Iligtas an Buhay kan Saindong Aki!

SI Michael asin Alphina nag-iistar sa sarong nasa puerang kababan sa tahaw kan berdeng mga bolod nin KwaZulu-Natal, Aprika del Sur. Napaatubang sinda sa dakol na angat sa pagpadakula nin pitong aki. May lubos na suporta kan saiyang agom na babae, ginibo ni Michael an pinakamakakaya nia na kuyogon an pagboot kan Biblia sa mga ama: “Padagos na padakulaon [an saindong mga aki] sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.” (Efeso 6:4) Alagad kun beses nagkakaigwa nin mga problema.

Halimbawa, komun para sa Aprikanong mga pastor na aking lalaki na pag-iribanon an mga baka kan saindang mga magurang tanganing magkaigwa nin mas dakol na panahon na magkawat. Kun minsan may nagigibo sindang kapilyohan asin nag-oorolay dapit sa mga bagay na dai ninda maninigong pag-olayan. Kun mapastor an mga aking lalaki ni Michael sa mga baka kan pamilya, tinatawan nia sinda nin estriktong mga instruksion na dai makiiba sa nagkapirang aki. (Santiago 4:4) Alagad ta, pagpuli hale sa trabaho, kun beses nanonompongan nia sindang ginigibo iyan. Bilang resulta, kaipuhan nia sindang disiplinahon.​—Talinhaga 23:​13, 14.

Sa paghona daw nindo sobra kaestrikto si Michael sa saiyang mga aki? An iba tibaad siring kaiyan an saboot, alagad nagsabi si Jesu-Cristo na “an kadonongan napatutunayan na matanos paagi sa mga gibo kaiyan.” (Mateo 11:19) Ginibo ni Michael asin Alphina na magin mamomoton an kamugtakan sa saindang harong, na nakikiiba sa saindang mga aki asin tinotokdoan sinda kan mga kasaysayan asin katotoohan sa Biblia.

Si Michael asin Alphina igwa nin apat na aking babae​—sinda Thembekile, Siphiwe, Tholakele, asin Thembekani. Sinda gabos bilog na panahon na parahulit kan maogmang bareta kan Kahadean nin Dios. An duwa sa saindang mga aking lalaki naglilingkod bilang nangengenot na paraataman sa mga kongregasyon kan Mga Saksi ni Jehova. An saindang ikatolong aking lalaki, na an agom na babae bilog na panahon man na ebanghelisador, naglilingkod bilang ministeryal na lingkod.

Dakol na Kristianong magurang na may darakulang pamilya an nagin mapanggana sa pagpadakula sa saindang mga aki. Minsan siring, an nagkapirang aki na nag-aako nin marahay na pagpadakula nin mga magurang binabayaan an katotoohan. Daing duwa-duwa, isinasaisip kan saindang mga magurang an ilustrasyon ni Jesus manongod sa gastador na aking lalaki asin naglalaom sinda na an saindang aking lalaki o babae magsosolsol asin pag-abot nin panahon magkakamit nin kaligtasan.​—Lucas 15:​21-​24.

Pero makamomondo ta an nagkapirang Kristianong magurang nagigin kinabanon an gabos nindang aki. Ini espesyalmenteng sarong causa nin paghadit sa mga parte nin Aprika na duman an mga aki garo baga toltol sagkod na makaabot sinda sa saindang mga taon nin pagkatin-edyer. Dangan, sa pagbukad nin pagkabarobata, natetentaran sinda kan inmoral na mga dalan kan kinaban ni Satanas. (1 Juan 5:19) Bilang resulta, dakol na ama an dai nakukualipikar na maglingkod bilang mga magurang sa kongregasyon. (1 Timoteo 3:​1, 4, 5) Malinaw nanggad, maninigong mansayon nin Kristianong ama an kaligtasan kan saiyang kairiba sa harong na sarong bagay na dakula an halaga. Kaya, ano an magigibo nin mga magurang tanganing ikaligtas an buhay kan saindang mga aki?

Magin Dayupot na Katood

Si Jesus bako sanang sangkap kundi superyor man na marhay sa siisay man na ibang tawo sa kaaraman asin eksperyensia. Minsan siring, pinakiibanan nia an saiyang bakong sangkap na mga disipulo bilang dayupot na mga katood. (Juan 15:15) Iyan an dahelan kun taano ta minawot nindang makaiba sia asin nagtalubo sinda sa saiyang presensia. (Juan 1:​14, 16, 39-​42; 21:​7, 15-​17) Makanonood digdi an mga magurang. Siring sa lumbod na mga tanom na an mga dahon buka para sa mainit na liwanag kan saldang, nagtatalubo an mga aki kun igwa nin mamomoton, makikatood na kamugtakan sa harong.

