Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Kuti Nacita Shani Ilyo Abantu Abakalipe Bantununuka?

Davidi uwa myaka 16 atila: “Alikalipe sana. Napamo ni co amwene ukuti nali umunono, e co alefwaila ukung’uma. Ilyo nalemutaluka, Natile: ‘Bala tekanya! Tekanya! Cinshi ulefwaila ukung’uma? Nshikulufyenye nangu cimo. Nshishibe ne co ukalipile. Leka fye tulanshanye’”

BUSHE uwa lukaakala alimufulilwapo? Baibolo yasobele ati abantu pali lelo, bali no kuba ‘abankalwe, abashatemwa busuma.’ (2 Timote 3:3) Kabili nangu line wingatukuta ukukanabo “bunankwe kuli cibinda wa bukali, . . . ku muntu wa cipyu,” kuti kwaba inshita shimo ilyo ushingataluka uwa cipyu. (Amapinda 22:24) Bushe kuti wacita shani nga wasanga ukuti umo nakufulilwa?

Ifya Kucita Umo Nga Nakalipa

Pali lelo, abacaice abengi napamo nabo balafulwa umo nga abafulilwa. Lelo ukucite co kulundulula fye icipyu. Na kabili, ukukanailama kulenga wapalana na ulya wine uufulilwe. Amapinda 26:4 yatila: “Wiasuka muwelewele umwabelo bupumbu bwakwe, epali wapalana nankwe na iwe.” Jeremy uwacaice asambilile ici ilyo acitile fimo ifyamuletelele. Ebukisha ukwikala pa tebulo alelya ica kulya ca kasuba pa sukulu. Jeremy asosa ukuti: “Kwali ibumba lya bakalume abalepumyana no kupumya abantu bambi. Ilingi balelanda pali ine. Kwena nshalepoosako amano. Lelo, ilyo umo pali bene atendeke ukulanda pali bamayo, nafililwe ukuilama kabili namwimine mu cipyu.” Cinshi cacitike? “Aling’umine sana fye.”

Baibolo itupanda amano aiti: “Ukwasuka ukwafuuka kubweshe cipyu, lelo icebo ca kulungulusha ciimyo bukali.” (Amapinda 15:1) Ca cine, ukwasuka uukalipe “icebo ca kulungulusha” kulenga fye akalipilako. Lelo, ukwasuka kwafuuka kulenga uukalipe ukunashako ubukali no kufumyapo icipyu.

Ibukisha David, uo tulandilepo pa kubala. Alandile na ulya munkalwe no kumweba ukuti alondolole ico akalipile. Basangile ukuti umo alimwibile ifya kulya, kabili akalipile fye umuntu abalilepo ukukumanya. David apelulwile nankwe ukuti, “Ukung’uma takwabwekeshepo ifya kulya fyobe.” Lyene amwebele ati baye nankwe kwi tuuka bashitisha ifya kulya. David atila, “Apo nalishibene na umo uushitisha ifya kulya mulya, nalimushitile ifya kulya. Amfunkile mu minwe, kabili ukutule lyo ni cibusa wandi.” Bushe mwamona ifyo amashiwi yafuuka yabomba bwino? Nga fintu ipinda lisosa, “Ku kutekanya uwa bukali anashiwa, no lulimi ulwanaka lutobe fupa.”—Amapinda 25:15.

Bushe Ukufuuka Cishibilo ca Bunake Nelyo Ubukose?

Ca cine, napamo ukukwata “ululimi lwanaka” te kuti kumfwike bwino. Kuti camoneka kwati ukulwisha ubukali ku bukali e cishibilo ca bukose nelyo bumpalume. Napamo kuti watiina ukuti nga wafuuka, bambi kuti balakumona kwati tawakosa. Lelo, bushe cipilibula nshi ukuba uwafuuka? Ukulingana no lupapulo lumo, ukufuuka kuba uwanakilila. Nalyo line, ulupapulo lumo lwine lwatila: “Pa kuba uwanakilila umo akabila ukukosa nge nshimbi.” E co, ukucila ukuba iciishibilo ca bunake, ukufuuka kuti kwalangilila ubukose. Mu nshila nshi?

Kwena, umulandu umo wa kuti, uwafuuka alailama kabili tatelentenshiwa bwangu. Lelo, uushafuuka tacingililwa, alafulunganishiwa no kupelelwa fye. Kabili tailama iyo. Apo alafilwa ukulama inkuntu shakwe, kuti alapusana na bantu libili libili. Ca cine, “umuntu uushaba no kukaanyo mutima aba ngo mushi uwapumpuntwa apashabe linga.” (Amapinda 25:28) Kanshi, ca cine ukuti uwafuuka e wakosa!

Ifya Kumwenako fya mu Baibolo Ifya Bantu Bali Abafuuka

Natulande pali Yesu Kristu. Ailondolwele ukuti ‘alifuuka kabili alipetama umutima.’ (Mateo 11:29) Tali munkalwe nelyo uushilangulukilako, uubwesesha ububi pa bubi. Na kuba umutumwa Petro, uwali cibusa wa kwa Yesu, atile: “Wene [Yesu] ilyo atukilwe tatukene, ilyo aculile tapangishe iyo, lelo aipeele ku upingwilo mwalungama.” (1 Petro 2:23) Lelo, ibukisha ukuti uyu wine Yesu “aingile mwi tempele lya kwa Lesa, atamfishemo bonse abaleshisha na baleshita.” (Mateo 21:12) Kabili nga ca kuti afwaile ukwafwiwa na Lesa, Yesu nga alitile “bamalaika amatulwe ayacila ikumi na yabili.” (Mateo 26:53) Kanshi Yesu tali uwanaka.

