An mga Linalaoman Asin Natatakotan kan mga Hobenes Ngonyan

“KUN aram ta sana an nasa ngapit,” an agrangay nin sarong 18 anyos na daragitang Pranses, si Valérie. Baga man may kaparehong mga pagduda ni Valérie o dai, iniisip-isip nin mga hobenes an saindang ngapit. Parate na pinoprobaran nindang imahinaron kun magigin ano an trabaho asin buhay pampamilya asin kun anong klaseng kinaban an mabubuhayan ninda. An mga tawo kan nakaagi parate man na mag-imahinar sa ngapit.

Halimbawa, magugustohan daw nindong makisakay ki Kapitan Nemo sa saiyang submarino, an Nautilus? O ano man an paglibot sa bulan na sakay nin sarong rocket? An nakapupukaw nin boot na mga paglaom na ini naiimahinar na kaidtong paghinanapos kan nakaaging siglo. An kaipuhan sanang gibohon pabayaan na lumupad an saindong imahinasyon asin tumaed sa mga eroe kan bantog na mga nobela sa siensia ni Jules Verne. Kun nabuhay kamo kaidto, tibaad inisip nindo: ‘Talaga daw na magigin posible an mga bagay na iyan pag-abot nin panahon? Maheheling ko daw iyan?’

An duwang pangarap na ini, na gikan sa mayaman na imahinasyon kan parasurat na Pranses na iyan kan ika-19 siglo, nangyari. An mga submarino ngonyan may mahalagang papel sa mga armas kan makokosog na nasyon. Asin an satong kapag-arakian nakaheling nin mga tawo na naglakaw sa ibabaw kan bulan. Minsan siring, dawa ngani an mga pangarap na iyan nagin totoo, dai masasabi an siring manongod sa dakol na prediksion nin tawo.

Mga Paglaom na Dai Naotob

An bolong sa kanser linaoman para sa mga taon nin 1960. Kan mga taon nin 1950, an presidente nin sarong dakulang kompanyang naggigibo nin mga awto sa Amerika nagsabi na sa 1975 an mga awto magkakaigwa nin long-distance teleguidance system. Ihinula man na an mga disyerto maliliwat paagi sa pag-ataman nin mikroskopikong algae “na an marikas na pagdakol . . . asin pambihirang yaman sa protina (75%) pasil sanang bumuhay sa nagdadakol na populasyon.”

Kadakol kan siring na mga paglaom na dai naotob kaya an mga tawo ngonyan dai na butang nagsusubaybay sa mga prediksion nin mga sientista. Si André Fontaine, editor kan diaryo sa Paris na Le Monde, bago pa sanang nagsabi: “An paniniwala nin tawo sa pag-oswag paagi sa siensia, na natanyog na sa katapusan kan mga taon nin 1960, padagos na nagluluya.”

An kadaihan kan ipinanugang mas marahay na relasyon sa pag-oltanan nin mga nasyon asin indibiduwal saro man na pagkasudya. Kan iyan matapos, an Guerra Mundial I inapod na “an guerra na matapos sa gabos na guerra.” Tinubod kaidto na an mga tawo, pakatapos kan gabos na tinios ninda, noarin man dai na maggagaradanan arog kan nangyari. Minsan siring, an garo baga katrangkilohan pagkaguerra pira sanang taon an ilinawig; dangan an gabos na salang paghona linaglag nin bagong mga iriwal, kaibanan na, siyempre, an makatatakot na mga pangyayari kan Guerra Mundial II.

Ano Man an Ngapit?

An mga linalaoman daw ngonyan may mas dakulang esperansa na maotob? Ano an pagmansay nin mga hobenes sa bilog na daga sa saindang ngapit? An taon 2000 daw maabot na maliwanag o madiklom?

An mga sangang opisina kan Watch Tower Society sa palibot kan kinaban ininterbio an mga hobenes. Mantang binabasa nindo an komento kan mga hobenes na ini, helingon kun an saindong mga linalaoman asin natatakotan bakong pareho sainda.

Maboot na mga Pamilya Asin Marahay na mga Trabaho

Si Thomas, sarong barobatang Aleman, gusto nin “halawig na buhay asin marahay na salud.” “Boot kong paagom asin magkaigwa nin maogmang pamilya,” sabi ni Mikiko, sarong daragita sa Hapon. Ini halimbawa nin mga hobenes na boot na an magin buhay nakaaagid kan sa saindang mga magurang. An iba man boot na liwaton an pirang bagay. Si Maristela, sarong daragitang taga-Brazil, nagsasabi na sia ‘mamomoot sa paagi na laen kan sa saiyang mga magurang,’ ta sia naniniwala na an pag-inagoman bakong siring sa “sinasabi kan iglesya asin sosyedad.”

An paglaom na makatrabaho may mahalagang kabtang sa isip nin mga hobenes. An sarong barobatang Hapones na an ngaran Kenji 13 anyos asin gustong “magtrabaho sa mga kotse minsan paano​—magsalang sa sarong kompaniya nin kotse o minsan sa pagkarera.” An desisiete anyos na si Helmut na taga-Alemania nangangarap na magin propesyonal na parakawat nin soccer, mantang si Kunle, sarong estudyanteng taga-Lagos, “nagpaplanong magin asensadong teknologo sa computer.”

