Dai Pagtogotan an Siisay Man na Raoton an Saindong Marahay na mga Ugale
“Dai kamo madayaan. An maraot na pag-iriba nakararaot sa marahay na mga ugale.”—1 CORINTO 15:33.
1, 2. (a) Ano an namatean ni apostol Pablo para sa mga Kristianong taga-Corinto, asin taano? (b) Anong partikular na sadol an pag-oolayan niato?
KANIGOAN kakosog na pagmate an pagkamoot nin magurang! Pinahihiro kaiyan an mga magurang na magsakripisyo para sa saindang mga aki, magtokdo asin magsadol sa sainda. An apostol na si Pablo puwedeng dai man nagin ama sa laman, pero nagsurat sia sa mga Kristiano sa Corinto: “Minsan pa kamo may sampulong ribong paratokdo dian ki Cristo, talagang dai kamo nin dakol na ama; huli ta dian ki Cristo Jesus ako nagin an saindong ama paagi kan maogmang bareta.”—1 Corinto 4:15.
2 Naenot kaini, si Pablo nagbiyahe pasiring sa Corinto na duman sia naghulit sa mga Judio asin Griego. Nagtabang siang pormahon an kongregasyon sa Corinto. Sa saro pang surat iinagid ni Pablo an saiyang pagmakolog sa nagpapasusong ina, pero ibinilang siang ama kan mga taga-Corinto. (1 Tesalonica 2:7) Arog kan ginigibo nin sarong mamomoton na ama sa laman, sinadol ni Pablo an saiyang espirituwal na mga aki. Puwede kamong makinabang sa sa-amang sadol nia sa mga Kristiano sa Corinto: “Dai kamo madayaan. An maraot na pag-iriba nakararaot sa marahay na mga ugale.” (1 Corinto 15:33) Taano ta isinurat iyan ni Pablo sa mga taga-Corinto? Paano niato ikaaaplikar an sadol?
Sadol Para sa Sainda Asin sa Sato
3, 4. Ano an aram ta sa enot na siglong Corinto asin sa populasyon kaiyan?
3 Kan enot na siglo, an Griegong geograpo na si Strabo nagsurat: “An Corinto inaapod na ‘mayaman’ huli sa komersio kaini, mantang iyan namumugtak sa Istmus asin sentro nin duwang duungan, na an saro minadiretso sa Asia, asin an saro pasiring sa Italia; asin pinapasil kaiyan an pagriribayan nin mga paninda hale sa duwang nasyon.” Kada duwang taon an bantog na Karawat sa Istmus nagdara nin kadakol na tawo sa Corinto.
4 Kumusta man an mga tawo sa siudad na ini na sentro pareho nin autoridad nin gobyerno asin nin malaswang pagsamba ki Aprodito? Si propesor T. S. Evans nagpaliwanag: “An populasyon haros mga 400,000. Sosyedad nin halangkaw na kultura, pero malaswa an moral, na grabe pa ngani. . . . An mga Griegong nag-iistar sa Acaya midbid sa intelektuwal na karibarawan asin tarantang pagmawot sa bagong mga bagay. . . . An saindang egoismo garo inandam na pangatong sa sulo nin sektaryanismo.”
5. Anong peligro an inatubang kan mga tugang na taga-Corinto?
5 Pag-abot nin panahon pati an kongregasyon nagkabaranga nin nagkapirang mahilig pa sa maabhaw na paghonahona. (1 Corinto 1:10-31; 3:2-9) An mayor na problema iyo na may mga nagsasabing: “Mayo nin pagkabuhay liwat kan mga gadan.” (1 Corinto 15:12; 2 Timoteo 2:16-18) Kun ano man an saindang paniniwala (o salang paniniwala), kinaipuhan ni Pablo na ikorehir sinda na may malinaw na patotoo na si Cristo “binuhay na liwat hale sa mga gadan.” Kun siring, an mga Kristiano makasasarig na an Dios matao sainda kan “kapangganahan paagi sa satong Kagurangnan na si Jesu-Cristo.” (1 Corinto 15:20, 51-57) Kun yaon kamo duman, nameligro daw kamo?
