Ukushobaula, Kulabongolola

“We cinangwa we!”a Umwanakashi umo mu Japan alebukisha bwino bwino ayo mashiwi—e fyo balemootokela libili libili ku bwaice. Kuli bani? Abana be sukulu? Abanankwe? Iyo. Ku bafyashi bakwe. Ebukisha ati: “Nalepopomenwa pantu aya mashina ya musaalula yalenkalifya.”

Umwaume umo mu United States ebukisha ukuti ku bwaice, aletiina no kusakamikwa lyonse wishi nga abwela. Ebukisha ati: “Ukufika na lelo ncili ndebukisha bwino bwino ukumfwa iciunda ca mipeto ya motoka ilefika, ncili ndatiinishiwa. Nkashi yandi alefisama. Tata alefwaya fyonse ukucitwa mu kupwililika kabili lyonse aletukalipila pa kukanabomba bwino imilimo yonse iyo twapeelwa.”

Inkashi ya uyu mwaume yalundako ukuti: “Nshileibukishapo uko abafyashi besu batukumbetepo, ukutufyompa, nelyo ukusosapo ati ‘Nalikutemwa’ nelyo ‘Ulandetela icilumba.’ Kabili umwana nga taleebwapo ati ‘Nalikutemwa’ ayumfwa kwati cimo no kumweba cila bushiku ati ‘Nalikupata.’”

BAMO kuti batila uku kushikitika aba bapitilemo ku bwaice kwali kunono. Caliseeka icine cine ku bana ukushobaulwa, ukusaalulwa no kusungwa buluku buluku. Iyi misungile ya bana tailangishiwa mu mitwe ya kutiinya iya manyunshipepala na pa bulangisho ubwipi ubwa kucincimusha pa TV. Ubonaushi iyi misungile ileta tabumoneka. Lelo nangu ni fyo, nga ca kuti abafyashi basunga abana babo buluku buluku umusango yo umo shacela, ifingafumamo kuti fyabonaula no kubelelela ubumi bwabo bonse.

Langulukeni ukufwailisha kwa mu 1990 ukwailesokota ibumba lya bana ba myaka ya bukulu isano abo babebetele ifyo balesungwa ku bafyashi mu 1951. Bamo bamo muli aba bana balibasangile, pali ino nshita bakalamba, no kufwailisha ifyo inshila bakushiwemo ibambukila na nomba. Basangile ukuti abana abaishilesanga amafya ayengi mu bumi, abashali bwino mu nkuntu, kabili abo ifyupo fishaba bwino, ifibusa ifishitunguluka, nelyo fye abo incito ishenda bwino, te balya ba kuti fye pantu bafumine ku bafyashi ababusu nelyo aba cuma nelyo abashaleumfwana. Bali bana ba bafyashi abashalepalama kuli bene kabili aba cifulefule kabili abashalebalangisha icitemwishi.

Uku kufwailisha kulangisha fye kunono ukwa cine calembelwe mupepi ne myaka yapitapo 2,000 ati: “Mwe bashibo, mwisonga abana benu, epali banenuka.” (Abena Kolose 3:21) Nga abafyashi baleshobaula no kusaalula mu nkuntu cilasonga abana na mu cine cine icingafumamo kunenuka.

Ukulingana ne citabo ca Growing Up Sad (Ukukula uwa Bulanda), ni nomba line fye badokota beshiba ukuti kwaliba no kupopomenwa kwa ku bwaice. Lelo pa numa ya kupita kwa nshita no kubelesha basanga ukuti e ko kwaba. Ilelo, bakalemba batunga ukuti, ukupopomenwa kwa ku bwaice kuleshibikwa kabili kwaliseeka. Ifilenga fimo fyaba kukaanwa no kusungwa buluku buluku ku bafyashi. Aba bakalemba balondolola ukuti: “Mu ndupwa shimo abafyashi balengulula fye umwana umo shacela no kumuseebanya. Muli shimbi abafyashi na bana tababa fibusa: umufyashi tebelapo umwana ifyo amutemwa. . . . Filabipa sana ififumamo ku bana ba bafyashi ba musango yo pantu ku mwana uuli onse—nangu mukalamba—ukutemwa kwalikatama kwati ni filya akasuba na menshi fyakatama ku cilimwa.”

Nga ca kuti abafyashi balelanga ifyo batemwa abana bwino bwino kabili apabuuta, abana balasambililako icine cimo icacindama ica kuti: Balitemwikwa; balicindama. Bamo bamona kwati uku kuyumfwa uwatemwikwa no wacindama cimo cine no kuituntumba, ukuitemwa. Lelo te cilepilibulwa pano. Kalemba umo alemba mu citabo cakwe pa lwa ici ati: “Fintu umwana aimona e fipima umusango wa fibusa afwaya, fintu omfwana na bambi, no musango wa muntu akoopana nankwe, na fintu akatunguluka mu bumi.” Baibolo ilalanda ukuti caliba fye bwino ukuimona mu nshila yashikatala, iishili ya kuituntumba lintu ilanda pe funde lya bubili ilyakulisha ati: “Uletemwo mubiyo nga we mwine.”—Mateo 22:38, 39.

Calyafya ukwelenganya umufyashi umutuntulu uwingafwaya ukubongolola umucinshi wa mwana, icaba cintu cacindama kabili icishakosa. Mulandu nshi, lyene cicitikila libili libili? Ni shani cingacincintilwa?

[Futunoti]