Ubumi Bwabo
Ukwendauka Kwalengele Twashimikila mu Fyalo fya Kutali
NGA FINTU CASHIMIKWA NA BA RICARDO MALICSI
Ilyo bantamfishe incito pa mulandu wa kuba Umwina Kristu uushalefwaya ukuipoosa mu milandu ya calo, ine no lupwa lwandi twalombele Yehova ukuti atulange ifya kucita mu mikalile yesu. Mu mapepo yesu twatile twalefwaya ukubombesha mu mulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma. Tapakokwele, twatendeke ukukuukakuuka, kabili twashingulwike mu fyalo 8. E calengele ukuti tushimikile mu fyalo fya kutali nga nshi.
NAFYALILWE ku Philippines mu 1933 mu lupwa lwalepepa kwi calici lya Protestanti ilya Philippines Independent Church. Bonse pamo twali 14, kabili bonse fye twalepepa kulya kwine. Ilyo nali mupepi no kufisha imyaka 12, nalombele Lesa mwi pepo ukuti antungulule ku kupepa kwa cine. Kafundisha umo ambikile mwi kalasi lya fya kwa Lesa kabili naishileba Katolika wakamamo na menshi. Lyonse pa Cibelushi naleya ku cilapilo, kabili nshalepuswa na ku Minsa lyonse pa Mulungu. Lelo panono panono natendeke ukutwishika ifyo twalesambilila kabili kwali na fimo ifyo nalefilwa ukumfwa. Nali sana na mepusho pa cicitika ku muntu nga afwa, pa mulilo wa helo, na pali Bulesa Butatu. Amasuko ya bashimapepo tayaleumfwika bwino bwino kabili tayalemfika pa mutima.
Ukusanga Amasuko ya Cine
Ilyo nali ku koleji, naingile mwi bumba limo ilyatemenwe sana ulubuli, ukuteya ifyangalo fya cela mushuke ne mibele imbi iyabipa. Bushiku bumo twamonene na banyina kwa munandi uo twalesambilila nankwe mu kalasi limo pa sukulu. Abo banakashi, bali ni Nte ya kwa Yehova. Nabepwishe amepusho yalya yene naipwisheko na bashimapepo ba ku calici ku mwesu. Balyaswike amepusho yonse ukubomfya Baibolo, kabili nalicetekele ukuti ifyo balelanda fya cine.
Nashitile Baibolo no kutendeka ukusambilila ne Nte sha kwa Yehova. Tapakokwele natendeke no kusangwa ku kulongana konse ukwa Nte sha kwa Yehova. Nalekele ukwangala na banandi ba mibele yabipa ilyo naumfwile ukufunda kwa mano ukwa mu Baibolo ukutila, “ukubishanya kubi konaule mibele isuma.” (1 Abena Korinti 15:33) Ici calingafwile ukulacita ifyo nalesambilila mu Baibolo kabili mu kuya kwa nshita nali-ipeele kuli Yehova. Ilyo nabatishiwe mu 1951, natendeke umulimo wa kushimikila icebo inshita yonse, (bupainiya) lelo nabombele fye inshita iinono. Lyene mu December mu 1953, naupile Aurea Mendoza Cruz, kabomba munandi imyaka yonse iya bumi bwandi kabili kabomba munandi uwa cishinka mu mulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma.
Amapepo Yesu Yayasukwa
Twalefwaisha ukubomba umulimo wa bupainiya. Lelo, ukufwaisha kwesu ukwa kubombela Yehova inshita yonse, takwacitike ilyo line. Na lyo line tatwalekele ukulomba ukuti Yehova atupeele amashuko ya kubomba umulimo wakwe. Kwena, ubwikalo bwalyafishe. Na lyo line, twalefwaisha ukubomba umulimo wa kwa Lesa, kabili ilyo nali ne myaka 25, nasontelwe ukuba umubomfi wa cilonganino, e kutila kangalila wa kutangilila mu cilonganino ca Nte sha kwa Yehova.
