Ukulobolola Kwapaka Kwaleta Ubuseko mu Taiwan

TAIWAN caba cishi icalepa amakilomita 390 mu butali na makilomita 140 mu kusaalala. Mu kuba no bwingi bwa bantu ukucila 20,000,000, caba cimo ica fifulo fyafulishamo abantu mu calo. Abengi aba bekashi ba ciko balanda iciChinese, nelyo iciMandarin Chinese nga fintu aba ku Masamba baciita. Lelo indimi shinono ishafulilako mupepi ne ndimi sha mishobo 13 na sho shilalandwa kuno.

Icabela pa Tropic of Cancer, Taiwan cishi icafunda nga nshi, ukuletako ukulobolola kwa musango yo ukwapaka ukwa mupunga ne fisabo fimbi ica kuti casanguka kashitisha wa filyo ku nse. Nangu cibe fyo, ukulobolola kwa musango umbi kuleleta ubuseko bukalamba kuli abo ababimbwa muli kwene. Uku kulobolola kwa ku mupashi ukwa abo abaleankula bwino ku “mbila nsuma iyi ya bufumu.”—Mateo 24:14.

Ukubyala Kunono ukwa Kutendekelako

Umulimo wa kutanda imbuto sha cine ca Baibolo mu Taiwan watendeke mupepi ne myaka 60 iyapitapo, lintu umwiminishi wa Watch Tower Society aishile ukufuma ku Japan no kupeela amalyashi yamo aya Baibolo mu Taipei, umusumba ukalamba. Umwaume umo uwacaice umwina Japan uwe shina lya Saburo Ochiai ayankwileko bwino ku bukombe bwa Bufumu kabili mu kwangufyanya atendeke ukulanda kuli bambi pa lwa bwene. Pa numa, abatumikishi babili aba nshita yonse ukufuma ku Japan baile uku no ku pa cishi, baletanda imbuto sha mbila nsuma. Mu kupelako, balibikilwe mu cifungo ku ntungulushi sha fita isha ku Japan no kupeela imyeo yabo pa mulandu wa Bufumu bwa kwa Lesa. Ishingi isha mbuto batandile shamenene bwangu bwangu pa kati ka mushobo wa bena Amis, lelo ubuseko bunono bwalisangilwe pa kati ka bena China abengi abekala ku lulamba lwa ku masamba ya cishi. Ubwingi bwabo baBuddha nelyo abaTao.

Umulimo wa kulobolola kwa ku mupashi mu Taiwan walitwalilila ukufuma kuli ilya ntendekelo inono, ica kuti ilelo icishi casanguka ibala litwale fisabo. Ku ca kumwenako, mu myaka ya kulekeleshako isano, abantu 529 balibatishiwe, ukucilisha ukufuma pa kati ka bwingi bwa bena China. Ici caletele impendwa ya bakabilisha ba Bufumu pa cishi ku cipimo ca pa mulu ica 1,552 mu 1989. Ee, abaTao, abaBuddha, na baitunga ukuba Abena Kristu baleankula ku mbila nsuma kabili balesambilila pa lwa kwa Yehova Lesa! Lelo capala cinshi ukulanda pa lwa Baibolo ku bantu bakwate fikulilo fyapusana ifya musango yo? Kabili finshi fyaba ifya kufumamo?

Ukwankulako kwa Bucibusa Kwalolenkana no Buseko Bwine Bwine

Umulimo wa kushimikila mu Taiwan waliba ponse pabili uwa kulambula kabili uwa kusonsomba pa mulandu wa kuti abena China baba aba bucibusa mu cifyalilwa. Mu cinkumbawile, mu mucinshi balakutika ku batandashi. Lintu impapulo sha Baibolo shatambikwa, ilingi line shilapokwa pa mulandu wa mibele isuma. Mu kukonkapo, bamo abatumikishi ba nshita yonse balishalika ukufika kuli bamagazini 300 nelyo balipoka ukulembesha 100 kuli bamagazini besu mu mweshi umo. Pa myaka, amaBaibolo ayengi, ifitabo, bamagazini, na matrakiti fyalishala ku bantu. Mulandu nshi, lyene, untu ukwingilishiwako muli bakasabankanya ba Bufumu kwabela ukwa panono panono mu kulinganishiwako?

