Singapore Anyantilila Ubuntungwa bwa Kupepa

PA CUNGULO ca pa February 24, 1995, amayanda yane mu musumba wa Singapore yalisanshilwe kuli bakapokola. Ubwingi bonse ubwa bantu 69 balikeetwea. Pa kati kabo paali umwanakashi wa myaka 71 na bakashana babili aba myaka ya bukulu 15. Mulandu nshi babekatile? Bushe cali ni pa mulandu wa mibombele ya buntalamisoka nelyo iya bufumfuntungu? Iyo. Takwali nangu umo pali bene uwaibimbile mu cili conse ico nangu fye panono icingalangulukwa ukuba ica busanso, ica bucisenene, nelyo ica konaula ubwikashi. Tabaletele icintiinya ku fyakatamikwa ifya mibele isuma, ku kucingililwa, na ku busuma bwa bena Singapore banabo. Lelo, pa numa ya kusokota muli ayo mayanda yane, bakapokola basendele abo bantu 69, abali nabesa ku kukumana capamo ku kusambilila Baibolo no kuipakisha ukukumana kwa kwangalila pamo, babatwele ku kapokola. Kulya babalindike ubushiku bonse, ukubepushisha, ukubambula imipelwa ya mu minwe, no kubakopa—ee, ukusungwa kwati ni ntalamisoka! Mu kati ka iyi nshita—iyalepele ukufika ku maawala 18 mu mibele ya busali—tabasuminishiwe ukumonana na baloya kabili balileshiwe fye no kutuma lamya ukuti bebe ifilundwa fya lupwa kuntu baali. Kuti waelenganya fintu imibombele ya kukwankwanya iya musango yo yayambukile aba bekashi ba mutende, abasunge funde!

Ica kumoneka kuti caleta ku muntontonkanya imibele yaliko mu nshiku sha kumanama isha Germany wa ciNazi ne nshita ya ciKomyunisimu mu Soviet Union na mu Eastern Europe. Tacili cintu ico umutandashi wa ku Singapore uwa limo limo fye engenekela ukusanga muli ubu buteko bwa musumba. Singapore alilumbuka nge cipapwa ca mu mwanda wa myaka uwalenga 20 ica kulunduluka kwa mu fya bunonshi ne fya kwangalila pamo. Cabilishiwa ukuti calo ca mitekele ya demokrasi icakwata umutande wa mafunde ayasuminisha abana calo insambu sha muntu isha citendekelo, ukusanshako amaisosele, ubuntungwa bwa kupepa, no kubungana.

Lelo, abo baiketwe mu February babalungeme fye pa mulandu wa kuti baali ni Nte sha kwa Yehova abalekumana pamo ku kusambilila Baibolo no kwakana ubunabo bwa Bwina Kristu. Umulandu babapeele wali wa “kusangwa ku kulongana ukwa sosaite ushasuminishiwa mwi funde.”

Na kuba, Inte sha kwa Yehova balibatana ukwishibikwa kwa mwi funde mu Singapore ukutula 1972 lintu Singapore Congregation afumishiwe pa mutande wa citabo ca kulembeseshamo ica buteko kabili ifitabo, ukusanshako amaBaibolo, ifisabankanishiwa na Watch Tower Bible and Tract Society fyalibindilwe. Takwali ishuko ilyasuminishiwe ukusuusha imitunganya apashimpilwe ilya ncitilo. Pali nomba line, ukuba mwi funde ukwa uyu musoobolola wa buteko balikusuushishe mu filye fya mu Singapore mu mulandu wa baNte bane abasangilwe no mulandu mu February 1994 uwa kukwata ifitabo fyabindwa ifya Baibolo. Icilye cakutiike kuli apilu wabo mu August 1994 kabili uyo apilu alikeenwe mu mibombele ya kukwankwanya. Kapingula Mukalamba Yong Pung How uwa mu Cilye Cikalamba aleteleko imimwene yakwe umweshi wakonkelepo. Akoselele pa kuti takwaliko ukutoba ubuntungwa bwa kupepa no kuti ukusangwa no mulandu kwalilungamikwe pa cishinte ca kuti Inte sha kwa Yehova baali cintiinya ku mutelelwe wa calo pantu ifilundwa fyabo tabengaibimba mu mulimo wa fita. Pa February 17, 1995, ishi Nte shine shafwaile ukusuminishiwa ukucita apilu ku Cilye ca Apilu ica Singapore pali uku kupingulapo kushawama. Ukwipusha kwalikeenwe.

