Ukucitilo Bunte mu France—Icalo ca Fyalekanalekana

FRANCE calo ca fyalekanalekana ifingi. Impili shapuulama, utupili twakunkuluka, ifimabwe fyabunguka, ululamba lwayemba ulwa musensenga, amabala yapabuka, amafarmu yanono ayapindililwa, amabala yakalamba aya myangashi, impanga sha mulemfwe, ifimuti fyakatapakatapa ne mitengo ya fimuti filukusha amabula mu mupepo, utumishi, imishi, amatauni, imisumba ikalamba iya muno nshiku—France yaba fyonse ifi, na fimbi ifyafulilako.

Nangu cingati ubwingi bwa mpanga yalibakilila ukuyemba kwa iko, imimonekele ya kwangalila capamo iya ku France yalipita mu kwaluka kwa mu kwangufyanya mu myaka ya nomba line. “Sosaite ya ciFrench tailepita mu ciputulwa ca mafya,” e fyasosele Francoscopie ukulembwa kwa mu 1989, “lelo mu kufulunganishiwa kwa cine cine. Imibombele ya kwangalila capamo, ifyakatamikwa, ifipimo fya ntambi, ne mibele filepita mu kwaluka kukalamba pa musenselo wayangufyanya.”

Uku kwaluka kukalamba na kabili kwalyambukila icintengulusha ca butotelo. Nangu cingati buKatolika bucili e butotelo bwa cinabwingi, buli nomba ubwacilapo kuba ubwa cishilano ukucila ukuba ubutotelo ukwabula ukusonga ukuli konse ukwa cine cine pa bumi bwa filundwa ifingi. Ukukanayangwako ukuleingilishiwako ukwa bantu ukulola ku fyakatamikwa fya ku mupashi nakwimika ukulunduluka kwa macalici.

Mu kupusanako nga nshi, imibombele ya Nte sha kwa Yehova mu France yaliselela ku ntanshi mu kwangufyanya mu myaka inono iyapitapo. Ukufuma ku Alsace ku kapinda ka ku kulyo aka kabanga ukufika ku Brittany pa Atlantic, ukufuma ku mpili shasansama isha Alps ukufika ku Mukonko wabela pe samba uwa Loire, nangu fye pa cishi ca Mediterranean ica Corsica, Inte balolenkana ne mibele yapusanapusana kabili bakumanya abantu ba fikulilo fyapusanapusana. Natubuule ukutandala kwa mu cikope no kumona ifyo caba ukushimikila imbila nsuma iya Bufumu mu France, icalo ca fyalekanalekana.—Mateo 24:14.

ALSACE

Ukupakana na Germany, Alsace citungu icaishibikwa bwino ku mabala ya myangashi ne mishi yaisulamo amaluba yayemba. Strasbourg, umusumba wa uko ukalamba, waba camba ca Protestanti ukutula pa nshita ya Kwaluka, kabili abena Alsace mu cinkumbawile balikwata umucinshi uutuntulu kuli Baibolo. Inte sha kwa Yehova balishimikila imbila nsuma iya Bufumu muli ici citungu ukutula mu kubangilila kwa uno mwanda wa myaka. Ilelo, umulimo walimikwa bwino, nge fyo calangililwa ku ca kukumanya ca wacaice umo uwe shina lya Sylvie, uwashukile ishuko lya mu nshita ku kushimikila pa sukulu.

Mu kulanshanya na banankwe ba pa sukulu abafulilako, Sylvie alandile pa lwa mifwaile ya bumi ne filolelo fya nshita ya ku ntanshi. Umulumendo umo abele uwasekelela nga nshi ukuleka Sylvie na Nte umbi ukumutandalila ku mwakwe. “Nangu cingatila uyu musepela wa ciKatolika aali ni kampenga, alikwete ifipusho ifingi ifyo ifishabalile afyasukwa,” e fyasosele Sylvie. “Twabomfeshe Baibolo ku kwasuka fimo ifya fyene, kabili apokelele isambililo lya Baibolo ilya lyonse.” Umulumendo alibatishiwe umwaka umo pa numa kabili pa numa ya kufikapo aingile mu butumikishi bwa nshita yonse pamo nga painiya wa nshita yonse. Sylvie na o wine ukutule lyo akwata ilyo ishuko lya mulimo.

