Mga Milagro—Kaoyon daw Iyan kan mga Ley nin Naturalesa?
AN MGA milagro pangyayari na nakapupukaw nin pagngalas o pagkasorpresa; mga epekto sa pisikal na kinaban na nakalalabi sa gabos na aram na kapangyarihan nin tawo o naturalesa asin kun siring iinaatribwir sa paghiro nin sarong bagay na lihis sa natural. Sa Hebreong Kasuratan an terminong moh·phethʹ, na kun beses tinatradusir na “milagro,” nangangahulogan man nin “tanda,” “ngangalasan,” asin “simbolo.” (Deuteronomio 28:46; 1 Cronica 16:12, nota sa ibaba) Iyan parateng ginagamit may koneksion sa Hebreong termino na ʼohth, na nangangahulogan “tanda.” (Deuteronomio 4:34) Sa Griegong Kasuratan an terminong dyʹna·mis, “kapangyarihan,” tinatradusir na “makapangyarihan na mga gibo,” “kakayahan,” “milagro.”—Mateo 25:15; Lucas 6:19; 1 Corinto 12:10, AT, KJ, NW, RS.
An milagro, na makangangalas sa mata kan nagheheling, sarong bagay na dai nia kayang gibohon o saboton pa ngani nin lubos. Iyan makapangyarihan man na gibo, na nagkakaipo nin kapangyarihan o kaaraman na orog kisa kan yaon sa saiya. Alagad sa punto de vista kan saro na ginigikanan kan siring na kapangyarihan, iyan bakong milagro. Nasasabotan nia iyan asin kaya niang gibohon iyan. Sa siring, an dakol na akto nin Dios makangangalas para sa mga tawo na nakaheheling kaiyan alagad paggibo sana iyan kan saiyang kapangyarihan. Kun an saro naniniwala sa sarong dios, partikularmente sa Dios na naglalang, dai nia perming manenegaran an kapangyarihan nin Dios na gibohon an mga bagay na makangangalas na marhay sa pagheling nin mga tawo.—Roma 1:20.
Paagi sa pag-adal asin pagmasid, namidbid nin mga parasiyasat an manlaenlaen na pararehong paghiro nin mga bagay sa uniberso asin minidbid an mga ley na nakasasakop sa siring na pagkaparareho nin mga pangyayari sa naturalesa. Saro sa siring ‘an ley nin grabidad.’ Admitido nin mga sientista an pagkakomplikado pero pagigin pagkamasasarigan kan mga ley na ini, asin sa pag-apod kaiyan na mga “ley” ipinaririsa ninda an pag-eksister kan Saro na nagpapahiro sa siring na mga ley. Minamansay kan mga nagdududa na an milagro sarong pagbalga sa mga ley na inaako nindang natural, dai marerebokar, dai maliliwat; kun siring, sabi ninda, nungkang nangyayari an milagro. Marahay na girumdomon na an saindang kaisipan iyo na kun iyan dai masasabotan asin dai ikapaliwanag sa sato sono sa pagmansay ta sa mga ley na ini, iyan dai puedeng mangyari.
Minsan siring, an may kakayahan na mga sientista nagigin orog na mapagmaan sa pagsabi na an sarong bagay imposible. Si Propesor John R. Brobeck kan Unibersidad nin Pennsylvania nagsabi: “An sarong sientista dai na makasasabi nin sadiosan na an sarong bagay imposible. Masasabi sana nia na iyan harayong mangyari. Alagad masasabi nia na an sarong bagay imposibleng ipaliwanag sa mga termino kan satong presenteng kaaraman. Dai masasabi nin siensia na aram na ngonyan an gabos na kualidad nin materya asin gabos na porma nin enerhiya. . . . [Dapit sa milagro] an sarong bagay na kaipuhan na idagdag iyo an gikanan nin enerhiya na dai niato aram sa satong siensia nin biolohiya asin pisiolohiya. Sa satong Kasuratan an gikanan na ini nin enerhiya ipinamimidbid bilang an kapangyarihan nin Dios.” (Time, Hulyo 4, 1955) Poon kan sabihon ini, orog pa iyan na idinoon nin dugang pang pangyayari sa siensia.
