Yehova Tali no Kupeelwo Mulandu

“Ifyo shibo acite nkumbu ku bana bakwe, e fyo Yehova acite nkumbu ku bamutiina; pantu wene aliishibe mibumbilwe yesu, aibukisho kuti tuli lukungu.”—ILUMBO 103:13, 14.

1, 2. Ni ani aali Abrahamu, kabili ni shani fintu umwana mwaume wa kwa munyina Lote aishile ku kwikala mu musumba ubifi uwa Sodomu?

YEHOVA tashingamwa ku mafya yantu pambi twingakumanya pa mulandu wa filubo fyesu. Muli kuno kuloshako languluka icacitike imyaka imo 3,900 iyapitapo. Cibusa wa kwa Lesa Abrahamu (Abramu) no mwana mwaume wa kwa munyina Lote babele aba lubanda nga nshi. (Yakobo 2:23) Na kuba, ifikwatwa fyabo ne fitekwa fyali ifyapaka nga nshi ica kuti ‘icalo cilya tacabalekele ukwikala pamo.’ Ukulundako, kwali ulubuli pa kati ka bacemi ba aba baume babili. (Ukutendeka 13:5-7) Cinshi cali no kucitwa pa lwa ici?

² Pa kupwisha ulubuli, Abrahamu atubulwile ukuti ukupaatukana kucitwe, kabili alekele Lote akwate ukusalapo kwa kubalilapo. Nangu cingati Abrahamu aali umukalamba kabili nga cali icalingisha ku mwana mwaume wa kwa munyina ukuleka wene ukubuula incende yawamisha, Lote asoobwelepo icitungu cawamisha—icitungu icatapililwa bwino conse ica Yordani wa pe Samba. Imimonekele ya ku nse yali iya kulufya, pantu lwa mupepi kwaliko imisumba yabola mu mibele isuma iya Sodomu na Gomora. Lote no lupwa lwakwe mu kupelako baselele mu Sodomu, kabili ici cababikile mu busanso bwa ku mupashi. Ukulundako, basendelwe bunkole lintu Imfumu Kedorelaomere na banankwe ba mifwaile imo bacimfishe kateka wa Sodomu. Abrahamu na baume bakwe balibapokolwele, lelo Lote no lupwa lwakwe babwelele ku Sodomu.—Ukutendeka 13:8-13; 14:4-16.

3, 4. Cinshi cacitike kuli Lote ne filundwa fya lupwa lwakwe lintu Lesa aonawile Sodomu na Gomora?

³ Pa mulandu wa kupaasuka kwa kwampana kwa bwamba no kubotelela kwa mibele isuma ukwa Sodomu na Gomora, Yehova apingwilepo ukonaula ilya misumba. Mu nkumbu atumine bamalaika babili abatungulwile Lote, umukashi wakwe, na bana banakashi babo babili ukufuma mu Sodomu. Tabali no kucebukila ku numa, lelo umukashi wa kwa Lote alicitile fyo, nakalimo ukufuluka ifintu fya ku mubili ifyashele ku numa. Ilyo line fye, asangwike icaimikwa ca mucele.—Ukutendeka 19:1-26.

⁴ Mwandi kulufya Lote na bana banakashi bakwe bakwete! Abakashana baali no kusha ku numa abaume bantu baali no kuupwako. Lote aali nomba uwabulo mukashi wakwe ne cuma cakwe ica ku mubili. Na kuba, mu kupelako alicefiwe ukufika ku kwikala mu lucengo pamo na bana banakashi bakwe. (Ukutendeka 19:30-38) Icamoneke ukube cawame fyo kuli wene cashininkishe ukuba icapusanininako fye. Nelyo fye cingati ukwabulo kutwishika ali napanga ifilubo fimo ifyabipisha, pa numa aitilwe “Lote umulungami.” (2 Petro 2:7, 8) Kabili mu kushininkisha Yehova Lesa tali no kupeelwa umulandu pa filubo fya kwa Lote.

“Ifilubo—Ni Ani Engafiluka?”

