo?
9 Uya! Nagtitindog an tolong Hebreo. Nagirumdoman ninda an pagboot nin Dios tumang sa paggibo nin asin paglilingkod sa mga idolo o inukit na mga imahen. Tinawan sinda nin ultimatum ni Nabucodonosor—humorohod o magadan! Alagad ta maimbod ki Jehova, sinda nagsabi: “Kun mangyari man, an samong Dios na samuyang pinaglilingkodan kayang magligtas sa samo. Hale sa naglalaad na horno asin hale sa saimong kamot, O hade, ililigtas nia kami. Alagad kun dai, maisihan mo logod, O hade, na an saimong mga dios bakong iyo an samong pinaglilingkodan, asin an imahen na bulawan na saimong ipinatindog dai mi sasambahon.”—Daniel 3:16-18.
10 An maimbod na mga lingkod na ini nin Dios iinapon sa hornong pinainit nin todo. Sa pagngalas na makaheling nin apat na naglalakaw sa laog kan horno, pinaluwas ni Nabucodonosor an tolong Hebreo, asin luminuwas sindang dai naano. Huli kaiyan napakagsing an hade: “Pag-omawon an Dios ni Sadrac, Mesac asin Abednego, na nagsugo kan saiyang anghel [an ikaapat na persona sa laog kan horno] asin ilinigtas an saiyang mga lingkod na nagsarig sa saiya asin liniwat an mismong pagboot kan hade patin idinolot an saindang hawak, huli ta habo nindang maglingkod asin sumamba sa siisay man na dios apuwera sa sadiri nindang Dios. . . . Mayo nin ibang dios na nakapagliligtas nin arog kan sarong ini.” (Daniel 3:28, 29) An pagdadanay sa integridad kan tolong Hebreong idto nagpapakosog sa mga Saksi ni Jehova sa presente na magmaimbod sa Dios, papagdanayon an neutralidad sa kinaban, asin lumikay sa idolatriya.—Juan 17:16.
An mga Idolo Nadaog sa Husgado
11, 12. (a) Ano an isinurat ni Isaias manongod ki Jehova asin sa mga dios na idolo? (b) Kumusta an mga dios kan mga nasyon kan angaton ni Jehova?
11 An saro pang dahelan na lumikay sa idolatriya iyo na daing kamanungdanan an odok na paggalang sa mga idolo. Minsan ngani garo baga buhay an ibang idolo na ginibo nin tawo—na parateng may ngoso, mata, asin talinga—sinda dai nakatataram, nakaheheling, o nakadadangog asin mayo nin magigibo para sa mga debotado sa sainda. (Salmo 135:15-18) Ini ipinaheling kan ikawalong siglo B.C.E., kan isurat kan propeta nin Dios sa Isaias 43:8-28 an garo baga kaso sa husgado sa pag-oltanan ni Jehova asin nin mga dios na idolo. Dian nasa sarong lado an banwaan nin Dios na Israel, asin nasa ibong an kinabanon na mga nasyon. Inangat ni Jehova an falsong mga dios kan mga nasyon na isabi “an enot na mga bagay,” humula nin tama. Mayo ni saro na nakagibo kaiyan. Sa pagkaolay sa saiyang banwaan, si Jehova nagsabi: “Kamo an sakong mga saksi . . . asin ako an Dios.” Dai mapatunayan kan mga nasyon na an saindang mga dios naenot ki Jehova o na iyan makahuhula. Pero si Jehova ihinula an pagkalaglag kan Babilonya asin an pagkabutas kan saiyang banwaan na nabibihag.
12 Dugang pa, an nakaldang mga lingkod nin Dios masarabi, siring kan isinasaysay sa Isaias 44:1-8, na sinda “ki Jehova.” Sia mismo nagsabi: “Ako an enot asin ako an huri, asin laen sa sako mayo na nin Dios.” Dai makapangatanosan an mga dios na idolo. “Kamo an sakong mga saksi,” sabi liwat ni Jehova manongod sa saiyang banwaan, na idinugang pa: “Igwa daw nin Dios laen sa sako? Mayo, mayo nin Gapo.”
