ICIPANDE CA KUSAMBILILAMO 21
ULWIMBO 107 Lesa Alitulanga Ifya Kutemwa Abantu
Ifyo Mwingacita pa Kuti Musange Uwa Kuupana Nankwe Uwalinga
“Nani uwingasanga umukashi uwaba ne mibele iisuma? Alicindama ukucila amakorali.”—AMAPI. 31:10.
IFYO TWALALANDAPO SANA
Amashinte ya mafunde ya mu Baibo ayo umo engakonka pa kufwaya uwa kuupana nankwe uwalinga ne fyo aba bwananyina mu cilonganino bengatungilila uulefwaya ukuupa nelyo ukuupwa.
1-2. (a) Finshi Abena Kristu abashimbe balingile ukutontonkanyapo ilyo bashilatendeka ukwishishanya? (b) Bushe “ukwishishanya” e kucita cinshi? (Moneni “Ubulondoloshi.”)
BUSHE mulafwaya ukuupa nelyo ukuupwa? Nangu ca kuti ukuupa nelyo ukuupwa te kulenga fye umuntu aba ne nsansa, Abena Kristu abengi abashimbe nampo nga baice nelyo nga bakalamba balafwaya ukuupa nelyo ukuupwa. Kwena ilyo mushilatendeka ukwishishanya, mufwile ukushininkisha ukuti namukwata indalama ishalinga, bucibusa bwenu na Yehova bwalikosa kabili mwali-ishiba bwino. (1 Kor. 7:36) Nga ca kuti ifi e fyo cili ninshi kuti mwaisakwata icupo icisuma.
2 Lelo kwena te lyonse canguka ukusanga uwa kuupana nankwe uwalinga. (Amapi. 31:10) Na lintu wasanga uo wingafwaya ukwishiba bwino, kuti cakosa ukumweba ukuti ulefwaya ukutampa ukwishishanya nankwe.a Muli cino cipande twalasambilila pa fyo Abena Kristu abashimbe bengacita pa kufwaya uwa kuupana nankwe uwalinga ne fyo bengacita pa kuti batendeke ukwishishanya. Twalasambilila na pa fyo aba bwananyina mu cilonganino bengatungilila abalefwaya ukuupa nelyo ukuupwa.
IFYO MWINGACITA PA KUSANGA UWA KUUPANA NANKWE UWALINGA
3. Finshi Umwina Kristu umushimbe afwile ukubikako amano ilyo alefwaya uwa kuupana nankwe?
3 Nga ca kuti mulafwaya ukuupa nelyo ukuupwa, mufwile ukwishiba imibele iyo umuntu mulefwaya ukuupana nankwe alingile ukukwata ilyo mushilatendeka ukwishishanya. Nga ca kuti tamwishibe imibele iyo umuntu mulefwaya ukulaishishanya nankwe afwile ukukwata, nalimo kuti mwasha uumulingile, mwatampa ukwishishanya no ushimulingile. Kwena onse uo mulefwaya ukulaishishanya nankwe afwile ukuba Umwina Kristu uwabatishiwa. (1 Kor. 7:39) Nomba te Mwina Kristu onse uwabatishiwa engalinga ukuupana nankwe. E ico mulingile ukuyipusha amuti: ‘Finshi mfwaya ukucita? Mibele nshi ningafwaya uo ndefwaya ukuupana nankwe akwata? Bushe ifyo njenekela fyalicilamo?’
4. Finshi bamo bapepelapo kuli Yehova?
4 Nga ca kuti mulafwaya uwa kuupana nankwe, ukwabula no kutwishika mwalipepelapo. (Fil. 4:6) Kwena takwaba uo Yehova alaya ukupeela uwa kuupana nankwe. Lelo alibika amano ku fyo mukabila na ku fyo mumfwa kabili kuti amwafwa ilyo mulefwaya uwa kuupana nankwe. E ico twalilileni ukumwebako ifyo mufwaya ne fyo mumfwa. (Amalu. 62:8) Mulemulomba ukuti alelenga muleba abatekanya kabili aba mano. (Yako. 1:5) Munyinefwe John,b uwa ku United States alondolwele ifyo apepelapo ati: “Ndeba Yehova imibele iyo mfwaya uwa kuupana nankwe akwata. Ndapepa ukuti ningakwata ishuko lya kusanga uwa kuupana nankwe. Kabili ndalomba Yehova ukuti engangafwa pa kuti ningakwata imibele iingalenga naisaba umulume umusuma.” Nkashi Tanya, uwa ku Sri Lanka alandile ati: “Ilyo ndefwaya uwa kuupana nankwe, ndalomba Yehova ukuti engalangafwa pa kuti ndeba uwa cishinka, ndebika amano ku fisuma, kabili ningalaba ne nsansa.” Na lintu papita inshita ukwabula ukuti musange uwa kuupana nankwe, Yehova alilaya ukuti akatwalilila ukumusakamana kabili akalamupeela ifyo mukabila.—Amalu. 55:22.