6. An sadol ni Pablo sa 1 Corinto 15:33 partikular na aplikado kiisay?
6 Sa pagtao nin marigon na ebidensia na bubuhayon liwat an mga gadan, sinabihan sinda ni Pablo: “Dai kamo madayaan. An maraot na pag-iriba nakararaot sa marahay na mga ugale.” An punto kan sadol na ini may labot sa mga asosyado sa kongregasyon na dai uminoyon sa doktrina nin pagkabuhay liwat. Sinda daw bako sanang sierto dapit sa sarong punto na dai ninda nasabotan? (Ikomparar an Lucas 24:38.) Bako. Si Pablo nagsurat na “an nagkapira sa saindo nagsasabi na mayo nin pagkabuhay liwat,” kaya an mga imbuwelto nagpapahayag nin pakisuhay, na an tendensia pasiring sa apostasiya. Aram na marhay ni Pablo na puwede sindang makaraot sa marahay na mga ugale asin kaisipan nin iba.—Gibo 20:30; 2 Pedro 2:1.
7. Ano an sarong kamugtakan na dian ikaaaplikar ta an 1 Corinto 15:33?
7 Paano niato ikaaaplikar an patanid ni Pablo dapit sa pag-iriba? Dai nia boot sabihon na maninigo kitang magsayumang tumabang sa saro sa kongregasyon na nadedepisilan na saboton an sarong bersikulo o katokdoan sa Biblia. Tunay nanggad, an Judas 22, 23 dinadagka kitang tumao nin maheherakon na tabang sa mga sinsero na igwang siring na mga pagduwaduwa. (Santiago 5:19, 20) Alagad, an sa-amang sadol ni Pablo maninigo nanggad na umaplikar kun may saro na ipinupuwera an aram niato na katotoohan sa Biblia o nagpaparagibo nin mapagduda o negatibong mga komento. Maninigo kitang mag-ingat sa pakiibaiba sa siring na klase nin tawo. Siyempre, kun may saro na nagin talagang apostata, an espirituwal na mga pastor dapat na humiro tangani na protehiran an aripompon.—2 Timoteo 2:16-18; Tito 3:10, 11.
8. Paano kita puwedeng humiro na may pagmansay kun may kontra sa sarong katokdoan sa Biblia?
8 Ikaaaplikar man niato an sa-amang mga tataramon ni Pablo sa 1 Corinto 15:33 kun manongod sa mga nasa luwas kan kongregasyon na nagpapalakop nin falsong mga katokdoan. Paano kita tibaad madara sa pakiaasosyar sa sainda? Puwede iyan na mangyari kun dai ta aram an pagkakalaen kan mga puwedeng matabangan na makanood kan katotoohan asin kan mga nagbabangon sana nin pag-angat tanganing ikapalakop an falsong katokdoan. Halimbawa, sa satong paghuhulit, tibaad makanompong kita nin tawo na kontra sa pirang punto pero andam na pag-olayan pa iyan. (Gibo 17:32-34) Mayo dian nin problema, huli ta maogma niatong ipinaliliwanag an katotoohan sa Biblia sa siisay man na tunay na boot na makanood kaiyan, na minabalik pa ngani kita tanganing itao an nakakokombensir na patotoo. (1 Pedro 3:15) Alagad, an iba tibaad bako man talagang interesado sa paghanap nin katotoohan sa Biblia.
9. Ano an maninigo niatong reaksion sa mga angat sa satong paniniwala?
9 Dakol an makikidebate sa laog nin dakol na oras, serosemana, pero bakong huli ta hinahanap ninda an katotoohan. Gusto sana nindang raoton an pagtubod nin saro mantang ipinaghahambog an saindang ipinamumugtak na edukasyon sa Hebreo, Griego, o siensia nin ebolusyon. Kun napaaatubang sa sainda, an pirang mga Saksi nakamate na inaangat asin nagresulta sa padagos na pagkaigwa nin pag-iriba na nasesentro sa falsong relihiyosong mga paniniwala, pilosopiya, o sientipikong mga sala. Risang gayo na si Jesus dai tinogotan na mangyari iyan sa saiya, dawa puwede kutana siang manggana sa mga pakidebate sa relihiyosong mga poon na edukado sa Hebreo o Griego. Kan inangat, halipot sana an simbag ni Jesus dangan ibinalyo naman nia an saiyang atension sa mga mapakumbaba, an tunay na mga karnero.—Mateo 22:41-46; 1 Corinto 1:23–2:2.