Mga magurang, an saindo daw na mga aki sueltong ikinadodolok sa saindo an gabos nindang pinaghahaditan? Naghihinanyog daw kamo sa sainda? Bago kamo magkonklusyon, inaaram daw nindo an saindang mga iniisip asin saboot tangani na magkaigwa nin mas kompletong ideya sa situwasyon? Mapasensia daw nindong tinatabangan sindang makua an simbag sa mga hapot paagi sa pagsiyasat kaiba ninda sa mga publikasyon sa Biblia?

An sarong ina na taga-Aprika del Sur nagpapaliwanag: “Poon sa enot na aldaw nin pag-eskuela kan samong aking babae, inenkaminar niamo sia na iestorya an mga nangyari kan aldaw na iyan. Halimbawa, naghahapot ako: ‘Siisay an kaiba mo sa pangodto? Estoryahe daw ako manongod sa bago mong maestra. Ano an itsura nia? Anong mga aktibidad an pinaplano para sa semana?’ Sarong beses, nagpuli an samong aking babae asin nagsabi na ipag-iiba kan maestra sa Ingles an klase sa pagdalan nin sarong pelikula na manongod dian masurat sinda pakatapos nin sarong report sa pagkritiko. Kustionable an titulo kan pelikula. Sa pagsiyasat, nadiskobre niamo na bako iyan na angay sa sarong Kristiano. Pinag-olayan niamo iyan bilang pamilya. Kan suminunod na aldaw dinolok kan samong aking babae an maestra, na ipinaliliwanag na habo niang magdalan kan pelikula, mantang an moral na ipinaheheling kaiyan bakong sono sa saiyang Kristianong mga paniniwala. Inestudyaran kan maestra an bagay na iyan asin sa huri pinasalamatan an samong aking babae, na nagsasabi na habo na niang ipag-iba an klase sa pagdalan nin sarong bagay na pagbabasolan nia.” An mamomoton na interes na daing liwat-liwat na ipinaheling kan mga magurang na ini sa kaligtasan kan saindang aking babae nagbunga nin marahay. Sia may maogma, positibong naturalesa asin ngonyan naglilingkod bilang sarong boluntaryo sa sangang opisina kan Watch Tower Bible and Tract Society sa Aprika del Sur.

Si Jesus nagtao nin ekselenteng halimbawa sa pakikiiba sa mga aki nin ibang tawo. Ikinaogma nia an saindang pakiibaiba. (Marcos 10:​13-​16) Maninigo na maogma nanggad an mga magurang na makaibaiba an sainda mismong mga aki! Sa nagkapirang parte nin Aprika, nasosopog an ama na maheling na nakikikawat nin bola o iba pang kawat sa saiyang mga aking lalaki. Alagad nungka na maninigo na an Kristianong ama makamate na sia importanteng marhay tanganing maheling na nakikiibaiba sa saiyang mga aki. Kaipuhan nin mga aki an mga magurang na naoogmang makiibaiba sa sainda. Pinangyayari kaining magin mas pasil para sa mga aki na ipahayag an saindang mga kapurisawan. Kun napababayaan an siring na emosyonal na mga pangangaipo, puedeng maanggot o magin daing girong an mga aki, nangorogna kun sinda perming itinatanos.

Sa pagsurat sa mga taga-Colosas dapit sa mga relasyon na pampamilya, nagsabi si Pablo: “Kamong mga ama, dai nindo pagpaanggoton an saindong mga aki, tanganing dai sinda panluyahan nin boot.” (Colosas 3:21) Puedeng ipinaririsa kaini na kun beses igwa nin pagkabakong timbang na sobrang pagdisiplina asin kakadikit na pakikikatood. An mga aki, kabale an mga tin-edyer, na namomotan asin pinahahalagahan na marhay mas posibleng maghimate sa kinakaipuhan na disiplina.

