Isambililo 37

Ukuilama ne Mimonekele ya Pa Lobe

1-9. Londolola ukuilama no kuicetekela, kabili londolola ifyo ifi fingafikwapo.

¹ Kalanda wailama ni kalanda wakokoloka. Aba uwatekanya kabili uwashikatala pa mulandu wa kuti nalama imibele. Ukubulisha ukuilama, pa lubali lumbi, kulangisha ukubulisha ukuicetekela kumo. Ifi fibili fyendela pamo. Uyo e mulandu “Ukuicetekela no kuilama” fyatantikilwa pamo nge cishinka cimo fye pali slipi wa Ukufunda kwa Milandile.

² Ilintu kuicetekela no kuilama fyabe fyafwaikwa kuli kalanda, tafili na kumonwa kwati kucishamo kuicetekela, ukumonekela ku kuinanga nelyo kuneema nelyo ukufutubala mu musango wacishamo kukokoloka nga nawikala nelyo kushintilila ku cipumpu ca mwinshi nga uleshimikila ku ŋanda ne ŋanda. Nge cintu cimo mu mipeelele yobe cilepeele citontonshi ca mibele ya kucishamo kuicetekela, kangalila obe uwe sukulu ukwabulo kutwishika akakupeelo kufunda kwa pa mbali, pantu ubuseko bwakwe bukaba mu kukwafwilisha ukucimfya imibele ya musango yo iili yonse iyo pambi ibumba lingamona muli iwe iyo limbi ingacilikila ukufumamo cimo ukwa butumikishi bobe.

³ Nangu cibe ifyo, nga uli kalanda umupya, mu kupalishako ukomfwo mwenso ne nsoni lintu ulefika pa cisebele. Limbi kuti waba no mwenso mu cine cine no kukanayangukililwa icingakulengo kucetekelo kuti ulepeele lyashi lyabulo kufumamo cimo. Tacikabila kube fyo. Ukuicetekela no kuilama kuti fyanonkwa ku kubombesha kwa mukoosha no kwishiba umulandu ushifikwatile.

⁴ Mulandu nshi bakalanda bamo babulilwo kuicetekela? Ilingi line pa mulandu wakonkapo umo, nelyo yonse ibili. Uwa ntanshi, ukukanapekanya nelyo imimwene yalubana iya fyebo fyabo. Uwa cibili, ukuitwishika nga balifikapo pamo nga bakalanda.

⁵ Cinshi cingakupeelo kuicetekela? Ica kutendekelako, kwishiba nelyo kucetekelo kuti uli na maka ya kupwilikisha imifwaile yobe. Kwaba kwebekesha kwa kuti uli uwaipekanya kabili kuti walama imibele. Pa cisebele ici limbi kuti cafwayo kubelesha kumo. Pa kuba naupeela amalyashi ayengi, mu kubamo kupelulula kuti washininkisha ukuti ne li line nalyo liletunguluka. Lelo nangula wingabo mupyako, amalyashi yobe aya mu kubangilila yalingile ukukukoselesha, e co ulingile mu kwangufyanya ukuba na maka ya kulangisha iyi mibele ukufika ku cipimo calinga.

⁶ Icifwaikwa cakatama na cimbi ku kuicetekela, nampo nga walibelesha nelyo iyo, caba kwishibe fyebo fyobe no kushininwa ukuti ifi fyebo fili ifyacindama. Ico tacipilibula fye ukupekanya kwakumanina ukwa mu kubangilila ukwe sambililo lyobe lelo na kabili no kupekanya kwasakamanisha ukwa milandile. Nga waishibo kuti ni ku busuma bwa kulunduluka kobe ukwa mu fya teokrasi pamo pene na ku kufunda bamunyina basangilwepo, uli no kuya pa cisebele mu mibele yabamo ipepo. Ukaba uwashikama mwi sambililo kabili tawakapoose amano kuli we mwine e lyo no mwenso ukaulabako. Ukalatontonkanya ulwa kusekesha Lesa, te bantu.—Gal. 1:10; Ukufu. 4:10-12; Yer. 1:8.