Si Thierry, Bruno, asin Mimoun, tolong tin-edyer na tagaparteng amihanan nin Pransia, nahahadit manongod sa kadaihan nin trabaho asin boot na magkaigwa nin halangkaw na inadalan tanganing makakua nin permanenteng trabaho. An sarong surbey sa opinyon na ginibo kan Abril 1985, asin kinotar kan diaryong Pranses na Le Figaro, nagpaheling na haros lakop an takot sa kadaihan nin trabaho. An diaryo nagbabareta: “An kadaihan nin trabaho naeenot na gayo sa ibang [panhalipot sanang panahon na] pinagkakasibotan sa gabos na darakulang nasyon, apuwera an Hapon asin, sa mas hababang grado, an Estados Unidos.”

An Teknolohiya​—Bendisyon o Sumpa?

An mga hobenes nag-iimahinar man nin kinaban na liniwat nin teknolohiya. “Sa paghona ko an kinaban magigin mas marahay na pag-istaran sa panahon na iyan,” sabi nin sarong hoben na taga-Nigeria. “Minsan sa mga nasyon sa Ikatolong Kinaban na arog kan sa samo, an kadaklan magigin nang komputerisado, asin paagi sa mga computer asin iba pang elektronikong kasangkapan, an kinaban magigin mas marahay na lugar.”

An sarong peryodista na nagtatrabaho sa magasin na Pranses na Le Nouvel Observateur igwa man nin nakaaagid na bisyon kan harani nang ngapit: “An mga makina magsasadiring mag-andar. An kuwarta masasalidahan nin mga card na magnetiko. Pakapili sa mga paninda na maheheling sa screen nin telebisyon, an pananaod gigibohon paagi sa telepono. An mga tawo magtatrabaho sa harong sa mga terminal na konektado sa mga data bank.”

Minsan siring, an ibang hobenes dai nakaseseguro kun baga an kinaban na pinalalakaw nin teknolohiya magigin magayonon. Si Gaby, sarong 13 anyos na daragitang Aleman, natatakot na sa taon 2000, magkakaigwa nin “mga harong sa gabos na lugar, na mayo na nin mga kahoy o burak.” Si Susanne, na hale sa iyo man sanang nasyon, iniimahinar an mga tawo na nag-iistar sa laog nin salming tanganing makalikay sa polusyon.

Para sa iba pa, arog ni Selcuk, sarong hoben na Aleman na may dugong Turko, “an biyong elektronikong kinaban” magigin dahelan nin mas grabeng kadaihan nin trabaho. “Kakadikit na kan trabaho ngonyan,” sabi nia, “pero sa taon 2000 . . . bako nang mga tawo an nasa likod nin mga eskaparate kundi mga robot.” An desisais anyos na si Selma na taga-Brazil nagsasabi pa ngani: “An mga computer iyo na an masalida sa Dios.”

An Dakula Nindang mga Natatakotan

Si Emmanuel, hoben na taga-Nigeria, natatakot sa nag-oorog na kadaihan nin katiwasayan, na nagpapaliwanag: “Kan nakaagi, kun boot nin mga parahabon na laogon an sarong harong, hinahalat ninda na maghale an kagsadiri. Ngonyan dai na bale kun nasa harong an bilog na pamilya. An mga parahabon minatoktok asin hinahagad na itao mo sainda an saimong mga kasangkapan. Kun nangyayari na ngonyan an siring na bagay, ano an mangyayari sa ngapit?” Si Emmanuel dai nagsosolo sa mga pagkatakot na ini. An sarong hoben sa Canada nagsabi: “Sa paghona ko magkakaigwa sa kinaban nin . . . mas dakol na krimen asin bandalismo, mas dakol an maghehelang sa emosyon, an mga aki mas magigin sutil.”

Minsan siring, an saro sa pangenot na nahahaditan nin mga hobenes ngonyan iyo an pagkatakot sa guerra. An pagkatakot na ini maririsa sa ikinomento ni Folasade, sarong daragitang taga-Nigeria: “Puwedeng mangyari an ano man sa ano man na oras​—dawa an panglobong guerra sa taon 2000.” An kamugtakan nakaaagid man sa Estados Unidos, sono sa tema sa International Herald Tribune: “An Dakol na Nasa Kolehiyo Naglalaom sa Guerra Nuklear.” Sa Canada an kritiko sa literatura na si Yolande Villemaire nagbabareta na an mga hobenes “nakaseseguro na sinda magagadan sa sarong nuklear na pagkatunaw.”

An mga hobenes sa Hapon, arog kan 15 anyos na si Daisuke, nagpahayag nin kaparehong mga saboot: “Pag-edad ko nin 30 an planetang ini linaglag na kan Ikatolong Guerra Mundial, na magigin guerra nuklear. Mayo ako nin mga pasohan sa buhay asin mayo man nin pinaghahaditan!”

Si David, sarong barobatang Pranses, diretso sa punto: “Kun hehelingon an gabos na presenteng iriwal, paghona ko daing pakinabang na pag-olayan an taon 2000.” An dakol sa Pransia kapareho nia an punto-de-vista, huli ta an bago pa sanang surbey sa opinyon nagpaheling na an 74 porsiento sa mga hobenes sa Pransia naniniwala na poon ngonyan sagkod sa taon 2000 an mayor na peligro sa kinaban iyo an ikatolong guerra mundial.

May Malalaoman daw sa Ngapit?

Huli sa madiklom na mga pagmansay na iyan, masasabotan kun taano an mga hobenes ta nagpapahayag nin kadaihan nin kasegurohan kun dapit sa ngapit. Pero, may seguradong paglaom para sa ngapit. Boot daw nindong maaraman an paglaom na iyan? Ini an tema kan minasunod na artikulo.

[Mga ritrato sa pahina 4, 5]

Kabilang sa nagkapira sa mga prediksion nin tawo na nangyari iyo an ki Jules Verne. Maheheling digdi an saiyang sakayan pasiring sa bulan

[Credit Line]

Retrato kan NASA