Tulabombesha Ukufika Apo Twingapesha!
UWABA mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova apandileko mishonari umo amano ati: “Ulebombesha ukufika apo wingapesha.” Lelo mulandu nshi uwa kufundile ifi umubomfi wafikapo? Bushe bamishonari bonse te bantu bashipa abacula ku fiipu, insoka, ukukaba, amalwele, na mafya yambi ayalekanalekana?
Na kuba, bamishonari baNte sha kwa Yehova baume na banakashi ababa fye nga bantu bonse, Abena Kristu abo pa mulandu wa kutemwa Yehova na bantu banabo balikuuka ku kubombela mu fyalo fimbi. Balabombesha ukubombela Yehova apo bengapesha, ukushintilila pali wene ku kubakosha.—Abena Efese 6:10.
Pa kuti tusambilileko na fimbi pa mulimo wa bumishonari, natwelenganye ukutila tuletandalila bamishonari ku ng’anda ku mwabo ku Masamba ya Afrika.
Ubushiku Bumo mu Mulimo wa Bumishonari
Inshita yaba mupepi na 7 koloko wa lucelo. Natufika bwangu pa ng’anda ya bamishonari ica kutila twalasangwako ilyo balelanshanya Ilembo lya bushiku. Bamishonari 10 batupokelela no kutupeela apa kwikala pe tebulo ku kulya umwikulo. Ilyo twaishibana, mishonari umo, uwabomba bumishonari imyaka iingi, atendeka ukushimika ilyashi limo ilya kusekesha ilyacitike mu mulimo wa kushimikila. Lelo ukulanshanya kwesu kwapelela pa kati ilyo munyinefwe aletungulula ubu bushiku acinkulako ili bumba lili ne nsansa ukutila nomba ni nshita ya kulanshanya ilembo lya bushiku. Ukulanshanya kwalacitwa mu ciFrench. Nangu ca kuti tatulanda iciFrench, natumona ku fyo balelanda ukutila aba bamishonari bafyalilwe ku fyalo fimbi nabeshiba ulu lulimi.
Ilyo twapwa ukulanshanya Ilembo, ipepo lya pa mutima lyapepwa, lyene yaba ni nshita ya kulya umwikulo. Ilyo tulelya ifilyo fyafuma ku ngano, mishonari ekele mupepi na ifwe atukoselesha ukuputwilamo inkonde. Twamweba ukutila tatwatemwa inkonde, lelo atweba ukutila twalashitemwa nga twalyako inkondo balima muli cino calo. E co twasanshamo inkondo shinono mu fya kulya fyesu. Awe kwena acitweba icine! Ishi nkonde sha mulyo nga nshi—kabili shalilowa! Kabili batweba no kutila umukate tulelya wacifumbikwa luno lucelo mwi shitolo lyaba fye mu musebo umo wine ne ng’anda ya bamishonari.
Ilyo twalya umwikulo, twaya na Bena Kristu baupana abo twalatila ni Ben na Karen. Twalyumfwa ukutila muli cino calo cabela ku Masamba ya Afrika, abantu balitemwa ukusambilila kabili tulefwaisha ukumona nga ici ca cine.
Ilyo twafika pa citesheni ca basi, twasanga abantu nalimo 12 balelolela basi. Tapalapita ne nshita, abanensu bamishonari balalanshanya no mwanakashi na mwane pa lyashi lya mu Baibolo. Apo tatwaishiba iciFrench, ifwe twiminine fye no kulamwentula! Ilyo fye umwanakashi apokako bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni!, basi yafika, kabili bonse balefwaya ukwingila pa nshita imo ine! Ilyo tulelwisha ukwingila, abantu abali ku numa baletusunka. Ala cayafya ukwenda bwino ilyo tuleya ku numa ya basi. Ilyo namutekenya atendeka ukwensha, twaiteyanya ku myenseshe yabipa. Mu nshita mu nshita, basi yaiminina, kabili abantu na bambi baingila no kuipatikamo. Twamwentwila abo tuli na bo muli basi kabili na bo bamwentula. Kanshi nga kuti twalanda na bo!
