Taano ta Dapat Baloon an Pagigin Eksakto kan Biblia?

Ano an pagheling nindo sa Biblia? An iba marigon na nagtutubod na iyan an kapahayagan nin Dios sa tawo. An iba man nagtutubod na iyan ordinaryo sanang libro. An iba pa dai makadesidir. Kun may pagduda kamo sa ginikanan kan Biblia, may makokosog na dahelan kun taano ta iyan maninigo nindong siyasaton asin resolberan an isyu.

SAGKOD kan ika-18 siglo, an Biblia iginagalang nin kadaklan bilang an Tataramon nin Dios sa kadagaan nin Kakristianohan. Alagad poon kan ika-19 siglo, an nagdadakol na edukador, sientista, pati mga teologo asin namomoon sa iglesya nagpoon na hayag na magduda sa pagigin eksakto kan Biblia.

Bilang resulta, nagin nang lakop na marhay an kritisismo sa Biblia kaya an dakol naghuhusgar na dai man lamang ngani inaaram an laog kan Biblia. Kasalihid kan Biblia, an dakol sa Kakristianohan ngonyan naglalaom sa mga pilosopiya nin tawo. Pero, an modernong pilosopiya dai nakagibo nin kinaban na mas ligtas o mas maogma. Iyan sarong marahay na dahelan na siyasaton an Biblia asin helingon kun baga an paggiya kaiyan nagdadara sa kaogmahan asin kapangganahan.

An saro pang dahelan na baloon an pagigin eksakto kan Biblia iyo an marahayon na paglaom na iinoopresir kaiyan sa katawohan. Halimbawa, an Salmo 37:​29 nagsasabi: “An mga matanos mismo magmamana kan daga, asin sinda mag-eerok dian sagkod lamang.” (Kapahayagan 21:​3-5) Ano an epekto sa saindo kan siring na mga panuga? Tunay na iyan igo nang mga dahelan na siyasaton an Biblia asin helingon kun baga iyan masasarigan.

An magasin na ini poon pa kaidto perming sinusuportaran an pagigin totoo kan Biblia asin parateng nagtatao nin pruweba sa pagigin eksakto kaiyan. May nagkapirang bagay na dian mababalo an pagigin eksakto kan Biblia. An laen-laen na luwas kan An Torrengbantayan matabang saindo na masimbag an mga hapot na ini: Nakapapareho daw sa Biblia an aram nang mga katunayan sa suanoy na historya? Eksakto daw an mga prediksion kaiyan? Praktikal daw an hatol kaiyan, o napatunayan daw nin modernong mga edukador asin pilosopo na lihis na sa panahon an Biblia?

An geograpiya saro pang bagay na dian mababalo nindo an pagigin eksakto kan Biblia. An paganong mga osipon parateng tumang sa geograpikong mga katunayan. Halimbawa, an dakol na tawo kan suanoy nag-osip nin mga pagbaklay pasiring sa kinaban daa nin mga gadan. Mapadapit sa suanoy na mga Griego, an librong A Guide to the Gods nagpapaliwanag: “An daga sinabot na patag na napalilibotan nin mahiwas na katubigan na inaapod Oseano. Sa ibong kaini an Kinaban Pagkagadan, mamondong disyerto na may maitom asin daing bungang mga tinanom.” Kan ini mapatunayan na osipon sana, kinaipuhan na ibalyo sa ibang lugar kan paganong mga pilosopo an saindang kinaban daa pagkagadan. “Nanompongan an angay na lugar, sa irarom kan daga, na konektado sa kinaban na ini paagi sa laen-laen na kuweba,” an paliwanag kan autor na si Richard Carlyon. Ngonyan, aram niato na ini man sarong osipon sana. Mayo nin siring na kinaban sa irarom kan daga o agihan.

Bakong arog nin mga osipon nin suanoy na mga tawo, an Biblia mayo kan salang punto-de-vista na an daga patag. Imbes, sinasabi kaiyan an sientipikong katotoohan na an daga sarong bagay na talidong na daing napapasunadan. (Job 26:​7; Isaias 40:22) Kumusta man an iba pang geograpikong mga paglaladawan na sinasabi sa Biblia? An mga iyan daw osipon sana, o puwede daw na imahinaron nin eksakto an mga pangyayari sa Biblia kun binibisita an Egipto sa presenteng aldaw, pati an Peninsula nin Sinai, asin an modernong aldaw na Israel?

[Ritrato sa pahina 3]

“Igwa nin Saro na nag-eerok sa ibabaw kan katalidongan kan daga.”​—Isaias 40:​22

“Saiyang . . . ibinibitin an daga sa mayo.”​—Job 26:​7