Ilyo naishibe ifingi ifya mu Baibolo no kumfwikisha ifishinte fya mafunde ya kwa Yehova, nailwike ukuti incito nalebomba yalipusene ne fyo nasuminemo, apo ndi Mwina Kristu nshalingile ukuipoosa mu milandu ya calo. (Esaya 2:2-4) E fyo nalekele iyo ncito. Ukuleka incito kwaeseshe icitetekelo cesu. Bushe nali no kusakamana shani ulupwa lwandi? Na kabili twalipepele kuli Yehova Lesa. (Amalumbo 65:2) Twalyebele Yehova ifyo twaleumfwa ne fyo twaletiina, kabili twalimwebele no kuti twalefwaisha kubombela ukwalekabilwa sana bakashimikila ba Bufumu. (Abena Filipi 4:6, 7) Lelo tatwaishibe ukuti amashuko ayengi sana yali no kwisa ku ntanshi!
Ubulendo Bwesu Bwatendeka
Mu April 1965, natampile ukubomba incito pa Cibansa ca Ndeke icikalamba ica Vientiane International Airport ica mu calo ca Laos. Nali umukalamba wa bashimya umulilo no kupususha abantu indeke nga yapya. Awe e fyo twakukiile na ku calo ca Laos, mu musumba wa Vientiane. Muli ulya musumba, mwali fye Inte sha kwa Yehova 24, kabili twatendeke ukubomba umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma pamo na bamishonari na bamunyinefwe aba kupenda fye aba muli ulya musumba. Pa numa, bantumine mu kubombela ku cibansa ca ndeke ica Udon Thani Airport ica ku Thailand. Mwi tauni lya Udon Thani tamwali Inte sha kwa Yehova. E ico twalelongana fye fweka, ukulongana konse ukwa cila mulungu. Twaleshimikila ku ng’anda ne ng’anda, ukubwelela ku bantu twashimikile, no kutendeka ukusambila Baibolo na bo.
Twaibukishe ifyo Yesu akonkomeshe abasambi bakwe ukuti balingile ‘ukutwalisha.’ (Yohane 15:8) E ico twalefwaisha ukupashanya abasambi no kutwalilila ukubila imbila nsuma. Tapakokwele ifintu fyalitendeke ukuwama. Umukashana umwina Thailand asambilile icine kabili aishileba nkashi yesu uwa mu cilonganino. Abaume babili aba ku kapinda ka ku kuso aka Amerika balisambilile icine kabili basukile baba baeluda mu cilonganino. Twashimikile imbila nsuma ku kapinda ka ku kuso aka calo ca Thailand ukucila pa myaka 10. Ala cilatuletela sana insansa pantu pali nomba mu Udon Thani mwaliba ne cilonganino! Imbuto shimo isha cine ca mu Baibolo isho twabyele shicili shiletwala ifisabo.
Icabipileko fye kwena ca kuti, twali no kukuuka na kabili. Twalepepa fye ukuti “Umwine wa kulobolola” atwafwe ukutwalilila ukubomba umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma. (Mateo 9:38) Twakukiile ku Tehran, umusumba ukalamba mu calo ca Iran. Iyi nshita e lyo imfumu shaleitwa ati ba Shah, shaleteka.
Ukushimikila mu Fifulo Fyayafya
Ilyo twafikile fye mu Tehran, twafwaile bamunyinefwe ba ku mupashi. Twalelongana ne bumba linono ilya ba Nte abafumine ku fyalo 13. Pa kuti fye tuleshimikila bwino abantu imbila nsuma muli cilya calo ca Iran, twali no kuba abacenjela. Twali abacenjela nangu ca kutila kwena tabatuleseshe ukushimikila imbila nsuma.
Abantu bamo balefwaya ukusambilila Baibolo, lelo pa mulandu wa ncito balebomba, limo limo twalesambilila na bo ubushiku pa kati nelyo ku macaca. Na lyo line twalitemenwe ukumona ifisabo fyafumine mu kubombesha kwesu! Indupwa shimo isha bena Philippines na bena Korea shalipokelele icine ca Bwina Kristu kabili shali-ipeele kuli Yehova.