5. Ni shani fintu Davidi ayumfwile pa lwa filubo no kuituntumba?

⁵ Pa kuba abashapwililika kabili ababembu, ifwe bonse tulapanga ifilubo. (Abena Roma 5:12; Yakobo 3:2) Ukupala Lote, kuti pambi twabepwa ku mimonekele ya ku nse kabili kuti pambi twacite mpuso mu kupingula. Muli ifyo, kemba wa malumbo Davidi apaapete ukuti: “[Ifilubo—ni ani engafiluka?, NW] Ku fya kupumba ifyabelama ningeni uwa kaele. Kabili ku fya [kuituntumba, NW] lameni umubomfi wenu; mwileka fibe na bukateka pali ine: e lyo nkabo wafikapo, nkabo wa kaele ku bupulumushi bukalamba.” (Ilumbo 19:12, 13) Davidi alishibe ukuti pambi kuti acite membu isho taali nelyo fye uwaibukila. E ico, alombele ukulekelelwa ubupulumushi ubo pambi ubwabeleme nelyo fye kuli wene. Lintu acitile icilubo cabipisha pa mulandu wa kuti umubili wakwe uushapwililika wamucincishe ukubuule nshila yalubana, afwaishe apakalamba ukwaafwa kwa kwa Yehova. Afwaile Lesa ukumucilikila ku milimo ya kuituntumba. Davidi tafwaile ukuituntumba ukusanguka imibele yakwe iya mutima iya kumuteka. Ukucila, afwaishe ukuba uwapwililila mu kuipeelesha kwakwe kuli Yehova Lesa.

6. Kusansamusha nshi kwingasangwa ukufuma mwi Ilumbo 103:10-14?

⁶ Pamo nga babomfi baipeela aba kano kasuba aba kwa Yehova, na ifwe bene twaliba abashapwililika kabili muli ifyo tulapange filubo. Ukupala Lote, ku ca kumwenako, kuti pambi twacita ukusala kwabipa ukukuma ku cifulo ca kwikalako. Nakalimo twalekelako ishuko lya mu nshita ku kutanununa umulimo wesu uwashila kuli Lesa. Nangu cingati Yehova alamona ifilubo fya musango yo, alishiba abo abakwata umutima uwakongamina ku bulungami. Nelyo fye nga ca kuti twabembuka icabipisha lelo tuli abalapila, Yehova alapayanya ukulekelela no kwaafwa kabili atwalilila ukutumona nga bantu umo umo aba bukapepa. “Tacita kuli ifwe umwabele membu shesu, tatupeelo mwabela [impuso shesu, NW],” e fyabilishe Davidi. “Pantu ifyo yasansama imyulu ukufuma pano isonde, e fyo lwakulo luse lwakwe ku bamutiina; ifyo akabanga katalukana na masamba, e fyo atalusha kuli ifwe ifya bupulumushi fyesu. Ifyo shibo acite nkumbu ku bana bakwe, e fyo Yehova acite nkumbu ku bamutiina; pantu wene aliishibe mibumbilwe yesu, aibukisho kuti tuli lukungu.” (Ilumbo 103:10-14) Shifwe wa mu mulu uwakwate nkumbu kuti na kabili atwafwilisha ukuwamya impuso yesu nelyo kuti pambi atusuminisha ishuko lya mu nshita na limbi ku kutanununa umulimo wesu uwashila, ku kulumbanishiwa kwakwe.

Impuso ya Kupeela Lesa Umulandu

7. Mulandu nshi tuculila utuyofi?

⁷ Lintu ifintu fyalubana, caliba kukongama kwa buntunse ukupeela umulandu umuntu umo nelyo icintu cimo pa cicitike. Bamo bapeela nelyo fye ni Lesa umulandu. Lelo Yehova taleta amacushi ya musango yo pa bantu. Alacite cisuma, te fintu fya kucena. Pantu, “alenga akasuba kakwe ukutulila ababifi na basuma, no kuleke mfula ilokele abalungama na bashalungama”! (Mateo 5:45) Umulandu wapulishamo untu tuculila utuyofi uli wa kuti twikala mu calo icibombela pa fishinte fya kaso kabili icaba mu maka ya kwa Satana Ciwa.—1 Yohane 5:19.