Ilyo basi tulimo ileenda, twalengela pa windo ku kumona ifilecitika mu musebo. Abanakashi babili baleendela pamo ne fipe fyafina pa mitwe. Umo asendele icipe cikalamba umuli amenshi. Umwaume umo nayanshika ubulangeti mu mbali ya musebo kabili natantikapo utunkolonkolo uto aleenekela ukushitisha. Konse fye kuli abantu abaleshita na baleshisha fyonse fye ifingashitwa no kushitishiwa.
Awe Ben, uwiminine mupepi na ine, aumfwa ukuti pali icilemusobola ku kulu. Bushe cinshi? Basi naisula, lelo na kabili camusobola. Alolesha pa nshi. Mu cola cili mupepi na makasa yakwe muli icibata cilefumya umutwe mu nshita mu nshita no kumusobola! Ben alondolola ukutila umwine wa cibata nalimo alecitwala ku mushiika ku kucishitisha.
Ilyo twafika mu cifulo ca kushimikilamo, twatemwa ilyo twaishiba ukutila umushi twalatandalako, mushi wa mu Afrika icine cine. Ilyo tuleya pa ng’anda ya kubalilapo, Ben atoota sana ku kuleka abene ba ng’anda beshibe ukutila kwaisa abantu. Ifi e fyo abantu bacita kuno ilyo balepika oti. Umulumendo afuma no kulondolola ukutila ali ne ncito no kutweba ukubwelako inshita imbi.
Pa ng’anda yakonkapo, twasanga umwanakashi uulelanda ululimi Ben ashileumfwa. Uyu mwanakashi aita mwane no kumweba ukupilibula ifilelanda Ben. Ilyo Ben apwa, umwanakashi apokako broshuwa ilanda pali Baibolo, kabili umwana wakwe alaya ukumulondolwelako ifyabamo. Pa ng’anda yalenga butatu, pali abalumendo abengi abekele pa mwinshi. Babili bwangu bwangu baima pa fipuna pa kuti abeni bekalepo. Awe twalanshanya bwino pa kubomfya umusalaba mu kupepa. Twateyanya ukwisalanshanya na fimbi umulungu ukakonkapo. Nomba yafika inshita ya kutila tutandalile na kabili umulumendo aciba ne milimo uo twacisanga pa ng’anda ya kubalilapo. Katwishi ifyo aumfwile ifyo twalelanshanya na balumendo pa ng’anda imbi. Nakwata ifipusho ifingi pali Baibolo kabili alomba ukumusambilishako Baibolo. Ilyo amona ifyo imibombele yakwe ikaba, Ben asumina ukubwela inshita imo ine umulungu ukakonkapo. Pa kubwelela ku ng’anda ya bamishonari, Ben na Karen balondolola ukuti bafwile ukutantika bwino amasambililo ya Baibolo bakulatungulula pantu kuti batendeka amasambililo ya Baibolo ayengi ayo bashingakumanisha ukutungulula.
Twabatasha pa fyo balelanda bwino iciFrench. Ben alondolola ukuti wene na Karen balibomba umulimo wa bumishonari imyaka 6, kabili nabatendeka ukwishiba iciFrench. Batweba ukutila ukusambilila ululimi lupya tacayangwike, lelo umukoosha e wabafwile.
Pa 12:30 hours akasuba, bamishonari bonse balongana ku kulya ica kulya ca kasuba. Twasambilila ukutila cila bushiku, mishonari umo alapeelwa umulimo wa kwipika ifya kulya fya mwikulo ne fya kasuba no kusuka imbale pa numa. Buno bushiku, mishonari umo apekenye ifya kulya ifisuma nga nshi apali inkoko yasalulwa ne fyumbu fyasalulwa, na tomato—ifyo aishiba sana ukwipika!