Na kabili banjebele ukuya mu kubombela ku Dhaka, ku calo ca Bangladesh. Twafikile kulya mu 1977 mu December. Muli ici calo na mo, calyafishe ukubomba umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma. Lelo lyonse twalishibe ukuti tufwile fye ukubomba uyu mulimo. Apo umupashi wa kwa Yehova waletwafwa, twalesangako bamo abaletila Bena Kristu. Bamo balefwaya sana ukwishiba ifyaba mu Malembo ya Mushilo. (Esaya 55:1) Kanshi twatendeke ukusambilila Baibolo na bantu abengi.
Twaleibukisha ukuti ico Lesa afwaya ca kuti “abantu ba misango yonse bakapusuke.” (1 Timote 2:4) Icawemeko fye ca kuti takwali nangu umo uwatuleteele ubwafya. Pa kupwisha impatila iyo balya bantu bakwete, twalebalanga sana insansa pa kulanda na bo. Nga filya fyalecita umutumwa Paulo, twale-esha ukuba “fyonse ku ba misango yonse.” (1 Abena Korinti 9:22) Nga batwipusha ico twatandalila, mu kutekanya twalebalondolwela, kabili abengi baletupokelela fye bwino.
Mu musumba wa Dhaka twasangilemo Nte umo umwanakashi kabili twamukoseleshe ukusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu no kulaya nankwe mu mulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma. Lyene abakashi bandi batendeke ukusambilila Baibolo no lupwa lumo ifi kabili babakoseleshe ukutendeka ukwisa ku kulongana. Ku luse lwa kwa Lesa ulupwa lonse lwalisambilile icine. Pa numa, abakashana babili aba muli ulu lupwa balibombeleko umulimo wa kupilibula impapulo sha Baibolo mu ciBengali, kabili balupwa lwabo abengi balishibe Yehova. Kwali na bambi abengi abo twalesambilila na bo Baibolo abasambilile icine. Abengi pali nomba ni baeluda, bambi na bo ni bapainiya.
Apo mu musumba wa Dhaka mwaba abantu abengi nga nshi, twaitile balupwa lwesu ukwisatwafwako umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma. Bamo balisumiine kabili balitukonkele ku Bangladesh. Ala mwandini tulasekelela kabili tulatasha kuli Yehova pali lilye shuko twakwete ilya kubila imbila nsuma muli cilya calo! Ilyo twatendeke, kwali fye umuntu umo, lelo pali nomba ku Bangladesh kwaba ifilonganino fibili.
Mu July 1982, twafumine mu calo ca Bangladesh. Twalyumfwile ububi icine cine pa kusha bamunyinefwe. Tapakokwele sana, bantumine ukuyabombela pa cibansa ca ndeke icikalamba ica mu Uganda ica Entebbe International Airport, uko twali no kwikala imyaka ine (4) ne myeshi 7. Cinshi twali no kucita pa kulenga ishina lyacindama ilya kwa Yehova ukucindikwa muli ici calo?
Ukubombela Yehova ku Kabanga ka Afrika
Tushifika fye pa cibansa ca ndeke ica Entebbe International Airport, awe na namutekenya wa motoka atusenda, ine no mukashi wandi, atutwala no ko twali no kufikila. Ilyo twalefuma pa cibansa ca ndeke, natendeke ukushimikila ulya namutekenya ifya Bufumu bwa kwa Lesa. Lyene anjipwishe ati: “Bushe na imwe muli Nte ya kwa Yehova?” Ilyo nasumiine, namutekenya atile: “Nte munenu umo abombela kulya balangilila indeke ifya kwenda ilyo shileikala no kwima.” Apo pene namulombele ukuti antwale kuli uyo munyinefwe. Awe e fyo twamonene nankwe, kabili na o wine alitemenwe nga nshi ukutumona, kabili twalanshenye pa kulongana na pa mulimo wa kushimikila.