5. Ni lilali Abena Kristu abashimbe bengakwata ishuko lya kumonana na Bena Kristu banabo abashimbe abatemwa Yehova? (1 Abena Korinti 15:58) (Moneni ne cikope.)
5 Baibo itukoselesha ‘ukulakwata ifya kucita ifingi mu mulimo wa kwa kwa Shikulu.’ (Belengeni 1 Abena Korinti 15:58.) Nga mulekwata ifya kucita ifingi mu mulimo wa kwa Yehova, kabili nga muleba na aba bwananyina abalekanalekana, mukalakoseleshanya na bamunyinefwe na bankashi. Mukalakwata ne shuko lya kwishibana na aba bwananyina na bambi ababika amano ku kubombela Yehova. Nga mulebombesha pa kuti mulelenga Yehova alesekelela, mukalakwata insansa sha cine cine.
Nga ca kuti mulebombesha mu mulimo wa kwa Yehova kabili muleba pamo na Bena Kristu banenu abalekanalekana, nalimo kuti mwasanga uwa kuupana nankwe uwalinga (Moneni paragrafu 5)
6. Cinshi Abena Kristu abashimbe bafwile ukulaibukisha ilyo balefwaya uwa kuupana nankwe?
6 Nomba mulingile ukuba abacenjela pa kuti tamulemona ukuti ukufwaya uwa kuupana nankwe e cintu icacindamisha kuli imwe. (Fil. 1:10) Bucibusa bwenu na Yehova e bwingalenga mwaba ne nsansa sha cine cine, te kuupa nelyo ukuupwa. (Mat. 5:3) Kabili nga muli abashimbe kuti mwalakwata inshita iikalamba iya kubombesha mu mulimo wa kwa Lesa. (1 Kor. 7:32, 33) Mulebomfya bwino inshita ilyo mucili abashimbe. Bankashi Jessica, aba ku United States abaupilwe ninshi bali ne myaka mupepi na 40, batile, “Nalebombesha mu mulimo wa kwa Lesa kabili ifi nalecita fyalengele nilabika sana amano ku kufwaya ukuupwa.”
MULETEKANYA PA KUTI MWINGESHIBA BWINO UO MULEFWAYA UKUUPANA NANKWE
7. Cinshi cawamina ukukwatako inshita ya kwishibako imibele ya muntu uo mulefwaya ukulaishishanya nankwe ilyo mushilamweba ukuti namumutemwa? (Amapinda 13:16)
7 Kuti mwacita shani nga ca kuti mwasanga uo mulemona ukutila kuti alinga ukuupana nankwe? Bushe ilyo line mulingile ukumweba ukuti mulefwaya ukutendeka ukwishishanya nankwe? Baibo itila uwa mano alatala aishiba ifintu fimo ilyo ashilacita icintu. (Belengeni Amapinda 13:16.) Kanshi kuti cawama ukubalilapo ukwishiba imibele yakwe imo ilyo mushilamweba ukuti namumutemwa. Ba Aschwin aba ku Netherlands batile, “Kuti twatemwa bwangu umuntu, lelo kuti twaleka bwangu no kumutemwa. E ico te kuti ciwame ukutampa ukwishishanya no muntu pa mulandu fye ne fyo mwaumfwa pa kashita fye akanono.” Na kabili nga mwakwata inshita ya kwishiba bwino umuntu, kuti mwasanga ukuti te kuti alinge ukuupana nankwe.
8. Bushe munyinefwe nelyo nkashi kuti acita shani pa kuti eshibeko imibele ya wingalinga ukuupana nankwe? (Moneni ne cikope.)
