Icebo ca kwa Lesa E Cine

“Bashishisheni ku cine cenu: icebo cenu e cine.”—YOHANE 17:17.

1. Ni shani fintu umu Hebere kemba wa malumbo amwene Baibolo, lelo ni shani fintu abengi baimona ilelo?

“ICEBO cenu ni nyali ku makasa yandi, kabili lubuuto ku nshila yandi.” (Ilumbo 119:105) E fyasosele umu Hebere kemba wa malumbo. Banono fye ilelo e bakwata umucinshi wapala ulya ku Cebo ca kwa Lesa. Muli uno mwanda wa myaka walenga 20, Icebo ca kwa Lesa calibako mu musango walembwa nga Baibolo wa Mushilo. Yalipilibulwa mu ndimi shacilapo kufula no kwananishiwa mu kusalala kwacilapo ukucila icitabo icili conse cimbi mu lyashi lya kale. Nalyo line, abengi balakaana ukuipokelela nge nyali ku makasa yabo. Nelyo fye ni abo abatunga ukuba Abena Kristu basalapo, abengi aba bene, ukukonka imfundo shabo shiine ukucila ukuleka Baibolo ukusanika inshila yabo.—2 Timote 3:5.

2, 3. Ni shani fintu Inte sha kwa Yehova bamona Baibolo, kabili kumwenamo nshi ici cabaletela?

² Mu kucilana kwamonekesha, ifwe fwe bali Inte sha kwa Yehova tusuminishanya na kemba wa malumbo. Kuli ifwe, Baibolo ca kutungulula capeelwa na Lesa. Twalishibo kuti “Amalembo yonse yantu yapuutwamo kuli Lesa, kabili ya mulimo ku kusambilisha, ku kwebaula, ku kulungika, ku kufunda kwa mu bulungami.” (2 Timote 3:16) Ukukanapala abengi ilelo, tatufwaya ukwesha mu milandu ya mibele isuma ne myendele. Twalishiba icili icalungama pantu Baibolo ilatweba.

³ Ici calituletela ukumwenamo kukalamba. Twalisa ku kwishiba Yehova, kabili twalisambilila imifwaile yakwe iya lulumbi kwi sonde no mutundu wa muntu, e co twaliba abacetekela ukuti inshita ya ku ntanshi iyabembela ikabako kuli ifwe ne ndupwa shesu. Tusuminishanya no mutima onse na kemba wa malumbo uwatile: “Ifyo natemwa amalango yenu! Akasuba konse yene e kwetetula kwandi. Amafunde yenu yanengo kuba na mano ukucila abalwani bandi; pantu yaba kuli ine umuyayaya.”—Ilumbo 119:97, 98.

Ukucitilo Bunte ku Myendele

4. Ukwishiba Baibolo nge Cebo ca kwa Lesa kubika kukakililwako nshi pali ifwe?

⁴ Natukwata, kanshi, umulandu uuli onse uwa kusuminishanya na mashiwi ya kwa Yesu ayalungikwe kuli Wishi ukuti: “Icebo cenu e cine.” (Yohane 17:17) Lelo ukwishiba ici cishinka kubika ukukakililwako pali ifwe. Tufwile ukwafwilisha bambi ukumwensekesha ukuti Icebo ca kwa Lesa cine. Muli iyi nshila na bo bene bakaba na maka ya kuipakisha amapaalo tukumanya. Ni shani fintu twingabaafwa muli iyo nshila? Ku cintu cimo, tufwile ukucita ukubombesha ukuli konse ukubomfya ifishinte fya Baibolo mu bumi bwesu ubwa cila bushiku. Muli iyo nshila, abantu ba mitima yalungama bakamona ukuti inshila ya Baibolo mu cituntulu e yawamisha.