10. Taano ta kaipuhan na mag-ingat an mga Kristiano na may mga komputer asin nakakagamit sa electronic bulletin boards?
10 An modernong mga komputer nagbukas nin iba pang kabtang sa maraot na pag-iriba. An ibang kompaniya sa komersio pinapangyari an mga suskritor na makapadara nin mensahe sa electronic bulletin boards paagi sa paggamit nin komputer asin telepono; kaya puwedeng ikalaog nin saro an mensahe sa bulletin board na naheheling nin gabos na suskritor. Naggiya ini sa inaapod na elektronikong mga debate dapit sa relihiyosong mga bagay. Tibaad madagka an sarong Kristiano sa siring na mga debate asin magkonsumo nin dakol na oras sa sarong may apostatang kaisipan na puwedeng natiwalag na sa kongregasyon. An giya sa 2 Juan 9-11 nagdodoon kan sa-amang sadol ni Pablo dapit sa paglikay sa maraot na mga pag-iriba.a
Likayan na Madaya
11. An komersial na kamugtakan sa Corinto nagtao nin anong oportunidad?
11 Siring sa nasabi, an Corinto sentro nin komersio, na may kadakol na tindahan asin negosyo. (1 Corinto 10:25) An dakol na minaduman para sa Karawat sa Istmus nag-eerok sa mga tolda, asin durante kan karawat na iyan an mga negosyante nagtitinda sa mga payag-payag o sa inatopan na saradit na tindahan. (Ikomparar an Gibo 18:1-3.) Pinagin posible kaini ki Pablo na makapaghanapbuhay duman paagi sa paggibo nin mga tolda. Asin puwede niang gamiton an lugar na pinagtatrabawohan na ikapalakop an maogmang bareta. Si propesor J. Murphy-O’Connor nagsurat: “Sa sarong tindahan sa sibot na sadan . . . na nakaatubang sa pano-pano nin tawong tinampo nakakaolay ni Pablo, bako sanang an mga katrabaho asin parokyano, kundi pati na an dakol na tawo sa luwas. Sa mga oras na bako nang gayong sibot puwede siang tumindog sa may pinto asin apodon an mga hinohona niang tibaad mahinanyog . . . Depisil imahinaron na an saiyang dinamikong personalidad asin lubos na kombiksion dai tolos sia ginibong sarong ‘karakter’ kan pagtaraed, asin ini nakadagka sa mga usyosero, bako sanang sa mga daing maginibo kundi idto man na tunay na mga nagsisiyasat. . . . An mga babaeng may agom kaiba an saindang mga sorogoon, na nakadangog dapit sa saiya, nakakasongko saiya na an sarahotan iyo an pagduman tanganing bumakal. Sa mga panahon nin labilabing tension, kun inuuma nin paglamag o simplemg panriribok, an mga nagtutubod nakakadolok sa saiya bilang mga parokyano. An lugar na pinagtatrabawohan nagpangyari man saiya na makaolay an mga opisyal kan banwaan.”
12, 13. Paano an 1 Corinto 15:33 aplikadong gayo sa lugar na pinagtatrabawohan?
12 Alagad, nareparo na ni Pablo an posibilidad nin “maraot na pag-iriba” sa lugar na pinagtatrabawohan. Kita maninigong iyo man. Mahalaga nanggad, si Pablo nagkotar nin ugale na lataw sa nagkapira: “Magkarakan asin mag-irinom kita, huli ta sa aga magagadan kita.” (1 Corinto 15:32) Sinundan nia tolos iyan kan saiyang sa-amang sadol: “Dai kamo madayaan. An maraot na pag-iriba nakararaot sa marahay na mga ugale.” Paano an lugar na pinagtatrabawohan asin an paghanap nin kaogmahan puwedeng ikonektar sa posibilidad nin peligro?