8. Cinshi Adamu acitile lintu ifintu tafyaendele mu kulungama kuli wene?

⁸ Ukupeela Yehova Lesa umulandu pa mafya yantu ifilubo fyesu fileta pali ifwe tacili ca mano kabili ca busanso. Ukucite fyo kuti kwatupusula nelyo fye ubumi bwesu bwine. Umuntu wa kubalilapo, Adamu, nga atashishe Lesa pa fintu fisuma fyonse fintu apokelele. Ee, Adamu nga aali uwa kutasha apakalamba kuli Yehova pa bumi bwine na pa mapaalo aipakishe mu mushi wapala parka, ibala lya Edene. (Ukutendeka 2:7-9) Cinshi Adamu acitile lintu ifintu tafyaendele mu kulungama pa mulandu wa kuti akene ukumfwila Yehova no kulya ku cisabo cabindwa? Adamu ailishenye kuli Lesa ati: “Umwanakashi uo mwampeele ukuti tube nankwe, wene e wampako ifya ku muti, na ine nalya.” (Ukutendeka 2:15-17; 3:1-12) Mu kushininkisha, tatulingile ukupeela Yehova umulandu, nge fyacitile Adamu.

9. (a) Nga ca kuti twakumanya amacushi pa mulandu wa ncitilo shesu ishabulwamo amano, kufuma kwi twingasanga ukusansamusha? (b) Ukulingana na Amapinda 19:3, cinshi bamo bacita lintu bailetela amafya abene beka?

⁹ Nga ca kuti twakumanya amacushi pa mulandu wa kuti incitilo shesu tashili sha mano, kuti twasanga ukusansamusha ukufuma ku kwishiba kwa kuti Yehova alomfwikisha amabunake yesu ukucila pa fintu tumfwikisha kabili akatupokolola ukufuma ku kubipilwa nga ca kuti twamupeela ukuipeelesha kwapaatulwa. Tulingile ukutesekesha ukwaafwa kwa bulesa kuntu tupokelela, te kwesha ukupeela Lesa umulandu pa kupelenganishiwa na mafya ifyo tuiletelela fye fwe bene. Muli kuno kuloshako ipinda lya mano litila: “Ubupumbu bwa muntu bulufyanye [nshila, NW] yakwe; e lyo umutima wakwe ububukila Yehova.” (Amapinda 19:3) Ubupilibulo bumbi busoso kuti: “Abantu bamo balayonaula abene beka ku ncitilo shabo shiine isha butumpe kabili lyene bapeela SHIKULU umulandu.” (Today’s English Version) Nalyo line ubupilibulo bumbi butila: “Ubumbulu bwa muntu bufulunganya imilimo yakwe no kushimaula Yehova.”—Byington.

10. Ni shani fintu ubupumbu bwa kwa Adamu ‘bwalufyenye inshila yakwe’?

¹⁰ Mu kumfwana ne cishinte ca ili pinda, Adamu abombele mu kaso kabili ukutontonkanya kwakwe ukwa bupumbu ‘kwalufyenye inshila yakwe.’ Umutima wakwe wapumbwike ukufuma kuli Yehova Lesa, kabili apampamine pa nshila yakwe iine iya kaso, iya bucaibela. Pantu, Adamu abele uushitasha nelyo fye panono ica kuti apeele Kabumba wakwe umulandu kabili muli ifyo aipangile umwine eka umulwani wa Wapulishamo! Ulubembu lwa kwa Adamu lwaletele inshila yakwe iine ne ya lupwa lwakwe ku konaika. Mwandi kusoka kwaba muli ici! Abo abakongamina ku kupeela Yehova umulandu pa mulandu wa mibele ishafwaikwa kuti baipusha abene bwino ukuti: Bushe ndatasha Lesa pa fintu fisuma njipakisha? Bushe nalibo wa kutootela pa kuti nalikwata ubumi nga umo uwa bubumbo bwakwe? Bushe kuti cabe fyo impuso shandi shiine e shaleta ubucushi pali ine? Bushe naliwaminwa ukusenamina kwa kwa Yehova nelyo ukwaafwa pa mulandu wa kukonka ukutungulula kwakwe, nga fintu kwaimikwa mu Cebo cakwe icapuutwamo, Baibolo?