Uku kupingulapo kwa kulekelesha e kwaishibikwe nga nshi mu fya kusabankanishishamo amalyashi ifyalamwa no buteko. Ukwabulo kutwishika uku kupingulapo kwa cilye no kwanana kwa kuko ukwafuminemo kwalesobela ifya kucitika fyakonkelepo. Mu kati ka mulungu wine wa apilu ukwikatwa kwa baNte 69 kwalicitike. Imilandu yapeelwe bane aba muli aba—abana calo ba ku Britain, France, na Luxembourg—yalifumishiwepo mu kupelako. Nangu fye ni aba bene, nangu cibe fyo, ifyo bapitilemo tafyaweme. Umwaume umo aali naikala no kubomba mu Singapore pa myaka iingi no mukashi wakwe. Balufishe incito shabo ne ŋanda yabo iya kusonkela kabili bapatikishiwe ukusha ifibusa fyabo ifingi ifyapalamisha.

Abakalamba basheleko 63 balipeelwe umulandu wa kuba mu sosaite wabindwa, kabili bamo bapeelwe umulandu wa kukwata ifitabo fyaleshiwa. Balolenkene no kukakwa mu cifungo pa myaka itatu nelyo ukulipilishiwa amadola ya ku Singapore 3,000 ($2,100, U.S.) nelyo fyonse fibili ukukakwa no kulipila. Abakashana babili aba myaka 15 bamonekele mu kulekanina mu cilye ca bacaice.

Tababa Cintiinya ku Kwishibikwa kwa Luko no Kwikatana

Ukushinguluke calo, mu fyalo ifyacila pali 200 umo bekala, Inte sha kwa Yehova baishibikwa nga abantu aba busaka, abafumacumi, na basunge funde. Baishibikilwa ku kukaaninina fye ndai ukuibika mu musango uuli onse uwa ncitilo sha bufumfuntungu, isha kulwisho buteko—incitilo shishili sha buKristu ishingafumamo ukutamfiwa kwabo, nelyo ukufumishiwa mu cilonganino. Mu cine cine, kamfulumende wa Singapore takwata ca kutiina ukufuma kuli bene. Tababa cintiinya nangu panono ku kucingililwa kwa luko lwa bena Singapore nelyo ukwishibikwa kwa luko no kwikatana. (Abena Roma 13:1-7) Ici calilondolwelwe mu kumfwika muli kalata uwa pa bushiku bwa March 21, 1995, uwafumine kuli Milton G. Henschel, presidenti wa Watch Tower Bible and Tract Society, uwatuminwe kuli Prime Minister Goh Chok Tong uwa ku Singapore. Uyu kalata nabwekeshiwapo pano ku kumwenamo kwa bakabelenga besu.

Abantu batemwo buntungwa mu bukwebo, mu kamfulumende, na mu mibombele ya pa mbali bali no kulatambako mu kuba no buseko ukumona ifyo iyi mibele ili no kulunduluka mu Singapore. Bushe kamfulumende wa mu Singapore ali no kubomba mu kumfwana ne nsambu sha buntunse isha citendekelo no buntungwa ifitungililwa no mutande wa mafunde wa iko wine ne cisaka ca nko shonse? Mu kushininkisha, Inte sha kwa Yehova ukushinguluke calo bali abasakamikwa pa lwa bakapepa banabo mu Singapore. Balebebukisha mu mapepo kabili baleibukisha ukwebekesha ukusangwa muli Baibolo ukwa kuti: “Yehova atemwo bupingushi, talekelesha babile bakwe.”—Ilumbo 37:28.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 30]

