Icalo ca Fikolwe

PA KUTENDEKA ukulanda ilyashi lyalumbuka, Stefani alumbwile ififulo fimo ifya cine cine. Atile: “[Yehova] amoneke ku cikolwe cesu Abrahamu ilyo aali mu Mesopotamia, ilyo ashilakuukila ku Harani, no kumweba ati, ‘Fuma . . . no kuya ku calo ico nkakulanga.’” (Imi 7:1-4) Iyi e yali intendekelo ya fintu ifyacindama sana ifyacitike mu Calo Calaiwe ifyasanshishemo Abrahamu, Isaki na Yakobo, ifintu ifyakumine ubufwayo bwa kwa Lesa ubwa kupaala abantunse.—Ukut 12:1-3; Yos 24:3.

Lesa aitile Abrahamu (nelyo, Abramu) ukufuma ku Uri wa bena Kaldi uwali umusumba uukankaala. Pali ilya nshita uyu musumba wali ku lulamba lwa ku kabanga ulwa mumana wa Yufrate. Ni nshila nshi Abrahamu ali no kupita? Ukufuma ku Kaldi, incende itwa na kabili ati Sumeri nelyo Shinari, napamo kuti camoneka ukwanguka ukulola ku masamba. Mulandu nshi uwa kuila ku Harani?

Umusumba wa Uri wali ku kabanga ka Mpanga ya Cinshoko iya Mufundo, iyafuma ku Palestine ukufika ku mimana ya Tigrisi na Yufrate. Napamo iyi ncende kale tayali iyakaba sana no kuuma. Lwa ku kapinda ka ku kulyo aka iyi mpanga kwali iciswebebe ca Syro-Arabian Desert, icakwete utupili twa mabwe ya mpemba na mawanga ya mucanga. Icitabo ca The Encyclopædia Britannica citila incende yali pa kati ka Lulamba lwa Bemba wa Mediterranean na Mesopotamia “yali iyaafya ukupitamo.” Amabumba ya bantu ba ngamali yamo yalepita mu ciswebebe ukufuma ku Yufrate ukuya ku Tadmore lyene ukulola ku Damaseke, lelo Abrahamu tapishishe ulupwa lwakwe ne fiteekwa mu ciswebebe.

Ukucila ukupita umu, Abrahamu akonkele umumana wa Yufrate ukulola ku Harani. Ukufuma kulya akonkele inshila yalepitamo aba makwebo ukuya ku cabu ca pa Karikemishi no kulola ku kapinda ka kulyo ukupita mu Damaseke no kutwalilila ukuya kuli bemba baishileinika ati Bemba wa Galili. Inshila ya Via Maris, nelyo “Inshila ya Kuli Bemba,” yapitile mu Megido ukuyafika ku Egupti. Lelo, Abrahamu apitile mu mpili sha mu Samaria, na kuli pele akuulile ihema pa Shekemu. Mu kupita kwa nshita, atwalilile ukuya lwa ku kapinda ka kulyo ukupita mu nshila ya mu mpili. Mukonkeni ilyo mulebelenga Ukutendeka 12:8–13:4. Moneni ififulo fimbi ifyo apitilemo: Dani, Damaseke, Hoba, Mamre, Sodomu, Gerari, Beere-sheba, na Moria (Yerusalemu).—Ukut 14:14-16; 18:1-16; 20:1-18; 21:25-34; 22:1-19.

Ukumfwikisha ifyo incende shimo shali filenga twaishiba na fimbi ifyacitikile Isaki na Yakobo mu bumi bwabo. Ku ca kumwenako, ilyo Abrahamu ali mu Beere-sheba, ni kwi atumine umubomfi wakwe ukuyafwaila Isaki umukashi? Ku kapinda ka ku kuso ku Mesopotamia (icalola mu kuti, “Incende yaba pa Kati ka Mimana”) ukufika ku Paddan-aramu. Lyene elenganyeni ifyo ulwendo lwa kwa Rebeka lwakaakele, ukuya ku Negebu pa ngamali, napamo mupepi na Kadeshe, ku kuyakumana na Isaki.—Ukut 24:10, 62-64.

Pa numa, umwana wabo Yakobo (Israele) aendele ulwendo lwapalako ku kuyaupa kapepa wa kwa Yehova. Yakobo apitile mu nshila imbi pa kubwelela ku calo ca ku mwabo. Ilyo ayabwike icabu ca Yaboke, mupepi na Penuele, Yakobo ashashele na malaika. (Ukut 31:21-25; 32:2, 22-30) Esau amukumenye pali ilya ncende, lelo cila muntu aileikala ukwapusana.—Ukut 33:1, 15-20.

Ilyo, Dina, umwana mwanakashi wa kwa Yakobo acendelwe pa Shekemu, Yakobo aile ku Betele. Lelo, bushe kuti mwaelenganya intamfu abana ba kwa Yakobo baendele pa kutwala umukuni wakwe ku mulemfwe e lyo na kuntu Yosefe abasangiile? Uyu mapu (na mabula 18-19) kuti amwafwa ukumona intamfu yalipo ukufuma ku Betele ukufika ku Dotani. (Ukut 35:1-8; 37:12-17) Bamunyina Yosefe bamushitishe ku basulushi abaleya ku Egupti. Bushe muletontonkanya ni nshila nshi bapitilemo ilyo bacitile icintu cimo icali no kulenga abena Israele ukuya ku Egupti e lyo no Kufumako?—Ukut 37:25-28.

[Amamapu pe bula 7]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli broshuwa)

Inyendo sha kwa Abrahamu (moneni muli broshuwa)

Inyendo sha kwa Isaki (moneni muli broshuwa)

Inyendo sha kwa Yakobo (moneni muli broshuwa)

Imisebo Ikalamba (moneni muli broshuwa)

Ifikolwe

A4 GOSHENI

A5 EGUPTI

B4 SHURI

B5 PARANI

C3 Damaseke

C3 Dani (Laishi)

C4 Shekemu

C4 Betele

C4 Hebrone (Kiriat-arba)

C4 Gerari

C4 Beere-sheba

C4 SEIRI

C4 Kadeshe

C5 EDOMU

D1 Karkemishi

D2 Tadmore

D3 Hoba

E1 PADDAN-ARAMU

E1 Harani

F2 MESOPOTAMIA

G1 Ninebe

G2 IMPANGA YA CINSHOKO IYA MUFUNDO

G3 Babele

H4 KALDI

H4 Uri

[Impili]

C4 Moria

[Babemba]

B3 Bemba wa Mediterranean (Bemba Mukalamba)

[Imimana]

E2 Yufrate

G2 Tigrisi

Ifikolwe (mu Calo Calaiwe)

KANAANI

Megido

GILEADI

Dotani

Shekemu

Sukote

Mahanaimu

Penuele

Betele (Lusi)

Ai

Yerusalemu (Salemu)

Betelehemu (Efrata)

Mamre

Hebrone (Makpela)

Gerari

Beere-sheba

Sodomu?

NEGEBU

Rehobote(?)

Beere-lahai-roi

Kadeshe

Imisebo Ikalamba

Via Maris

Umusebo wa Mfumu

[Impili]

Moria

[Babemba]

Bemba wa Mucele

[Imimana ne Milonga]

Yaboke

Yordani

[Icikope pe bula 6]

Umumana wa Yufrate mupepi na Babele

[Icikope pe bula 6]

Abrahamu aleikala mu Beere-sheba kabili aletwala ifiteekwa ku mulemfwe lwa mupepi

[Icikope pe bula 6]

Umumana wa mukuku uwa Yaboke