Cinshi Ben na Karen balepanga ukucita akasuba? Balondolola ukutila abantu bonse muli ici calo tabenda pa kati ka 13:00 na 15:00 hours ku kuicingilila ku kasuba, e co bamishonari ilingi babomfya iyi nshita ukubelenga nelyo ukutushako. Tatupapile ilyo Karen atweba ukuti tapapita sana inshita pa kuti bamishonari babeleshe uyu mwata!
Pa numa ya kutusha, twabwelela ku kubombako umulimo wa kushimikila. Umwaume uufwaisha ukusambilila uo Ben aesha ukumona pa nshita ntali na lelo line tali pa ng’anda, lelo abalumendo babili baisa ku mwinshi ilyo Ben atoota. Batweba ukutila umwine wa ng’anda alandile sana pa kutandala kwa kwa Ben kabili abakoseleshe nga nshi ukupokako ica kwafwa ukusambilila Baibolo, e kuti icitabo ca Ukwishiba Uko Kutungulula ku Mweo wa Muyayaya. Twatemwa sana ilyo twabashilako ici citabo. Lyene, twanina basi uwa kututwala ku cifulo uko Karen alayatungulula isambililo lya Baibolo ku mwanakashi afwaisha ukusambilila.
Ilyo tulepita na basi mu misebo mwiswile fye abantu, Karen atweba ati alandile no yu mwanakashi ilyo bali muli motoka na bantu bambi. Karen apeele uyu mwanakashi trakti ya kubelenga ilyo motoka yaleenda. Umwanakashi apwile ukubelenga trakti lyene alombele trakti na imbi. Alyangilweko nga nshi ilyo alebelenga uyu trakti. Ilyo baikile, Karen apekenye ukutandalila uyu mwanakashi ku mwakwe no kutendeka ukumusambilisha Baibolo muli broshuwa wa Cinshi Cintu Lesa Afwaya Kuli Ifwe? Buno bushiku, Karen aleya ku kutungulula isambililo lyalenga busano muli uyu broshuwa.
Natuipakisha nga nshi ukubomba umulimo wa kushimikila akasuba konse, lelo natukwata ifipusho na fimbi pa mulimo wa bumishonari. Bashibweni besu batweba ukutila ilyo twalabwelela ku ng’anda, balatupekanishisha ifya kulya no kwasuka amepusho tukwete.
Ifyo Batwalilila Ukubomba
Ilyo tulelya amani yasalulwa, umukate, na cheese, twasambilila na fimbi pa mikalile ya bamishonari. Pali Cimo e lyo bamishonari batusha nelyo ukucitako ifyabo. Bamishonari abengi pali ubu bushiku balalembako bakalata kuli balupwa ne fibusa. Calicindama sana kuli bene ukumfwako ifilecita ku mwabo, kabili bamishonari balitemwa ukutuma no kupokelela bakalata.
Apo bamishonari bekala no kubombela pamo, calicindama ukuti lyonse baleumfwana pa kubishanya na bamishonari banabo no kulanshanya ifya ku mupashi. Pa kucite ifi, balasambilila Baibolo lyonse pa lwabo, kabili cila mulungu pali Cimo bonse pamo balasambilila Baibolo na magazini wa Ulupungu lwa kwa Kalinda. Ben alondolola ukutila ilyo bamishonari ba fikulilo fyalekanalekana baikala pamo, nangu cibe shani kuti bapusana mu fyo batontonkanya, lelo ukusambilila pamo ifya ku mupashi kulabafwa ukuba aba mutende kabili abaikatana. Atila cimbi icafwa ukukanaimona uwacindama sana.
Ukuicefya na ko kwalicindama. Bamishonari tabatumwa ku kupyungilwa lelo ku kupyungila. Bamishonari banensu batila cimo pa fintu ifyayafya sana ukulanda mu lulimi lonse mashiwi ya kuti “Njeleleniko,” maka maka nga ca kuti umuntu alelomba ubwelelo pa cintu ico acisosa nelyo ukucita ukwabula ukwishiba. Ben atucinkulako ica kumwenako ca mu Baibolo ica kwa Abigaili, uwalombele ubwelelo pa micitile yabipa iya mulume wakwe kabili pa kucite fyo ifintu fyaishilebako bwino ukucila ukuleta akayofi. (1 Samwele 25:23-28) ‘Ukwikala umutende’ kwalicindama sana nga wingaba mishonari musuma.—2 Abena Korinti 13:11.
