Mga Magurang—Protehiran an Saindong mga Aki!

SA SARONG eskuelahan na sekondarya sa Nigeria, an sarong aking babae na bantog sa seksuwal na inmoralidad mahilig magsadol sa mga kapwa estudyanteng babae manongod sa sekso. An saro sa saiyang mga preskripsion sa pagpakua sa aki iyo an makosog na serbesa na sinalakan nin sustansiang hale sa tabako. An saiyang mga estorya, na pinili nia sa pornograpikong mga babasahon, nakaakit sa kadaklan kan saiyang mga kapwa estudyante. An nagkapira nagpoon na mag-eksperimento sa sekso, asin an saro sa sainda nagbados. Tangani na makua an aki, nag-inom sia kan makosog na tinimpla hale sa tabako. Sa laog sana nin pirang oras, nagpoon siang sumuka nin dugo. Pakaagi nin pirang aldaw, nagadan sia sa ospital.

Sa kinaban ngonyan, dakol na hoben an daing ontok na nagtataram dapit sa sekso, na nagpapahamak sa mga nagdadangog na madaling mapaniwala. Kiisay maninigong dumolok an mga hoben tangani na makakua nin tamang kaaraman na maprotehir sa sainda? Kanigoan karahay kun sinda makalalaom sa saindang diosnon na mga magurang, na igwa kan responsibilidad na padakulaon sinda sa “disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.”​—Efeso 6:4.

Mga Aktitud sa Aprika Dapit sa Edukasyon sa Sekso

Sa bilog na kinaban, dakol na magurang an nadedepisilan na ipakipag-olay sa saindang mga aki an manongod sa sekso. Partikularmenteng totoo ini sa Aprika. Nagkomento si Donald, sarong ama na taga-Sierra Leone: “Haros nungka na iyan na ginigibo. Bakong kabtang kan kultura sa Aprika na gibohon iyan.” An sarong babaeng taga-Nigeria na an ngaran Confident minaoyon: “Ibinibilang kan sakong mga magurang an sekso na bagay na nungkang pagsambiton nin prangkahan; iyan ipinagbabawal sa kultura.”

Sa nagkapirang kultura sa Aprika, ibinibilang na bastos na sambiton an mga tataramon na konektado sa sekso na siring baga kan ikinabuhay nin lalaki, kago, o pagtiempo. An sarong Kristianang ina binawalan pa ngani an saiyang aking babae na gamiton an tataramon na “sekso,” minsan ngani sinabi nia na puedeng gamiton kan aking babae an tataramon na “pakikisaro.” Sa kabaliktaran, an Tataramon nin Dios na Biblia nagtataram nin prangka dapit sa sekso asin seksuwal na mga organo. (Genesis 17:​11; 18:​11; 30:​16, 17; Levitico 15:2) An katuyohan kaini bako na pakubhanan o pukawon kundi protehiran asin tokdoan an banwaan nin Dios.​—2 Timoteo 3:16.

Apuera sa mga pagbabawal sa kultura, an saro pang dahelan kun taano ta nag-aalangan an nagkapirang magurang ipinahayag nin sarong ama na taga-Nigeria: “Kun ipakikipag-olay ko an sekso sa sakong mga aki, puede kaiyan na mapukaw sinda na magkomiter nin seksuwal na inmoralidad.” Alagad an may dignidad daw, basado sa Bibliang impormasyon manongod sa sekso makaeenkaminar sa mga aki na maghidali asin mag-eksperimento? Dai. An totoo, posibleng marhay na mientras na dikit an kaaraman kan mga hoben, mas dakol man an posibilidad na magkaproblema sinda. “An kadonongan [na basado sa tamang kaaraman] para sa proteksion,” an sabi kan Biblia.​—Eclesiastes 7:12.

Sa ilustrasyon ni Jesus, an sarong tawong madonong, na nahehelingheling an posibilidad na may maabot na mga bagyo, nagtogdok kan saiyang harong sa ibabaw nin gapo mantang an tawong lolong nagtogdok sa baybay asin nagaba. (Mateo 7:​24-27) Kaagid kaiyan, an madonong na Kristianong mga magurang, na nakaaaram na an saindang mga aki mapaaatubang sa arog-bagyong mga pan-iimpluwensia na umarog sa malaswang seksuwal na mga pamantayan kan kinaban, pinasasarig an saindang mga aki paagi sa tamang kaaraman asin pakasabot na matabang sa sainda na magdanay na marigon.