5. Kufunda nshi Petro apeele pa lwa kucitilo bunte ku myendele yesu?

⁵ Ici cali e cishinka cikalamba ica kufunda kwa mutumwa Petro ku banakashi ba Bwina Kristu abo abalume babo baali abashasumina. Asosele kuli bene ukuti: “Mwe bakashi, petameni ku balume benu, ukuti na bakaano kuumfwa ku cebo bakolopekwe ukwabule cebo pa mulandu wa [myendele, NW] ya bakashi babo.” (1 Petro 3:1) Cali na kabili cishinte ku numa ya kufunda kwakwe ku Bena Kristu bonse—abaume, abanakashi, na bana—ilyo atile: “Mwende bwino mu Bena fyalo; ukuti, umo bamupontelela kwati muli ncitatubi, bacindike Lesa mu bushiku bwa cipempu pa kuloleshe milimo yenu isuma.”—1 Petro 2:12; 3:16.

Amano ya Baibolo Ayacilapo

6. Ni shani fintu Petro atwaafwa ukumona ukuti tulingile ukwafwilisha bambi ukutesekesha Baibolo?

⁶ Ukulundako, Abena Kristu kuti baafwako bambi ukutesekesha Baibolo nga ca kuti bacita nga fintu Petro na kabili afunda: “Shisheni Kristu nga Shikulu mu mitima yenu. Mube abaiteyanya pe ku kuisosela kuli onse uwingamulubulwisha pa kucetekela ukuli muli imwe, lelo asukeni no bufuuke na katiina.” (1 Petro 3:15) Abatumikishi ba Bwina Kristu balingile ukuba na maka ya kucingilila Baibolo no kulondolola kuli bambi ukuti Cebo ca kwa Lesa. Ni shani fintu bengacite co?

7. Cishinka nshi pa lwa Baibolo cilangilila ukuti ifwile ukuba Cebo ca kwa Lesa?

⁷ Umo mutande wa kunakilisha uwa kupelulula usangwa mwi buku lya Amapinda. Mulya tubelengo kuti: “We mwana wandi, nga wapokelele fyebo fyandi, na mafunde yandi wabika, ku kupeepeko kutwi kobe ku mano . . . , ukwishiba Lesa ukakusanga pantu Yehova e upeela amano, mu kanwa kakwe e mufumo kwishiba no mucetekanya.” (Amapinda 2:1-6) Amano ya kwa Lesa yene yasangwa mu mabula ya Baibolo. Lintu umuntu wafumaluka amona ayo mano yashika, te kuti afilwe ukumwensekesha ukuti Baibolo yalicila pa kuba fye cebo ca muntu.

8, 9. Ni shani fintu ukufunda kwa Baibolo pa lwa kusunga imimwene yashikatala iya kunonka icuma kwalangwa ukuba ukwalungika?

⁸ Languluka ifya kumwenako finono. Ilelo, ukutunguluka mu bumi ilingi line kupimwa mu nshila sha fya ndalama. Ukufulilako umuntu apoka, e kutunguluka atontonkanishiwa ukuba. Baibolo, nangu cibe fyo, isoka ukubika ukukomaila kwacishamo pa fintu fya ku mubili. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Abafwayo kuba ne fyuma bawila mu kweshiwa kabili mu lukose, kabili mu lunkumbwa ulwingi ulwa kutumpa kabili ulwa kucena, ifyo fiibisha abantu mu kupomonwa kabili mu boni. Pantu ukutemwe ndalama e shinte lya bubi bonse; bamo pa kushitinamina balufiwa ukufuma ku citetekelo, no kuilasamo abene amalangulusha ayengi.”—1 Timote 6:9, 10; linganyeniko Mateo 6:24.

⁹ Icakukumanya calilanga fintu uku kusoka kwabo kwalingisha. Uwaishibe fya muntontonkanya uwa fya cipatala amono kuti: “Ukuba No. 1 no kuba ne fyuma takukulenga ukuyumfwa uwaisushiwa, uwaikushiwa, uwacindikwa mu cine cine nelyo uwatemwikwa.” Ee, abo abapoosa ulupikwe lwabo lonse ukusupila icuma ilingi line bapelela mu kuyumfwa abakalifiwa kabili abafulunganishiwa. Amalembo, ilintu yalesumina ukukatama kwa ndalama, yasonta ku cintu cacilapo ukucindama ukuti: “Mu cintelelwe ca mano mwaba nga mu cintelelwe ca ndalama; lelo ukwishiba kulaafwa ni mu kuti amano yalenga cibinda wa yako ukuba no mweo.”—Lukala Milandu 7:12.