BRITTANY

Ukusulukila mu Atlantic, Brittany citungu ca cishilano cakosa ica ciKatolika. Nangu cibe fyo, ukupitila mu kubombesha kwa mukoosha ukwa Nte, impendwa yaingilishiwako iya bantu muli ino ncende balepokelela ubukombe bwa Bufumu. Pano pali ica kumwenako ica cilecitika muli cino citungu ca ku kapinda ka ku kuso aka masamba ya France.

“Abaupana abacaice baselele mu muputule wa pa mulu wa wesu,” e fyacita lipoti Nte uwa cikaya. “Inshita imo pa numa, nakumenye namayo pa matabo, no mwana wakwe umwaume mu minwe yakwe. Pa numa ya kwishiba ukuti ishina lyakwe aali ni Jonathan, naipwishe nga ca kuti alishibe intulo ya ilyo shina. ‘Ndetunganya lyafuma muli Baibolo, lelo e conse fye naishiba,’ e fyo umwanakashi ayaswike. Umwanakashi alikutike ku bulondoloshi ubo napeele, kabili alumbulwile ukuti wene capamo no mulume wakwe balicebushiwe kuli Baibolo. Nangu cingati twalikwete ukulanshanya kwalundwapo, tapali nangu cimo icituntulu icafuminemo ilyo.

“Pa numa ya nshita, abaupana banjipwishe ku kupanda amano pa mpika shimo. Nabomfeshe Baibolo pa kwasuka, kabili balyebekeshiwe ku fyebo yapeele. Na kabili nalibalaalike ku kusambilila Baibolo. Ubushiku bwakonkelepo namayo alisumine. Imilungu inono pa numa, umulume ailundile kwi sambililo. Bonse babili nomba ni Nte shabatishiwa.”

IMPILI SHA ALPS

Impili sha Alps shalilumbuka ku kuyemba kwa shiko ukwa kucebusha. Abantu baya kulya ku kutamba insunsu shapuulama, ukucilisha Mont Blanc, insunsu yacilishapo kulepa ku Masamba ya Europe. Muli ici citungu na kabili, impendwa ya bakabilisha ba Bufumu abacindika Kabumba ileingilishiwako. Abantu ba mishinku yonse kabili ukufuma ku nyendelo shonse isha bumi baleilunda ku mitande yabo, nge fyo ubulondoloshi bwakonkapo bwalanga.

Imisepela ine muli ilya ncende balikwete icalembwa cabipa. Baibile bamotoka ne fipe fimbi, ilingi line balekolwa, babomfeshe no kufyusha imiti ikola, kabili baibimbile muli bucisenene no kupupe mipashi. Tabakwete incito kabili libili libili balelolenkana na bakapokola, kabili bonse aba bene balipo mu cifungo. Nangu cibe fyo, bonse bane balyumfwilepo ulwa cine mu bumi bwabo ubwa bwaice pa mulandu wa kuti indupwa shabo shasambilile ne Nte sha kwa Yehova ukufuma ku nshita ne nshita.

Pa numa ya myaka imo iya bumi bwa bumapusu, umo uwa misepela ayalwile umutima wakwe no kupingulapo ukubombela Yehova. Ici calengele ukwaluka kwa mu kukonkana. Kasuba kamo bakapokola balepikita, kabili baipwishe umo uwa bacaice ukwisula icola cakwe. Ukwenekela ukusanga imiti ikola nelyo ifipe fyaibwa, balipapushiwe ukusanga fye Baibolo no tutabo tumo. Umulumendo abomfeshe Baibolo ku kulondolola icalengele ukwaluka mu bumi bwakwe. Ukucisanga icakoso kusumina, umo uwa bakapokola aipwishe ukuti: “Bushe walosha mu kuti taupeepa, ukunwa, nelyo ukubomfye miti ikola na kabili?” Bakapokola mu kulekelesha balisumine ku bulondoloshi no kumuleka ukuya ukwabula nangu cimo ica kucita. Ilelo aba abalumendo bane balibatishiwa, bonse balebomba nga babomfi batumikila mu cilonganino, kabili batatu aba bene ni bapainiya ba nshita yonse.

UMUPOKAPOKA WA LOIRE

Umupokapoka wa Loire witwa ibala lya France. Utanunuka ukufuma ku Orléans, amakilomita 110 ku kapinda ka ku kulyo aka Paris, ukufika pa ntulo ya Mumana wa Loire pa Lulamba lwa Atlantic. Ici citungu caishibikilwa ku masano ya ciko ayengi, amekalo ya kale ne nsaka sha shamfumu. Kwalibako ifilonganino fya Nte sha kwa Yehova mu matauni yonse ayakalamba muli iyi ncende.