⁷ Ici cilepilibulo kuti ufwile ukubo washininwa ulwa cili conse uleya mu kusosa. Shininkisha pa kupekanya ukuti e fyo cili. Kabili pa numa ube naubombesha ukufika apo wingapesha ku kupekanya ilyashi lyabamo buseko ne lya kucincimusha, nga ca kuti ucili uleyumfwo kuti ilyashi nalibulisha ukusonga ukuli konse nelyo nalitalalila, ibukisho kuti ibumba lyacincimuka likakafya ilyashi lyobe. E co lenge bumba lyobe ukube lyacincimuka ku mipeelele yobe ine, kabili ubuseko bwabo bukakupeelo kuicetekela mu fintu uli no kupeela.

⁸ Pamo fye nga fintu dokota afwaye fishibilo fya bulwele, e fyo kafunda obe akamona ifishibilo ifyo mu kulungika ifilangisha ukubulwo kushikatala. Kabili nga fintu fye dokota musuma akabombela pa filengele ubulwele ukucila pa fishibilo fye, e fyo na kafunda obe akatukusha ukukwaafwa ukucimfya ifilenga fya cine cine ifya kubulwo kuicetekela no kuilama. Nangu cibe fyo, ukwishibe fishibilo no kusambililo kulama fyene mu cituntulu kukakwaafwa ukucimfya ifilenga fyafisama ifya ifyo fishibilo. Fyaba finshi ifyo fine?

⁹ Ilingi line nga nshi, kwabako impeemeno shibili ukwa kufumina inkuntu shacilikilwa no kukanshika. Kuti kwabikwa mu mabumba pamo ngo bushininkisho bwa mimonekele nelyo ubwa ku mubili no kusokolokela mwi shiwi. Lintu ifi fyalangishiwa ukufika ku cipimo icili conse, tusosa ukuti uyo muntu nabulwo kuilama.

10, 11. Ni shani fintu imimonekele ya mubili ingasokolola ukubulwo kuicetekela?

¹⁰ Ukuilama kwasokoloka mu mimonekele ya mubili. Ubushininkisho bwa ntanshi ubwa kuilama, lyene, busokololwa mu mimonekele ya mubili obe. Pano palipo ifintu fimo ifyo fingalangisho kuti tauicetekele. Languluke ntanshi amaboko: amaboko yapotelwa ku numa, ayaponeshiwa mu kutintika pa mbali nelyo mu kushangila ukwikata kwi tebulo lya kwa kalanda; amaboko yabikwa no kufumishiwa mu matumba libili libili, ukufunga no kufungula mabatani ye jeketi, ukwikataula kwi saya, ku moona, ku maglasi ya mu menso; ukubomfyo mubili kwabulo kupwililika; ukwangashe nkoloko, pensulo, inindaminwe nelyo autulaini. Nelyo languluka ukuseshasesha amakasa, ukupungaila kwa mubili ukufuma ku lubali lumo ukuya ku lubiye; inuma yaumina kwati cimuti nelyo kusokona kwa makufi; ukumyange milomo libili libili, ukumina mate libili libili, ukupemeshika.

¹¹ Ubu bushininkisho bonse ubwa mwenso kuti bwalamwa nelyo ukucefiwa ukupitila mu kubombesha kwabamo kwibukila. Nga ca kuti wabombesha imimonekele ya mubili obe ikalenga abantu ukumono kuti nauicetekela. E co peema mu cifyalilwa na mu nshila ya lyonse, kabili tendeka imibombele yashininkishiwa ukulola ku kukokoloka. Pemwina intanshi taulatendeko kulanda. Ibumba lyobe lili no kwankulako bwino, kabili ici, mu kukonkapo, cikakwafwilisho kunonka ukuicetekela uko ulefwaya. Biko mutima pa fyebo fyobe, te kusakamikwa pa lwe bumba nelyo ukutontonkanya pa lwa we mwine.

12-14. Nga ca kuti ishiwi lya umo lyalangisho kubulisho kuicetekela, cinshi cingacitwa pa kukwato kuilama?

¹² Ukuilama kwalangishiwa kwi shiwi lyalamwa. Ubushininkisho bwe shiwi ubulangisha umwenso bwaba kusumbika kwacilamo ukwe shiwi, ukututuma kwe shiwi, ukucilukula ku mukoshi ukwa libili libili, no kucepa kwa ciunda ukushili kwa lyonse ukulengwa no kubulisho kupoose shiwi ku mulandu wa kukanshika. Ishi mpika pamo ne fibelesho kuti fyacimfiwa na fyo fine ku kubombesha kwa mukoosha.