Pali ilya nshita mu Uganda mwali fye bakasabankanya ba Bufumu 228. Ulupwa lwandi pamo na ba bwananyina babili fye abali mu Entebbe, twalebyala fye imbuto sha cebo ca kwa Lesa umwaka onse uwa kubalilapo. Abantu muli ici calo balitemwa ukubelenga, kanshi twaleshalika impapulo ishingi na bamagazini abengi nga nshi. Twalombele bamunyina ukufuma ku musumba ukalamba uwa Kampala ukuti baletwafwako ukushimikila mu Entebbe pa mpela ya mulungu. Ubushiku bwa kubalilapo nalandile ilyashi lya Baibolo, kwali abantu 5 ukupendelako na ine wine.
Pa myaka itatu iyakonkelepo, caliweme sana ukumona abantu twalesambilisha batendeka ukucitapo cimo pa fyo balesambilila kabili balalunduluka bwangu bwangu. (3 Yohane 4) Pa kulongana kwa muputule kumo, abantu 6 abo twalesambilisha Baibolo balibatishiwe. Kabili abengi batile balikoseleshiwe sana ukumona ifwe twalebomba umulimo wa kushimikila inshita yonse nangu ca kutila twalebomba ne ncito sha kampani, kabili ico calengele ukuti na bo batendeke ukubomba umulimo wa kushimikila inshita yonse.
Twamwene no kuti ku ncito na ko kuti kwaba cifulo cisuma ica kushimikilako abantu imbila nsuma. Bushiku bumo nalanshenye no walebomba umulimo wa kushimya umulilo pa cibansa ca ndeke ifyo Baibolo yatulaya ukwikala bwino mu paradaise pano isonde. Namulangile muli Baibolo wakwe wine ukuti abacumfwila bakekala mu mutende kabili abaikatana, ukwabula ukucula no bupiina, bakaba na mayanda ya kwikalamo, tamwakabe inkondo, ukulwala nelyo ni mfwa. (Amalumbo 46:9; Esaya 33:24; 65:21, 22; Ukusokolola 21:3, 4) Ukubelenga ifi fintu muli Baibolo wakwe wine kwalengele ukuti afwaye ukwishiba na fimbi. Twatendeke ukusambilila nankwe Baibolo apo pene. Atendeke no kusangwa ku kulongana konse. Tapakokwele ali-ipele kuli Yehova kabili alibatishiwe. Na o asukile atendeka ukushimikila abantu imbila nsuma inshita yonse nga filya na ifwe twalecita.
Kwali inkondo ya bena Uganda imiku ibili ilyo twali kulya, lelo tayaleseshe umulimo wesu uwa kushimikila abantu imbila nsuma. Abalesungwa ku bantu balebomba incito mu Uganda abafumine mu fyalo fimbi, batwelwe ku musumba wa Nairobi mu calo ca Kenya, pa myeshi 6. Fwe bashele mu Uganda twatwalilile ukusangwa ku kulongana kwesu ukwa Bwina Kristu no kushimikila abantu imbila nsuma, nangu ca kutila twali abacenjela pa kushimikila.
Mu April mu 1988, imyaka napeelwe iya kubombela kulya yalikumene e ico twali no kuselela kumbi na kabili. Twali aba nsansa ilyo twafumine mu cilonganino ca ku Entebbe pa mulandu wa fyo calelunduluka. Mu July 1997 twaile ku Entebbe mu kutandala. Twailesanga abo twalesambilisha Baibolo bamo ninshi nomba ni baeluda. Twalitemenwe nga nshi ukumona abantu ukucila pali 106 abasangilwe kuli kulya Kulongana kwa ku Cintubwingi!
Twakuukila uko Abantu Bashaumfwapo Imbila Nsuma
Bushe kwena uku na ko tufwile ukuyabombelako? Ee, nomba bantumine ku Somalia, uko naile mu kubombela pa cibansa cikalamba ica ndeke ica Mogadishu International Airport. Twalefwaisha ukubombela muli ici cifulo umwali abantu abashaumfwapo imbila nsuma.