13 An mga Kristiano boot na magin makikatood sa mga katrabaho, asin an dakol na eksperyensia nagpapaheling kun gurano kaepektibo ini sa pagbukas kan dalan sa pagpapatotoo. Alagad, an sarong katrabaho tibaad mamis-interpretar an pagkamakikatood, bilang pag-agda nin pag-iriba tanganing makapag-oroorogma. Tibaad magpaabot sia nin kasuwal na imbitasyon sa pangodtohan, sa pag-inom-inom pakatapos nin trabaho, o sa pirang pag-aling-aling kun Sabado asin Domingo. An tawong ini garo baga maboot asin disente, asin garo baga mayong maraot sa imbitasyon. Alagad, si Pablo sinasadol kita: “Dai kamo madayaan.”
14. Paano an ibang Kristiano nadaya paagi sa mga pakiibaiba?
14 An nagkapirang Kristiano nadaya na. Luway-luway nindang napatalubo an pamugtak na boot sa pakiibaiba sa mga katrabaho. Tibaad nagtalubo iyan huli sa magkaparehong hilig sa sarong kawat o apisyon. O an sarong bakong Kristiano sa pinagtatrabawohan tibaad pambihira an kabootan asin maginirumdom, na naggiya sa pagpalipas nin dakol na oras kaiba nia, na pinipili pa ngani an pakiibaiba sa sarong iyan kisa iba sa kongregasyon. Dangan an pakiibaiba tibaad gumiya sa dai pag-atender sa saro sanang pagtiripon. Puwede ining mangahulogan nin matangang pagpuli asin dai pakasunod sa iskedyul nin pakikikabtang sa ministeryo sa langtad pagkaaga. Puwede iyan magresulta sa pagheling nin sarong klase nin sine o video na natural sanang isisikwal nin Kristiano. ‘O, nungkang mangyari iyan sako,’ an tibaad isipon niato. Alagad an kadaklan sa mga nadaya na puwedeng sa primero siring kaiyan an simbag. Kaipuhan tang hapoton an satong sadiri, ‘Gurano man nanggad ako kadesididong iaplikar an sadol ni Pablo?’
15. Ano an maninigong timbang na pagmansay niato dapit sa kataraed?
15 An pinag-orolayan pa sana niato dapit sa lugar na pinagtatrabawohan minaaplikar man sa pakiibaiba niato sa satong kataraed. Sierto nanggad, an mga Kristiano sa suanoy na Corinto igwang kataraed. Sa ibang komunidad natural sanang magin makikatood asin matinabang sa kataraed. Sa mga puwerang lugar an magkataraed puwedeng nagdedepende sa kada saro huli sa kaharayoan. An bogkos nin pamilya nangorognang makosog sa ibang kultura, na nagigin dahelan nin dakol na imbitasyon sa karakanan. Malinaw nanggad, an timbang na pagmansay mahalaga, arog kan ipinaheling ni Jesus. (Lucas 8:20, 21; Juan 2:12) Sa mga pakiibaiba niato sa kataraed asin mga paryentes, may tendensia daw kitang padagos na humiro arog kan bago kita nagin mga Kristiano? Imbes, dai daw niato maninigong repasohon ngonyan an siring na mga pakiibaiba asin maigot na aramon kun anong mga limitasyon an angay?
16. Paano dapat saboton an mga tataramon ni Jesus sa Mateo 13:3, 4?
16 Sarong beses iinagid ni Jesus an tataramon kan Kahadean sa mga banhi na “naholog sa gilid kan dalan, asin nagdatong an mga gamgam asin tinuka an mga iyan.” (Mateo 13:3, 4 19) Kaidtong panahon, an daga sa sarong dalan minatagas mantang kadakol na bitis an pabalikbalik na uminagi dian. Arog kaiyan an dakol na tawo. Dakol sindang kataraed, paryentes, asin iba pang pabalikbalik, na pinagigin sibot sinda. Garo baga binabatayan kaini an daga kan saindang puso, na pinadedepisil na makagamot an mga banhi nin katotoohan. An kaparehong kadaihan nin paghimate puwedeng mangyari sa sarong dati nang Kristiano.
