Bushe Kuti Mwatanununako Ukutontonkanya Kwenu?
ICINKUKUMA cikalamba capitile mu musumba wa Kobe ku masamba ya Japan, kabili bakabomba ba kuitemenwa abalefwaisha ukwafwa balibutukileko ku kwafwa abaponenwe no busanso. Lelo, ibumba lya badokota abeni lyasangile umukalamba umo mu Cipani ca Musumba icimona pa fya bumi, nakaanya ukubapeele miti balombele. Ulya muntu uwali na kabili e mukalamba pa cipatala ca musumba, alefwaya ukutwala abaponenwe no busanso ku fipatala fya ku Kobe, alikeenye badokota ukuya mu kundapila abantu mu nkambi sha kukumbusuka, atile pantu imiti yaliluma umutengo. Kuli pele pele, basuminishe ifyo lilye bumba lya badokota lyalombele, lelo abengi balisuushishe ulya mukalamba pa fyo akosele umutima pa kutendeka.
Napamo ne mwe bene balimukanyapo ku umucilile amaka uwakosa umutima. Nelyo ni mwe bene mwakeenyepo umo. Bushe kuti mwamwenamo mu kutanununako ukutontonkanya kwenu?
Ishibeni Ifishinka Fyonse
Caliseeka ku bantu ukutontonkanya pa mulandu mu nshila fye imo, e cilenga bafilwe ukwiluka no kumfwikisha umo uyo mulandu ulolele. Ilingi line fimo ifilenga abantu ukube fyo, fintu pamo nga amasomo, ifyo bapitamo mu bumi, ne cikulilo. Kuti kwaba ukupingulapo ifya mano nga umo aesha na maka ukumfwikisha ifishinka fyonse. Ku ca kumwenako, tutile mulefwaya ukwabuka pa masansa ya musebo apashaba na maroboti, bushe kuti mwatila ca mano ukupita namulolesha fye ku ntanshi? Awe iyo! E fyaba no kutanununako ukutontonkanya kwenu, ukwishiba ifishinka fyonse kuti kwamwafwa ukucita ifyalondoloka no kupingula ifya mano. Kuti kwapususha fye no bumi bwenu.
Cilemoneke fyo, bonse tufwile twawamyako pali uyu mulandu. E co, ipusheni amuti: ‘Ni mu milandu nshi imo imo napamo ningamwenamo mu kutanununako ukutontonkanya kwandi?’
Ifyo Mumona Bambi
Bushe mumona shani abantu bambi? Bushe mulemenena ku kumonamo fye ubusuma atemwa ububi muli bene, kwati teti bacitepo ifili fyonse fimbi? Bushe mumona kwati ifilanda abantu lyonse fifwile fyaba fya kutasha atemwa ukusuusha? Bushe kuli imwe ificita abantu fifwile fye ukuba ifyalungika umupwilapo nelyo ifyalubana? Ukutontonkanya muli yo nshila kuti kwaba kwati muntu uukopa ifikope uwingasuula ukubalabata kwayemba ukwa mpanga pa mibundo, uwingamona kwati pali fye ifyafiita ne fyabuuta fyeka fyeka. Napamo bushe mulemenena ku kumonamo ububi bweka bweka mu muntu, kwati mutandashi uwingafulwa ica kuti alaba na ku kutasha pa kuyemba kwa cifulo cimo, pa mulandu fye wa kuti amonako pamo apo umupita nshila wa mufulo apoosele ifiko?—Linganyeniko Lukala Milandu 7:16.
Fingi twingasambililako nga twatontonkanya pa fyo Yehova amona ifilubo fya bantunse. Nangu cingati alipwa no kwishiba ifyo abantunse baba abanaka kabili abena kuluba, talolekesha ifilubo. Kemba wa malumbo uwaletasha atile: “Amampuulu nga mwayamwensekesha, mwe Yehova, . . . nani uwingeminina?” (Amalumbo 130:3) Yehova alatalusha ifya bupulumushi ku babembu abalapila, alafipasa umupwilapo, alalenga fyaleka ukonaula bucibusa bwesu na wene. (Amalumbo 51:1; 103:12) Yehova alandile pa lwa Mfumu Davidi iyabembwike icibi na Bati-sheba akashita kamo, ukuti ali muntu “uwabakile amafunde yandi, uwankonkele umutima wakwe onse, ku kucite cawama ceka mu menso yandi.” (1 Ishamfumu 14:8) Mulandu nshi Lesa alandile ifi pali Davidi? Pantu alolekeshe imibele isuma iya kwa Davidi pa numa abe alilapila. Lesa alitontonkenye pa fishinka fyonse pa milandu ya kwa Davidi no kusalapo ukutwalilila ukumubelela uluse.