Twaleshimikila sana ku babomfi ba pa maofeshi ya beminishi ba fyalo fimbi, abena Philippines, na bantu bambi abafuma ku fyalo fimbi. Ilingi line twalebasanga pa mushiika. Kabili twalebatandalila na mu mayanda yabo no kwisha na bo. Ukucenjela, umucetekanya, ukusala bwino ifya kulanda, no kushintilila pali Yehova, kwalengele twashimikila icine ca mu Baibolo kuli bambi, kabili bamo abafumine mu fyalo fimbi balisambilile icine. Pa numa ya kubomba mu Mogadishu imyaka ibili, twalifuminemo—ilyo fye inkondo ishilatendeka mu Somalia.
Akabungwe ka ndeke aka mu calo conse aka International Civil Aviation Organization kantumine ukuyabombela ku calo ca Myanmar mu musumba wa Yangon. Na kabili, ishuko na limbi lyalimoneke ilya kwafwa ababa ne mitima isuma ukwishiba ifyo Lesa afwaya. Ilyo twafumine ku Myanmar twaile ku Tanzania mu musumba wa Dar es Salaam. Ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda mu Dar es Salaam kwalyangwike pantu kwali abantu abaishibe IciNgeleshi.
Mu fyalo fyonse umo twabombele, tatwakwete sana ubwafya no mulimo wa kushimikila, nangu ca kutila ubuntungwa bwa Nte sha kwa Yehova tabwali ubwafikapo sana mu fyalo ifingi. Pa mulandu wa ncito yandi iya mu buteeko kabili nalebomba no tubungwe tubombela mu fyalo ifingi, abengi tabaleipusha sana umulimo twalebomba mu calo cabo.
Incito yandi yalengele ukuti ine no mukashi wandi tupitane mu fyalo fyalekanalekana pa myaka 30. Na lyo line twalemona incito yandi ukuti ya kutwafwa fye ukushimikila abantu imbila nsuma inshita yonse pantu e mulimo twalefwaisha ukubomba. Ico twalefwaisha lyonse cali kulundulula Ubufumu bwa kwa Lesa. Tulatasha Yehova pa kutwafwa ukubomfya bwino imikalile yesu iya kukuukakuuka, na pe shuko lisuma atupeela ilya kusabankanya imbila nsuma mu fyalo ifingi.
Twabwelelamo ku Mwesu
Ilyo nafishishe imyaka 58, nalilekele incito nangu ca kutila ninshi nshilafisha imyaka ya penshoni kabili twalibwelelemo ku mwesu ku Philippines. Ilyo twafikile ku mwesu twalombele Yehova ukutulanga ifya kucita. Twatendeke ukubombela mu cilonganino caba mu musumba wa Trece Martires mu citungu ca Cavite. Ilyo twafikile fye kulya, kwali abantu 19 abalebila Ubufumu bwa kwa Lesa. Twapekenye ukulashimikila cila bushiku, kabili twalesambilila Baibolo na bantu abengi. Icilonganino catendeke ukukula. Inshita imo umukashi wandi akwete amasambililo 19, ine nakwete 14.
Bwangu bwangu Ing’anda ya Bufumu yalicepele. Twalipepele kuli Yehova pali uyu mulandu. Munyinefwe umo alitupeeleko impanga yakwe, kabili Iofeshi lya musambo lyatupele loni wa ndalama sha kukuulila Ing’anda ya Bufumu iipya. Ing’anda ya Bufumu iipya yalengele abengi ukutemwa imbila nsuma kabili impendwa ya balesangwa ku kulongana yaleya fye pa muulu cila mulungu. Pali nomba twenda ukucila pe awala limo ukuya mu kwafwa icilonganino cimbi umwaba bakasabankanya 17.
Ine no mukashi wandi tulatasha pe shuko twakwata ilya kubombela mu fyalo fyalekanalekana. Nga twaibukisha ifyo twalekuukakuuka, tulaba ne nsansa nga nshi pantu twalishiba ukuti twabomfeshe bwino ishuko lyesu ukwafwa abantu ukwishiba Yehova!
[Mapu pe bula 24, 25]
(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)
TANZANIA
UGANDA
SOMALIA
IRAN
BANGLADESH
MYANMAR
LAOS
THAILAND
PHILIPPINES
[Icikope pe bula 23]
No mukashi wandi Aurea