Moneni Ico Yehova atucitila!
“TWALEPEPELA akashita ka musango yu,” e fyasosele umwaume umo. Na umbi alebuuka cila lucelo pa 4 koloko no kupepa. Ukupepela cinshi? “Ukupepa ukuti kasuba kamo tukakwate ubuntungwa bwa kupepa Yehova apabuuta,” e fyo asosele. Mu January 1992, lintu Inte sha kwa Yehova mu Ethiopia bakumene capamo mu Addis Ababa kwi Bungano lyabo ilya Citungu ilya “Bakatemwa ba Buntungwa,” caali icaumfwika ukuti aya mapepo ya kuicefya, aya bufumacumi yalyaswikwe.
Lilya ibungano lya ku Ethiopia lyali cilangililo ca fyo ifintu filealuka mu Africa. Mu myaka ya nomba line abantu ba kwa Yehova mu fyalo 13 kulya balisekelela pa kupokelela ubuntungwa bwa mwi funde uko kuntu ku numa balibindilwe nelyo ukuleshiwa. Mu Ethiopia, imyaka 34 iya kubinda kwa mu bulashi yapwile pa November 11, 1991, lintu abalashi ba kamfulumende bapeele ukwishibikwa kabili ukulembeshiwa cipya cipya kwalicitike. Ilyo line fye, Inte balicitile amapekanyo ya kukwata ibungano lya pa kati ka nko. Nalyo line, ukumona ibumba lya 7,573 ukulongana mu Addis Ababa City Stadium (Icibansa) kwali kwelenganya kwacilishapo kufulukwa ku uli onse. Ku bengi aba basangilweko, caali kwati balelota. Libili libili balelanda kuli umo no munankwe ukuti: “Munyina, mona ico Yehova Lesa wesu atucitila!”—Linganyeniko Ilumbo 66:1-5; 126:1.
Ukuba kwabo pe samba lya cibindo pa myaka 34 kwalengele impika shimo ishishaenekelwe. Abengi tabali ababeleshanya ne nyimbo sha Bufumu ishayemba. Ni shani fintu bengasambilila ukwimba shene pa ntanshi ye bungano? Inyimbo 40, ukusanshako 17 ishabomfiwe pali programu ye bungano, shalipilibwilwe mu lulimi lwa ciAmharic. Lyene, korasi yaibela yalipangilwe ku kukopela inyimbo pali kaseti. Icilonganino cimo cimo calipokelele kope wa tepu, kabili icilonganino conse cali no kubuulako amaminiti 30 pa ntanshi na pa numa ya kulongana ku kubelesha inyimbo. Ica kufumamo? Icibansa caiswilemo no kwimba kwa kufuma ku mutima kabili ukwa buseko mu kati ke bungano.
Pa mulandu wa fimfulunganya mu ciputulwa ca ku kabanga ica cilya calo, umusebo wa kuya ku musumba ukalamba ukufuma ku Diredawa na Harar walicilikwe. Inshila fye yeka iya kwenda ukufuma kulya yali ni mu ndeke. Pa kukanaba na maka ya kukumanisha itikiti lya mu ndeke, lelo abapampamina ukuba pe bungano, bamunyina cinekonsekonse mu Harar baile ku nkambi ya bashilika no kulomba ukusendwa mu ndeke ya bashilika. Ku kupapushiwa kwabo ukulomba kwalisuminishiwe. Bapayanishiwilwe ulwendo lwa pa fye ukuya kwi bungano!
Ukumona amapepo yabo ukwasukwa kwaletele ifilamba fya buseko kuli aba bamunyina abena Ethiopia, abo pa makumi yatatu aya myaka balishipikishe amafya no kupakaswa kabili bamwene ne fibusa fyabo ukuputunkanishiwa pa mulandu wa citetekelo cabo. Inkombe imo yasosele ukuti: “Ndelila fye ukutula pa kutendeka kwe bungano.” Umbi atile: “Nga walikwete amaka ya kwishiba ifya mu mitima, kuti wamona fintu ndi uwa nsansa.” Ee, mwandi cintu ca kupapusha ico Yehova acitile ishi Nte sha busumino!—Ilumbo 66:16, 19.
