Ifya Kumwenako fya Kuicefya Ifya Kupashanya

“Ukwasuka [“ukuicefya,” NW] kwenu kulankusha.”—ILUMBO 18:35.

1. Bushininkisho nshi ubwa kuicefya bwingamonwa mu wali kale presidenti wa Watch Tower Society?

JOSEPH F. RUTHERFORD aali uwalulubala, umutali ukucila pali basentimita 180 no kufina ukucila pa makilogramu 90. Na kabili akwete ishiwi lya maka, ilyo alebomfya te ku kwishibisha fye ishina lya kwa Yehova apo talyatalile alilengwo kwishibikwa lelo na kabili ku kusansalika bumufukila kubili ubwa ntungulushi sha butotelo isha Kristendomu, ukwita ubutotelo bwabo “iciteyo kabili akaliilo.” Lelo nangula amalyashi yakwe yali aya maka ifyo, lintu alepepa mu kuba no lupwa lwa Bethel ulwa pa cishinte cikalamba, aleumfwika fye nga kalume uulelanda kuli wishi, muli fyo ukupeela ubushininkisho bwa fyonse fibili ukwampana kwakwe kwabamo isenge na Kalenga wakwe no kuicefya kwakwe. Ee, aali uwaicefya ngo mwana munono.—Mateo 18:3, 4.

2. Ni mu lubali nshi ukucilisha ababomfi ba kwa Yehova babela mu kupusana kwamonekesha na bantu ba mu calo?

² Ukwabulo kutwishika, ababomfi ba cine bonse aba kwa Yehova Lesa baliicefya. Muli kuno kuloshako baba mu kupusana kwamonekesha na bantu ba ku calo. Ilelo, ukucila pali kale lyonse, ciswilemo na bantu ba cilumba. Aba pa muulu na ba maka, aba cuma na basambilila, nangu fye abapiina abengi na abo abapusulwa mu nshila shimbi baliba aba cilumba.

3. Cinshi cingasoswa pa lwa fisabo fya cilumba?

³ Icilumba cilakushe fikansa no bulanda. Mu cituntulu, akalanda konse akali mu kubumbwa konse katendeke pantu malaika umo abele uwa cilumba, ukufwaya ukupepwa icintu icali icalinga mu kuibela ukuya kuli Kabumba, Yehova Lesa. (Mateo 4:9, 10) Mu kulundapo, ulya umo, uwaipangile umwine Ciwa kabili Satana, alitungulwike mu kubemba umwanakashi wa ntanshi, Efa, pa kwipukisha ku cilumba cakwe. Amulaile ukuti nga engalya icisabo cabindwa, aali no kuba nga Lesa wine, ukwishiba ubusuma no bubi. Aba uwaicefya, nga asosele ukuti, ‘Mulandu nshi ningafwaila ukuba nga Lesa?’ (Ukutendeka 3:4, 5) Lintu twalanguluka imibele yabipa intu umutundu wa muntu ulimo, lwa ku mubili, lwa ku muntontonkanya, na mu mibele, fintu cabe cishingelelwa icilumba pa lubali lwa bantunse! E mulandu wine tubelengela ukuti Yehova apata “amatutumuko no kutuuma [“icilumba,” NW]”! (Amapinda 8:13) Mu kupusana kwamonekesha na bonse aba cilumba kwaba ifya kumwenako fya kuicefya ifisangwa mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo.

Yehova Lesa Aba Uwaicefya

4. Malembo nshi yalanga ukuti Yehova aba uwaicefya?

⁴ Yehova Lesa—Uwasumbukisha, Mulopwe wa Kubumbwa konse, Imfumu ya ciyayaya—aba uwaicefya. (Ukutendeka 14:22) Bushe ico mu kucitikako kuti cabe fyo? Ee, mu cituntulu! Imfumu Davidi atile, nga fintu calembwa pa Ilumbo 18:35: “Mwampeele nkwela ya kupususha kwenu; kabili ukuboko kwenu kwa kulyo kulantungilila, no kuicefya kwenu kulankusha.” Mu kumonekesha, Imfumu Davidi acetekele mu kuicefya kwa kwa Yehova ku kulenga wene, Davidi, ukukula. Lyene na kabili, tubelenga pa Ilumbo 113:6 ukuti Yehova “alolesesha apatali pa myulu na pe sonde.” Amabupilibulo yambi yabelengwo kuti, “akontamina pa nshi ku kulolesha,” (New International Version) “alayangusha ku kulolesha pa nshi apabotelela.”—The New English Bible.