10. Mulandu nshi tulingile ukumfwila ukufunda kwa Baibolo ukupempwila ukubishanya kwesu?

¹⁰ Baibolo yalikwata ukukambisha kwa musango uyo ukwingi. Kumbi kwa kuti: “Uuleenda na bantu ba mano akabo wa mano, lelo uulecito bunabo na bawelewele akacula.” (Amapinda 13:20, NW) Ici na cene calishininkishiwa ukube ca cine ku cakukumanya. Ukutitikisha kwa banabo kwalitungulula abacaice abengi kuli bucakolwa, ku kubomfya bubi bubi ukwa miti ikola, na bucisenene. Abali bonse abasaakana na babomfya ululimi lwabipa mu kupelako baisanga abene beka balebomfya imilandile yapalako iya makankamike. Abengi baleba ukufuma ku babengishe ncito pantu ‘uuli onse alecita cene.’ Mu cine cine, nga fintu Baibolo na kabili isosa: “Ukubishanya kubi konaule mibele isuma.”—1 Abena Korinti 15:33.

11. Ni shani fintu ukufwailisha kwa mitontonkanishishe kwalangile amano ya kukonka Ifunde lya Mulinganya?

¹¹ Kumo ukufunda kwacilishapo kulumbuka muli Baibolo ni uko ukwitwa Ifunde lya Mulinganya: “E ico fyonse ifyo mufwayo kuti abantu bacite kuli imwe, e fyo na imwe mucite kuli bene.” (Mateo 7:12) Nga ca kuti umutundu wa muntu wakonkele ili funde, icalo mu kulengama kuti caba cifulo cawaminako. Lelo nelyo fye nga ca kuti abantunse mu cinkumbawile tabakonka ili funde, cili cacilapo kuwama kuli iwe ngo muntu ukucite fyo. Mulandu nshi? Pantu twapangilwe ukusakamana bambi no kwangwako pa lwa bene. (Imilimo 20:35) Ukufwailisha kwa mitontonkanishishe ukwacitilwe mu United States pa kusanga fintu abantu bayankwileko lintu baafwile bambi kwafikile kuli iyi nsondwelelo ya kuti: “Cimoneka, lyene, ukuti ukusakamana bambi caba apakalamba lubali lwa cifyalilwa ca buntunse pamo fye ngo kuisakamana fwe bene.”—Mateo 22:39.

Ukufunda kwa Baibolo—Kwa Mano Mu Kuibela

12. Cinshi caba icintu cimo icilenga Baibolo ukuba iyaibela?

¹² Ilelo, kwena, kwalibako intulo ishingi isha kufunda ku nse ya Baibolo. Amanyunshipepala yalakwata imikululo ya kupanda amano, amatuuka ya fitabo yaisulamo ifitabo fya kuyafwilisha. Mu kulundako, kwabako abaishiba ifya mitontonkanishishe, ifiŋombe fyaishibisha, na bambi abatambika ukupanda amano mu mibombele yalekanalekana. Lelo Baibolo yaliibela mu kucefyako mu mbali shitatu. Ica kubalilapo, ukufunda kwa iko lyonse kwalibo kwa bunonshi. Takuba kwelenganya kwa fye, kabili takubomba ku kucenwa kwesu. Uuli onse uukonka ukufunda kwa Baibolo ali no kusuminishanya na kemba wa malumbo lintu asosele kuli Lesa mwi pepo ukuti: “Ifya kushimika fyenu fya cishinka nga nshi.”—Ilumbo 93:5.

13. Cinshi cilangisha Baibolo ukuba iyacilapo apakalamba ku ntulo sha buntunse isha mano?

¹³ Ica bubili, Baibolo yalishipikisha ubwesho bwa nshita. (1 Petro 1:25; Esaya 40:8) Ukufunda ukufuma ku ntulo sha buntunse kulalukaaluka bubi bubi, kabili icili musango wa mifwalile umwaka umo ilingi line kuti casuushiwa umwaka wakonkapo. Nangu cibe fyo, nangu cingati Baibolo yapwishishiwe mupepi ne myaka 2,000 iyapitapo, icili yalikwatamo ukufunda kwacilishapo kukwata amano ukwabako, kabili amashiwi ya iko yalabomba mu kubumbwa konse. Yalabomba mu kuba no kusonga kwalingana nampo nga twikala mu Africa, mu Asia, mu South nelyo North America, mu Europe, nelyo mu fishi fya babemba.