Umulandu umo ubimbamo imfundo sha kwa Confucius isho shamumunga ukutontonkanya kwa bantu pa myanda ya myaka. Ukulingana na Confucius, uyo “ku mucinshi wa ku Mipashi asunga shene akatalamukila, kuti pambi aitwa uwa mano.”a Imfundo ili ya kuti umuntu wa mano taibimbamo sana mu kupepa kwa mipashi nelyo imilungu. Muli ifyo, abengi pambi kuti baba abafwaisha ukwishiba pa lwa bukombe bwa Bufumu, lelo abanono e bafwaya ukuibimba mwi sambililo lya Baibolo. Lyene, kabili, nangu cingati abena China basumina mu mipashi iingi ne milungu, imfundo ya kwa Kabumba wapulamo yaba iyeni ku bengi aba bene. Mu kulundapo, nangu fye bantu ba lyonse aba mu Baibolo pamo nga Abrahamu na Davidi kuti bapilibula ifinono kuli bene. E co, tacili icakosa ukumona umulandu inshita ikalamba no kutekanya fikabilwa ku kwafwilisha abantu kuno ukupokelela Baibolo nge Cebo ca kwa Lesa icapuutwamo no kulundulula ukwampana kwa pa lwabo na Kabumba, Yehova Lesa. Mu kuba ne paalo lya kwa Yehova, nangu cibe fyo, ukubombesha kwa musango yo kulalambulwa.

Ica Kubimbula ku Kukula

Pa myaka iingi, ifilonganino fya bantu ba kwa Yehova mu Taiwan fyabomfeshe ifiyanda fya kwashima ku kulongana kwa fiko. Ukukabila kwa cifulo cacilapo kulinga ica kulonganinapo kwaliletelwe ku kusakamana kwa baeluda mu cilonganino cimo lintu umuntu wa kusekelela alandilepo ukuti: “Nga ca kuti mwalikwata icine, cinshi mulecita mu cifulo nge ci? Mulandu nshi te kuti mukwatile icifulo ca kulonganinapo icibelelela?” E co mu kuba no kushintilila pali Yehova, cilya cilonganino catendeke ukufwaya incende yalinga ku Ŋanda ya Bufumu. Mu kupelako, bashitile iŋanda shibili ishakuminkana mu cikuulwa cikalamba, kabili nomba balikwate Ŋanda ya Bufumu iisuma.

Mu myaka ya kulekelesha mutanda, Amayanda ya Bufumu 11 yalikuulwa nelyo ukushitwa mu Taiwan. Mu mulandu umo umo, ici cafumamo ukulobolola kwaingilishiwako ne mpendwa ikalamba iya balongana. Ica kumwenako cimo cali cilonganino mu musumba wabela ku kapinda ka ku kulyo uwa Tainan. Mu 1981 uyu musumba ukalamba uwa bantu 600,000 wakwete fye icilonganino cimo icinono ica bakasabankanya ba Bufumu 44. Nge cikabilwa ili bumba lyapingwilepo ukukuula Iŋanda yabo iya Bufumu. Mu kuba ne citetekelo ca kuti Yehova akabapaala, bamunyina na bankashi baile ku ntanshi no mulimo nangu cingati iŋanda yali no kusenda ubwingi bwa ndalama mupepi na $200,000. Bamo basangwilileko golde wa mpango shabo isha cupo; bamo baseseshe ku ntanshi inyendo shabo isha ku fyalo fimbi. Uuli onse mu cilonganino apeele ukwafwilisha kwakumanina. Lintu bamunyina pe ofesi lya musambo ilya Watch Tower Society baishibe ulwa uyu mulimo, bapingwilepo ukukuula iŋanda ya bamishonari pa mulu wa Ŋanda ya Bufumu, muli fyo ukwakana citika wa mutengo. Iŋanda yapwishishiwe mu kati ka myaka ibili. Ica kufumamo? Pa nshita lintu Iŋanda ya Bufumu yapwile, impendwa yonse pamo iya bakasabankanya yalifikile ku 74! Pali kano kashita, ifilonganino fibili, mu kuba no bwingi bwa bakasabankanya 160, filebomfya ilya ŋanda, kabli impendwa ya basangwako cila mulungu ifika pali avareji wa 250. Ifilonganino fibili pali nomba filepanga ukukuula Iŋanda ya Bufumu iyalenga bubili.

Ukulobolola Pa Kati ka Mabumba ya Mishobo

Ukulobolola pa kati ka mabumba ya mishobo ku lulamba lwa ku kabanga ka Taiwan kwalitwalilila ukufuma fye ku kutendeka kwa mulimo wa Bufumu pa cishi. Bamo abantu aba bena Amis abasambilile cine intanshi pa myaka yapitapo 50 bacili abapimpa. Pa myaka, balikumanya ukusonsomba ukwingi. Mu kati ka kwingilila kwa Japan mu Nkondo ya calo iya II, bali no kusambilila iciJapanese. Lintu icishi cabweshiwe kuli China pa numa ya nkondo, bali no kusambilila iciChinese. Mu kubangilila kwa ba 1960, balolenkene no bwesho bwa musango umbi. Pali ilya nshita abengi abalumbuka aba mushobo wa Amis bashile ukuteyanya kwasanguluka ukwa kwa Yehova nelyo bashininwe ukuba abashalinga ku kubishanya na kwene. Ukupula muli conse ci, ibumba lyakosa ilya Nte sha busumino batwalilile ukubombela Yehova. Abeshikulu abengi aba aba bamunyina na ba nkashi bacikalamba aba cishinka nomba balebuula ubutungulushi mu mulimo wa kushimikila.