Ca Busanso Nelyo fye ku Babomfi ba kwa Lesa

11. Ukulosha kuli Lesa, mulandu nshi untu intungulushi sha butotelo isha ciYuda isha mu mwanda wa myaka wa kubalilapo shakwete?

¹¹ Intungulushi sha butotelo isha ciYuda isha mu mwanda wa myaka wa kubalilapo C.E. shatungile ukubombela Lesa lelo balekeleshe icebo cakwe ica cine kabili bashintilile pa kumfwikisha kwabo kwine. (Mateo 15:8, 9) Pa mulandu wa kuti Yesu Kristu asansalike ukutontonkanya kwabo ukwalubana, balimwipeye. Pa numa, balangishe icipyu cikalamba ku basambi bakwe. (Imilimo 7:54-60) Yali iyalubana nga nshi inshila ya balya bantu ica kuti mu cine cine bafulilwe Yehova umwine wine.—Linganyeniko Imilimo 5:34, 38, 39.

12. Ca kumwenako nshi cilango kuti nelyo fye abantu umo umo ababishanya ne cilonganino ca Bwina Kristu balesha ukupeela Yehova umulandu pa mafya yabo?

¹² Nelyo fye abantu umo umo mu cilonganino ca Bwina Kristu balilundulula ukutontonkanya kwabamo busanso, ukwesha ukushingamika Lesa ku mafya bakumanya. Ku ca kumwenako, baeluda basontwa mu cilonganino cimo basangile ukube cakabilwa ukupeela umukashana umo uwaupwa ukufunda kwa cikuuku lelo ukwashangila ukwa mu Malembo ku kukanabishanya no mwaume wa ku calo. Mu kati ka kulanshanya kumo, apeele Lesa umulandu pa kukanamwaafwa ukukaanya itunko ilyo ukubishanya kwakwe no mwaume ukwatwalilila kwaletele pali wene. Mu cine cine asosele ukuti afulilwe Lesa icibi! Ukupelulula kwa mu Malembo no kubombesha kwabwekeshiwabwekeshiwapo ku kumwaafwa takwabombele, kabili inshila ya bucisenene pa numa yatungulwile ku kutamfiwa kwakwe ukufuma mu cilonganino ca Bwina Kristu.

13. Mulandu nshi uwa kusengaukila imibele ya mutima iya kuilishanya?

¹³ Umupashi wa kuilishanya kuti watungulula umuntu ku kupeela Yehova umulandu. “Abashipepa” abasokelele mu cilonganino ca mu mwanda wa myaka wa kubalilapo bakwete umupashi wabipa uwa uyo musango, kabili waendele pamo ne misango imbi iya kutontonkanya kwabola lwa ku mupashi. Nga fintu umusambi Yuda asosele, aba baume “[balesangulo] kusenamina kwa kwa Lesa wesu bucilende, no kukaana Cibinda wesu umo nsu kabili Shikulwifwe, Yesu Kristu.” Yuda na kabili atile: “Aba bantu ba kuilishanya, abaŋwinta, abayo mwabele fya lunkumbwa fyabo.” (Yuda 3, 4, 16) Ababomfi ba bucishinka aba kwa Yehova bakapepa mano mano ukuti bakwate umupashi wa kutasha, te mibele ya mutima iya kuilishanya iyo mu kupelako ingabakalifya ukufika ku cipimo ca kuti balufye citetekelo muli Lesa no kubika mu busanso ukwampana kwabo na wene.

14. Ni shani fintu pambi umo engankulako nga ca kuti abifiwa no Mwina Kristu munankwe, lelo mulandu nshi ici cishingabela inshila yalinga?