¹³ Wipamfiwa lintu uleya pa cisebele nelyo lintu ulelonganika ifyalembwa fyobe, lelo ba uwakokoloka no kusansamuka pa kwakane fintu ifyo upekenye. Nga walishibe fyo ulaba no mwenso lintu uletendeko kulanda, lyene bombesha mu kuibela ku kulanda mu kukokomokako mu mitendekele ukupusanako na lyonse kabili mu kuba ne ciunda ca pa nshi ukucila apo wingayumfwo kuti e po ulandila bwino. Ici cikakwaafwo kulama umwenso obe. Ukasango kuti ukubomfya umubili no kupemwina fyonse fibili fikakwafwilisho kukokoloka.

¹⁴ Lelo wikalolela ukufikila waya pa cisebele pa kubelebesha ifi fintu fyonse. Sambilila ukubo wailama no waibaka mu milandile yobe ya cila bushiku. Cikakwaafwa apakalamba ukulola ku kukupeelako ukuicetekela pa cisebele na mu butumikishi bobe ubwa mwi bala, uko cacishapo kukatama. Imipeelele yatekanya ikalenge bumba lyonse ukwangukililwa pa kuti bengaba na maka ya kutontomesha pa fyebo. Ukwasukapo lyonse pa kulongana kukakwaafwa ukubelesha ukulanda pa ntanshi ye bumba.

**********

15. Mulandu nshi uo imimonekele isuma ya pa lobe yabele yacindama?

¹⁵ Imimonekele isuma ya pa lobe kuti yakwaafwo ukuba uwailama, lelo na kabili yalibe yacindama pa milandu imbi. Nga taisakamenwe ukusakamanwa kwalinga, umutumikishi limbi kuti asange fyo imimonekele yakwe ilepuusaula ibumba lyakwe ica kuti mu cituntulu tabalesakamana ku fintu alesosa. Ukucila, alelosha ukusakamana pa mwine eka, ico kwena, ashingafwayo kucita. Nga umuntu acishamo ukukanasakamana imimonekele ya pa lwakwe, limbi kuti alenga bambi ukusuulo kuteyanya kuntu abamo no kukaano bukombe ubo alepeela. Ico tacilingile ukube fyo. E co, ilintu “Imimonekele ya pa lobe” yatantikwa mu kulekelesha pali formu wa Ukufunda kwa Milandile, tailingile ukumonwa nga iya bucindami bwacepesha.

16-21. Kufunda nshi kwapeelwa pa mifwalile yalinga ne misakwile?

¹⁶ Imifwalile yalinga ne misakwile. Ukucishamo mu mifwalile kulingile ukusengaukwa. Umutumikishi wa Bwina Kristu te kuti akonkelele amafashoni ya mu calo ayalengwo kutambwa. Akasengauka ukufwala mu kucishamo, nelyo ukufwala ifyacishamo ukusaamikwa ica kuti abantu basakamana fye ku fya kufwala. Na kabili akaba uwasakamana pa kuti tafwele busanku busanku. Ukufwala bwino tacipilibulo kuti umo ali no kufwala suti umupya, lelo umo kuti aba uwapempenkana kabili uwa busaka lyonse. Itoloshi lilingile ukuciiswa na tai ukufwalwa iyaololoka. Ifi fyaba fintu ifyo uuli onse engacita.

¹⁷ Ukufunda kwakuma ku mifwalile uko umutumwa Paulo alembele, pamo nge fyo kusangwa muli 1 Timote 2:9, kwalilinga ku banakashi ba Bwina Kristu ilelo. Nga fintu caba na kuli bamunyina, tabalingile kufwala mu nshila ya kutambwa, kabili te kuti cibe calinga kuli bene ukwambula ukucishamo kwa misango ya mu calo iya mifwalile iipeelo bushininkisho bwa kubulisha ubufuuke.

¹⁸ Kwena, cilingile ukwibukishiwa mu muntontonkanya ukuti te bantu bonse abengafwala mu kupalana. Tabalingile ukwenekelwo kucite fyo. Abantu bakwato kusala kwapusanapusana, kabili ici caba fye icalinga. Icilangulukwo kuba imifwalile yalinga na co cilalekanalekana mu mbali shapusanapusana isha calo, lelo lyonse caliwamo kusengauka ukufwala mu nshila ingalenga ibumba ukutontonkanya ifishawama pali iwe no kusengauko kupunwisha abesa ku kulongana kwesu.

