Pinahalagahan ni Papias an mga Tataramon kan Kagurangnan
“DAI ko . . . nagustohan an mga kadakol kan sinasabi, kundi an mga nagtokdo kan totoo.” Iyan an isinurat ni Papias, naghihingakong Kristiano kan ikaduwang siglo kaining satong Komon na Kapanahonan.
Nabuhay si Papias kan panahon na bago pa sanang magadan an mga apostol ni Jesu-Cristo. An totoo, kaibaiba sia ni Policarpo, na sinasabing tinokdoan ni apostol Juan. An mga kredensial na ini, kaiba an paagi nin pagkua nin kaaraman ni Papias, ginigibong posible na sia dakol an aram.
Maingat na Paagi
An pagkapaha ni Papias sa katotoohan malinaw na maririsa sa limang libro na minakompuwesto kan saiyang mga isinurat manongod sa mga tataramon kan Kagurangnan. Sa enot niang mga taon, sierto na tinandaan ni Papias an dakol sa mga tataramon nin katotoohan na nadangog nia. Dangan, sa saiyang istada sa siudad nin Hierapolis sa Frigia, sa Asia Minor, naghapot si Papias sa mga gurang na tanganing maaraman kun baga naheling o nadangog ninda an siisay man sa mga apostol ni Jesus. Saiya sindang galagang hinapot asin isinurat an saindang isinabi.
An paliwanag ni Papias: “Dai ako mag-aalangan na isurat . . . an ano man na maingat kong nanodan minsan kasuarin sa kamagurangan, asin maingat na nagirumdoman, na sinisierto sa saindo na iyan totoo. Huli ta dai ko, kapareho nin kadaklan, nagustohan an mga kadakol kan sinasabi, kundi an mga nagtokdo kan totoo; ni an mga nag-eestorya nin mga pagboot nin iba, kundi an mga nagbabareta kan mga itinao kan Kagurangnan sa pagtubod asin gikan mismo sa katotoohan. Asin kun may dumolok sa sako na dating parasunod kan kamagurangan, ihahapot ko an mga isinaysay kan kamagurangan—kun ano an isinabi ni Andres o ni Pedro, o kun ano an isinabi ni Felipe o ni Tomas o ni Santiago, o ni Juan o ni Mateo, o kan siisay pa man na ibang disipulo kan Kagurangnan.”
An Saiyang Isinurat
Daing duwa-duwa na nakua ni Papias an mayaman na espirituwal na kaaraman. Maiimahinar ta na sana kun gurano sia kaatentong naghinanyog sa mga detalye manongod sa personal na buhay asin ministeryo kan kada saro sa mga apostol. Kaidtong mga 135 C.E., isinurat ni Papias an saiyang kasaysayan sa sarong libro na sadiri nia mismo. Makamomondo ta nawara na an librong ini. Kinotar iyan ni Ireneo, sarong naghihingakong Kristiano kaidtong ikaduwang siglo C.E., asin kan historyador na si Eusebio kan ikaapat na siglo. An totoo, idto binabasa pa kan ika-9 na siglo C.E. asin tibaad yaon pa sagkod kan ika-14 siglo.
Si Papias nagtubod sa madatong na Milenyal na Paghade ni Cristo. (Kapahayagan 20:2-7) Sono ki Ireneo, sia nagsurat manongod sa sarong panahon “na an mga linalang, na binago asin nakatalingkas, mamumunga nin abundang gabos na klase nin kakanon, gikan sa ambon nin langit asin sa taba kan daga, sono sa estorya kan kamagurangan, na nakaheling ki Juan, an disipulo kan Kagurangnan, na nadangog ninda kun paano an Kagurangnan nagtotokdo manongod sa mga panahon na iyan.” Isinurat pa ni Papias: “Para sa mga nagtutubod matutubod an mga bagay na ini. Asin kan si Judas, an parapasaloib, habong tumubod asin naghapot, ‘Paano magigibo kan Kagurangnan an siring na mga bagay?’ an Kagurangnan nagsabi, ‘Maheheling iyan kan mga makaaabot sa mga panahon na iyan.’”
Si Papias nagsurat sa panahon na lakop an Gnosticismo. Isinalak kan mga Gnostico an pilosopiya, pagbanabana, asin paganong mistisismo sa apostatang Kristianismo. An totoo, an pagpaliwanag ni Papias kan mga orakulo, o tataramon, kan Kagurangnan paghihingoang mapondo an paglakop nin Gnosticismo. Kasunod nia, ipinadagos ni Ireneo na labanan an mapagsaginsagin asin pasobrang espirituwalidad kan mga Gnostico. Tibaad kadakol kan babasahon na Gnostico, na dahelan kan mapagtuyang pagkanabi ni Papias sa “mga kadakol kan sinasabi.” Malinaw an katuyohan nia—labanan nin katotoohan an kaputikan.—1 Timoteo 6:4; Filipos 4:5.
Mga Komento sa mga Ebanghelyo
Sa mga kapidaso kan mga isinurat ni Papias na yaon pa, maheheling niatong nasambitan an mga kasaysayan na isinurat ni Mateo asin Marcos. Halimbawa, sinasabi ni Papias manongod sa dokumento ni Marcos: “Si Marcos, huling nagin interprete ni Pedro, isinurat nin eksakto an gabos na nagirumdoman nia.” Sa orog pang pagpatunay sa katamaan kan Ebanghelyong ini, ipinadagos ni Papias: “Kun siring daing nagibong sala si Marcos, mantang isinusurat nia an ibang bagay sono sa pagkagirumdom nia kan mga iyan; huli ta pinagmaigotan nia mismo na dai malihisan an ano man na nadangog nia, o isurat an ano man na falsong tataramon dian.”
Itinatao ni Papias an panluwas na ebidensia na sa primero isinurat ni Mateo an saiyang Ebanghelyo sa lenguaheng Hebreo. Sabi ni Papias: “Isinurat nia an mga tataramon sa lenguaheng Hebreo, asin an kada saro sinabot iyan sa pinakamakakaya nia.” Posible na nasambitan ni Papias an mga Ebanghelyo ni Lucas asin Juan, saka an iba pang libro kan Kristianong Griegong Kasuratan. Kun iyo, saro sia sa kaenot-enoteng saksi na nagpapatunay sa pagkamasasarigan asin banal na pagkapasabong kaiyan. Alagad ta makamomondo, saradit na sanang kapidaso kan mga surat ni Papias an yaon.
Nakamamate sa Saiyang Espirituwal na Pangangaipo
Bilang paraataman sa kongregasyon sa Hierapolis, si Papias daing kapagalan na parasiyasat. Dugang pa sa pagigin mahigos na parasiyasat, sia nagpaheling nin odok na pag-apresyar sa Kasuratan. Tama an paghusgar ni Papias na an ano man na tataramon ni Jesu-Cristo o kan Saiyang mga apostol dapit sa doktrina mas mahalaga nanggad na ipaliwanag kisa kapritsosong mga tataramon na yaon sa mga babasahon kan saiyang kaaldawan.—Judas 17.
Sinasabi na si Papias ginadan na martir sa Pergamo kan 161 o 165 C.E. Dai masasabing may kasiertohan kun gurano aktuwal na nakaapektar sa buhay asin gawe-gawe ni Papias an mga katokdoan ni Jesu-Cristo. Pero, makosogon an kamawotan nia na adalan asin pag-olayan an Kasuratan. Iyo man an tunay na mga Kristiano ngonyan, ta namamatean ninda an saindang espirituwal na pangangaipo. (Mateo 5:3) Asin kapareho ni Papias pinahahalagahan ninda an mga tataramon kan Kagurangnan.