8 Kuti mwacita shani pa kuti mutendeke ukwishiba imibele ya muntu ukwabula ukuti umwine eshibe? Ilyo mulelongana nangu lintu muleangalila pamo kuti mwaishiba icifyalilwa ca uyo muntu, ifyo abika amano ku fya kwa Lesa ne mibele yakwe. Kuti mwaishiba ne fibusa akwata ne fyo atemwa ukulandapo. (Luka 6:45) Bushe ifyo mufwaya ukucita ku ntanshi fyalilingana ne fyo afwaya ukucita ku ntanshi? Kuti mwaipushako baeluda abo aba nabo mu cilonganino na Bena Kristu abakalamba mu fya kwa Lesa abamwishiba bwino. (Amapi. 20:18) Kuti mwaipushako pa mibele yakwe na pa fyo abantu bamwishiba. (Ruti 2:11) Ilyo mulefwailisha ifyebo pa muntu, muleba abacenjela pa kuti tamulengele alaumfwa insoni. Ici cilepilibula ukuti tamufwile ukulasangwa fye konse uko ali, ukulafwailisha amalyashi ayashimukumine pali ena, nangu ukulafwaya ukwishiba fyonse ifyo alecita.
Ilyo mushilaeba uwa bwananyina ukuti namumutemwa, mulingileukwishibako imibele yakwe imo ukwabula ukuti ena eshibe (Moneni paragrafu 7-8)
9. Ilyo mushilaeba uo mulemona ukutila kuti alinga ukuupana nankwe ukuti namumutemwa, finshi mulingile ukushininkisha?
9 Bushe pafwile ukukokola shani ilyo mushilaeba umuntu ukuti namumutemwa? Nga mwa-angufyanya ukweba umuntu ukuti namumutemwa, kuti amona ukuti tamwatekanya. (Amapi. 29:20) E lyo nga mwakokola ukweba umuntu ukuti mwalimutemwa, kuti amona kwati mulawayawaya sana ukucita ifintu, maka maka nga ca kuti alishiba ukuti mwalimutemwa. (Luk. Mil. 11:4) Ilyo mushilaeba umuntu, muleibukisha ukuti tamulingile ukushininkisha ukuti muli no kuupana. Lelo mulingile ukushininkisha ukuti namuipekanya ukuupa nelyo ukuupwa. Mufwile no kushininkisha ukuti uo mulefwaya ukwishishanya nankwe kuti alinga ukuupana nankwe.
10. Finshi mufwile ukucita nga mwaishiba ukuti uwa bwananyina umo namutemwa nomba imwe tamumutemenwe?
10 Nomba kuti mwacita shani nga ca kuti mwaishiba ukuti umo namutemwa? Nga ca kuti tamulefwaya ukutendeka ukwishishanya nankwe, mufwile ukulanga mu fyo mucita ukuti imwe tamulefwaya. Te kuti ciwame mwalenga umuntu atendeka ukulamona ukutila kuti mwatendeka ukwishishanya e lyo ninshi imwe namwishiba ukuti te kuti mwishishanye nankwe.—1 Kor. 10:24; Efes. 4:25.
11. Finshi abekala mu fyalo ifya kuti abafyashi nelyo abakalamba e basalila lupwa lwabo uwa kuupana nankwe balingile ukulabikako sana amano?
11 Mu ncende shimo abafyashi nelyo abakalamba e basalila lupwa lwabo uwa kuupana nankwe. Mu ncende shimbi mwena balupwa ne fibusa e basalila umuntu wabo uo balefwaya ukuti atendeke ukwishishanya nankwe, e lyo babaleka bakumana pa kuti bamone nga kuti batendeka ukwishishanya. Nga ca kuti umushimbe amulomba ukuti mumufwaileko uwa kwishishanya nankwe nelyo uwa kuupana nankwe, mufwile mwaishiba ifyo bonse babili batemwa. Nga mwamusanga, mufwile mwaishiba icifyalilwa cakwe, imibele yakwe ne cacilapo ukucindama ifyo bucibusa bwakwe na Yehova bwaba. Bucibusa bwa muntu na Yehova bwalicindama sana ukucila indalama, amasambililo ya muli cino calo, nelyo ifyo acindama. Muleibukisha ukuti munyinefwe na nkashi abene e balingile ukusalapo, nampo nga balefwaya ukuupana nelyo iyo.—Gal. 6:5.