14. Ni mu nshila nshi ukufunda kwa Cebo ca kwa Lesa kwapulilamo?

¹⁴ Mu kupelako, icipimo casalala ica kufunda kwa Baibolo tacingalinganishiwako. Ipinda lya Baibolo litila: “Yehova e upeela amano,” kabili te mulandu ne mpika nelyo ukupingulapo twalolenkana na ko, mwaba amano muli Baibolo ayatwaafwa ukuipikulula. (Amapinda 2:6) Abana, aba myaka yacile kumi, abafyashi, abakalamba, abaingile ncito, abene ba ncito, abantu mu bulashi, bonse basanga ukuti amano yaba muli Baibolo yabomba kuli bene. (Amapinda 4:11) Nelyo fye lintu twalolenkana ne mibele iishaishibikwe mu nshita ya kwa Yesu na batumwa bakwe, Baibolo ilatupeela ukufunda ukubomba. Ku ca kumwenako, ku numa mu mwanda wa myaka wa kubalilapo, ukupeepa fwaka takwaishibikwe mu Middle East. Ilelo, kuli ukwaanana. Nangu ni fyo, uuli onse uwamona ukufunda kwa Baibolo ku kusengauka “ukutekwa ku maka [nelyo ukulamwa] ya cintu nangu cimo” no kutwalilila uwasanguluka ukufuma ku “kukantana konse kwa mubili no [mupashi, NW]” akasengauka ici cibelesho, icili ponse pabili ica kukunkumya kabili ica konaula ku butuntulu bwa bumi.—1 Abena Korinti 6:12; 2 Abena Korinti 7:1.

Ku Busuma Bwesu Ubwa Nshita Ntali

15. Mulandu nshi abengi batungila ukuti Baibolo yalileko kubomba?

¹⁵ Ca cine, abengi basoso kuti Baibolo yalileko kubomba kabili taili ya mutengo ubomba muli uno mwanda wa myaka walenga 20. Nangu cibe fyo, umulandu mu kupalako uli wa kuti Baibolo taisosa cintu bafwaya ukuumfwa. Ukukonka ukufunda kwa mu Malembo kubomba ku kumwenamo kwesu ukwa nshita ntali, lelo ilingi line cifwaya ukutekanya, ukusalapulwa, no kuikaanya—imibele iishatemwikwa mu calo icitukoselesha ukufwaya ukuipakisha kwa ilyo line fye.—Amapinda 1:1-3.

16, 17. Fipimo nshi ifyasumbuka ifya mibele ya kwampana kwa bwamba Baibolo imika, kabili ni shani fintu fyasuulwako mu nshita sha muno nshiku?

¹⁶ Buula umulandu wa mibele ya kwampana kwa bwamba. Ifipimo fya mu Malembo fyalibe fyakosa nga nshi. Icifulo ceka ica kwampana kwa bwamba ni mu kati na nkati ka cupo, kabili ukwampana konse ukwa musango uyo ku nse ya cupo kwalibindwa. Tubelengo kuti: “Nangu ba bulalelale, nangu abapepo tulubi, nangu bacende, [nangu baume abaibimba mu mibele ishili ya cifyalilwa, NW], nangu ababembuka na baume banabo . . . tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” (1 Abena Korinti 6:9, 10) Ukulundapo, ku Bena Kristu Baibolo ifwaya ukukanapalika, umulume umo ku mukashi umo. (1 Timote 3:2) Kabili ilintu kwalibako imilandu yacishamo uko ukulekana nelyo ukupaatukana pambi kwingasuminishiwa, Baibolo isosa ukuti mu cinkumbawile icikakilo ca cupo ca bumi bonse. Yesu umwine wine atile: “Uwabalengele pa kutendeka abalengele umwaume no mwanakashi, no kutila, Pa mulandu wa ici umwaume akasha wishi na nyina, no kulambatila ku mukashi wakwe; kabili aba babili bakaba umubili umo . . . E ico tababa nomba babili, lelo mubili umo. E ico, ico Lesa alundenye, umuntu elundulula.”—Mateo 19:4-6, 9; 1 Abena Korinti 7:12-16.