An dagdag pang dahelan kun taano ta dakol na magurang an dai ipinakikipag-olay an sekso sa saindang mga aki sinabi nin sarong babaeng taga-Aprika: “Kan ako hoben pa, an sakong mga magurang na Saksi dai ipinakipag-olay sa sako an manongod sa sekso, kaya dai man suminabong sa sakong isip na ipakipag-olay an mga bagay na ini sa sakong mga aki.” Minsan siring, mas dakula an mga pan-iimpluwensia sa mga hoben ngonyan kisa sa mga hoben kaidtong 10 o 20 taon na an nakaagi. Bako ining makangangalas. Ihinula kan Tataramon nin Dios na “sa huring mga aldaw . . . , an mga maraot asin madaya orog na magraraot, na nanlalagalag asin ikinalalagalag.”​—2 Timoteo 3:​1, 13.

Dagdag pa sa problema an bagay na an dakol na aki nagduduwaduwa o dai kayang magtuga nin sekreto sa saindang mga magurang. An simbagan na komunikasyon parateng maluya maski manongod sa ordinaryong mga bagay. Nanambitan an sarong 19 anyos na hoben: “Dai ko ipinakikipag-olay an mga bagay sa sakong mga magurang. Bakong marahay an komunikasyon ming mag-ama. Dai sia naghihinanyog.”

Tibaad natatakot man an mga hoben na an paghapot manongod sa seksuwal na mga bagay maraot an kaaabtan. An sarong 16 anyos na aking babae nagsabi: “Dai ko ipinakikipag-olay sa sakong mga magurang an seksuwal na mga problema huli sa nagigin reaksion ninda sa siring na mga bagay. Sarong beses kaidto an sakong matuang tugang na babae naghapot ki Nanay may koneksion sa sekso. Imbes na tabangan sia ni Nanay sa saiyang problema, nagin ining masuspetsa sa saiyang mga intension. Sa parate inaapod ako ni Nanay asin naghahapot sia manongod sa sakong tugang na babae, na kun beses nagpapadangog manongod sa saiyang moral. Habo kong mawara an pagkamoot ni Nanay sa sako, kaya dai ko sinasabi sa saiya an sakong mga problema.”

Taano ta Dapat na Magtokdo?

An hustong pagtotokdo sa satong mga aki dapit sa seksuwal na mga bagay bako sanang tama na gibohon kundi iyo an maboot na gibohon. Kun dai totokdoan kan mga magurang an saindang mga aki dapit sa sekso, iba an matokdo​—na sa parate mas amay kisa sa inaantisipar kan mga magurang asin haros nungkang kaoyon sa diosnon na mga prinsipyo. An sarong 13 anyos na aking babae nakakomiter nin pakikisaro huli ta sinabihan sia nin sarong kaeskuela na kun dai nia itatao an pagkadaraga nia, sia maagi nin grabeng kolog sa ngapit. “Guguntingon ninda an saimong himen,” an sabi sa saiya. Kan hapoton sa huri kun taano ta dai nia sinabi sa saiyang Kristianang ina an saiyang nadangog, nagsimbag an aking babae na an siring na mga bagay nungkang ipinakikipag-olay sa mga nasa edad na.

Nagsabi an sarong aking babae na taga-Nigeria: “Pinagmaigotan kan sakong mga katood sa eskuelahan na kombensiron ako na an sekso bagay na dapat pakikabtangan kan gabos na normal na tawo. Sinabihan ninda ako na kun dai ako makikipagsekso ngonyan, pag-21 anyos ko, mapoon akong makamate nin helang na kapahapahamak an magigin epekto sa sakong pagkababae. Huli kaini, tangani na malikayan an siring kagrabeng peligro, sabi ninda, marahay na makaeksperyensia nin seksuwal na relasyon bago mag-agom.”