Umuku umo mu mweshi bamishonari balakumana ku kulanshanya ifibakumine, no kutantika cipya cipya ifyo bakalabomba pa ng’anda. Lyene, bonse balalyako ica kulya cisuma. Twamona ukuti uku kutantika kusuma nga nshi.
Ilyo twapwa ukulya umulalilo, twatandalako panono pa ng’anda ya bamishonari. Twasanga ukutila nangu ca kuti iyi ng’anda intu yalinga fye, bamishonari balabombela pamo ku kuisunga iya busaka nga nshi. Mwaliba friji, mashini ya kuwashishako ifya kufwala, ne citofu. Karen atweba ukutila mu fyalo fyakaba, pamo nge ci caba ku Masamba ya Afrika, ifya kutalalikako mu ng’anda limo kuti fyabamo. Ing’anda isuma, ifya kulya fya mulyo, no kuisakamana kufingaleta amalwele filafwa bamishonari ukutwalilila abatuntulu no kubomba bwino.
Muletontonkanya pa Fisuma
Twatemwa sana fyonse ifyo tumwene. Bushe nalimo kuti twaipakisha ukubomba bumishonari? Bushe kuti twaishiba shani? Bashibweni wesu batwebako fimo ifya kutontonkanyapo.
Intanshi, batweba ukuti bamishonari ba Bwina Kristu tabaya ku musamwe fye. Bafwaya bantu abafumacumi abalefwaya ukusambilila pa malayo yasuma aya kwa Lesa. Bamishonari bashimikila amaawala 140 cila mweshi, kanshi ukutemwa ubutumikishi kwalicindama nga nshi.
Lelo tuletontonkanya atuti ‘ni shani pa lwa nsoka, bamulinso, ne fiipu?’ Ben atweba ukutila nangu ca kuti ifi e mo fyaba mu mulimo wa bumishonari, bamishonari balabelela. Kabili atila umulimo onse uwa bumishonari walikwata ifisuma ifyaibela, kabili umuya inshiku bamishonari batontonkanya pa fisuma ificitika mu mulimo wabo. Ifintu ifyo kale baleti tatwafishiba nomba fyalibelela, kabili limo no kuipakisha. Mishonari umo uwabombele ku Masamba ya Afrika imyaka iingi ilyo ashilabwelela ku mwabo pa mulandu wa kuti kwaimine ubukangalume atile calyafishe kuli wene ukusha umulimo wa bumishonari ukucila ifyo camwafishe ukufuma ku calo afuma. Uko alebombela bumishonari kwasangwike e ku mwakwe.
Bushe Namuipekanya?
Ben na Karen nabatweba ifingi ifya kutontonkanyapo. Ni shani kuli imwe? Bushe mwalibala amutontonkanya pa kubomba bumishonari ku calo cimbi? Nga mwalitontonkanyapo, nalimo namupalama sana ku kufishapo uko kufwaisha ukucila ifyo muletontonkanya. Cimo icikabilwa sana kutemwa umulimo wa nshita yonse no kuipakisha ukwafwa abantu. Ibukisheni ukutila bamishonari te mpalume lelo baume na banakashi ababa fye nga bantu bonse. Balebombesha ukufika apo bengapesha ku kubomba umulimo wacindama nga nshi.
[Ifikope pe bula 27]
Cila bushiku ulucelo batendekela no ukulanshanya ilembo lya mu Baibolo
[Ifikope pe bula 28, 29]
Mu Afrika
[Icikope pe bula 29]
Ukubomba nga mishonari kuti kwaleta insansa nga nshi