13. Ano an ipinaririsa nin idolatriya manongod sa parasamba nin idolo?
13 Kita naglilikay man sa idolatriya ta an paggibo kaiyan nagpaparisa nin kakulangan nin kadonongan. Sa kaputol nin sarong kahoy na saiyang pinili, an parasamba sa idolo minagibo nin sarong dios na sasambahon, asin paagi sa saro pang kaputol nagpapalaad sia nin kalayo sa pagluto kan saiyang kakanon. (Isaias 44:9-17) Kanigoan na kamangmangan! An paragibo asin deboto sa mga dios na idolo napapasopog man ta dai sia nakatatao nin nakakokombensir na patotoo sa pagpatunay sa saindang pagkadios. Pero an pagka-Dios ni Jehova daing duda, ta bako sana na ihinula nia an pagkatalingkas kan saiyang banwaan sa Babilonya kundi pinapangyari man ini. An Jerusalem inistaran liwat, an mga siudad sa Juda itinogdok liwat, asin an “salog” nin Babilonya—an Salog nin Eufrates—namara bilang proteksion. (Isaias 44:18-27) Siring sa ihinula man nin Dios, an Babilonya nadaog ni Ciro na Persiano.—Isaias 44:28–45:6.
14. Sa Unibersal na Korte Suprema, ano an permanenteng mapatutunayan?
14 An mga dios na idolo nadaog sa kasong idto manongod sa pagkadios. Asin an nangyari sa Babilonya seguradong mangyayari sa moderno niang katimbang, an Dakulang Babilonya, an pankinaban na imperyo nin falsong relihiyon. Sia asin an gabos niang dios, relihiyosong kasangkapan, asin mga pinanonongdan nin idolatriya madali nang mawara sagkod lamang. (Kapahayagan 17:12–18:8) Sa Unibersal na Korte Suprema, permanente nang mapatutunayan na si Jehova sana an nabubuhay asin tunay na Dios asin na inootob nia an saiyang makahulang Tataramon.
Mga Atang sa mga Demonyo
15. Ano an ipinarisa kan banal na espiritu asin kan namamahalang grupo kaidtong enot na siglo manongod sa banwaan ni Jehova asin sa idolatriya?
15 An banwaan ni Jehova naglilikay man sa idolatriya ta sinda ginigiyahan kan espiritu asin organisasyon nin Dios. Sinabihan kan namamahalang grupo sa mga lingkod ni Jehova kan enot na siglo an mga kapwa ninda Kristiano: “Pinagmarahay kan banal na espiritu asin niamo mismo na dai na kamo dugangan nin pasan, puwera sana sa kinakaipuhan na mga bagay na ini, na kamo lumikay sa mga bagay na idinolot sa mga ladawan asin sa dugo asin sa mga bagay na tinook patin sa pakikisaro. Kun maingat kamong maglilikay sa mga bagay na ini, mapakakarhay kamo. Magin logod marahay an saindong salud!”—Gibo 15:28, 29.
16. Sa sadiri nindong pananaram, paano nindo isasabi an isinabi ni Pablo manongod sa mga bagay na iinatang sa mga idolo?
16 An saro pang dahelan na lumikay sa idolatriya iyo an pakalikay sa demonismo. Mapadapit sa Pamanggihan kan Kagurangnan, sinabihan ni apostol Pablo an mga Kristianong taga-Corinto: “Dumulag kamo sa idolatriya. . . . An kopa nin kaomawan na satong inoomaw, bako daw na iyan pakikakabtang sa dugo kan Cristo? An tinapay na satong binabaraak, bako daw na iyan pakikakabtang sa hawak kan Cristo? Huli ta sasaro an tinapay, kita, minsan dakol, sarong hawak, huli ta kita gabos nakikakabtang sa sarong tinapay na iyan. Helinga nindo an Israel sa laman: Bako daw na an mga nagkakakan kan mga atang mga nakikakabtang sa altar? Kaya ano an sasabihon ko? Na an iinaatang sa idolo mahalaga, o na an idolo may halaga? Dai; kundi sinasabi ko na an mga bagay na iinatang kan mga nasyon iinaatang ninda sa mga demonyo, asin bakong sa Dios; asin habo ko na kamo makisumaro sa mga demonyo. Dai kamo puwedeng uminom sa kopa ni Jehova asin sa kopa nin mga demonyo; dai kamo puwedeng makikakan sa ‘lamesa ni Jehova’ asin sa lamesa nin mga demonyo. O ‘pinapag-iimon daw niato si Jehova’? Mas makosog daw kita sa saiya?”—1 Corinto 10:14-22.