5. Fya kucitika nshi fiikalilo bunte ku kuicefya kwa kwa Yehova?

⁵ Yehova Lesa mu cine cine alikontemeko mu nshila abombelemo na Abrahamu, ukusuminisha Abrahamu ukutwishika ubulungami Bwakwe mu kufwaya ukonaula imisumba yabipa iya Sodomu na Gomora. (Ukutendeka 18:23-32) Kabili lintu Yehova alumbulwile ukufwaya kwakwe ukwa kulofya uluko lwa kwa Israele—pa nshita imo pa mulandu wa kupepa utulubi, inshita imbi pali bucipondoka—Mose pa kashita kamo na kamo apelulwile na Yehova kwati alelanda ku muntunse umbi. Inshita imo na imo Yehova ayankwileko mu kusenamina. Calangile ukuicefya kuli Wene pa kumfwila ukulomba kwa kwa Mose ukukuma ku bantu Bakwe Israele. (Ukufuma 32:9-14; Impendwa 14:11-20) Ifya kumwenako fimbi ifya kwa Yehova ukubomba mu kuicefya na bantunse pa cishinte ca ku muntu no muntu, nga fintu cili, kuti fyamonwa mu kwampana kwakwe na Gideone na Yona, nga fintu fyalembwa pa Abapingushi 6:36-40 na Yona 4:9-11.

6. Mibele nshi ya kwa Yehova iisokolola mu kulundapo ukuicefya kwakwe?

⁶ Na kuba, mu kucefyako pa miku pabula, Yehova alandilwako ukuba “uukokolo kukalipa.”a Ukuba kwa kwa Yehova uushishimisha, uukokolo kukalipa, mu kubomba ne fibumbwa fya buntunse fishapwililika ukupulinkana amakana ya myaka caba bushininkisho bwalundwapo ubwa kuba kwakwe uwaicefya. Abantu ba cilumba baba abashatekanya, abasuswa ku kulumbulula ubukali, abapusanininako nga nshi ku kushishimisha. Fintu ukuicefya kwa kwa Yehova kulenga icilumba ca bantunse bashapwililika ukumoneka icabulamo amano! Apantu twalyebwa ukuba “abapashanya Lesa, nga bana abatemwikwa,” tufwile ukuba abaicefya nga fintu aba uwaicefya.—Abena Efese 5:1.

Ica Kumwenako ca kwa Kristu ica Kuicefya

7, 8. Cinshi cintu Amalembo yasosa pa lwa kuicefya kwa kwa Yesu Kristu?

⁷ Ica kumwenako ca cibili icamonekesha ica kuicefya ico tuli no kupashanya calumbulwa pali 1 Petro 2:21: “Pantu ni ci cine mwaitiilweko; pa kuti na Kristu aculiile imwe no kumushile ca kumwenako, ukuti mukonke mu makasa yakwe.” Kale sana pa ntanshi talaisa kwi sonde ngo muntu, calisobelwe ukukuma kuli wene pali Sekaria 9:9 ukuti: “Angisha, we mwana mwanakashi Sione, welesha, we mwana mwanakashi Yerusalemu. Mona, imfumu yobe ileisa kuli iwe, iyalungama kabili iya kucimfya, iyafuuka kabili iyatentema pa mpunda.” Nga ca kuti Yesu Kristu ali wa cilumba, nga alipokelele ukutambika kwa kwa Ciwa ukwa mabufumu yonse aya mu calo mu kukaabushanya ne ncitilo imo iya kupepa. (Mateo 4:9, 10) Alangishe na kabili ukuicefya kwakwe pa kupeela kuli Yehova umucinshi onse ku kusambilisha kwakwe, ukusoso kuti: “Ilyo mukatumpulo Mwana wa muntu, e lyo mukeshibo kuti nine, kabili ukuti nshicita kantu neka nangu kamo, lelo nanda ifi fintu nge fyo Tata ansambilishe.”—Yohane 8:28.