Mu kati ka nshita ya kutusha pa sukulu kasuba kamo, Emma wacaice, umukashana wa myaka mutanda uwa bucibusa kabili uwatemwikwa, abwelele mwi kalasi ku kuposha kafundisha wakwe. Ukutulumushiwa pa kumona kafundisha wakwe alepeepa, apongomweke mu musowa no kubutuka. Kafundisha alimukonkele no kumwipusha umulandu alelilila, nalyo line Emma tali na kulanda icili conse. Lintu kafundisha apampamine pa kumwipusha, Emma alishinshimwike no kwasuka ukuti: “Ni pa mulandu wa kuti mulepeepa. Mukalwala no kufwa!”

Ubushiku bwakonkelepo kafundisha aitile nyina kwa Emma ku kumweba ifyo akuntilwe ku kwankulako kwa mwana mwanakashi wakwe. E co nyina alondolwele ukwiminina kwa Nte ukukuma kuli fwaka. Kafundisha lyene asokolwele ukuti ulupwa lwakwe kale kale lwalimwipwishe ukuleka ukupeepa, lelo tacabombele. Ino nshita, nangu cibe fyo, aliseshiwe nga nshi ku kwankulako kwa cine cine ukwa kwa Emma ica kuti alekele ukupeepa mu nshiku fye shibili.

CORSICA

Icishi ca Corsica, nangu ciitwa “icishi cayemba,” na kabili caishibikilwa ku mupashi wakosa uwa bekashi ba ciko, ilingi line ukufumamo ukulwa kwa cilandushi ukwa kusuumya umulopa. Pa myaka Inte baishibikwe ngo butotelo “ukufuma ku Calo Cikalamba.” Nangu cibe fyo, amaka ya cine ca Baibolo yalealula imitima ya bengi kulya.

Nte umo umupya uwabatishiwe ashimike ukuti lintu abwelele ukufuma ku kutusha asangile ifipe fyakwe fyonse ifingasendwa ku minwe ukufuma pe farmu lyakwe nafiibwa. “Pa kucetekela muli Yehova,” e fyo asokolwele, “nali na maka ya kwankulako mu kupusanako ku nshila intu nali no kwankwilamo kale.” Lintu alelanda ku bena mupalamano bakwe, mu mutalalila alondolwele pa lwa kulufya kwakwe.

“Pa numa, abena mupalamano balikwete impika. Nafumine ku ncito no kuyabaafwa. Inshiku shinono pa numa, napokelele lamya ukufuma kuli umo uwa bene ukunjipusha ukuyako mu kwangufyanya nga nshi. Ukutontonkanya ukuti aali mu bwafya na kabili, naile ilyo line fye. Alindaalike ukwikala no kunjipusha ukuti: ‘Bushe nawishiba umulandu nakwitila? Ni pa mulandu wa fipe fyobe. Nine naibile. Lelo lintu namwene imibele yobe iya cikuuku kabili iya bucibusa, natile, “Te kuti ncite co kuli wene!” Kabili pa numa lintu watwaafwile, nshasendeme nakalya.’” UbuKristu bwa cine cine mu kubomba bwatungulwile ku ca kufumamo icisuma.

Pa mpela ya nkondo ya calo iya bubili, lintu umulimo wa kucitilo bunte waiswilwe na kabili mu France, kwali fye Inte 1,700 mu calo conse. Umulimo wa kufika pa bantu bonse mu kuba no bukombe bwa Bufumu wamoneke uushingacitikako. Nangu cibe fyo, pa myaka, Yehova alipaala abantu bakwe mu France mu kuba ne fibombelo fikabilwa—ififulo fya kupulintilapo, Amayanda ya Bufumu, Amayanda Kulonganinamo, na fimbipo—no mupashi wa kuitemenwa ku kupwishishisha umulimo. Ilelo, mu kuba na bakashimikila bacincila ukucila pali 117,000, ubukombe bwa kuti Ubufumu bwa kwa Yehova kuli Kristu e subilo lyeka fye ku bantunse buleshimikilwa ukupulinkana ici calo ca fyalekanalekana.

[Mapu ne Fikope pe bula 23]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

FRANCE

BRITTANY

UMUPOKAPOKA WA LOIRE

IMPILI SHA ALPS

ALSACE

ATLANTIC OCEAN

MEDITERRANEAN SEA

ENGLISH CHANNEL

CORSICA