Mipepele Nshi Lesa Asuminisha?

KU CA bulanda, ulupato lwa mipepele ulwa mu mwanda wa myaka uwalenga 16 mu France talwapwile. Mu mwanda wa myaka uwakonkelepo, impatila shabipisha shalepawile Ubulaya pabili, ilyo baKatolika na baProtestanti na kabili batendeke ukulwa mu Nkondo ya Myaka 30 (1618-48). Abaleitunga ukuba Abena Kristu balibukulwile ukwipayana kwabo ukwa bukatu, mwi shina lya kwa Lesa.

Ulupato lwa mipepele no kwipayana tafyapwa. Nomba line fye baKatolika na baProtestanti balipayana mu Ireland, kabili aba mu mipepele ya Orthodox na Roma Katolika na bo balipayana mu calo cali kale Yugoslavia. Kabili nangu cingamoneka icishingasuminwa shani, mu Nkondo sha Calo iya 1 ne ya 2, baKatolika na baProtestanti baipeye mu nkondo imyanda ya makana ya bantu bapepa nabo mu mipepele imo ine mu fibansa fya bulwi. Bushe kwaliba umulandu usuma uwa uku kwipaya? Ni shani fintu Lesa acimona?

Ukwesha Ukusanga Umulandu Usuma

Icitabo ca 1995 Britannica Book of the Year cilondololo kuti: “Mu 1994 amabumba yalekanalekana yalyeseshe ukusanga imilandu isuma ukulingana ne fya mipepele iyalengele ulukaakala.” Ukucila pa myaka 1,500 iyapitapo, kwaliko ukwesha kwapalako ukwa kusanga umulandu usuma uwa kwipaya kuli Katolika wasambilila amano ya buntunse “Umutakatifu” Augustine. Ukulingana na New Catholic Encyclopedia, e “wali katendeka wa cifundisho ca kuti kwaliba inkondo shalinga,” kabili encyclopedia ilandapo ukuti ukutontonkanya kwakwe ‘kulasonga abantu nelyo fye ni muno nshiku.’

Amacalici ya Katolika, Orthodox, na Protestanti yalitekelesha, kabili nelyo fye ukutungilila, ukwipaya mwi shina lya kwa Lesa. Nangu ca kuti ifishinka pa lwa iyi mipepele fyaisulamo fye ukusuumyo mulopa, imipepele ikalamba iya mu calo na yo ni nkupilwa kumo. Ni shani, kanshi, fintu mwingeshiba abantu abapepa ifya cine?

Te kupitila fye ku kukutika ku fintu baitunga ukucetekela. Yesu Kristu asokele pa lwa uyu mulandu ati: “Cenjeleni kuli bakasesema wa bufi abesa kuli imwe nabaifungushanya nge mpaanga lelo mu kati mimbuulu iyabuuka. Mukabeshibila ku fisabo fyabo. . . . Umuti usuma utwala ifisabo fisuma lelo umuti wa fye utwala ifisabo fyabipa. . . . Umuti uuli onse uushitwala ifisabo fisuma ulaputulwa no kupooswa mu mulilo.” (Ifilembo fipindeme fyesu.)—Mateo 7:15-20, The New Jerusalem Bible.

Ukubeshibila ku Fisabo Fyabo

Amamilioni ya bantu ba bufumacumi baleishiba ukuti imipepele ya mu calo yaba ‘miti ya fye’ iyatwala “ifisabo fyabipa,” maka maka, ukupitila mu kutungilila inkondo shilofya abantu. Muli Baibolo ubuteko bwa calo ubwa mipepele ya bufi bwalondololwa nga cilende wa ku mupashi uwitwa “Babele mukalamba.” Baibolo itila “muli wene mwasangilwe umulopa wa bakasesema kabili uwa ba mushilo, uwa bonse abaipaiwe pe sonde.”—Ukusokolola 17:3-6; 18:24.

