Ifipusho Ukufuma ku Babelenga
◼ Bushe Umwina Kristu alingile ukusengauka kofi na tii pa kuti fyalikwatamo ifya muti ifikunkumya ifya kafine (ifyalula)?
Baibolo tailumbula kofi nelyo tii. Lelo cintu ilumbula kuti caafwa Umwina Kristu ukupingulapo nampo nga kuti anwa kofi nelyo tii.
Umuti wa kafine kuti waambukila umuntontonkanya no mubili. Amamilioni ayengi aya makapu ya kofi na tii yalanwewa cila bushiku, ukutungulula Dr. Melvin Konner ku kusosa ukuti: “[Kafine] kuti pambi, na kuba, e yabomfiwa ukucila pali fyonse mu kusalala ngo muti wa kucincimusha umuntontonkanya mu calo.” Kuti yaingilishako ukwibukila, ukusumbulako icipimo ca umo ica fyasongoloka, no kwangufyanya ukwenda kwa fya kulya no kusungulula ifya kulya. Ukuti muti ukola tauilenga uwine weka ukupima nampo nga Umwina Kristu alingile ukusengauka ifya kunwa ifyakwatamo kafine (kofi, tii, ifya kunwa fyakwatamo cola, maté) nelyo ifya kulya (pamo nga cokoleti).
Ifikola na fyo fine muti uyo uwingambukila umuntontonkanya no mubili, lelo cinshi Amalembo yasosa pa lwa fyene? Baibolo ishibisha ukuti umwangashi (nelyo ifya kunwa fimbi ifyakwatamo ifikola) kuti fyalenge “mitima ya bantunse ukusamwa” nelyo ukuteulula inkuntu sha washikitiko umweo. (Ilumbo 104:15; Amapinda 31:6, 7) Icebo ca kwa Lesa tacilangilila, nangu ni fyo, ukuti bakapepa aba cine bafwile ukusengauka fyonse ifya kunwa ifyakwatamo ifikola. Cintu Baibolo isenuka kubomfya kwa kukanalinga ukwa fikola—ukukolwa.—Amalango 21:18-21; Amapinda 20:1; Hosea 4:11; 1 Abena Korinti 5:11-13; 1 Petro 4:3.
Ni shani, nangu cibe fyo, pa lwa kutunga kwa kuti umuntu kuti pambi aba uwakunkuma kuli kafine? Abengi abanwa kofi, tii, nelyo maté nge cibelesho balundululako icipimo cimo ica kushintililapo, nangu cingati cilapaashiwa nampo nga ici cili kukunkuma kwa cine ukulingana ne fya cipatala. Mu kucefyako bayumfwa ukukwata ifya kufumamo fya kukalifya pa kuleka icibelesho, pamo ngo kukalipa kwa mutwe nelyo umuseluselu, nga ca kuti bapusulwa icipimo cabo ica lyonse ica kafine. Pano na kabili, ibukisha imimwene ya Baibolo pa fya kunwa fyakwatamo ifikola. Nangu cingati abantu abengi balikunkuma ku fikola, tacaleshiwa ku Bena Kristu nga ca kuti baunwa mu kulinga. Yesu alinwene umwangashi; apangile fye na mu cisungusho umwangashi pa mutebeto wa bwinga.—Mateo 26:29; Yohane 2:3-11.
Nalyo line, Umwina Kristu kuti pambi ayumfwa ukuti kuti asalapo ukukanaibika mu busanso pa kushintilila pali kafine. Nga ca kuti ukupusulwa kwakwe ukunwa ukwa lyonse ukwa kafine kwamulenga ukuba uwakalifiwa (“ukukanshika kwa kuli kofi”), kuti pambi alanguluka ukutalukako kuli kafine nge cilangililo ca “kuilama.” (Abena Galatia 5:22, 23) Apo Baibolo tailumbula ukutalukako ku fya kunwa ifyakwatamo kafine, ukupingulapo pa lwa kofi nelyo tii kufwile ukucitwa no muntu umo umo. Ukulinga kwalikabilwa nga ca kuti Umwina Kristu alanwa kofi nelyo tii.—Linganyeniko Tito 2:2.
Ukulinga na kabili kwalibo kwacindama ku cipusho ca masanso ya butuntulu bwa bumi ayengabako. Kwalibako amasanso yacitika pa kunwa lyonse ubwingi bwafulisha ubwa kafine (nampo nga kufuma kuli kofi, tii, ifya kunwa fyakwatamo cola, nelyo ifya kunwa fimbi nelyo ifya kulya). Nalyo line, ku kufwailisha kumo kumo ukulundanya ubusanso bumo ubwa butuntulu bwa bumi kuli kafine, kumbi kumoneka ukusonta ku capusanako.
Amano ya kulinga yalyebekeshiwa ku cintu Baibolo isosa pa lwa buci. Caba ca kulya ca cifyalilwa, kabili ukwankulako ukwa kulya bwene nge ca kulya cicincimusha amaka kwa cifyalilwa (mu kupusanako no kupeemene cushi muli bapwapwa). (1 Samwele 14:26, 27; Mateo 3:4) Nangu cibe fyo, kuti walwala ukufuma ku kulya bwene mu kucishamo. Baibolo isoko kuti: “Nga wasango buci lya ubwayana epali waikutisha no kuluka.”—Amapinda 25:16, 27.
Abantu bamo te kuti balye ubuci nakalya. Mu kupalako, pa milandu ya butuntulu bwa bumi bamo kuti bakabila ukusengauka ifikola, kafine, ifyapangilwa no mukaka, nelyo ifya kulya fimbi ne fya kunwa. Bambi kuti basengauka ifintu fya musango yo pa kusobolapo kwa pa lwabo nelyo pa mulandu wa kukuntukilwa kwaanana ukwa cikaya, ukukanafwaya ukufulwisha uuli onse. Ici citucinkulako ulwa kulandapo kwa mutumwa Paulo ukwa kuti: “Nge ca kulya cipunwisha munyinane, nshakalye inama umuyayaya epali napunwisha munyinane.”—1 Abena Korinti 8:13.
Mu kukonkapo, lekeni umuntu umo umo ankuleko ukulingana no kupingulapo kwakwe ukwabulo ukuyumfwa ukuti ukupingulapo kwakwe kulekabila ukwimikwa pali bambi. Paulo alembele ukuti: “Uulya esuula uushilya, kabili uushilya epingula uulya; pantu Lesa namusekelela. Ni wani iwe uupingulo mubomfi wa Umbi?”—Abena Roma 14:3, 4.