Ubuntungwa Bwakulilako mu West na Central Africa
Benin calo na cimbi uko umulimo wa bantu ba kwa Yehova wasuminishiwe mwi funde mu nshita sha nomba line. Ni shani fintu Inte bayumfwa pa lwa cene? Kalanda umo pa kulongana kwa Bwina Kristu kulya asumine ukuti: “Ubuntungwa bwa kupepa muli cino calo mu cine cine buli ca bupe ukufuma kuli Yehova.” Ee, ababomfi ba kwa Yehova kulya baliba aba kutasha apakalamba ica kuti nomba kuti baipakisha ubuntungwa bushapeleshiwa ubwa kukumana pamo mu kupepa no kulanda ku bena mupalamano babo pa lwa Bufumu bwa kwa Yehova—ubuntungwa buntu abengi aba ifwe tusendela mu kabepekesho.
Ni shani fintu bali no kulangisha ubuseko bwabo? Kalanda wambwilwe pa mulu asontele ku nshila imo lintu atile: “Ukwakana kwesu mu mulimo wa kushimikila—ukucilisha ukuya kwesu ukufuma ku ŋanda ne ŋanda ne mbila nsuma—kubelebesha ukutesekesha kwesu ukwa uku kulubuka.” Ici mu kushininkisha e fyo caba mu Benin. Pamo ngo bushininkisho, shi lolesha fye pa fipendo fya bapainiya. Mu kati ka January 1990, umweshi lintu icibindo ca myaka 14 cafumishiwepo, bakasabankanya 77 baliibimbile mu mulimo wa nshita yonse. Imyaka ibili pa numa impendwa yalifushiwa ukucila pa miku itatu, ukufika kuli 244!
Ici tacilepilibula ukuti Inte mu Benin tabaali abacincila pa ntanshi icibindo tacilafumishiwapo. Mu cine cine, ukushipikisha kwabo kwakwete ukusonga kwashika pali mushika umo uwa bashilika uwapeelwe umulimo ku nkambi kuntu baleletwa lintu baleikatwa. Apantu umupampamina wabo ku kubombela Yehova watungulwile ku kwikatwa kwa libili libili, mupepi na lyonse aisangile umwine ukuba pamo nabo. Lelo ici cabombele fye ku kumucinkulako ulwa kulanshanya kwa Baibolo ukwa buseko uko alekwata na bene mu nshiku sha kubangilila lintu baipakishe ubuntungwa bwa mwi funde.
Mu kupelako, icitetekelo cabo icakosa caimishe ukuyumfwa kwa nsala ya ku mupashi mu kati na nkati kakwe. Atandalile amacalici yapusanapusana ne fyakaniko lelo tabalile ekusha iyo nsala. Caali fye ni pa numa icibindo cafumishiwepo mu January 1990 e lyo aali na maka ya kulanshanya Baibolo mu kukakuka ne Nte no kusanga icasuko ku kukabila kwakwe ukwa ku mupashi. Nomba alibatishiwa kabili alebomba nga painiya. Mu mano yamo, ukwaluka kwakwe kwibukishako bamunyina mu Benin ulwa cacitike kuli Sauli wa ku Tarsi: “Uwaletulamata kale alebila nomba imbila nsuma [pa lwa citetekelo, NW].”—Abena Galatia 1:23.
Mu December 1991, Inte sha kwa Yehova mu calo na cimbi ica West Africa, Niger, balembeshiwe nga kabungwe ka mwi funde, kabili ifibindo pa mulimo wabo fyalipwile. Kuno na ko kwine kwali ukwankulako kwa buseko. Umusambo wa ku Nigeria, uusakamana Niger, wacita lipoti ukwankulako pe bungano limo ukuti: “Pa numa ya lyashi likalamba pe bungano lya pa Maradi pali Cisano, calibilishiwe kuli bamunyina ukuti nomba twalikwete ukwishibikwa kwa mwi funde mu Niger. Baali abacincimushiwa apakalamba kabili balitootele pa maminiti ayengi. Pa kusondwelela kwa ciputulwa ce bungano, bamunyina balilangilile ukuyumfwa kwabo apakalamba, ukukumbatana no kusekelela pa mbila nsuma ya musango yo.” Kuti twaelenganya ici ica kucitika, kabili tulesekelela pamo nabo.