⁸ Cali icalinga kuli wene ukusosa kuli bakomfwa bakwe ukuti: “Sendeni ikoli lyandi no kusambilila kuli ine, pa kuti ndi wafuuka kabili uwapetama umutima; e lyo mwalasango kutusha ku mitima yenu.” (Mateo 11:29) Kabili mwandi ca kumwenako cishaiwamina ica kuicefya aimike pa kusamba amakasa ya batumwa bakwe pa cungulo ca kulekelesha lintu ali na bene ngo muntu! (Yohane 13:3-15) Mu kulingisha, pa Abena Filipi 2:3-8, umutumwa Paulo afundile Abena Kristu “ukupetama,” ukulosha kuli Yesu Kristu nge ca kumwenako ati: “Muli imwe mube ukwangwa ukwali na muli Kristu Yesu. Wene, pa kuba mu cipasho ca kwa Lesa, tatontonkenye ukuti ukulingana na Lesa cintu ca kusompola; lelo aisangwile uwa fye, pa kubuule cipasho ca busha, pa kufyalwa mu cipasho ca buntunse. No kusangwa mu mibele ya buntunse, aipetamike no kubo wa kunakila ukufika na ku mfwa, awe ukufika ku mfwa ya pa [cimuti ca kucushiwilwapo, NW].” Lintu alolenkene no bwafya bwakulisha mu bumi bwakwe, mu kuicefya apepele kuli Wishi ati: “Te ifyo ine ntemenwe kano ifyo imwe mutemenwe.” (Mateo 26:40) Ukwabulo kutwishika ukuli konse, pa kuti twingapashanya Yesu Kristu, ukukonka mu kupalamisha mu nkasa shakwe, tufwile ukuba abaicefya.

Umutumwa Paulo, ica Kumwenako Cishaiwamina ica Kuicefya

9-12. Ni mu nshila nshi umutumwa Paulo aimikiile ica kumwenako cishaiwamina ica kuicefya?

⁹ Umutumwa Paulo alembele ati: “Mube abampashanya, ifyo na ine mpashanya Kristu.” (1 Abena Korinti 11:1) Bushe umutumwa Paulo alipashenye Yesu Kristu pa kuba uwapetama, muli fyo ukutupeela ica kumwenako na cimbi ica kuicefya ukuti twingapashanya? Mu kwebekesha alicitile. Ica kubalilapo fye, mu kuicefya alishibe ukuti aali musha wa kwa Yesu Kristu. (Abena Filipi 1:1) Aebele baeluda ba ku Efese pa lwa ‘kupyungila Shikulu ngo musha no bupete bonse, ne filamba, ne fya kwesha ifyamuponene ku mapange ya baYuda.’ (Imilimo 20:17-19) Akanaba uwaicefya, nga tatalile alemba amashiwi ayasangwa pa Abena Roma 7:18, 19 aya kuti: “Naishibo kuti muli ine (e kutila mu mubili wandi) tamwaikale cisuma . . . Pantu icisuma ico mfwaya, nshicicita; lelo icibi ico nshifwaya, e co ncita.”

¹⁰ Na kabili icilangilila ukuicefya kwa kwa Paulo ni cintu alembele ku Bena Kristu pa Korinti, nga fintu calembwa pali 1 Abena Korinti 2:3 ukuti: “Ni mu kunaka na mu mwenso na mu kututuma ukwingi e mo nabelele kuli imwe.” Mu kuicefya ukulosha ku nshila yakwe ya kale pa ntanshi talasanguka Umwina Kristu, alembele ati: “Nali kale uwa miponto kabili kalamata kabili umukalushi. . . . Kristu Yesu aishile pano isonde ku kupususha ababembu, abo uwapulamo nine.”—1 Timote 1:13, 15.

¹¹ Ukulanga mu kutwalilila ukuicefya kwakwe caba kupeela kwakwe kuli Yehova Lesa ukutunguluka konse mu kubombesha kwakwe. Alembele ukukuma ku butumikishi bwakwe ati: “Ine nalilimbile, Apolo alitapilile, lelo ni Lesa e wameseshe. E ico nangu uulimba nangu uutapilila tali kantu; kano Lesa uumesha.” (1 Abena Korinti 3:6, 7) Na kabili alombele bamunyina ukumupepelako ukuti engapeela ubunte busuma, nga fintu tubelenga pa Abena Efese 6:18-20 ukuti: “Mupepele . . . na ine wine, ukuti mpeelwe icebo . . . ukuti nshipe ukusosamo [inkama yashila iya mbila nsuma] ifyo mfwile ukulanda.”

¹² Paulo na kabili alangile ukuicefya kwakwe ku fyo abombeele pamo na batumwa bambi: “Yakobo na Kefa na Yohane . . . bafunkile ine na Barnaba mu minwe ya kulyo ye senge, ukuti ifwe tuye ku Bena fyalo, na bene baye ku basembululwa.” (Abena Galatia 2:9) Alangishe mu kutwalilila ukuitemenwa kwakwe ukubombela pamo na baeluda ba mu cilonganino ca mu Yerusalemu pa kushindika abalumendo bane kwi tempele no kubafutila ilintu balefikilisha umulapo.—Imilimo 21:23-26.