Huling igwa nin marahay na komunikasyon sa saiyang mga magurang, tolos niang narekonoser na kontra iyan sa saiyang nanodan sa harong. “Arog kan dati, nagpuli ako sa harong asin sinabi ko sa sakong ina an sinabi ninda sa sako sa eskuelahan.” Nakontra kan saiyang ina an falsong impormasyon.​—Ikomparar an Talinhaga 14:15.

Paagi sa pagtao nin kaaraman na kaipuhan sa pagtabang sa mga aki na magkaigwa nin diosnon na kadonongan manongod sa sekso, sinasangkapan sinda kan mga magurang na mamansayan an peligrosong mga situwasyon asin mamidbid an mga tawo na gusto sindang aprobetsaran. Iyan nakatatabang na protehiran sinda tumang sa kamondoan sa mga helang na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog asin dai ginustong pagbados. Nakakokontribwir iyan sa saindang paggalang sa sadiri asin paggalang sa sainda nin iba. Ilinilikay sinda kaiyan sa salang mga ideya asin kahaditan. Pinaooswag kaiyan an tama, positibong aktitud manongod sa angay na sekso, na nakakokontribwir sa kaogmahan kun sinda mag-agom na. Matatabangan sinda kaiyan na mapagdanay an inooyonan na kamugtakan sa atubangan nin Dios. Asin mantang naheheling nin mga aki an mamomoton na pagmalasakit na ipinaheheling sa sainda, pahihiroon sinda kaiyan na igalang asin kamotan nin orog pa an saindang mga magurang.

Marahay na Komunikasyon

Tangani na ikaadaptar kan mga magurang an hatol sa mga pangangaipo kan saindang mga aki, dapat na igwa nin simbagan na komunikasyon. Apuera sana kun aram kan mga magurang an nasa isip asin puso kan saindang mga aki, maski an marahay na hatol tibaad kadikit an pakinabang, siring nanggad kun an sarong doktor nagmamaigot na magreseta nin bolong na dai aram an klase kan helang kan pasyente. Tangani na magin epektibong mga parakonseho, dapat na aram kan mga magurang an talagang iniisip asin namamatean kan saindang mga aki. Kaipuhan nindang masabotan an mga pangigipit asin problema na inaatubang kan saindang mga aki patin an mga hapot na nakariribok sa sainda. Mahalagang maghinanyog nin maingat sa mga aki, na magin “listo kun dapit sa pagdangog, maluway kun dapit sa pagtaram.”​—Santiago 1:19; Talinhaga 12:​18; Eclesiastes 7:8.

Nagkakaipo nin panahon, pasensia, asin paghihingoa na makultibar asin mapagdanay nin mga magurang an dayupot na relasyon sa saindang mga aki, relasyon na dian an mga aki nakamamate na libreng ihayag an saindang kairairaroming mga saboot. Alagad kanigoan kagayon kun ini nagigibo! Nagsasabi an sarong ama na lima an aki na taga-Solnopan na Aprika: “Ako kapwa ama asin tugaan nin sekreto. Sueltong ipinakikipag-olay sa sako kan mga aki an gabos na tema, kabale an sekso. Maski an mga aking babae nagtutuga nin sekreto sa sako. Tinatawan mi nin panahon na pag-olayan an saindang mga problema. Sinasabi man ninda sa sako an saindang mga kagayagayahan.”

Si Bola, saro sa saiyang mga aking babae, nagsasabi: “Dai ako nin ano man na isinesekreto sa sakong ama. Si Tatay makonsiderasyon asin madinamayon. Dai nia kami dinadaogdaog o tinatratar nin maisog, dawa pa kami nakaginibo nin sala. Imbes na maanggot, inaanalisar nia an bagay asin ipinaheheling sa samo an maninigo niamong gibohon o kun ano an dai kutana niamo ginibo. Pirme niang kinokonsulta an librong Youth asin an librong Family Happiness.”a

Kun posible, marahay na an mga magurang ponan na kaolayon an saindang mga aki manongod sa sekso kun an mga aki medyo sadit pa. Ini nagtatao nin basehan para sa nagpapadagos na mga pakikipag-olay durante kan parateng masakit na mga taon nin pagtitin-edyer. Kun dai poponan nin amay an mga pakikipag-olay, kun beses alangan nang ponan iyan sa huri, alagad puede iyan na gibohon. Nagsabi an sarong ina na lima an aki: “Pinirit ko an sakong sadiri na ipakipag-olay iyan sagkod na sa katapustapusi dai na ako nasosopog, ni an aki.” Huli sa kadakol na peligro, an siring na mga paghihingoa siertong kapakipakinabang.