Mona ne ca kumwenako Umupingushi Gideone aimike, icalembwa mu Baibolo pa Abapingushi 8:1-3. Pa numa ya kucimfya kukalamba mu bulwi, abashilika bamo aba mu mukowa wa bena Efraimu balikalipe pantu bayumfwile ukuti tabapeelwe ishuko lya kulumbanishiwa pa numa ya kucimfya muli ilya nkondo. Batile: “Cinshi ico watucitile fi, ukukanatwita, ilyo waile ku kulwa na Midiani? Kabili bamwebawile apakalamba nga nshi.” Lelo, Gideone ali “ni mpalume ya bulamba!” (Abapingushi 6:12) Afwaya nga acitile fye ulukaakala ilyo bamusonsombele. Lelo, ayaswike bufuuke bufuuke icalengele balya bantu bashalepelulula ukunashiwa umupwilapo. Gideone aipwishe ati: “Nomba ico ncitile ine cinshi nga calingwa kuli ico imwe mwacita?” Cinshi cacitike ilyo ayaswike no bufuuke? “Kwalinakile ukufulwa kwabo kuli wene.”

Ica kulekelesha, tontonkanya pa lyashi lya mu Baibolo ilya mwanakashi we shina lya Abigaili. Davidi abeleme nge mbutushi ukufuma ku mulwani wakwe Sauli, imfumu ya Israele. Nangu line ali muli bunkole, abaume ba kwa Davidi balelinda no kucingilila abena Israele banabo. Umwaume umo uo baafwile ali ni Nabali, umukankaala sana, muka Abigaili. Lelo, Nabali ali “uwayafya kabili umubi imicitile yakwe.” Ilyo abaume ba kwa Davidi balefwaya ifya kulya, balombele Nabali. Ukucila ukulanga ukutasha pa fyo ibumba lya kwa Davidi lyalemulinda apa fye, Nabali ‘akaukile’ inkombe sha kwa Davidi no kushileka shiye ukwabula nangu cimo.—1 Samwele 25:2-11, 14.

Ilyo aumfwile ici, Davidi alifulilwe no kweba abaume bakwe ati: “Kakeniko umuntu onse ulupanga lwakwe mu musana.” Davidi na baume bakwe baleya ku kwipaya Nabali na baume ba mu ng’anda yakwe yonse aba kaele ilyo Abigaili abacilime. Asengele Davidi no kumupeela ifya kulya ifingi ne fya kunwa. Alombele ubwelelo pa micitile ya mulume wakwe iyabipa no kupaapaata Davidi ukuti eipaya abantu ba kaele.—1 Samwele 25:13, 18-31.

Ukupaapaata kwa kwa Abigaili ukwa kuicefya, kwanashishe icipyu ca kwa Davidi. Cine cine, ilyo akutulwike ifyo bwabipile ubukali bwakwe, Davidi atile: “Abe uwacindikwa Yehova Lesa wa kwa Israele uwakutuma lelo ku kunkumanya! Kabili yabe ayapaalwa amano yobe, nobe ube uwapaalwa we wandesha lelo ukwingila mu milopa, kabili ukuilandula ku minwe yandi!” (1 Samwele 25:32-35) Ca cine, ilingi, ‘ukwasuka kwafuuka’ kulanasha icipyu ca bambi. Lelo, ni shani nga ca kuti ukwasuka kobe ukwafuuka takwalwile ifintu?

“Leka”

Kuti wataluka ku kukalifishako uufulilwe nga ca kuti wafumapo. Baibolo itila, “Umulilo ulashima pa kubule nkuni.” Na kabili ifunda ati: “Leka ilyo ukuumana takulaima.” (Amapinda 17:14; 26:20) Merissa uwa myaka 17 atile: “Kalume walumbuka pa sukulu aishile no kufwaya ukulanda na ine. Anjebele ati ndi musuma sana. Tapapitile na nshita, umukashana aleenda na o aishile kuli ine ninshi nakalipa sana. Anjebele ati ndasena no mulumendo enda nankwe kabili alefwaya ukuti tulwe! Naeseshe ukulondolola icacitike, lelo akeene ukumfwa. Ilyo twainwike alibwelele na bakashana bambi ukuti ang’ume! Nabutukile ku mulinshi ukuti ancingilile, kabili nalondolwele kuli ulya mukashana wakalipe ukuti nshilwa no kuti umulumendo wenda nankwe e waishile kuli ine. Pa numa ya ico nalifuminepo.” Merissa takuntukilwe. Takeene fye ukulwa lelo afwaile na bengamucingilila. Nga fintu Amapinda 17:27 yasosa, “uukaanye fyebo fyakwe, ukwishiba aliishiba; kabili uwatekanyo mutima muntu wa mucetekanya.”

Ni shani nga ca kuti ni we ulengele umo ukukalipa—napamo ukwabulo kwishiba? Lomba ubwelelo, kabili cite co mu kwangufyanya! Ici e co wingakabila fye ukucita pa kuti umbi afululuke. Shino ni nshita sha mafya, kabili abengi balakuntukilwa bwangu. Lelo, nga wakonka ifishinte fya Baibolo mu fyo ucita, kuti wataluka ku kulenga bambi ukukufulilwa.

[Ifikope pe bula 17]

“Ukwasuka ukwafuuka kubweshe cipyu”

[Icikope pe bula 18]

Limo ufwile fye ukufumapo