IFYO MWINGACITA PA KUTENDEKA UKWISHISHANYA
12. Nga ca kuti mulefwaya ukutendeka ukwishishanya no muntu finshi mulingile ukucita pa kumweba?
12 Nga ca kuti mulefwaya ukutendeka ukwishishanya no muntu, kuti mwacita shani pa kumweba ukuti mulefwaya ukutampa ukwishishanya nankwe?c Kuti mwamweba ukuti mulefwaya ukulanda nankwe pa kanwa nkati nelyo kuti mwalanshanya nankwe pa foni. Mulingile ukumulondolwela bwino bwino ukuti mwalimutemwa kabili mulefwaya ukumwishiba bwino. (1 Kor. 14:9) Nga nacilinga kuti mwapeela umuntu inshita ya kutontonkanyapo ilyo ashila-asuka. (Amapi. 15:28) Kabili nga ca kuti ena talefwaya mutendeke ukwishishanya, tamufwile ukumupatikisha.
13. Finshi mufwile ukucita nga ca kuti umo amweba ukuti namutemwa kabili alefwaya ukuti mutendeke ukwishishanya nankwe? (Abena Kolose 4:6)
13 Inga ca kuti uwa bwananyina amweba ukuti namutemwa kabili alefwaya mutendeke ukwishishanya nankwe? Cifwile calimukosele ukwisamweba ukuti alimutemwa. Kanshi mulingile ukuba ne cikuuku no mucinshi. (Belengeni Abena Kolose 4:6.) Nga ca kuti mulemona ukutila kuti cawama mwakwatako inshita ya kutontonkanyapo ilyo mushila-asuka uulefwaya mutendeke ukwishishanya nankwe, mulingile ukumweba. Lelo mulingile ukwesha na maka ukumwasuka bwangu. (Amapi. 13:12) Nga tamumutemenwe mufwile ukumulondolwela bwino bwino kabili mu mucinshi. Moneni ifyo munyinefwe Hans uwa ku Austria acitile ilyo nkashi amwebele ukuti alimutemenwe. Munyinefwe Hans atile: “Nalimulondolwelele bwino bwino kabili mu mucinshi ukuti ine nshalefwaya ukutampa ukwishishanya nankwe. Nshakokwele ukumweba ifyo ine naleumfwa pantu nshalefwaya atendeke ukulamona kwati na ine nalefwaya ukutendeka ukwishishanya nankwe. E ico nali uwacenjela pa kuti nshilandile nelyo nshicitile nangu cimo icali no kulenga alamona kwati nali no kwalula ifyo namwebele.” Nomba nga ca kuti na imwe namumutemwa kabili mulefwaya ukutampa ukwishishanya nankwe, mulingile ukumweba kabili mufwile ukulanshanya ifyo mukalaishishanya. Ifyo mwingalafwaya ukucita ilyo muleishishanya nalimo kuti fyapusana ne fyo uo muleishishanya nankwe engafwaya pa mulandu wa kupusana inkulilo nelyo ifintu fimbi.
BUSHE ABA MU CILONGANINO KUTI BATUNGILILA SHANI ABA BWANANYINA ABASHIMBE?
14. Bushe kuti twatungilila shani Abena Kristu banensu abashimbe mu fyo tulanda?
14 Finshi bonse twingacita pa kutungilila Abena Kristu banensu abalefwaya ukuupa nelyo ukuupwa? Cimo ico twingacita kuba abacenjela mu fyo tulanda. (Efes. 4:29) Kuti twayipusha atuti: ‘Bushe ndapumya Abena Kristu abashimbe abafwaya ukuupa nelyo ukuupwa? Nga namona munyinefwe na nkashi abashimbe balelanshanya, bushe ndasondwelela ukuti balitemwana?’ (1 Tim. 5:13) Na kabili tatufwile ukulalanda nelyo ukulacita fimo ifingalenga Abena Kristu banensu abashimbe balaumfwa kwati twalicindama ukubacila pa mulandu fye wa kuti bashimbe. Ba Hans abo tulandilepo kale batile: “Aba bwananyina bamo balanjipusha abati, ‘Cinshi mushaupila? Namukula.’ Amashiwi ya musango uyu yalalenga bamunyinefwe na bankashi abashimbe balaumfwa kwati tabacindama kabili yalenga balamona ukuti balingile fye ukuupa nelyo ukuupwa.” Kanshi kuti cawama twalabika amano ku kubatasha pa fisuma ifyo bacita.—1 Tes. 5:11.