Protektado Asin Maogma

Inaapresyar nin mga aki an mga magurang na mamomoton na sinasangkapan sinda kan kaaraman na maprotehir sa sainda. Estudyare an mga komento nin nagkapirang Saksi ni Jehova na taga-Aprika:

Nagsabi si Mojisola kan 24 anyos: “Magdadanay akong nagpapasalamat sa sakong ina. Tinawan nia ako kan kinakaipuhan na edukasyon dapit sa sekso sa tamang panahon. Minsan ngani nasosopog ako kun ipinakikipag-olay nia sa sako an mga bagay na idto haloy na an nakaagi, ngonyan naheheling ko an mga pakinabang na ginibo sa sako kan sakong ina.”

Dugang pa ni Iniobong: “Pirme akong maogma kun sinasalingoy asin iniisip-isip ko an ginibo sa sako ni Nanay paagi sa pagtao sa sako nin bastanteng pagsasanay manongod sa sekso. Idto nagin mahalagang marhay na tabang sa paggiya sa sako pasiring sa pagigin babae. Ipinanunuga kong gibohon man iyan sa sakong mga aki sa umaaboton.”

An 19 anyos na si Kunle nagsabi: “Tinabangan ako kan sakong mga magurang na paglabanan an mga pan-iimpluwensia kan kinabanon na mga babae para sa libreng sekso. Kun bakong huli sa pagsasanay na itinao ninda sa sako, naholog kutana ako sa pagkakasala. Pirme kong aapresyaron an saindang ginibo.”

Si Christiana nagsabi: “Nakakukua ako nin dakol na pakinabang sa pakikikomunikar sa sakong ina mapadapit sa sekso. Naprotehiran ako sa nakagagadan na mga helang asin dai ginustong pagbados, asin nakapagtao ako nin marahay na halimbawa na susundon kan sakong ngohod na mga tugang na lalaki asin babae. Nakamtan ko man an paggalang nin mga tawo, asin igagalang man ako kan sakong magigin agom. Orog na mahalaga, igwa ako nin marahay na relasyon ki Jehova Dios huli sa pagsunod sa saiyang togon.”

Si Bola, na nasambit kasubago, nagsabi: “May kaklase ako na nagsabi na an sekso dapat na maeksperyensiahan minsan dai kasal. Para sa saiya, iyan libangan. Minsan siring, nanompongan nia na idto bakong libangan kan sia magbados asin dai makakua nin eksaminasyon sa eskuelahan kaiba niamo. Kun mayo ako nin marahay na ama na naggigiya sa sako, tibaad ako nagin arog man nia, na nagkaleksion sa masakit na paagi.”

Kanigoan na bendisyon kun an Kristianong mga magurang tinatabangan an saindang mga aki na magin ‘madonong para sa kaligtasan’ sa kinaban na ini na rungaw sa sekso! (2 Timoteo 3:15) An saindang basado sa Bibliang instruksion siring sa mahal na marhay na kuintas na nakaaadorno asin nakapagagayon sa mga aki sa pagheling nin Dios. (Talinhaga 1:​8, 9) An mga aki tiwasay, asin an mga magurang nagkakamit nin hararom na satispaksion. Nagsabi an sarong ama na taga-Aprika na pirmeng nagmamaigot na papagdanayon na bukas an linya nin komunikasyon sa saiyang mga hoben: “May katoninongan kami sa isip. Kompiado kami na an samong mga aki nakaaaram kun ano an nakapaoogma ki Jehova; dai sinda ikalalagalag kan mga tagaluwas. Kompiado kami na sinda dai magibo nin mga bagay na magtatao nin kamondoan sa pamilya. Pinasasalamatan ko si Jehova na pinatunayan ninda na sinda maninigo sa samong kompiansa.”

[Nota sa ibaba]

[Retrato sa pahina 10]

An Kristianong mga hoben na nag-aako sa mga magurang nin impormasyon na basado sa Biblia puedeng sayumahan an biribid na mga eroestorya nin ibang mga hoben