Kristu Yesu alilangilile fye bwino bwino ukuti aletontonkanya pa fingi ilyo alemona ifilubo fya bambi. (Yohane 5:19) Ilyo abasambi bakwe baalelufyanya, ali uwa nkumbu kabili alebalangulukilako. Alishibe ukuti ku bantunse abashapwilila nangu cingati ‘umutima wena kuti wakosa, lelo umubili kuti wanaka.’ (Mateo 26:41) Apo alishibe co, aletekanya no kulangulukilako abasambi ilyo alebalungika pa kunaka no kuluba kwabo. Talelolekesha fye ifilubo, alelolekeshako na pa mibele yabo iisuma.
Akashita kamo ilyo alungike abasambi pa mulandu wa kuti balebikana ifikansa pa walingile ukuba umukalamba, Yesu alundilepo ukuti: “Lelo abatwalilila na ine mu fya kunjesha ni mwe; ifyo Tata ampaatwilile ubufumu, na ine ndemupaatwila, ukuti mukalye no kunwa pe tebulo lyandi mu bufumu bwandi, no kwikala pa fipuna fya bufumu ukupingule mikowa ikumi na ibili ya kwa Israele.” (Luka 22:24-30) Twamona kanshi ukuti te mulandu ne fyo abasambi baleluba imiku ne miku, Yesu aibukishe bucishinka bwabo ne fyo bamutemenwe. (Amapinda 17:17) Yesu acetekele ifyo bacitile ne fyo bengacita, e calengele wene ukupingana na bo icipingo ca Bufumu. Cine cine, ‘Yesu atemenwe abasambi bakwe ukufika na ku mpela.’—Yohane 13:1.
E co, nga ca kuti imisango ya muntu umo nelyo ifilubo fyakwe filamukalifya, pashanyeni Yehova na Yesu. Tanununeniko ukutontonkanya kwenu kabili esheni ukutontokanyako na pa fisangwilileko. Nga muleiluka bwino ifyo umuntu aba, tacakamukosele ukutemwa no kutasha aba bwananyina.
Ukupeela Ifintu
Ukupeela lishuko ilisangalasha Abena Kristu. Lelo bushe tufwile ukulapeela fye mu nshila imo, tutile, ukubombako fye ubutumikishi bwa mwi bala? (Mateo 24:14; 28:19, 20) Nelyo bushe mufwile mwatontonkanyako na pa kupeelako ifintu e lyo na pa mikalile ya bambi? Ca cine, Abena Kristu bonse balitesekesha ukuti icacindamisha kupeela ifya ku mupashi. (Yohane 6:26, 27; Imilimo 1:8) Lelo pamo fye nga fintu ukupeela ifya ku mupashi kwacindama, ukupeela ifya ku mubili na ko kwine takufwile ukulabwako.—Yakobo 2:15, 16.
Ilyo tuletontonkanya pali bamunyinefwe abashikwete na pa kuma ukuboko mu cilonganino cesu na mwi sonde lyonse, kuti twaishiba bwino ifyo twingacita ku kubafwa. Abakweteko tumo nga baba na bukapekape, kulaba ukulinganya. Muli yo nshila bamunyinefwe ababulishe balasakamanwa. Eluda umo atile: “Bamunyina ku ncende imo nga babulwa, balabafwa kuli bamunyina ababela kumbi. Nga ca kuti na bo bafilwa ukwafwa, ninshi na bambi ababela kumbi kuti banyantukilamo. Icifumamo, bamunyina ba mwi sonde lyonse balasakamanwa. Mwandi ubu bwananyina bwa mwi sonde lyonse busuma nga nshi.”—2 Abena Korinti 8:13-15; 1 Petro 2:17.