15. (a) Ukulingana ne shinte lye funde ilyaba pa Abena Roma 15:2, finshi tulingile ukutontonkanyapo sana ilyo tushilafwaila uwa bwananyina uwa kuupana nankwe? (Moneni ne cikope.) (b) Fishinka nshi ifikalamba ifyo musambilile muli vidio iyo mwatambile?
15 Inga ca kuti tulemona ukuti munyinefwe umo na nkashi umo kuti balinga ukuupana? Baibo itukoselesha ukulatontonkanya pa fyo abanensu bomfwa. (Belengeni Abena Roma 15:2.) Abena Kristu abashimbe abengi tabafwaya ukubasontelela uwa kuupana nankwe. Kanshi tatulingile ukucita ifyo bashifwaya. (2 Tes. 3:11) Bambi kuti bafwaya twabafwako ukusanga uwa kuupana nankwe, lelo tatufwile ukubafwaila nga ca kuti tabatwebele.d (Amapi. 3:27) Abashimbe bamo tabatemwa ukubalangilila uwa kuupana nankwe mu kulungatika. Nkashi Lydia umushimbe uwa ku Germany atile: “Kuti cawama nga ca kuti munyinefwe na nkashi abo mulemona ukutila kuti balinga ukuupana mwabetako ilyo muleangalila pamo abengi. Nga mwabeta bakwata ne shuko lya kwangalila pamo, abene e bengasalapo ica kucita.”
Abena Kristu nga baleangalila pamobalakwata inshita ya kwishibana (Moneni paragrafu 15)
16. Finshi Abena Kristu abashimbe balingile ukulaibukisha?
16 Bonse fye, nampo nga twalyupa, twalyupwa nelyo nga tuli bashimbe kuti twaba ne nsansa! (Amalu. 128:1) E ico nga ca kuti mulafwaya ukuupa nelyo ukuupwa nomba tamulasanga uwa kuupana nankwe, twalilileni fye ukubika amano ku kubombela Yehova. Nkashi Sin Yi uwa ku Macao atile: “Inshita twikala abashimbe inono sana nga kuilinganya ku nshita tukekala na bena mwesu mu Paradaise. Mulebomfya bwino inshita ilyo mucili abashimbe pa kuti muleba ne nsansa.” Nomba kuti mwacita shani nga ca kuti mwalisanga uwingalinga ukuupana nankwe kabili mwalitampa kale no kwishishanya? Mu cipande cikonkelepo tukasambilila pa fyo mwingalacita ilyo muleishishanya pa kuti mwingeshibana bwino.
ULWIMBO 137 Abanakashi ba Citetekelo
a UBULONDOLOSHI: Muli cino cipande ishiwi lya kuti “ukwishishanya,” lilepilibula inshita iyo umwaume no mwanakashi bakwata pa kuti beshibane bwino kabili bamone nga ca kuti nabalinga ukuupana. Mu fyalo fimo ukwishishanya balikulekanya mu fiputulwa ifyalekanalekana. Umwaume no mwanakashi batendeka ukwishishanya nga baishiba ukuti nabatemwana kabili balatwalilila mpaka basalapo ukuupana nelyo ukuleka ukwishishanya.
b Amashina yamo nabayalula.
c Mu ntambi shimo, ilingi line umwaume e weba umwanakashi ukuti alefwaya batendeke ukwishishanya. Nangu caba ifi, no mwanakashi wine kuti aeba umwaume ukuti alefwaya batendeke ukwishishanya. Nga acita ifi ninshi talufyenye. (Ruti 3:1-13) Nga mulefwaya ukwishibilapo na fimbi, moneni icipande citila “Abacaice Bepusha Ukuti . . . Bushe Kuti Namweba Shani Ifili Ku Mutima?” pa jw.org.
d Moneni vidio pa jw.org iitila Ababombesha pa Kulwila Icitetekelo Cabo—Abena Kristu Abashimbe.