Marahay na Salud Para sa Gabos na Tawo—Noarin?
“An serbisyo sa salud para sa publiko kan 67 pinakapobreng nagpoprogreso pa sanang mga nasyon, kaiba na an Tsina, naggagasto nin mas kadikit sa gabos na pag-ataman sa salud kisa ginagasto kan mayayaman na nasyon sa mga trangkilayser sana.”—Health Crisis 2000.
“MARAHAY na salud para sa gabos sa taon 2000”—an pamansag na iyan inoorootro nangorogna poon kan International Conference on Primary Health Care, na ginibo kaidtong 1978 kan WHO (World Health Organization) asin UNICEF (United Nations Children’s Fund). Inatenderan nin mga delegado hale sa mga 134 nasyon, an komperensiang iyan nag-apod kan internasyonal na atension sa kun gurano man nanggad an kulang sa langtad nin salud kan kinaban.
An direktor ehekutibo kaidto kan UNICEF, si Henry R. Labuoisse, nagsabi: “An saro sa mga dahelan na kita nagtitiripon digdi ngonyan iyo an hararom niatong paniniwala na an iskandalosong pagkakalaen sa mga oportunidad sa salud sa laen-laen na kabtang kan kinaban, saka sa laog nin mga nasyon, dai na matotogotan.”
Bago an komperensia, an sarong report nagtaram manongod sa grabeng pagkakalaen sa bilog na kinaban kan mga nakakamtan sa salud sa mas mayayaman na mga nasyon asin kan mga dai nakakamtan sa ibang lugar. An report kan UNICEF kan taon na idto nagsabi na sa pirang mas pobreng mga nasyon “10% sana sa mga tawong ini an may makukuang disenteng pag-ataman sa salud” asin “beinte porsiento—tibaad—an nag-iinom nin malinig na tubig.”
An komperensia naghagad nin “pagtabang na maorganisar an suplay na pagkakan asin tamang nutrisyon, igong suplay nin malinig na tubig asin pundamental na sanitasyon; pag-ataman sa salud nin mga ina asin aki, . . . pagtagama nin kinakaipuhan na mga droga.”
Ini gabos mahalon na mga bagay, nangorogna para sa mga nasa pobreng mga nasyon. Saen daw makukua an kuwarta para sa siring na mga pangangaipo? An komperensia nagsabi na “an katoninongan, pag-ina sa tension sa pag-oltanan nin mga nasyon asin paghale sa mga armas” puwedeng magpaluwas nin darakulang halaga nin kuwarta para sa mga katuyohan na iyan. Kaya, an magasin na World Health, na ipinublikar kan WHO, napahirong magkomento: “Imahinara an marahayon na kinaban na dian an gabos na abilidad, gastos asin mga kayamanan na tawo asin materyal na ngonyan inuubos sa mga armas militar imbes idinudusay na sa pagparahay kan salud kan kinaban!”
Alagad sa mga taon na nag-agi poon kan 1978, naheling daw nindong nangyari an katoninongan, pag-ina sa tension sa pag-oltanan nin mga nasyon, asin paghale sa mga armas? Bako daw na an mga nasyon pasiring sa ibong na direksion, mantang an problema sa salud nagpapadagos na grumabe?
[Ritrato sa pahina 18]
Mga eskuwela sa Colombia na binabakunahan
[Credit Line]
P. Almasy/WHO