Abantu ukufuma ku mabumba ya mishobo imbi balitunguluka lwa ku mupashi. Ku ca kumwenako, kwalibako ibumba lya busumino ilya bakabilisha ba Bufumu pa kati ka mushobo wa Bunun. Bamo aba mu fikolwe fyabo ifya nomba line bali balunshi ba mitwe. Nomba aba bantu baleshimikila ubukombe bwa mutende ubwa Bufumu bwa kwa Lesa. Imishobo ya baLukai na baPaiwa na bo balipokelela ubukombe bwawama, kabili abengi pa kati kabo balicita ukwaluka kukalamba mu bumi bwabo. Ba Chu Fu alondolola icakukumanya cakwe, pa kusoso kuti:

“Nafyalilwe mu citungu ca mpili ica Pingtung. Apantu tata ali ni mfumu iya mushobo wa baLukai, abantu bali no kuleta ifya bupe fya fya kulya, e co tatwali na kubomba umulimo uuli onse uwakosa. Pa mulandu wa iyi mibele, nalundulwile umupashi wa miiya. Nabele ‘umukalamba’ we bumba lya bacaice abapuupu, ukutiinya abantu no kupokolole ndalama ukufuma kuli bene. Naletiinwa mu mushi wandi. Pa bukulu bwa myaka 22, nabuulile umo uwa fibusa fyandi abakashana ngo mukashi. Lelo ukwikala muli bucisenene no kunwesha fyalilimbilwe muli ine mu kushika ica kuti nasangile icupo icakosa ukupokelela. Mu kwangufyanya icupo cesu calibongolweke, kabili nabwelele ku musango wa bumi bwandi uwa kale.

“Mupepi ne yi nshita, umukashi wandi atendeke ukusangwa ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova. Nshali uwasekelela kabili nailangulwike ne mwine ukuba mukaanalesa. Nge ca kufumamo ca kubombesha kwa cishinka kabili ukwapimpa ukwa mukashi wandi, nangu cibe fyo, mu 1973 nasumine ukuya nankwe kwi bungano lya pa kati ka nko mu Taipei. Twaikele no lupwa lwa Nte. Icikuku ca kwa nkashi umwina China ne mibele yabule mpatila fyacitile ukwebekesha kushingafuutwa pali ine. Pa kubwelela ku ŋanda, natendeke ukusambilila Baibolo kabili nacitile ukubombesha kwafumaluka ku kwaluka. Nabatishiwe mu 1974.

“Ukutula lilya, kwalibako amesho ayengi. Bumo bwali kusambilila ukubelenga iciChinese. Ukuba neka bwali ni bumbi. Pa mulandu wa kuti takwali bamunyina bakosoka aba kubishanya na bo nelyo aba kufwayako ukwaafwa, nakoseleshiwe ukushintilila pali Yehova. Nasambilile ukuba uwaicefya no kukakatila ku kuteyanya kwa kwa Yehova. Ica kufumamo? Ilelo, bonse mu lupwa lwandi baba abapimpa mu cine. Nalikwate shuko lya kuba umubomfi utumikila mu cilonganino, ico nomba cikwata bakasabankanya 60 abapimpa. Nangu ca kuti nshakwata ukulamuka ukuli konse ukwaibela, Yehova alipaala no kwafwilisha ukubombesha kwandi mu mulimo wa kulobolola.”

Ukulobolola Kulatwalilila

Taiwan lubali fye lunono ulwe bala lya mu kusaalala kwa calo. Nalyo line, amashiwi ya kwa Yesu aya kuti, “Ukulobolola kwena kukalamba, lelo ababomfi nabacepa,” na yo yali aya cine kuno. (Mateo 9:37) Umwaka wapwa, 4,534 basangilwe ku Cibukisho ca mfwa ya kwa Kristu. Kabili ilintu ukulobolola kuleselela ku kalume, ababomfi ababombesha mu Taiwan balelobolola mu kuba no tupundu.—Linganyeniko Ilumbo 126:5, 6.

[Futunoti]

[Mapu ne Fikope pe bula 31]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

JAPAN

CHINA

TAIWAN

PHILIPPINES

[Ifikope]

Iŋanda ya Bufumu iyakuulilwe nomba line ku lulamba lwa kabanga ka Taiwan

Bakabilisha ba Bufumu baleta ubuseko ku bengi muli ici calo cafunda