‘An Sarong Pahina Puwedeng Lagbason an Kadikloman Siring sa Sarong Bitoon’
NGONYAN, an mga traduksion kan Banal na Kasuratan haros makukua na sa bilog na kinaban. Pero an ralaban huli sa Biblia sa parate nagin bagay na kalabot an buhay asin kagadanan.
Sa librong Fifteenth Century Bibles, nagsurat si Wendell Prime: “Treintang taon pakaimbento sa pag-imprenta, an Inkisisyon biyong mapangganang nagpupunsionar sa España. Sa 342,000 katawo na pinadusahan kaiyan sa nasyon na iyan 32,000 an sinolong buhay. An Biblia an nagdara sainda sa kalayo nin pagkamartir. Arog man kaini kamakatatakot an ahenteng ini nin kalaglagan sa Italia, kapwa sa norte asin sur. An mga arsobispo, na tinabangan kan Inkisisyon, nakatutunaw na kalayo kapwa para sa mga Biblia asin sa parabasa kaiyan. Pinaliwanag ni Nero an ibang Kristiano bilang mga ilaw kan kinaban paagi sa pagsolo sainda, na nakasako, linahidan nin alkitran, na ginagamit sinda bilang mga kandila tanganing paliwanagon an eksena nin saiyang daing pakundangan na mga inmoralidad. Pero an mga kalye sa mga siudad sa Europa nag-aarab-adab sa mga gatong na Biblia. An mga Biblia bakong siring sa mga parabasa na puwedeng papagtioson, hubaan, pasakitan, putolan asin isikwal. Dawa an sarong pahinang natada puwedeng lagbason an kaduloman kan kadikloman na ini siring sa sarong bitoon.” (Samo an italiko.)
An ilinaladawan kan autor na si Prime aktuwal na nangyari sa kaso kan pahina nin Biblia na rineprodusir digdi. Ini an pahinang colophon, an boot sabihon, an huring pahina kan libro na may inskripsion na nagpapamidbid kan paratradusir. An duwang magkaparehong kolumna sa itaas iyo an pantapos na mga bersikulo kan Apocalipsis, o an libro nin Kapahayagan.
Manongod sa librong ini, an The Cambridge History of the Bible nagsasabi: “An traduksion ni Bonifacio Ferrer kan Biblia sa Catalan inimprenta sa Valencia, kan 1478; an gabos na makukuang kopya rinaot kan Inkisisyon bago kan 1500, pero an sarong pahina natatada sa libreriya kan Hispanikong Sosyedad sa Amerika.” (Samo an italiko.)
Isinurat man ni Wendell Prime: “Para sa natatakot na mga eklesiastiko mayo nin mararahay na Biblia kundi nasolong mga Biblia. An banal na mga kalayong ini nagin kutanang orog pang parate asin maliwanag kun dai nagkulang nin songo. Sa dakol na lugar mayo nin mga gatong na Biblia huli sana ta an autoridad pukang gayo kaya mayo nang Biblia na masosolo.” Sa ibong kan siring kagrabeng pagmamaigot na paraon an mga Biblia na ginibo para sa ordinaryong mga tawo, dakol na kopya an nakaligtas sa kalaglagan. Idinugang ni Prime: “Napreserbar an mga Biblia paagi sa pagdara sa mga iyan kan mga desterrado, o paagi sa pagtago sa mga iyan siring sa mamahalon na mga gapo asin metal sa mga panahon nin kasakitan asin peligro.”
An propeta nin Dios na si Isaias nagsurat: “An gabos na laman berdeng doot . . . Naalang an berdeng doot, narakdag an burak; alagad kun dapit sa tataramon kan satong Dios, iyan magdadanay sagkod sa panahon na daing katapusan.” (Isaias 40:6, 8) Sa laog nin dakol na siglo, an kadakoldakol na mamomoton sa Biblia asin dakol na mapusong paratradusir isinapeligro an dakol na bagay asin nagsakit nin makuri para sa kapakanan kan Tataramon nin Dios. Alagad an mga paghihingoa sana nin tawo nungkang nakagarantiya sa pagkapreserbar kaiyan. Para sa pagkapreserbar na ini, pinasasalamatan ta an Autor kan Biblia, si Jehova.
[Picture Credit Line sa pahina 7]
Sa karahayan nin boot kan The Hispanic Society of America, sa Nueva York