Ni shani fintu bamunyina kulya bakabomfya ubuntungwa bwabo ubwasangwa ubupya? Nkashi umo painiya mu Niger tatwishika ukukuma ku casuko kuli ico cipusho. Alemba ukuti: “Ifishinka filanga ukuti mu cifulo cesu ica kubombelamo mu Niger, abo bakafuma muli Babiloni Mukalamba ilyo impela tailaisa bengi nga nshi. Pamo ngo bushinino bwa ici, naliba na maka ya kucita lipoti ifipempu fya kubwelelamo ukufuma pali 80 ukufika kuli 85 umweshi umo umo no kutungulula amasambililo ya Baibolo 13 nelyo 14, te mulandu ne cishinka ca kuti nalipeela ifipempu fyandi ifingi kuli bakasabankanya bambi.” Uyu nkashi wa busumino alundapo ukuti: “Pa mulandu wa mpika shandi isha butuntulu bwa bumi, te kuti ncite ifingi ifyo ningafwaya ukucita mu mulimo wa mwi bala, lelo onse alacita pantu engapesha.”
Mu Rwanda mu Central Africa, imibele ya Nte sha kwa Yehova na yo yalyaluka apakalamba nga nshi. Mu April 1992 icalembwa calipeelwe icalepilibula ukuti mu kupelako baali kuteyanya kwa mwi funde. Icalembwa capokelelwe umulungu umo wine uwa Cibukisho, kabili bakasabankanya 1,526 mu Rwanda balicincimushiwe ukumona 6,228 ukusangwa kuli ico ica kucitika. Bushe aba bamunyina batemwikwa balilangilile ubuseko bwabo no kutesekesha ukupitila mu mibombele yacilapo mu kubilisha imbila nsuma? Ukwabula ukutwishika! Mu kati ka ulya mweshi umo wine uwa April, bakasabankanya ba cilonganino bafishishe amaawala kuli avareji ya 27.7 mu mulimo wa kushimikila ne fipempu fya kubwelelamo 17, ukutungulula amasambililo ya Baibolo pali avareji ya 2.4. Kabili mupepi na 40 peresenti iya bene bali mu musango umo uwa mulimo wa nshita yonse.
Ukusuminishiwa mwi Funde mu Africa wa ku Kapinda ka ku Kulyo
Ukutentemukila ku Africa wa ku kapinda ka ku kulyo, umwela upya uwa buntungwa walipuupile ukucilinganya ifyalo fibili ifyayemba, Mozambique na Angola. Mu Mozambique ukusuminishiwa kwa mwi funde kwalipeelwe mu February 1991. Ilyo imibele yataleleko kulya, Watch Tower Bible and Tract Society yatumine bamishonari muli cilya calo, ico caonawilwe icabipisha ku nkondo ya bana calo. Bamishonari basangile umushili wafunda. Impapulo sha Baibolo—ukucilisha icitabo ca Ifipusho Abacaice Bepusha—Ifyasuko Fibomba—caliba mu kukabilwa apakalamba. Mishonari umo acita lipoti ukushalika ifitabo 50 mu kucepako pa maawala yabili na citika.
Abantu basekelela balankulako mu kwangufyanya. Mishonari atandalile adresi yapeelwe kuli wene ukufuma ku Sosaite, kabili cali mwaume wali mu bushilika. Ukulanshanya kusuma kwalicitilwe no mwaume wine na babili aba bantu bakwe. Pa cipempu ca kubwelelamo, ukulanshanya na kumbi ukwa kuletako ifisabo kwalicitilwe no yu mwaume na bambi basano. Lyene balipokelele ukulaalikwa kwa kusangwa ku lyashi lya cintubwingi ne Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda—fyonse mu kati na nkati ka nshiku shine.