An Pagkamoot nin Dios

An pinakamahalagang pamana na ikatatao nin mga magurang sa saindang mga aki iyo an sainda mismong halimbawa nin pagpaheling nin pagkamoot. Kaipuhan na maheling asin madangog nin mga aki an saindang mga magurang na nagpapahayag asin nagpapaheling nin tunay na pagkamoot sa Dios. An sarong hoben na lalaki na naglilingkod sa sangang opisina kan Watch Tower Bible and Tract Society sa Aprika del Sur nagpapaliwanag: “Kan ako aki pa, tinatabangan ko an sakong ama sa mga gibohon sa harong. Ikinaoogma kong marhay na tabangan sia, sa simpleng dahelan na tunay na pinahahalagahan ni Tatay an kadikit na ginigibo ko. Ginagamit nia an panahon na iyan na sabihon sa sako an dakol na bagay manongod ki Jehova. Halimbawa, nagigirumdoman ko an sarong Sabado kan hinihingoa niamong marhay na hawanan an natad na may masitas. Talagang mainiton kaidto. Ginaganot si Tatay, kaya ako nagdalagan asin kuminua nin duwang basong tubig asin linagan iyan nin yelo. Sabi ni Tatay: ‘Nonoy, naheheling mo kun gurano kadonong si Jehova? Naglalatawlataw an yelo sa tubig. Kun iyan tumundag, magagadan an gabos na buhay sa irarom nin mga danaw asin danaw-danaw. Imbes, an yelo nagseserbing insulasyon! Bako daw na tinatabangan kita kaiyan na orog pang mamidbid si Jehova?’a Kan huri, kan mabilanggo ako huli sa pagdadanay sa neutralidad, nagkaigwa ako nin panahon na mag-isip-isip. Sarong banggi na mamondoon ako sa sakong selda sa karsel, nagirumdoman ko an mga tataramon na idto ni Tatay. Abaa kamakahulogan kaiyan! Sasambahon ko si Jehova sagkod lamang kun mapupuede.”

Iyo, kaipuhan na maheling nin mga aki na ipinababanaag an pagkamoot sa Dios sa gabos na bagay na ginigibo kan saindang mga magurang. An pagkamoot sa Dios asin gikan sa boot na pagkuyog sa saiya maninigo na espesyalmenteng maheling bilang an nagmomotibar na puersa sa likod kan pagigin presente sa Kristianong mga pagtiripon, pakikikabtang sa ministeryo sa langtad, asin pampamilyang pagbasa asin pag-adal sa Biblia. (1 Corinto 13:3) Pinakamahalaga, an pagkamoot sa Dios maninigong ipabanaag nin bilog na pusong mga pamibi nin pamilya. An importansia nin pagtao nin siring na pamana sa saindong mga aki imposibleng mapasobrahan an pagdodoon. Iyan an dahelan kun taano an mga Israelita ta pinagbotan: “Kamotan mo si Jehova na saimong Dios sa bilog mong puso asin sa bilog mong kalag patin sa bilog mong kosog. Asin an mga tataramon na ini na ipinagboboot ko sa saimo ngonyan dapat na mamugtak sa saimong puso; asin dapat na idoon mo an mga iyan sa saimong aki asin magtaram ka manongod dian kun ika nagtutukaw sa saimong harong asin kun ika naglalakaw sa dalan asin kun ika naghihigda asin kun ika minabangon.”​—Deuteronomio 6:​5-7; ikomparar an Mateo 22:​37-40.

An dakulang olang sa pagkamoot asin pagkuyog sa Dios iyo an satong katambay na makasalan na naturalesa. (Roma 5:12) Kun siring, nagboboot man an Biblia: “O kamong mga namomoot ki Jehova, ikaongis nindo an maraot.” (Salmo 97:10) An maraot na mga kaisipan parateng minagiya pasiring sa maraot na mga gibo. Tanganing malikayan an mga ini, dapat man na pataluboon nin aki an saro pang mahalagang marhay na karakteristiko.

An Pagkatakot sa Dios

Kawiliwiling marhay an pagkamoot na igwa nin may pagsambang pagkatakot na maanggot si Jehova. Si Jesu-Cristo mismo nagtao sa sato kan sangkap na halimbawa nin saro na nakanompong nin kaogmahan “sa pagkatakot ki Jehova.” (Isaias 11:​1-3) An siring na pagkatakot mahalagang marhay mantang an aki nakaaabot sa pagbukad nin pagkabarobata asin nagpopoon nang maeksperyensiahan an makosog na seksuwal na mga pagmawot. An pagkatakot sa Dios makatatabang sa sarong hoben na sayumahan an kinabanon na mga impluwensia na puedeng gumiya sa inmoral na gawe-gawe. (Talinhaga 8:13) Sa nagkapirang komunidad, linilikayan nin mga magurang an pagtokdo sa saindang mga aki kun paano aatubangon an mga sugot sa sekso. An totoo, dakol an naghohona na sala na ipakipag-olay an mga bagay na ini. Alagad ano an nagin resulta kan siring na kapabayaan nin mga magurang?

Ininterbio nin tolong medikal na espesyalista na an ngaran Buga, Amoko, asin Ncayiyana an 1,702 na aking babae asin 903 na aking lalaki hale sa mga puerang lugar nin Transkei, Aprika del Sur. Nagreport an South African Medical Journal na “76% kan mga aking babae asin 90.1% kan mga aking lalaki sa surbey na ini an may eksperyensia na sa sekso.” An promedyong edad kan mga aking babae 15 anyos, asin dakol an pinirit na makidorog. Labing 250 an nagbados na nin sarong beses o labi pa. An saro pang epekto iyo an halangkaw na insidente nin mga helang na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog.