¹⁴ Kuti pambi wayumfwa ifyo ici te kuti cicitike kuli iwe. Nalyo line, ifintu ifilubana pa mulandu wa filubo fyesu nelyo ifyo ifya bambi kuti pambi mu kupelako fyatulenga ukupeela Lesa umulandu. Ku ca kumwenako, umuntu kuti pambi abifiwa na cintu uwasumina munankwe asosa nelyo acita. Umuntu uubifiwe—nakalimo ni umo uwabombela Yehova muli bucishinka pa myaka iingi—kuti pambi lyene asoso kuti: ‘Nga ca kuti ulya muntu ali mu cilonganino, nshakasangwe ku kulongana.’ Umuntu umo kuti pambi abo wakalifiwa nga nshi ica kuti asosa mu mutima wakwe ukuti: ‘Nga ca kuti ifintu fyapale fi fyatwalilila, nshilefwaya ukuba ulubali lwa cilonganino.’ Lelo bushe Umwina Kristu alingile ukukwata iyo mibele ya mutima? Nga ca kuti abifiwa no muntunse umbi uushapwililika, mulandu nshi uwa kufulilwa icilonganino conse ica bantu bapokelelwa kuli Lesa kabili abalemubombela muli bucishinka? Mulandu nshi uuli onse uwacita ukuipeela ku kubombela Yehova alingile ukulekela ukucita ukufwaya kwa bulesa kabili muli ifyo ukufulilwa Lesa? Bushe mano nshi aya kuleka umuntu nelyo imibele imo ukonaula ukwampana kusuma ukwa umo na Yehova? Mu kushininkisha, kuti caba bupumbu kabili ica lubembu ukuleka ukupepa Yehova Lesa pa mulandu uuli onse.—Yakobo 4:17.

15, 16. Mulandu nshi untu Diotrefe akwete, lelo ni shani fintu Gai aisungile umwine?

¹⁵ Elenganya ukuti wali mu cilonganino cimo cine no Mwina Kristu wakwato kutemwa Gai. Wene ‘alecite ca cishinka’ mu kutambulwile cileela kuli bakapepa banankwe abaletandala—ukulundako na beni! Lelo mu kumonekesha mu cilonganino cimo cine, kwaliko umwaume wa cilumba Diotrefe. Taali na kupokelela akali konse mu mucinshi ukufuma kuli Yohane, umo uwa mu batumwa ba kwa Kristu. Mu cishinka, Diotrefe abwabwatile pa lwa kwa Yohane na mashiwi yabifi. Umutumwa atile: “Pa kukanapema pali ifi, [Diotrefe] tasekelela ba bwananyina [no mucinshi, NW], lelo abo abafwayo kubasekelela abalesha no kubatamfya mu lukuta.”—3 Yohane 1, 5-10.

¹⁶ Nga ca kuti Yohane aishile ku cilonganino, afwaile ukwibulula cintu Diotrefe alecita. Pali iyo nshita, ni shani fintu Gai na Bena Kristu bambi aba cileela mu cilonganino baankwileko? Takwabako kulangilila kwa mu Malembo ukwa kuti uuli onse uwa bene atile: ‘Apo fye Diotrefe ali mu cilonganino, nshilefwaya ukuba ulubali lwa cene. Tamwakamone pa kulongana.’ Ukwabulo kutwishika Gai na bambi ukupaala wene baiminine abashangila. Tabalekele akantu ukubalenga ukuleka ukucita ukufwaya kwa bulesa, kabili mu cishinka tabakwatile Yehova icifukushi. Iyo, mu cine cine, kabili tabanakile ku fya longolo fya kwa Satana Ciwa, uwali no kusekelela nga ca kuti baali nabasanguka ababulo busumino kuli Yehova kabili baali nabapeela Lesa umulandu.—Abena Efese 6:10-18.

Wikabala Aukwatila Yehova Icifukushi!