17. Kan enot na siglo C.E., sa anong mga kamugtakan na an Kristiano puwedeng kumakan nin karneng iinatang sa mga idolo, asin taano?
17 An kapidaso nin sarong hayop iinaatang sa sarong idolo, an sarong kapidaso napapasa saserdote, asin an parasamba may kapartihan man para sa sarong bangkete. Minsan siring, an ibang karne tibaad itinda sa sadan. Sala para sa sarong Kristiano na pumaduman sa sarong templo nin idolatriya sa pagkakan nin karne dawa sia dai nagkakan bilang kaiba sa sarong rituwal, ta ini puwedeng ikasingkog nin iba o makadara sa saiya sa falsong pagsamba. (1 Corinto 8:1-13; Kapahayagan 2:12, 14, 18, 20) An karne dai man naliliwat kan pagdolot nin hayop sa sarong idolo, kaya an Kristiano puwedeng bumakal sa sadan. Dai man nia kaipuhan na ihapot kun saen hale an karne na ipinupuwesto sa sarong harong. Pero kun may magsabi na iyan “idinolot bilang atang,” iyan dai nia kakakanon, tanganing malikayan an pagpasingkog sa siisay man.—1 Corinto 10:25-29.
18. Paano puwedeng magkaigwa nin koneksion sa mga demonyo an mga nagkakakan nin iinatang sa sarong idolo?
18 Parateng pinaghona kaidto na pakatapos kan rituwal sa pag-atang, an dios yaon sa karne asin minalaog sa hawak kan mga nagkakakan kaiyan sa bangkete kan parasamba. Kun paanong an mga nagkakakan nin iriba nagkakaborogkos, idto man na mga nakikakabtang sa mga hayop na iinatang mga nakikakabtang sa altar asin nakisusumaro sa demonyong dios na irinirepresentar kan idolo. Paagi sa siring na idolatriya, an mga tawo inolang nin mga demonyo sa pagsamba sa solamenteng tunay na Dios. (Jeremias 10:1-15) Bakong makangangalas na an banwaan ni Jehova dapat na lumikay sa mga iinatang sa mga idolo! An kaimbodan sa Dios, pagpagiya sa saiyang banal na espiritu asin organisasyon, asin desisyon na lumikay sa pakikiayon sa demonismo makosog man na mga dahelan na lumikay sa idolatriya ngonyan.
Taano ta Kaipuhan na Lumikay?
19. Anong klaseng idolatriya an yaon sa suanoy na Efeso?
19 An mga Kristiano maigot na naglilikay sa idolatriya ta iyan kadakol na klase, asin puwedeng ikompromiso an saindang pagtubod nin minsan saro sanang akto nin pagsamba sa idolo. Sinabihan ni apostol Juan an mga kapagtubod nia: “Lumikay kamo sa mga idolo.” (1 Juan 5:21) Kaipuhan an hatol na ini ta napalilibotan sinda nin dakol na klase nin idolatriya. Si Juan nagsurat hale sa Efeso, siudad na sagom sa mga gibo nin mahika asin osipon manongod sa falsong mga dios. Yaon sa Efeso an saro sa pitong ngangalasan sa kinaban—an templo ni Artemis, ampunan para sa mga kriminal asin sentro nin inmoral na mga rituwal. An pilosopong si Heracleito na taga-Efeso ibinaing sa kadikloman nin karigsokan an madiklom na dalan pasiring sa altar kan templo asin ibinilang niang mas grabe pa sa hayop an moral sa templo. Kaya, an mga Kristianong taga-Efeso kinaipuhan na manindogan nin marigon tumang sa demonismo, inmoralidad, asin idolatriya.