Muli fyo, mu cifulo ca kusuminisha inkondo ishapaalwa ku ntungulushi sha mipepele, Lesa nomba line fye ali no kupingula imipepele iyo iyaipaila mwi shina lyakwe. Akacite ci mu kufikilishiwa kwa busesemo bwa mu Baibolo ubutila: “Umusumba ukalamba, Babele, ukafubulwa pa nshi fubu, no kumoneka kabili nakalya.” Lintu cilya cintu ca kulengo kusekelela cacitika, Lesa akaba “[napingula] cilende mukalamba” kabili “[akaba nalandula] umulopa wa basha bakwe ku minwe ya mwanakashi.”—Ukusokolola 18:21; 19:2.

Abantu abaselaushiwa no kwipaya konse ukwacitilwa mwi shina lya kwa Lesa kuti pambi batwishika nga ca kuti kwaliba Abena Kristu abekala mu kumfwana no busesemo bwa Baibolo ubutila: “[Bakafule] mpanga shabo shibe ifya kuliminako umushili, na mafumo yabo yabe ifya kutungwilako imiti; lukasuke uluko alubulo kusumbwilo lupanga ku luko, nangu kusambilila kabili ubulwi.” (Esaya 2:4) Bushe mwalishiba abantu abatiina Lesa mu cine cine abasuusha inkondo?

Imipepele Iyasuminishiwa na Lesa

Isambililo lya pa fya mikalile ilya mutwe wa kuti “Ifyafulilako pa lwa Kulungamika Ulukaakala,” ilyasabankanishiwe na Yuniversiti ya Michigan, lyalondolwele ati: “Ukutula pa kwaluka kwa mwanda wa myaka, Inte sha kwa Yehova balisungilila ukwiminina kwabo ukwa ‘Kukanaibimbamo mu milandu ya calo ukwa Bwina Kristu’ ukushili kwa lukaakala ukupula mu nkondo shikalamba shibili isha calo conse na mu kukangana kwa fita ukwakonkelepo mu nshita ya ‘Nkondo ya pa Kanwa.’” Pa kwishibisha umulandu Inte batwalilila abashiibimbamo mu milandu ya calo, ili sambililo lyatile: “Ifisambilisho fya Nte sha kwa Yehova fifuma mu kushininwa kwabo ukwa kuti Baibolo e cebo ca kwa Lesa icapuutwamo.”

Ee, Inte sha kwa Yehova shiikala mu kumfwana na Baibolo, iisambilisho kuti: “Muli ici e mumonekela abana ba kwa Lesa, na bana ba kwa Kaseebanya; onse uushicita bulungami te wa kwa Lesa, nangu untu ashatemwa munyina. . . . Tutemwane: te kuti tube nga Kaini, . . . [uwaipeye] munyina.”—1 Yohane 3:10-12.

Inte sha kwa Yehova ilingi line balyebako abantu pa lwa mulandu wa mulopa untu imipepele ya mu calo yakwata. Na kabili balibwekeshapo ukupaapaata kwe pamfya ukwa Baibolo ukwa kuti: “Fumenimo muli wene [Babele Mukalamba], mwe bantu bandi, epali mwawilako mu membu shakwe, epali mwakumako ku fikunka fyakwe: pantu imembu shakwe nashilundikana ukufika na mu muulu, na Lesa naibukishe fibi fyakwe.”—Ukusokolola 18:4, 5.

Abantu bafumaluka abengi baleumfwila ubwite bwa kufuma mu buteko bwa calo ubwa mipepele ya bufi. Nga ca kuti mwalifulunganishiwa apakalamba ku kwipayaula ukucitilwa mwi shina lya mipepele, tulemulaalika ukumonana no wamupeele uno magazini nelyo ukulembela ku keyala kamo ukufuma pe bula 5. Inte sha kwa Yehova bakaitemenwa ukumwaafwa ukusambilila pa lwa bulayo bwa Baibolo ubwa calo cipya ica bulungami, umushakabe na kabili inkondo.—Ilumbo 46:8, 9; 2 Petro 3:13.

[Icikope pe bula 10]

“Basosa, abati, twaishiba Lesa, lelo ku milimo yabo bamukaana.”—Tito 1:16