17. Ni shani fintu tulingile ukubomba nga ca kuti umuntu umo nelyo imibele yatubifya nelyo yatufulwisha?

¹⁷ Nelyo fye nga ca kuti umuntu umo nelyo imibele mu cilonganino yafulwishe nelyo yabifishe umubomfi wa kwa Lesa, umo uwabifiwa kuti mu cituntulu alufyanye nshila yakwe iine nga ca kuti alekele ukubishanya na bantu ba kwa Yehova. Umuntu wa musango yo te kuti alebomfya mu kulinga amaka yakwe aya kulingulula. (AbaHebere 5:14) E co bo wapampamina ukulolenkana no tuyofi tonse nga kasunga wa bumpomfu. Sungilila bucishinka kuli Yehova Lesa, Yesu Kristu, ne cilonganino ca Bwina Kristu. (AbaHebere 10:24, 25) Icine icitungulula ku bumi bwa ciyayaya te kuti cisangwe ukuli konse kumbi.

18. Nangu cingati te lyonse tumfwikisha imibombele ya bulesa, ni ku lwa cinshi twingaba abashininkisha ukulosha kuli Yehova Lesa?

¹⁸ Ibukisha, na kabili, ukuti Yehova tatunka uuli onse ku bubi. (Yakobo 1:13) Lesa, uuli e mibele ine ine iya kutemwa, alacite fisuma, ukucilisha kuli abo abamutemwa. (1 Yohane 4:8) Nangu cingati te lyonse tumfwikisha imibombele ya bulesa, kuti twaba abacetekela ukuti Yehova Lesa takabale afilwa ukucita icili cawamisha ku babomfi bakwe. Nga fintu Petro atile: “E ico ipetamikeni mwi samba lya kuboko kwa maka kwa kwa Lesa, ukuti amusansabike mu nshita iyene; amasakamika yenu yonse bikeni pali wene, pa kuti asakamana imwe.” (1 Petro 5:6, 7) Ee, Yehova mu cituntulu alasakamana abantu bakwe.—Ilumbo 94:14.

19, 20. Ni shani fintu tulingile ukubomba, nelyo fye nga ca kuti ifya kwesha fyesu pa nshita shimo fyatulengo kupopomenwa?

¹⁹ E ico, wileka icili conse nelyo uuli onse ukukupunwisha. Nga fintu kemba wa malumbo asosele bwino ukuti, “umutende wingi ku batemwa amalango [ya kwa Yehova Lesa]; kuli bene takwaba na ca kuipununako.” (Ilumbo 119:165) Ifwe bonse tulakumanya ifya kwesha, kabili ifi kuti fyatulenga ukuba abapopomenwa mu nshila imo kabili abakungumanikwa pa nshita shimo. Lelo wikabala auleka icilulo ukulunduluka mu mutima obe, ukucilisha kuli Yehova. (Amapinda 4:23) Mu kuba no kwaafwa kwakwe kabili pa cishinte ca mu Malembo, bomba pa mpika wingapikulula kabili shipikisha isho ishatwalilila.—Mateo 18:15-17; Abena Efese 4:26, 27.

²⁰ Wikabala auleka inkuntu shobe ashikulenga ukwankulako mu bupumbu na muli ifyo ukulufyanye nshila yobe. Landa no kubomba mu musango uukalenga umutima wa kwa Lesa ukusamwa. (Amapinda 27:11) Ita pe shina lya kwa Yehova mwi pepo lya bufumacumi, ukwishibo kuti mu cituntulu alakusakamana nga umo uwa babomfi bakwe kabili akakupeela ukumfwikisha kwakabilwa pa kutwalilila pa nshila ya bumi pamo na bantu bakwe. (Amapinda 3:5, 6) Ukucila pali fyonse, wikwate cifukushi kuli Lesa. Lintu ifintu fyalubana, lyonse ibukisha ukuti Yehova tali no kupeelwa umulandu.

Kuti Waasuka Shani?

◻ Cilubo nshi Lote apangile, lelo ni shani fintu Lesa amumwene?

◻ Ni shani fintu Davidi ayumfwile pa lwa filubo no kuituntumba?

◻ Lintu ifintu fyalubana, mulandu nshi tatulingile ukupeela Lesa umulandu?

◻ Cinshi cikatwaafwa ukusengauka ukukwate cifukushi kuli Yehova?

[Icikope pe bula 15]

Lintu alepaatuka ukufuma kuli Abrahamu, Lote acitile ukusala kwabipa ukukuma ku cifulo cakwe ica bwikashi