17. Paano puwedeng makaapektar sa sato an pakiibaiba sa kataraed asin sa iba pa?
17 An ibang kinabanon na kataraed asin mga paryentes tibaad magin makikatood asin matinabang, minsan ngani parateng dai sindang interes sa espirituwal na mga bagay ni pagkamoot sa katanosan. (Marcos 10:21, 22; 2 Corinto 6:14) An satong pagigin Kristiano dai maninigong mangahulogan na bako na kitang makikatood, daing pakiaram sa kataraed. Sinadol kita ni Jesus na ipaheling an tunay na interes sa iba. (Lucas 10:29-37) Pero pareho pinasabngan asin kinakaipuhan an sadol ni Pablo na magin maingat sa satong mga pakiibaiba. Mantang iinaaplikar ta an naenot na sadol, kaipuhan na dai ta lingawan an huri. Kun dai niato papapagdanayon sa isip an duwang prinsipyo, maaapektaran an satong ugale. Kumusta an saindong ugale kun ikokomparar sa ugale kan saindong kataraed o mga paryentes may koneksion sa pagkasadiosan o pagkuyog sa ley ni Cesar? Halimbawa, tibaad hinohona ninda na sa panahon kan pagbayad nin buwis, an kulang na pagreport nin intrada o ganansia sa negosyo makatanosan, kaipuhan pa ngani tanganing mabuhay. Tibaad may pangongombensir nindang sinasabi an saindang mga opinyon mantang kamo nagkakape o durante nin halipot na pagdalaw. Paano iyan puwedeng makaapektar sa saindong kaisipan asin sadiosan na mga ugale? (Marcos 12:17; Roma 12:2) “Dai kamo madayaan. An maraot na pag-iriba nakararaot sa marahay na mga ugale.”
Patin mga Ugale nin Pagkabarobata
18. Taano an 1 Corinto 15:33 ta aplikado man sa mga hobenes?
18 An mga hobenes nangorognang naaapektaran kan saindang naheheling asin nadadangog. Dai daw nindo narisa an mga aki na an pagmustra o pinagkatodan na mga hiro arog nanggad kan sa saindang mga magurang o tugang? Kun siring dai kita dapat mapangalas na an mga aki puwedeng maimpluwensiahan na gayo kan saindang mga kakawat o kaeskuwela. (Ikomparar an Mateo 11:16, 17.) Kun an aki nindong lalaki o babae kairiba nin mga hobenes na daing galang sa saindang mga magurang, taano ta mag-isip na dai ini makaaapektar sa mga aki nindo? Paano kun permi nindang nadadangog an ibang hobenes na bastos an pananaram? Ano kun an kairibaiba ninda sa eskuwelahan o pagtaraed naeenganyar dapit sa bagong estilo nin sapatos o uso sa mga alahas? Maninigo daw niatong isipon na an mga hoben na Kristiano dai tatamaan kan siring na impluwensia? Sinabi daw ni Pablo na an 1 Corinto 15:33 may pinipiling edad?
19. Anong pagmansay an maninigong hingoahon na itanom nin mga magurang sa saindang mga aki?
19 Kun kamo magurang, isinasaisip daw nindo an sadol na iyan mantang kamo nakikipagrasonan sa o nagdedesisyon manongod sa saindong mga aki? Siertong makatatabang kun aakoon nindo na dai ini nangangahulogan na an gabos na iba pang hobenes na kairibaiba kan saindong mga aki sa pagtaraed o eskuwelahan bakong marahay. An iba sa sainda puwedeng marahay asin disente, arog kan iba nindong kataraed, mga paryentes, asin katrabaho. Hingoahon na matabangan an mga aki nindo na maheling ini asin masabotan na timbang kamo sa pag-aplikar nindo kan madonong, sa-amang sadol ni Pablo sa mga taga-Corinto. Mantang namamansayan ninda an paagi nindo sa pagturotimbang sa mga bagay, makatatabang iyan sa sainda na arogon kamo.—Lucas 6:40; 2 Timoteo 2:22.