Nkashi umo uwalefwaisha ukusangwa kwi bungano lya pa kati ka nko ku Bulaya bwa ku Kabanga takumanishe isha kwendela. Nangu cibe fyo, aumfwile ukuti bamunyina kulya balekabila nga nshi amaBaibolo, kabili asangwilileko indalama sha maBaibolo no kupeela umbi uwailesangwako. Muli fyo alisangile insansa shaba mu kupeela, ukwafwilishako bamunyina ba ku calo cimbi.—Imilimo 20:35.
Napamo ukupitila mu kupeelako ne fya ku mubili fine kuti mwalundululako apakalamba umulimo wa kusambilisha Baibolo uulelunduluka cila bushiku, ico cikamuletela insansa no kulenga bambi ukuba ne nsansa.—Amalango 15:7; Amapinda 11:24; Abena Filipi 4:14-19.
Pa Kufunda
Nga twaebwa ukufunda nelyo ukulungika, ukulangulukilako no kukanalemenena ku lubali lumo fikalenga bamunyina ba ku mupashi ukutucindika kabili bakakonka ifyo twabafunda. Calyanguka ukulemenena ku lubali lumo, no kusondwelela fye bwangu bwangu, ukutontonkanya fye pa fishinka ifinono. Ico kuti calenga twamoneka ba mano kuikwatila, nelyo fye abakosa umutima, nga filya fyali bashimapepo ba mu nshiku sha kwa Yesu, abaletwika abantu ifisendo ku mafunde yabo ayashaifulila. (Mateo 23:2-4) Lubali lumbi, nga twasengauka ukucishamo kabili twafunda bwino, ukushimpa sana ifyo tulelanda pa Malembo, ukulanga ukutontonkanya kwalungama lelo ukwabamo inkumbu no mwa kupelela nga filya Yehova aba, cikangukila bambi ukupokelela no kukonka imitubululo yesu.
Imyaka imo iyapitapo bamunyina bacaice ukufuma mu filonganino fyapusanapusana balikuutene ku fyangalo. Ku ca bulanda, batendeke ukucimfyanya icibi kabili kwaishileba no kuumana. Bushe baeluda ba kuli yo ncende babombelepo shani? Apo balilwike ukuti abacaice balakabila ukukokoloka, tabababindile. (Abena Efese 5:17; 1 Timote 4:8) Lelo balibalungike no kubasoka sana pa fyo ukucimfyanya kwingabaletelela. Lyene balilondolweleko ne fyo abacaice bengacita, pamo nga ukulaalikako na bakalamba, abengalama bwino ifintu. Abacaice balitashishe ukupanda amano ukushalemenene ku lubali lumo kabili balyankwileko bwino. Ukulundapo, balicililepo ukutemwa no kucindika baeluda.
Bombesheni ku Kutanununako Ukutontonkanya
Nangu cingati te kuti mube ne mpatila ku mufulo fye, mulingile mwabombesha pa kuti muletanununako ukutontonkanya kwenu. Ilyo mulesambilila Icebo ca kwa Lesa, etetulenipo pa kuti mwingatesekesha amatontonkanyo ya kwa Yehova. (Amalumbo 139:17) Esheni ukwiluka umulandu balembeele ayo mashiwi mu Baibolo ne fishinte ifilelandwapo, kabili tukuteni ukulingulula pa milandu no kwiluka ifyo Yehova amona. Ico cikalingana ne pepo lya kwa Davidi ilya kuti: “Inshila shenu munenge ukushishiba, mwe Yehova; no mwa kuya mwenu munsambilishe. Munyenseshe mu cishinka cenu, no kunsambilisha.”—Amalumbo 25:4, 5.
Nga muletanununako ukutontonkanya kwenu, mukapaalwa. Ipaalo limo lya kuti abantu bakamwishiba ukuti tamulemenena ku lubali lumo, lelo mulalangulukilako. Mukalalanda ifya mano kabili mukalalangulukilako pa kwafwa bambi mu nshila shalekanalekana. Ne cikafumo, mukalenga ukwikatana ukushaiwamina no kumfwana pa kati ka bumunyina bwa Bwina Kristu.
[Ifikope pe bula 12]
Bukapekape bulaafwa bambi, bulasangalasha uulepeela, no kuteemuna Shifwe wa ku muulu