Bushe Kuti Mwalenga Icalo Ukuwama?
“Amapolitiki te kuti yekatanye abantu na kabili. Tayakwata maka ya kubwesha ifishinte fya mibele isuma. Imitabotabo ya ba mapolitiki taingabwesha ifishinte fisuma ifikabilwa pa kwishishanya nelyo mu cupo, te kuti ilenge bashibo ukutendeka ukusakamana abana, te kuti ilenge abantu ukulaumfwe nsoni baleumfwa kale . . . Amafunde bapanga te kuti yafumyepo imibele yabipa iingi iitucusha.”
BUSHE na imwe mulesuminisha ayo mashiwi ayasosele uwali kale mushika wafwilisha mu buteko mu United States? Nga ni fyo, cinshi cingapwisha amafya ya lelo ayalengwa no bufunushi, ukukanatemwana mu ndupwa, bucisenene, ubumbuulu, na fimbi ifileya fileonaula ukwikatana mu bwikashi? Bambi batila tapali icingawamya isonde, e co abene beka babombesha fye apo bengapela mu mikalile yabo iya lyonse. Bambi benekela ukuti kasuba kamo, intungulushi ya congolo kabili iyacenjela napamo fye shimapepo, akesa no kubatungulula mu nshila yalungama.
Na kuba, imyaka 2000 iyapita, abantu balefwaya ukucita Yesu Kristu imfumu yabo pantu balishibe ukuti atuminwe na Lesa no kutila kuti aba kateka wafikapo. Lelo, Yesu pa kwishiba ico balefwaya ukucita, afuminepo mu kwangufyanya. (Yohane 6:14, 15) Pa numa alondolwelele mushika wa ciRoma ati: “Ubufumu bwandi te bwa pano isonde.” (Yohane 18:36) Lelo, pali nomba, abengi balafilwa ukucita cintu Yesu acitile—na bashimapepo fye abaitunga ukuba abakonshi bakwe. Bamo balyesha ukulenga icalo ukuwama, pa kwalula bakateka ba fyalo nelyo ukukwatako icifulo mu buteko. Kuti twamone ci nga twabebeta ifyacitike muli ba 1960 na 1970.
Imipepele Yatukuta Ukuwamye Calo
Ku kupwa kwa ba 1960, bamo abasoma ifya mipepele mu fyalo fya ku Latin-America batendeke ukubombesha ukuti bapwishe ubupiina no mutitikisha. Pa kucite ci, babikileko icifundisho ca mipepele ica kulubuka, icaleti, Kristu taba fye kalubula walandwapo mu Baibolo lelo, alalubula na mu fya bupolitiki na mu fya ndalama. Mu United States, bashimapepo abengi abasakamikwe sana pa lwa konaika kwa mibele isuma, bapangile akabungwe kaleitwa ati Moral Majority. Ico aba mu kabungwe aka balefwaisha kuleka abengapanga ifishinte fisuma ifya mu lupwa ukukwata ififulo mu buteko. Na mu fyalo fya baShilamu ifingi, amabumba yalyesha ukupwisha ububifi no kucite fintu ukucila mu cipimo pa kukonka sana Koran.
Bushe mulesumina ukuti aya matukuto yalilenga icalo ukuwama? Ifishinka filangilila ukuti imibele isuma yalitwalilila ukuloba kabili abakankaala babelako fye abakankaala na bapiina balebelako fye abapiina, nangu fye ni mu fyalo umo icifundisho ca mipepele ica kulubuka cakosele sana.
Apo akabungwe ka Moral Majority kalifilwa ukufika pa buyo bwa kako mu United States, uwakapangile, Jerry Falwell, alikapashile mu 1989. Utubungwe tumbi twalipyanikwapo. Nalyo line, Paul, Weyrich, uwapangile amashiwi ya “moral majority,” alembele muli magazini wa Christianity Today ati: “Nangu line twacimfya mu mapolitiki, ukucimfya kwesu takuleta ifishinte ifyo twacetekela ukuti fyalicindama.” Na kabili alembele ati: “Ubwikashi bwesu buleya bulebipilako fye. Twaba mu bwikashi ubwaonaika sana, ukonaika ica kuti na bamapolitiki balipeshiwa amano.”
Kalemba wa mikululo, Cal Thomas asokolwele filubo fikalamba ifyo alemona ilyo baleesha ukuwamya ubwikashi ukupitila mu mapolitiki. Atile: “Ukwaluka kwine kwine kufuma ku muntu umo na umo, te ku kucimfya mu kusala bakateka ba bupolitiki, pantu amafya yakalamba ayo twakwata tayakuma indalama nelyo ubupolitiki lelo yakuma imibele na bumupashi.”
Lelo kuti twapwisha shani amafya ya mikalile na ya bumupashi mu calo umushaba ifishinte fya kukonka, umo abantu baisalila abene icisuma ne cibi? Nga ca kuti intungulushi na bantu abalefwaya ifisuma ficitwe, nampo nga ni bashimapepo nelyo iyo, bafilwa icine cine ukulenga icalo ukuwama, nani engaciwamya? Nga fintu twalamona mu cipande cikonkelepo, e ko aba uwingaciwamya. Na kuba, ico Yesu asosele ukuti Ubufumu bwakwe te bwa pano isonde, e cikalenga isonde ukuwama.
[Abatumtuminishe Ukubofya Ifikope Fili pe bula 2]
INKUPO: Dirty water: WHO/UNICEF photo; globe: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 3]
Abana: Icikope ca ba UN; icalo: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.