20. Taano ta kaipuhan na likayan minsan an pinakakadikit na idolatriya?
20 An mga Kristiano nagkakaipo nin marigon na determinasyon na likayan minsan an pinakakadikit na idolatriya ta an saro sanang akto nin pagsamba sa Diablo masuportar sa angat nia na an mga tawo dai magdadanay na maimbod sa Dios kun babaloon. (Job 1:8-12) Kan ipaheling ki Jesus “an gabos na kahadean kan kinaban asin an kamurawayan kan mga iyan,” si Satanas nagsabi: “Ini gabos itatao ko sa saimo kun ika lumohod asin gumibo nin sarong akto nin pagsamba sa sako.” An pagsayuma ni Cristo nagsuportar sa lado ni Jehova sa isyu nin unibersal na soberaniya asin pinatunayan na putikon an Diablo.—Mateo 4:8-11; Talinhaga 27:11.
21. Mapadapit sa emperador nin Roma, ano an sinayumahan na gibohon nin maimbod na mga Kristiano?
21 An enot na mga parasunod ni Jesus habo man na gumibo nin sarong akto nin pagsamba na nagsusuportar sa lado ni Satanas sa isyu. Minsan sinda may tamang paggalang sa “haralangkaw na kapangyarihan” sa gobyerno, habo nindang magtotong nin insenso sa pagtaong onra sa emperador nin Roma, dawa kun mawaran sinda nin buhay. (Roma 13:1-7) Sa bagay na ini si Daniel P. Mannix nagsurat: “Pipira sana sa mga Kristiano an tuminalikod, minsan ngani sa kadaklan may altar na naglalaad an kalayo duman sa estadio para sa sainda. An kaipuhan sanang gibohon nin sarong preso iwarak sa kalayo an gasibnit na insenso asin sia tinatawan na nin Sertipiko nin Pag-atang patin pinaluluwas. Maingat man na ipinaliliwanag sa saiya na dai nia sinasamba an emperador; minimidbid sana an kabanalan kan emperador bilang pamayo sa estadong Romano. Pero, haros mayo nin Kristiano na nag-aprobetsar sa oportunidad na makaligtas.” (Those About to Die, pahina 137) Kun babaloon nin arog kaiyan, biyo man daw nindong paglalabanan an gabos na idolatriya?
Malikay daw Kamo sa Idolatriya?
22, 23. Taano ta maninigo kamong lumikay sa idolatriya?
22 Malinaw na an mga Kristiano dapat na lumikay sa gabos na klase nin idolatriya. Hinahagad ni Jehova an dai nababangang debosyon. An tolong maimbod na Hebreo nagtao nin marahay na halimbawa sa pagsayumang sumamba sa dakulang imahen na tinindog kan hade sa Babilonya na si Nabucodonosor. Sa unibersal na kaso sa husgado na isinurat ni propeta Isaias, si Jehova sana an napatunayan na tunay asin nabubuhay na Dios. An enot niang mga saksing Kristiano kinaipuhan na padagos na lumikay sa mga iinatang sa mga idolo. An dakol na maimbod sa tahaw ninda dai napadara sa pamimirit na gumibo dawa nin saro sanang akto nin pagsamba na magigin pagdehar ki Jehova.
23 Kun siring, kamo daw personalmenteng naglilikay sa idolatriya? Itinatao daw nindo sa Dios an dai nababangang debosyon? Sinusuportaran daw nindo an soberaniya ni Jehova asin inoomaw sia bilang an tunay asin nabubuhay na Dios? Kun iyo, maninigo na magin determinasyon nindo na padagos na manindogan nin marigon tumang sa mga gibong idolatroso. Alagad ano pa daw na dugang na mga punto sa Kasuratan an makatatabang saindo na lumikay sa gabos na klase nin idolatriya?
Ano an Nasa Isip Nindo?
◻ Ano an idolatriya?
◻ Taano si Jehova ta tumang sa gabos na idolatriya?
◻ Ano an paninindogan kan tolong Hebreo mapadapit sa idolatriya?
◻ Paano puwedeng magkaigwa nin koneksion sa mga demonyo an mga nagkakakan nin mga iinatang sa mga idolo?
◻ Taano ta maninigo kitang lumikay sa idolatriya?
[Ritrato sa pahina 17]
Minsan namimeligro an saindang buhay, an tolong Hebreo habong gumibo nin idolatriya