March 21, 1995

Goh Chok Tong

Prime Minister

Istana Annexe

Singapore 0923

Republic of Singapore

Lee Kuan Yew

Senior Minister

Prime Minister’s Office

460 Alexandra Road

37-00 PSA Bldg

Singapore 0511

Republic of Singapore

Bakanabesa:

Ilyashi lyatuminwe nomba line na baReuters ukufuma ku Singapore ilya pa bushiku bwa February 25, 1995, lyali ilya kukalifya nga nshi. Lyashimike ukuti ukulongana kwa kusambilila Baibolo ukwa Nte sha kwa Yehova kwalipashilwe na bakapokola na bantu 69 baliketwe. Uyu lipoti alengele icalo conse ukutonta ukusakamana pa mibele ya Nte sha kwa Yehova mu Singapore, uko imibombele yabo ne fitabo fyabindwa ukucila pa myaka 20.

Cili icayafya ukumfwikisha umulandu untu ukuteyanya kwa kupepa uko kubomba pa lwalaala mu kuba no kucingilila kwe funde mu fyalo ukucila pali 200 kwingabindilwa mu Singapore, icalo icitungilila ifishinte fya demokrasi. Nacicilanapo kufulunganya lintu twalanguluka ukwebekesha kwa mutande wa mafunde wa mu Singapore ukwa buntungwa bwa kupepa ku bana calo.

Inte sha kwa Yehova tabatala ababika icintiinya icili conse ku mutelelwe wa luko ululi lonse. Mu cituntulu, ukupulinkane calo conse baishibikwa nga aba mutende, ababombesha, aba mibele yaololoka, na bomfwile funde—imibele intu ndi uwashininkisha ukuti e intu musumbula mu calo cenu.

Ca cine ukuti mu kukakatila kwabo ukwakosa ku fishinte fya Bwina Kristu, ukwiminina kwa Nte sha kwa Yehova abantu bakusenda mu nshila imbi nelyo kulabepeshiwa. Lelo bushe, ifyo te fintu cali na kuli katendeka wa buKristu uyo na o babepeshe ukuti alelwisha “Kaisare,” kamfulumende wa mu kasuba kakwe? Inte sha kwa Yehova bakonka fye ica kumwenako ca kwa Yesu na Bena Kristu ba mu kubangilila. Balacindika kamfulumende umo bekala, balasonka imisonko, no kusumbula imibele isuma. Baliba abana calo basakamanishisha kabili abatambalala. Inte sha kwa Yehova tabatala abasangwa mu musango uuli onse uwa ncitilo sha bufumfuntungu mu calo icili conse kabili kuti namwebekesha ukuti ukubapo kwabo mu Singapore takupeela icintiinya icili conse ku mabuseko ya calo cenu.

Pa mulandu wa malipoti ya nomba line ayalesabankanishiwa mu fya kusabankanishishamo amalyashi, imibombele ya mutitikisha iilebomfiwa mu Singapore ukulwisha Inte sha kwa Yehova ku buteko bwenu nomba naishibikwa konse fye. Ukucilisha cilesakamika abo babishanya na bo amamilioni 12 ukushinguluke calo. Ndemulomba ukubomfya ubulashi bwenu pamo ukulungike mibele no kusuminishe Nte sha kwa Yehova mu calo cenu ukukwata ubuntungwa bwa kupepa ubwaebekeshiwa mu mutande wa mafunde.

Ndesubila ukulanshanya kwafumaluka na beminishi ba Nte sha kwa Yehova kuti kwayafwa ukufumyapo ukukanaumfwana ukuli konse pa lwa kuteyanya kwesu ne mibombele yesu kabili kuti kwamwebekesha na kabili ukuti kamfulumende wa Singapore tali na kutiina icili conse ukufuma ku Nte sha kwa Yehova. Kuti naba uwa nsansa ukutantika ukukumana kwa musango yo.

Ndelolela icasuko cenu.

Namucelela,

Milton G. Henschel

Presidenti

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 31]

Nik Wheeler/H. Armstrong Roberts