13. Cinshi calengele ukuicefya kwa kwa Paulo ukubo kwamonekeshe fyo?

¹³ Ukuicefya kwa kwa Paulo kulacilapo kumonekesha lintu twamona fintu mu bulamba abomfiwe na Yehova Lesa. Ku ca kumwenako, tubelengo kuti “Lesa alecitila mu minwe ya kwa Paulo ifya maka ifipesha amano.” (Imilimo 19:11, 12) Ukucila pali ico, alipeelwe ifimonwa fyacila pa cifyalilwa ne fyasokololwa. (2 Abena Korinti 12:1-7) Tatulingile na kabili ukusuulako ku kuba kwakwe uwapuutwamo ukulemba 14 aya mabuuku 27 (mu cituntulu amakalata) aya Malembo ya Bwina Kristu aya ciGreek. Ico conse tacamutuumike, ukulandila muli iyo nshila. Atwalilile ukuba uwaicefya.

Ifya Kumwenako fya Muno Nshiku

14-16. (a) Ni shani fintu presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Society aali ica kumwenako cishaiwamina ica kuicefya? (b) Ica kumwenako cakwe caba mu kupusanininako nga nshi ku ca kumwenako ca kwa ani?

¹⁴ Pa AbaHebere 13:7, tubelengapo kufunda kwa mutumwa Paulo ukuti: “Ibukisheni intungulushi shenu, ishalandile kuli imwe icebo ca kwa Lesa; tontonkanyeni umwaile imibele yabo, no kupashanye citetekelo cabo.” Mu kumfwana ne ci cishinte, kuti twabuula nge ca kumwenako ca muno nshiku presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Bible and Tract Society, Charles Taze Russell, uyo icitetekelo cakwe pambi twingapashanya. Bushe aali muntu uwaicefya? Mu cituntulu e fyo aali! Nga fintu camonwa bwino, mu fyalembwa muli Studies in the Scriptures yakwe, amavolyumu mutanda yabamo amabula mupepi na 3,000, tapaba nangu pamo apo acito kuloshako ku mwine wine. Impapulo sha Watch Tower Bible and Tract Society ilelo shikonka ici cishinte mu kukanalosha ukusakamana ku bantu pa kwishibisha bakalemba ba fipande.

¹⁵ Muli Watch Tower, Russell limo alembele ukuti taishibepo ulwa cintu ca musango yo pamo nga “buRussell” na “umwina Russell,” inumbwilo shintu bakakaanya bakwe babomfeshe lelo shintu akeene umupwilapo. Alembele ukuti: “Umulimo wesu . . . waba wa kuleta capamo ifiputusha fyasalangana ifya cine no kufileta ku bantu ba kwa Shikulu—te pamo nge fipya, te pamo nge fyesu, lelo pamo nge fya kwa Shikulu. . . . Umulimo untu Shikulu asekelela ukubomfyamo ukulamuka kwesu ukwacepa waba te mulimo wa kutendeka lelo mulimo wa kukuula cipya cipya, ukuteulula, ukuleta mu kumfwana.” Mu cine cine, alumbulwile ukuyumfwa kwa mutumwa Paulo, nga fintu kusangwa pali 1 Abena Korinti 3:5-7.

¹⁶ Imibele yakwe ya mutima yali iyapusanininako nga nshi kuli ilya iya kwa Charles Darwin. Mu kulemba kwakwe ukwa ntanshi ukwa The Origin of Species mu 1859, Darwin mu kubwekeshabwekeshapo alelanda ukuti icifundisho “candi,” ukusuulako fintu bambi pa ntanshi yakwe basosele pa lwa kusanguka. Kalemba walumbuka uwa ulya mwanda wa myaka, Samuel Butler, ashobawile Darwin, ukulondololo kuti bambi abengi kale kale bali nabatwala pa ntanshi imfundo ya kusanguka; kabili tacatendekele pali Darwin nakalya.

17. Fya kumwenako nshi fyalundwako ifya kuicefya kwa kwa Munyina Rutherford?

¹⁷ Umubomfi na umbi uwa busumino uwa muno nshiku untu Yehova Lesa abomfeshe mu bulamba aali ni Joseph F. Rutherford, uulumbwilwe pa kutendeka. Aali ni kaafwilisha washipa uwa cine ca Baibolo kabili maka maka uwe shina lya kwa Yehova. Nangu cingati aishibikwe mu kusaalala nga Judge Rutherford, pa nshi ya mutima aali muntu waicefya. Ku ca kumwenako, pa nshita imo alondolwele mu kupampamika imfundo ukukuma ku cintu Abena Kristu baali no kwenekela mu 1925. Lintu ifiponako fyafililwe ukutungilila ukwenekela kwakwe, mu kuicefya aebele ulupwa lwa Bethel ulwa pa Brooklyn ukuti aliibepele umwine. Umwina Kristu wasubwa uwakwete ukubishanya kwapalamisha na wene aikalile ubunte ukuti ilingi line aleumfwa Munyina Rutherford ukulombo kweleelwa mu mupashi wa kwa Mateo 5:23, 24, ponse pabili pa cintubwingi na pa mbali, pa kucena Umwina Kristu munankwe ku numbwilo shimo ishabulamo kupelulula. Cisendako kuicefya kuli umo uuli mu cifulo ca bulashi ukulombo kweleelwa kuli abo ababa mu kunakila kuli wene. Munyina Rutherford aimike ica kumwenako cishaiwamina kuli bakangalila bonse, nampo nga ni mu cilonganino, mu mulimo wa kwenda, nelyo muli umo uwa misambo ya Sosaite.