¹⁷ Ilelo, ifi fipimo fyalisuulwako mu kusalala. Ifibelesho fyasekemuka ifya kwampana kwa bwamba fyalisuminishiwa. Ukulalana kwa kwampana kwa bwamba pa kati ka ba myaka yacile kumi abeshishanya kumonwa nge ca lyonse. Ukwikala pamo ukwabulo kumwenamo kwa cupo kwalipokelelwa. Pa kati ka baupana, ukwampana kwa bwamba ukushili kwa mwi funde no uuli onse umunankwe wa mu cupo takuli ukushaseeka. Kabili ukulekana kuli cikuko muli ici calo ca muno nshiku. Ifi fipimo fyatompolwa, nangu cibe fyo, tafyalete nsansa. Ifya kufumamo fyabipa fyashininkisha ukuti Baibolo yalilungike kwena pa kupampamina pa fipimo fyakosa ifya mibele.

18, 19. Cinshi cafumamo ku kusuula kwaanana ukwa fipimo fya kwa Yehova ifya mibele isuma?

¹⁸ Ladies’ Home Journal yatile: “Ukukomaila pa bwamba ukwaishibishe ba 1960 na ba 1970 takwaleta insansa sha buntunse ishibelelela lelo ubulanda bwabipisha ubwa buntunse.” “Ubulanda bwabipisha ubwa buntunse” bwaloshiwako pano busanshamo ubo ubwa bana balungulushiwo muntontonkanya ku kulekana kwa bafyashi babo no bwa bakalamba abalecula ukukalipa kwashika ukwa nkuntu. Na kabili busanshamo ukwingilishiwako mu ndupwa sha mufyashi waba eka ne cikuko ca bakashana bacaice abashimbe abakwata abana lintu tabalati bafume mu bwana abene bene. Ukulundapo, busanshamo icikuko ca malwele yapishiwa mu kulalana kwa kwampana kwa bwamba, pamo nge filonda fya ku fya mfwalo, utuswende, utusele, chlamydia, na AIDS.

¹⁹ Mu cilolwa ca ici conse, profesa wa fya kwangalila capamo amwene ukuti: “Nakalimo tuli abakalamba mu kukumanina ukulanguluka nampo nga te kuti cibombele ifwe bonse mu kuwaminako ukutwala pa ntanshi ukutalukako kwa kulaalana kwa pa ntanshi ya cupo nge funde ilili ilyacilapo kwankulwako ku kukabila kwa bana calo besu ne nsambu shabo ku buntungwa: ubuntungwa ukufuma ku bulwele, ubuntungwa ukufuma ku kwimita kushifwaikwa.” Baibolo mu kulungika ilondolola ukuti: “[Wa nsansa, NW] umuntu uwacita Yehova ukube ca kutetekelako cakwe, kabili taalukila ku ba mataki na bapumba ukukonke milungu ya bufi.” (Ilumbo 40:4) Abo abatetekela mu mano ya Baibolo tabalufiwa no bufi bwa abo abasuusha Baibolo no kusoso kuti ifunde lya mibele yasekemuka lilaleta insansa. Ifipimo fya Baibolo ifya mano, nga ca kuti fyalikosa, fyabelako icawamisha.

Impika Shayafya mu Bumi

20. Fishinte nshi ifya Baibolo fyashininkisha ukube fya kwaafwa kuli abo abafwile ukulolenkana no bupiina bwabipisha mu bumi bwabo?