Mu Angola Inte shaliipakisha ubuntungwa bwaingilishiwako ubwafikile pa kalume pa kusuminishiwa kwa mwi funde ukwa mulimo wabo mu April 1992. Ni shani fintu balebomfya ubuntungwa bwabo ubwakulilako? Baleakana mu mulimo wa mwi bala! Kwalibako mupepi na bakasabankanya 17,000 mu Angola, kabili abo bakasabankanya baletungulula mupepi na masambililo ya Baibolo 60,000. Mwandi cilolelo ca kwingilishiwako ica nshita ya ku ntanshi!
Abacaice Baakanamo mu Kucitila Ubunte
Muli ifi fyalo umo umulimo wa kushimikila wasuminishiwe mwi funde mu nshita sha nomba line, nelyo fye bacaice na bashilabatishiwa balelangisha ukutesekesha kwabo ukupitila mu mibombele mu butumikishi. Mu Ripabuliki ya Cape Verde, uko Inte sha kwa Yehova shasuminishiwe mwi funde mu November 1990, pe bungano limo umukashana wa myaka ya bukulu 17 aliminine ku kulumbulula icitetekelo cakwe apabuuta. Pa numa ya lubatisho, umutandashi amwene ibumba ukumushinguluka. Alileko ku kumutasha na kabili alipwishe pa lwe bumba. “Oo,” e fyo aankwileko, “aya masambililo yandi aya Baibolo.” Aletungulula amasambililo cinelubali, kabili bali palya balemutasha pa lubatisho lwakwe. Kale kale aali naipusha ukucita bupainiya bwa kwafwilisha kabili alelolesha ku ntanshi mu kupeelako ku kufikapo ukuba nga painiya wa nshita yonse.
Umukashana wa myaka ya bukulu ikumi mu Angola alipushiwe nga ca kuti aali ni kasabankanya. Ayaswike ukuti: “Ee.” Bushe aletungulula amasambililo ya Baibolo ayali yonse? “Ukwabulo kutwishika.” Yanga? “Cinelubali,” e fyaankwileko uyu uwa myaka ya bukulu ikumi.
Tubelenga mwi buku lya Imilimo ukuti pa nshita imo mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, “Ulukuta lwali no mutende monse mu Yudea na Galili na Samaria; lwalekuulwa no kwenda mu katiina kuli [Yehova, NW] na mu kwafwiwa ku mupashi wa mushilo, lwalasanduluka.” (Imilimo 9:31) Tulepepa ukuti kuli bamunyinefwe mu Africa, ici na co kuti cashininkisha ukuba iciputulwa ca nshita ica mutende. Tulesekelela pamo nabo ilyo balekuulililwa, kabili tulepepa ukuti umupashi wa kwa Yehova wingaba pali bene ilyo baleshukila ubuntungwa bwabo ku kwananya imbila nsuma no kutwalilila ukusanduluka.
[Mapu pe bula 24]
(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)
Ifyalo Uko Inte sha kwa Yehova Basuminishiwe mwi Funde Nelyo Uko Ifibindo Pali Bene Fyafumishiwepo
1. The Gambia, December 1989
2. Benin, January 1990
3. Cape Verde Republic, November 1990
4. Mozambique, February 1991
5. Ghana, November 1991
6. Ethiopia, November 1991
7. Congo, November 1991
8. Niger, December 1991
9. Togo, December 1991
10. Chad, January 1992
11. Kenya, March 1992
12. Angola, April 1992
13. Rwanda, April 1992
[Icikope pe bula 23]
Mu Benin kasabankanya wa Bufumu alalisha amashiwi ya kwa Mateo 24:14 pa mondo yakwe iya kulandilapo
[Icikope pe bula 25]
Mu fyalo ifingi ifya Africa, Abena Kristu ba cine balebomfya bwino ubuntungwa bwabo ubwasangwa ubupya
[Icikope pe bula 26]
Inte shipya balelangisha ukuipeela kwabo kuli Yehova ukupitila mu lubatisho lwa mu menshi