Minalataw na dakol na magurang an dai naheheling an pangangaipo na tokdoan an saindang mga aki kun paano makalilikay sa pagdodorog bago an kasal. Imbes, an babasahon sa enotan nagpapaliwanag: “An pangangaki asin pagigin ina estimadong marhay na mga atributo nin pagkababae sa sosyedad kan nasa puerang Transkei, asin ini naririsa tolos kan mga aking babae na nagdadaraga pa sana.” An iyo man sanang problema may dokumentadong ebidensia sa iba pang mga parte kan kinaban.

Dakol na hoben sa Aprika an binabasol an saindang mga magurang ta dai sinda tinabangan na masabotan an saindang seksuwalidad. An nagkapirang Kristianong magurang nasopog na marhay na gamiton an librong Your Youth​—Getting the Best Out Of It.b Sa pahina 20-3, ipinaliliwanag kaiyan an kagalanggalang na paggamit sa mga organo sa sekso asin an mga pagbabago na nangyayari sa pagsoltero o pagdaraga.

Dapat na omawon an Kristianong mga magurang na inaatubang an angat na ipakipag-olay sa saindang mga aki an punto de vista nin Dios sa sekso. Pinakamarahay na gibohon ini sa progresibong paagi, sono sa abilidad nin aki na makasabot. Depende sa nakakokontribwir na bagay na siring baga kan edad kan aki, tibaad kaipuhan na magin espesipiko an mga magurang sa pagsambit sa mga kabtang kan hawak asin sa mga pagpunsionar kaiyan. Ta kun dai, an hoben na mayong kabatidan tibaad dai masabotan kun ano an sinasabi.​—1 Corinto 14:​8, 9.

An sarong ama nin duwang aking babae asin sarong aking lalaki na taga-Aprika del Sur nagpapaliwanag: “Sa parate, nagkaigwa ako nin mga oportunidad na ipakipag-olay an delikadong tema manongod sa seksuwal na mga bagay pati sa mga aki kong babae. Pero, an sakong agom na babae nagtao nin partikular na atension sa samong mga aking babae, na ginagamit an librong Your Youth​—Getting the Best Out Of It. [Helingon an pahina 26-​31.] Kan 12 anyos na an sakong aking lalaki, nagdesisyon akong ipag-iba sia sa harohalawig na pagbaklay sa kabukidan. Kan okasyon na idto, pinag-olayan niamo nin detalyado an pagtalubo kan hawak nin sarong aking lalaki asin an espesyal na katuyohan kaini sa pag-agom sa huri. Ipinakipag-olay ko man sa saiya an pangangaipo na likayan an nakararaot na ugaleng masturbasyon asin na mansayon an mga aking babae na may onra asin paggalang​—arog kan pagmansay nia sa saiyang ina asin mga tugang na babae.”

Magayagayang mga Balos

An ama asin ina na nasambitan pa sana nagmaigot na marhay asin maogma na nagkamit sinda nin marahay na mga resulta sa pagpapadakula sa saindang tolong aki. An tolo gabos adulto na ngonyan, na nag-agom nin fiel na mga Kristiano. An saindang aking lalaki asin mga manugang na lalaki gabos naglilingkod bilang mga magurang sa Kristianong kongregasyon, asin duwa sa mga mag-agom an nag-eebanghelyo nin bilog na panahon sa laog nin dakol nang taon.

Iyo, an mga magurang na nagmamaigot na marhay para sa kaligtasan kan kairiba ninda sa harong makalalaom nin magayagayang balos sa mga aki na pinili na maghimate sa katokdoan na iyan kan Biblia, huli ta an Talinhaga 23:​24, 25 nagsasabi: “An saro na nagigin ama sa sarong madonong ipaggagayagaya man sia. An saimong ama asin an saimong ina maggagayagaya.” Horophoropa an dakulang pamilya na nasambitan sa introduksion kan artikulong ini. “Kun pinag-iisip-isip ko an espirituwal na pag-oswag kan sakong mga aki,” an sabi ni Alphina, “an sakong puso nagsusulwak sa kagayagayahan.” An gabos logod na Kristianong magurang magmaigot na kamtan an maogmang balos na ini.

[Mga nota sa ibaba]

[Retrato sa pahina 23]

Puedeng iareglo kan ama an tamang kamugtakan na ikapaliwanag an mga katotoohan sa buhay