¹⁹ Ukulosha ku mifwalile yalinga kuli bamunyina lintu balepeela malyashi mwi sukulu nelyo mu Ukulongana kwa Mulimo, kuti pambi casoswe fyo balingile ukufwala mu nshila ya cinkumbawile imo ine pamo nga munyina uulepeele lyashi lya cintubwingi. Nga caba cibelesho mu bwikashi bwa ku mwenu ukuti abalepeela malyashi ya cintubwingi bafwale tai ne jeketi, lyene iyo na kabili e mifwalile yalinga pa kupeela malyashi mwi Sukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi, apo ulesambilishiwa ukulanda kwa pa cintubwingi.

²⁰ Ukusakula kwalinga na ko kulingile ukusakamanwa. Umushishi wasakalala kuti wakwato kwambukila kwabipa. Ukusakamana kwalinga kulingile ukubomfiwa ku kumono kuti umo alemoneko wapempenkana muli uku kuloshako. Mu nshila yapalako, lintu abaume mu cilonganino bakwete mbali mu kulongana, balingile ukushininkisho kuti nababeya bwino mwefu.

²¹ Kumfwa pa lwa kufunda pali uyu mulandu wa mifwalile yalinga ne misakwile, ukwingabako ukukabila kwa kutasha uku lyonse kuti kwapeelwa mu kulinga ukufuma pa cisebele. Na kuba, lintu ukutasha kwapeelwa kuli abo basakamana mu kulinga imifwalile yabo ne misakwile, ici cikoselesha bambi ukukonke co ca kumwenako cisuma. Nangu cibe ifyo, lintu kuliko ukukabila kwa kuwamyako ukulosha ku mifwalile ne misakwile, limbi kuti cacilapo kuwama kuli kangalila we sukulu ukupeela iyi mitubululo mu nshila ya cikuuku pa mbali, ukucilo kufunda umusambi ukufuma pa cisebele.

22-28. Landa ifyo ukwiminina kwingambukile mimonekele ya umo.

²² Imimininine yalinga. Ukwiminina kwalinga na ko kwalibimbwamo mu kumoneka kwa pa lobe. Na kabili, te onse eminina mu nshila imo ine, kabili takulingile ukubako ukwesha ukulenga bamunyina ukwalukila ku musango umo uwapampamikwa. Nangu cibe ifyo, imifwalile iishalinga kabili iingalenga abantu ukupusaulwa ukufuma ku bukombe ilingile ukulungikwa nelyo ukufumishiwapo.

²³ Ku ca kumwenako, te onse ashimpa amakasa yakwe mu nshila imo ine, kabili ukulanda mu cinkumbawile, fintu wiminina tacaba icacindama, kulila fye wiminine umulungamina. Lelo nga kalanda eminine natangalala ica kuti ibumba lyatontonkanye fyo alemona kwati aninine pali kabalwe, ico kuti caba ca kupusaula nga nshi.

²⁴ E fyo ciba, na kabili, lintu kalanda ali uwainama, ukukanaiminina umulungamina, cilenge bumba ukumfwila kalanda ubulanda pa kuti talemoneka ukuba bwino, kabili ici, kwena, cilapusaula ukufuma ku mipeelele. Amatontonkanyo yabo tayaba pa fintu alesosa lelo yaba pali wene.

²⁵ Ukwiminina ukulu kumo, mu kuba no kulu kumbi ukupilikisha mu kunankwe, no kwiminina na maboko mu matumba fipeelo bushininkisho bwa kubulwo kuilama. Ifi fyaba fintu ifilingile ukusengaukwa.

²⁶ Mu kupalako, ilintu tacabe calubana kuli kalanda mu tushita tumo tumo ukusamika amaboko yakwe pe tebulo lya kwa kalanda, nga e po lili, mu kushininkisha talingile ukushintilila pe tebulo lya kwa kalanda, pamo fye nga fintu kasabankanya mu butumikishi bwa mwi bala ashingashintilila kwi fulemu lya cibi. Tacimoneka bwino.

²⁷ Cifwile ukukomailwapo na kabili, nangu cibe ifyo, ukuti abantu balipusanapusana. Te onse eminina mu nshila imo ine, kabili kucishamo fye kushingafwaikwa uko kupusaulo kufuma ku mipeelele ya umo e kulingile ukusakamanwa mwi Sukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi.