²⁰ Amano ya Baibolo na kabili yatwaafwa ukubomba pa mpika shayafya isho tulolenkana na sho mu bumi. Ku ca kumwenako, mu mpendwa ya fyalo, kwalibako Abena Kristu abekala mu bupiina bwabipisha, ubwashika. Nalyo line babomba no bupiina bwabo kabili bacili balasange nsansa. Shani? Pa kukonka Icebo capuutwamo ica kwa Lesa. Basenda mu kukatama amashiwi ya kusansamusha aye Ilumbo 55:22: “Poosa pali Yehova icisendo cobe icafina, wene alekulama.” Bashintilila pali Lesa ku bukose bwa kushipikisha. Lyene babomfya ifishinte fya Baibolo no kusengauka ifibelesho fya kucena, ifya kuiposaika, pamo ngo kupeepa fwaka na bucakolwa. Baliba abapikintika, nga fintu Baibolo itasha, kabili muli ifyo ilingi line basange fyo kuti baliisha indupwa shabo lintu abantu ba bumbokoya nelyo abo abacimba ku kupelelwa balafilwa. (Amapinda 6:6-11; 10:26) Ukulundako, balomfwila ukusoka kwa Baibolo ukwa kuti: “Wifinuka abacite fya bupondamishi.” (Ilumbo 37:1) Tabalukila ku kuteye njuka nelyo ku mibombele ya fipondo, pamo ngo kushitisha imiti ikola. Ifi fintu kuti pambi fyatambika “ukupikulula” kwa mu kwangufyanya ku mpika shabo, lelo ifisabo fya nshita ntali fintu fyalula.

21, 22. (a) Ni shani fintu umwanakashi umo uwa Bwina Kristu asangile ukwaafwa no kusansamusha ukufuma muli Baibolo? (b) Cishinka nshi icalundwako pa lwa Baibolo citwaafwa ukumwensekesha ukuti Cebo ca kwa Lesa?

²¹ Bushe ukukonka Baibolo mu cituntulu kulaafwa abo abali abapiina nga nshi? Ee, nga fintu ifya kukumanya ifingi, ifingi nga nshi fishininkisha. Mukamfwilwa umo uwa Bwina Kristu mu Asia alembo kuti: “Nangu cingati njikala ngo mupiina, nshakwata cikonko nelyo ukukalifiwa. Icine ca Baibolo cilanjisushamo imimwene yashininkishiwa.” Acita lipoti ukuti icilayo camonekesha icapeelwe na Yesu califikilishiwa mu mulandu wakwe. Yesu atile: “Lelo mubale mufwaye ubufumu . . . no bulungami bwakwe, ne fi fyonse fikalundwako kuli imwe.” (Mateo 6:33) Acitilo bunte ukuti pa kubika umulimo wakwe uwa kuli Lesa intanshi mu bumi bwakwe, lyonse alapokelela, mu nshila imo nelyo iinankwe, ififwaikwa fya ku mubili ifya bumi. Kabili umulimo wakwe uwa Bwina Kristu ulamupeela umucinshi no buyo mu bumi ifilenga ubupiina bwakwe ukushipikishiwa.

²² Mu cine cine, ukushika kwa mano ya iko kulango kuti Baibolo mu cituntulu Cebo ca kwa Lesa. Takuli icitabo icalembelwe umupwilapo na bantunse icingafimba imbali shafule fyo ishalekanalekana isha bumi no kuba ica kwiluke fyo mu kushika kabili icalungika mu kukonkanya. Lelo kuliko icishinka na cimbi pa lwa Baibolo icilangilila intulo ya iko iya bulesa. Calikwata amaka ya kwalula abantu ku kuwaminako. Tukalanshanya ici mu cipande cikonkelepo.

Bushe Kuti Walondolola?

◻ Ni mu nshila nshi Inte sha kwa Yehova bapaalilwamo pa kupokelela kwabo Baibolo nge Cebo ca kwa Lesa?

◻ Nga basumina mu Cebo ca kwa Lesa, kukakililwako nshi twakwata, kabili ni shani fintu imyendele yesu ingatwaafwa ukufikilisha uku kukakililwako?

◻ Cinshi cilenga ukufunda kwa mano ukwa Baibolo ukuba ukwacila pa kupanda mano kwa fye ukwa buntunse?

◻ Fya kumwenako nshi fimo ifilanga ukushika kwa mano ya Baibolo?