18. Ni numbwilo nshi iisokolola imibele ya muntontonkanya wa kuicefya intu presidenti walenga butatu uwa Sosaite acitile?

¹⁸ Presidenti walenga butatu uwa Watch Tower Bible and Tract Society, Nathan H. Knorr, na o alangile ukuti, te mulandu na fintu aali uwalumbuka pa kati ka bantu ba kwa Yehova, tayumfwile ukubo wasansabala pa mulandu wa cifulo cakwe. Nangu cingati aali uwapulamo mu maka ya kuteyanya no kulanda kwa pa cintubwingi, alikwete umucinshi uukalamba ku cintu bambi balecita. Muli fyo, inshita imo atandalile icilundwa ca Dipartimenti wa Kulemba mwi ofesi lyakwe kabili alondolwele ukuti: “Muno e mo umulimo wacindamisha kabili uwakosesha ubombelwa. E mulandu wine ine mombelako fye unono.” Ee, mu kuicefya alebomfya ukufunda kwa pa Abena Filipi 2:3, ukuti ‘mu kupetama umuntu alingile ukutunga ukuti bambi baba abacila wene.’ Alitesekeshe ukuti nelyo cingati ukubomba nga presidenti wa Sosaite kwali ukwacindama, imilimo imbi na yo yali iyacindama. Casendeleko kuicefya pa lubali lwakwe ukuyumfwa muli yo nshila no kucilumbulula mu kulengamisha. Aali ca kumwenako na cimbi icishaiwamina kuli bonse ukupashanya, ukucilisha abo pambi bengakwata icifulo calumbuka ica bwangalishi.

19, 20. (a) Ca kumwenako nshi ica kuicefya cintu presidenti walenga bune uwa Sosaite aimike? (b) Kwaafwa nshi icipande cikonkelepo cikapeela ukukuma ku kubelesha ukuicefya?

¹⁹ Presidenti walenga bune uwa Sosaite, Fred W. Franz, aali na o ca kumwenako cishaiwamina ica kuicefya. Pamo nga inkonkani kuli presidenti wa Sosaite pa myaka mupepi na 32, acitile ubwingi bwa kulemba kwa muli bamagazini na maprogramu ya mabungano; lelo muli ici lyonse atwalilile ukuba uushalumbuka, ukukanafwaya ukwishibikwa ku cintubwingi. Ica kumwenako cayampanako ica pa kale kuti pambi caloshiwako. Lintu Yoabu acimfishe abena Amone pa Raba, ashininkishe ukuti Imfumu Davidi ipokelele umucinshi wa kucimfya.—2 Samwele 12:26-28.

²⁰ Mu cine cine, kwalibako ifya kumwenako fishaiwamina ifingi, ifya ku numa ne fya ndakai, ukutupeela imilandu ya maka iya kubela abaicefya. Nangu cibe fyo, kwaliba imilandu yalundwapo iingi kuli ifwe iya kubela abaicefya, kabili iyi pamo pene ne fya kwaafwa ku kuba abaicefya fili no kulangulukwapo mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]

Bushe Uleibukisha?

◻ Finshi fyaba e fisabo fya cilumba?

◻ Nani aimika ica kumwenako cawamisha mu kuicefya?

◻ Cinshi cilanga uwali ica kumwenako ca cibili cakulisha ica kuicefya?

◻ Ca kumwenako nshi cishaiwamina ica kuicefya cintu umutumwa Paulo aimike?

◻ Fya kumwenako nshi fyalumbuka ifya muli kano kasuba ifya kuicefya twakwata?

[Icikope pe bula 15]

Yesu acitile ukulangilila kushaiwamina ukwa kuicefya

[Icikope pe bula 16]

Paulo aimike ica kumwenako cishaiwamina ica kuicefya

[Icikope pe bula 17]

Munyina Russell tabuulile umucinshi ku fintu alembele