Dai lubos na nasasabotan nin mga sientista an mga kualidad nin init, liwanag, atomiko asin nuklear na aksion, elektrisidad, o arin man sa mga porma nin materya minsan sa normal na mga kamugtakan. Mas kulang pa ngani an saindang pakasabot dapit sa mga kualidad na ini sa pambihira o bakong normal na mga kamugtakan. Halimbawa, medyo bago pa sana na ginibo an mahiwas na mga pagsiyasat sa mga kamugtakan na labi-labi kalipot, alagad sa halipot na panahon na ini, dakol na pambihirang paghiro kan mga elemento an naheling. An tingga, na bakong an pinakamarahay na agihan nin koryente, kun ibuntog sa likidong helium na pinalipot sa temperaturang −271° C. (−456° F.) pambihirang nagigin makosogon na agihan nin koryente asin mapuersang elektromagnet kun irani dian an sarong barrang magnet. Sa siring na labi-labi kalipot na temperatura an helium mismo minalataw na minakontra sa ley nin grabidad paagi sa pagkanap sa gilid nin kristal na basong panlaboratoryo asin sagkod sa gati, na minaluwas mismo sa lalagan.—Matter, Life Science Library, 1963, p. 68, 69.
An diskobremientong ini saro sa dakol na ikinangalas nin mga sientista, na garo baga nakariribok sa saindang dating mga ideya. Paano, kun siring, masasabi nin saro na binalga nin Dios an saiya mismong mga ley sa paggibo nin makapangyarihan na mga gibo na garo baga makangangalas asin milagroso para sa mga tawo? Sierto nanggad na an Kaglalang kan pisikal na uniberso igwa nin sangkap na kontrol sa saiyang linalang asin kayang maniobrahon an mga bagay na ini kaoyon sa mga ley na ginibo nia katambay kan mga iyan. (Job 38) Puede niang papangyarihon an kamugtakan na kaipuhan sa paghaman kan mga gibong ini; puede niang parikason, paluwayon, liwaton, o paontokon an mga pag-epekto. O puede iyan na gibohon nin mga anghel, na mas makapangyarihan kisa sa tawo, sa pag-otob kan kabotan ni Jehova.—Exodo 3:2; Salmo 78:44-49.
Tunay nanggad na dai sinasalidahan o kinokontra kan sientista an pisikal na mga ley kun naglalaag sia nin dugang pang init o lipot, o dugang pang oksiheno, asin iba pa, tanganing parikason o paluwayon an sarong kemikal na proseso. Minsan siring, kinukustion kan mga nagdududa an mga milagro sa Biblia, kabale an “milagro” nin paglalang. Garo man sana iiniinsister kan mga nagkukustion na ini na pamilyar sinda sa gabos na kamugtakan asin proseso na nangyari kasuarin man. Iiniinsister ninda na an mga paghiro kan Kaglalang dapat na limitaran kan hayakpit na pakasabot ninda sa mga ley na nagpapahiro sa pisikal na mga bagay.