²⁸ Ukulungika ukwiminina kwa umo kwaba mu kushininkisha mulandu wa kupekanya. Nga ca kuti naukwata ukukabila kwa kuwamya muli ulu lubali, ufwile ukutontonkanishisha libela no kwishibo kuti lintu wanina pa cisebele ulingile ukwiminina bwino intanshi taulatendeko kulanda. Ici na co cintu ico cingalungikwa pa kubelesho kwiminina bwino cila bushiku.

29-31. Mulandu nshi uo ifitabo fyesu filingile ukubele fyapempenkana?

²⁹ Ifitabo fyapempenkana. Nga ca kuti, lintu umo alelanda pa mwinshi nelyo ukupeele lyashi pa cisebele, amapepala yamo yapona ukufuma muli Baibolo uyo alebomfya, ici mu kumonekesha cilapusaula. Tacimoneka bwino. Ici tacipilibulo kuti takuli icingabikwa muli Baibolo nangu cimo, lelo lintu amafya yatendeko kwimako ayo yengapusaula ukufuma ku lyashi, lyene cilangisho kuti ukusakamana kwakulilako kufwile ukupeelwa ku mimonekele yalinga. Caliwama na kabili ukubebete mimonekele ya Baibolo obe. Ku mulandu wa kubomfiwa kwafula kuti yalamba nelyo ukusapuka no kumoneka iya busanku. E co kuti cawama ukumona nampo nga Baibolo ilebomfiwa pa cisebele nelyo mu butumikishi bwa mwi bala kuti yalenga bamo abo tulefwayo kwafwilisha ukuyumfwa ababipilwa.

³⁰ Cimo cine na pa lwa cola ca mabuuku. Kwabako inshile shingi umo icola ca mabuuku cingalongelwamo mu kupempenkana, lelo nga ca kuti lintu twaya pa mwinshi no kufwaya ukubuula icitabo mu cola cesu, tuli no kupenenga mu mutika wa mapepala mu kuti tucisange, nelyo nga ca kuti lintu twafumya magazini, ifintu fimbi fyaponena pa nshi pa mwinshi, mu kushininkisha tulekabilo kucitapo cimo pa lwa cene.

³¹ Na kabili kuti caba ca kupusaula kwi bumba nga ca kuti kalanda alongele utulembelo na bapensulo ne fibombelo fimbi ifilemoneka apabuuta mwi tumba lyakwe ilya ku nse. Takwaba ifunde lilingile ukupangwa pa lwa kusunga ifi fintu, lelo lintu fyatendeka ukucebusha abantu ica kuti baleko kupeepeka ku lyashi, lyene ukuteuluka kumo kulekabilwa.

32-34. Lubali nshi ulo imimonekele ya pa mpumi ibomba mu mimonekele yesu?

³² Te kukwata imimonekele ya pa mpumi iishalinga. Lintu ulepekanye lyashi calibe cisuma ukulanguluke mibele iyo ifyebo filefwaya. Ku ca kumwenako, lintu ulelanda pa lwa mfwa no bonaushi, te kuti cibe calinga ukulamwentula. Mu kupalako, lintu ulelanda pa lwa mibele ya nsansa iya micitile ipya iya fintu, te kuti cibe calinga ukushuluke bumba.

³³ Imimonekele ya pa mpumi ilingi line tayaba ni mpika, kabili, kwena, abantu bamo balikongamina ku mushiye mu kumoneka ukucila bambi. Tuli no kupempwila, nangu cibe fyo, ku kucishamo uko kupusaula ukufuma ku lyashi. Nga ca kuti imimonekele ya pa mpumi kuti yaimya ukutwishika mu mintontonkanya ye bumba ukulosha ku kufumaluka kwa kwa kalanda, ici mu kushininkisha kuti cabipa.

³⁴ E co caliwama lintu ulepekanye lyashi ukulanguluke mibele iyo lilingile ukupeelelwamo. Nga lisambililo lyakakala, ililelanda pa bonaushi bwa babifi, lyene lilingile ukupeelwa mu nshila yakakala. Kabili nga ca kuti uletontonkanya ulwa fyebo no kufisunga mu muntontonkanya, imimonekele ya mpumi ilingi line nga nshi kuti mu cifyalilwa yalangishe co. Nga ca kuti lisambililo lyabamo insansa, ililingile ukuletako buseko kwi bumba lyobe, lyene lilingile ukupeelelwa mu nshila yabamo insansa. Kabili nga ca kuti uleyumfwa uwayangukililwa pa cisebele, imimonekele yobe iya pa mpumi ilingi ikabelebesha ubo buseko.