20. Mga hobenes, anong angat an napaaatubang sa saindo?
20 Kamo na mga hoben pa, hingoahon na saboton kun paano iaplikar an sadol ni Pablo, sa pakaaram na mahalaga ini sa lambang Kristiano, hoben o gurang. Magigin angat nanggad ini, pero taano ta dai magin andam na atubangon an angat? Horophoropa na dai boot sabihon na huli sana ta midbid na nindo an iba sa mga hobenes poon pa sa pagkaaki dai na sinda makaaapektar sa saindong mga ugale, dai makararaot sa mga ugale na pinatatalubo nindo bilang Kristianong hoben.—Talinhaga 2:1, 10-15.
Positibong mga Paagi Tanganing Protehiran an Satong mga Ugale
21. (a) Ano an kinakaipuhan niato kun manongod sa pag-iriba? (b) Taano ta makasisierto kita na an pirang pag-iriba puwedeng magin peligroso?
21 Kita gabos nangangaipo nin pag-iriba. Minsan siring, kaipuhan na mag-ingat kita huli sa katunayan na an satong mga pag-iriba puwedeng makaapekto sa sato, sa ikararahay o sa ikararaot. Nagin totoo iyan ki Adan asin sa gabos sa laog nin mga siglo magpoon pa kaidto. Halimbawa, si Josafat, sarong marahay na hade sa Juda, nagkamit nin pag-oyon asin bendisyon ni Jehova. Pero pakatogoti nia sa saiyang aking lalaki na agomon an aki ni Hadeng Acab nin Israel, si Josafat nagpoon na makiibaiba ki Acab. An maraot na pag-iribang iyan haros ikinagadan ni Josafat. (2 Hade 8:16-18; 2 Cronica 18:1-3, 29-31) Kun kita bakong madonong sa pagpili nin satong mga pag-iriba, puwede ining magin arog kaiyan kapeligroso.
22. Ano an maninigo niatong odok na isapuso, asin taano?
22 Kun siring, odok niatong isapuso an mamomoton na sadol na itinatao ni Pablo sato sa 1 Corinto 15:33. An mga ini bako sanang mga tataramon na parate ta nang nadadangog na puwede tang otrohon iyan gikan sa memorya. Nagpapaheling iyan kan sa-amang pagpadangat ni Pablo sa saiyang mga tugang na lalaki asin babaeng taga-Corinto, asin, sa pagpaabot, sa sato. Asin mayong duwa-duwa na naglalaman iyan nin sadol na itinatagama kan satong langitnon na Ama huli ta boot niang magin mapanggana an satong mga pagmamaigot.—1 Corinto 15:58.
[Nota sa Ibaba]
a An saro pang peligro sa siring na mga bulletin board iyo an sugot na kopyahon sa saindang sadiring komputer an mga programa o publikasyon na mayo nin permiso kan orihinal na mga kagsadiri o autor na may diretso nin pagpublikar, na kontra sa internasyonal na mga ley sa diretso nin pagpublikar.—Roma 13:1.
Nagigirumdoman daw Nindo?
◻ Sa anong partikular na dahelan na isinurat ni Pablo an 1 Corinto 15:33?
◻ Paano niato ikaaaplikar an sadol ni Pablo sa lugar na pinagtatrabawohan?
◻ Ano an maninigo niatong timbang na pagmansay sa kataraed?
◻ Taano an 1 Corinto 15:33 ta nangorognang angay na sadol para sa mga hobenes?
[Ritrato sa pahina 17]
Ginamit ni Pablo an lugar na pinagtatrabawohan tanganing ikapalakop an maogmang bareta
[Ritrato sa pahina 18]
Puwedeng raoton nin ibang hobenes an saindong Kristianong mga ugale