Umuntu Wakulisha pa Bantu Bonse
NANI mwingatila e muntu wakulisha pa bantu bonse? Bushe ni Noa uwapuswike Ilyeshi no kuba icikolwe ca bantu bonse abaali aba mweo pano isonde? (Ukutendeka 7:1, 21, 22; 9:18, 19) Bushe ni Nebukadnesari imfumu ya ku kale, uwatekele icalo conse kabili uwakuulile umusumba uukalamba uwaleitwa ati Babele Mukalamba? (Daniele 4:28-30) Bushe napamo kuti mwatila ni Alekesandere Mukalamba, uo balandapo mu busesemo bwa mu Baibolo pa mulandu wa milimo iikalamba abombele? (Daniele 8:5-8, 21-22) Nelyo bushe kuti aba Julius Kaisare kateka walumbuka uwa buteko bwa Roma?
Mu Betelehemu mwalifyelwe umwana uwainikwe Yesu. Uyu mwana afyelwe ninshi ne myaka 45 tailakumana apo Kaisare uo tulandilepo afwilile. Bushe aishileba e muntu wakulisha pa bantu bonse? Imyaka napamo 100 iyapita, icitabo citila The Historians’ History of the World catile: “Ifyo Yesu acitile fyalikuma sana abantu pano calo ukucila ifyo abantu bambi bacita. Abantu batila, inkulo iipya pano calo no buyantanshi fyatendeke ilyo Yesu afyelwe.”
Abantu abengi balalanda sana pali Yesu Kristu. Imyaka iinono iyapita, amanyunshipepala ayaishibikwa sana aya mu United States pamo nga Time, Newsweek, na U.S.News and World Report yonse yali ne mitwe ya malyashi ayalandile pali Yesu pa nshita imo ine. Na kuba, nga ni ino nshita abantu nabacilamo ukulanda pali Yesu. Inyunshipepala ya Toronto Star iya mu 2004 yatile, “Yesu balamulandapo mu mafilimu, mu nyimbo, e lyo na pa fya kufwala balalembapo ifyebo ifilanda pali ena. E mpalume yalumbuka pa mpalume shonse.”
Ica kupapusha nangu cibe fyo, ca kutila mu myaka fye ya nomba line, bamo balekaana ukutila Yesu taliko. Bruno Bauer uwali pano calo mu 1809-1882 ali ni kafundisha uwalumbuka uwakeene ukuti Yesu taliko. Karl Marx na o ali musambi wa kwa Bruno. Tapakokwele sana apo Robert E. Van Voorst alembeele mwi buuku lyakwe ilitila, Jesus Outside the New Testament. Atile: “Filya Bauer alandile ukutila Yesu tabalile aba pano calo, e fyo Marx na o atendeke ukulanda kabili e fyo alembele na mu mabuuku ya ku Soviet.”
Lelo kwena muno nshiku, banono sana abakaana ukuti Yesu talipo pano calo. Na kuba, abantu abengi balasumina ukuti Yesu e po ali pano calo kabili ali umuntu uwacindama sana. Inyunshipepala ya Wall Street Journal iya mu December 2002 yakwete umutwe wa kuti: “Abasambilila sayansi te kuti bakaane ukuti Yesu taali pano calo.” Uwalembele aya mashiwi asondolwelele ati: “Abasambilila abengi ukufumyako fye abakaana limo limo ukuti takwaba Lesa, balisumina kale ukuti Yesu wa ku Nasarete e po aali pano calo.”
LeloYesu te muntu fye uwali pano calo kale sana. Magazini ya Time yatile, “Kuti pabe ncito pa kukaana ukuti Yesu wa ku Nasarete te wali umuntu uwakulisha pa bantu bonse pantu kwena alishibikwa sana ku bantu, te mu myaka fye 2,000 iyapita, lelo ukutula fye na ku kale sana.” Yalundilepo ukuti: “Kwaba imilandu iyine yine iingi ingalanga ukutila takwaba uwacita ifintu pano calo ifyakuma sana abantu nga filya ifyacitile Yesu.”
Na lyo line, icipusho cicilipo ica kuti: Bushe Yesu ali nani? Ni kwi afumine? Cinshi aishiile pano calo? Mulandu nshi cacindamina ukuti twishibe fyonse ifyo tulekabila ukwishiba pali wena?