An kaluyahan na ini kan mga sientista minimidbid nin sarong Suecong propesor sa pisika plasma, na nagpaliwanag: “Mayo nin nagkukustion sa pagkuyog kan atmospera kan daga sa mga ley nin mekanika asin pisika atomika. Minsan siring, tibaad labi-labi kasakit para sa sato na aramon kun paano naghihiro an mga ley na ini kun mapadapit sa ano man na situwasyon na may kaibang mga pangyayari sa atmospera.” (Worlds-Antiworlds, ni H. Alfvén, 1966, p. 5) Iinaplikar kan propesor an ideyang ini sa ginikanan kan uniberso. An Dios an nag-establisar kan pisikal na mga ley na nagpapahiro sa daga, saldang, asin bulan, asin sa abot kan saindang kaisipan an mga tawo nakagibo nin makangangalas na mga bagay. Sierto nanggad na kayang pahiroon nin Dios an mga ley tanganing magpaluwas nin resulta na dai linalaoman nin mga tawo; bakong problema para sa saiya na bangaon an Dagat na Pula kaya “an katubigan garo lanob” sa man-ibong-ibong. (Exodo 14:22) Minsan ngani, para sa tawo, makangangalas an paglakaw sa ibabaw nin tubig, kanigoan kapasil na gibohon iyan sa kapangyarihan kan “Saro na nag-uunat kan kalangitan na siring sa pinong gasa, na nagbibiklad kaiyan na siring sa tolda na eerokan.” Dugang pa, ilinaladawan an Dios na naglalalang, asin nagkokontrol, kan gabos na bagay sa kalangitan, asin sinasabi na “huli sa kadakolan nin dinamikong kosog, mantang sia man makosog sa kapangyarihan, ni saro sa sainda mayong nawawara.”—Isaias 40:21, 22, 25, 26.
Mantang an pagmidbid sa pag-eksister nin ley, arog baga kan ley nin grabidad, naghahagad na may naenot na sarong kagtugdas nin ley na may nakalalabi, lihis sa tawong intelihensia asin kapangyarihan, taano ta kukustionon an saiyang kakayahan na gumibo nin makangangalas na mga bagay? Taano ta hihingoahon na limitaran an saiyang paghiro sa labi-labi kahayakpit na abot kan kaaraman asin eksperyensia nin tawo? Ilinaladawan kan patriarkang si Job an kadikloman asin karungawan na tinotogotan nin Dios na dumanan kan mga ini na sa siring ilinalaban an saindang kadonongan sa saiyang kadonongan.—Job 12:16-25; ikomparar an Roma 1:18-23.
An Pagsunod nin Dios sa Saiyang Moral na Ley
An Dios na naglalang bakong kapritsosong Dios, na dai masasarigan na nagbabalga sa saiya mismong mga ley. (Malaquias 3:6) An katunayan na ini maheheling sa pagsunod nin Dios sa saiyang moral na mga ley, na kaoyon kan saiyang pisikal na mga ley alagad mas halangkaw asin mas marahayon kisa sa mga iyan. Sa hustisya dai nia puedeng konsintehon an pagkabakong matanos. “Ika labi kalinig sa mga mata tanganing magheling sa maraot; asin dai ka nakakatorohok sa karatan,” sabi kan saiyang propeta. (Habacuc 1:13; Exodo 34:7) Ipinahayag nia an saiyang ley sa Israel: “An kalag manini para sa kalag, mata sa mata, ngipon sa ngipon, kamot sa kamot, bitis sa bitis.” (Deuteronomio 19:21) Kan mawoton niang patawadon an daing maginibo, nagsosolsol na mga tawo sa kasalan na iyong dahelan na sinda nagagadan, kinaipuhan nin Dios na magkaigwa nin legal na basehan tanganing masunod nia an saiyang ley. (Roma 5:12; Salmo 49:6-8) Sia nagin estrikto sa pagsunod sa ley, na suminagkod sa pag-atang kan saiyang Aking bugtong bilang pantubos sa mga kasalan nin katawohan. (Mateo 20:28) Ipinaliwanag ni apostol Pablo na, “huli sa pagkabutas paagi sa pantubos na binayadan ni Cristo Jesus,” nahimo ni Jehova na “ipaheling an saiyang sadiring katanosan . . . tanganing sia magin matanos minsan pa kun saiyang ipinahahayag na matanos an tawo na igwa nin pagtubod ki Jesus.” (Roma 3:24, 26) Kun nasasabotan ta na an Dios, huli sa paggalang sa saiyang moral na mga ley, dai nagpogol sa pag-atang kan saiyang namomotan na Aki, sierto nanggad na ikapangangatanosan ta na dai nia noarin man kaipuhan na “balgahon” an saiyang pisikal na mga ley tanganing gibohon an ano man na minamawot kaoyon sa pisikal na paglalang.