Ukupemwina Kwalinga

PA KULANDA, ukupemwina apalinga kwalicindama, nampo nga mulelanda ilyashi atemwa mulelanda fye no muntu umo. Ukwabula ukupemwina, kuti caumfwika kwati mulesosa icisosesose, teti cumfwike kwati mulefwaya ukulandapo cimo icilondolweke. Ukupemwina kwalinga kulenga imilandile yenu ukulondoloka. Kuti kwabomfiwa na mu kulenga ifishinka fikalamba ukukanalabwa.

Kuti mwaishiba shani apo mulingile ukupemwina? Bushe ukupemwina kulingile ukulepa shani?

Pemwineni pa Fishibilo. Ifishibilo nomba fyalicindama nga nshi muli cila lulimi lonse ululembwa. Kuti fyalangilila apapelele ifyebo nelyo ukwishibisha icipusho. Mu ndimi shimo filangilila ifyebo fyambwilwe. Ifishibilo fimo filangilila ifyo ulubali lumo ulwa fyebo lwampene ne mbali shimbi. Uuleibelengela ifyebo kuti amona ifi fishibilo. Lelo ilyo alebelenga mu kupongomoka ukuti bambi bamwenemo, ishiwi lyakwe lifwile ukumfwika ukuti apo afika pali icishibilo. (Nga mulefwaya ifyebo na fimbi, moneni Isambililo 1 ilileti, “Ukulungika Ukubelenga.”) Ukufilwa ukupemwina apali ifishibilo kuti kwalenga cakosela bambi ukumfwa ifyo mulebelenga kabili ifyebo kuti fyalola mumbi mumbi.

Ukulunda pa fishibilo, cimbi icikapima apa kupemwina ni nshila ifintu filelandilwamo muli sentensi. Umuntu umo uwaishibisha ukulisha piyano inshita imo atile: “Ukulisha, ndisha fye kwati ni kalisha wa piyano uuli onse. Lelo pa kupemwina, eya, e paba ubwile.” E fyo caba na ku kulanda. Ukupemwina kwalinga kukalenga imilandile yenu ukumfwika bwino no kulenga ifyebo mwapekenye bwino ukulolamo.

Pa kupekanishisha ukubelengela icintubwingi, napamo kuti camwafwa ukushilamo mu fyebo muli no kubelenga. Shileni akashilwa akaololoka apo mulefwaya ukupemwina panono, napamo apo mulefwaya ukushimunuka fye. Shileni utushilwa tubili utwaololoka apo mulefwaya ukupemwina kutantalileko. Nga mwasanga ukuti imilembele imo teti muibelenge bwino kabili libili libili mulepemwina apashilingile, shilenipo ku kusuntikanya ilyo ilongo lya mashiwi ililemwansha. Lyene belengeni ilyo ilongo lya mashiwi ukufuma pa kutendeka ukufika pa mpela. E ficita bakalanda babelesha.

Ukupemwina mu milandile yesu iya cila bushiku ilingi line takufwile ukwafya pantu namwishiba ifyo mulefwaya ukusosa. Lelo, nga mwalikwata akamusango ka kupemwina fye apali ponse ukwabula ukusakamana apo ifyebo mulelanda filekabila ukupemwina, imilandile yenu ikaba iyatalalila kabili iishalondoloka. Imitubululo pa fya kuwamyako ili mwi Sambililo 4 ilileti, “Imilandile Yalongoloka.”

Pemwineni pa Kuya ku Cishinka Cimbi. Lintu muletanukila ku cishinka cimbi, ukupemwina kuti kwalenga ibumba ukukwatako inshita ya kutontonkanya, ukwaluka, ukwishiba ukuti mwafuma ku cishinka cimo, no kumfwikisha bwino icishinka mwatendeka ukulandapo. Calicindama ukupemwina ilyo muletanukila ku cishinka cimbi filya fine cacindama ukunashako umusenselo ilyo mulefuma mu musebo umo ukwalukila mu ubiye.

Umulandu umo bakalanda bamo bakwankwanishisha ukufuma ku cishinka cimo ukuya kuli cimbi ukwabula ukupemwina wa kuti bafwaya ukulanda ifingi. Bamo, e fyo balanda fye na mu cifyalilwa. Napamo bonse ku mwabo e milandile yabo. Lelo teti musambilishe bwino ne yo milandile. Nga muli ne fya kusosa ifyalinga abantu ukumfwa no kwibukisha, lyene tekanyeni pa kuti icishinka cumfwike bwino bwino. Ishibeni ukuti ukupemwina kulakabilwa sana mu milandile ilenga ifishinka ukumfwika bwino bwino.

Nga muli no kubomfya autulaini pa kulanda ilyashi lyenu, ifyebo fyenu filingile ukuteyanishiwa mu nshila ya kuti caishibikwa bwino bwino apo muli no kupemwina pa kati ka fishinka fikalamba. Nga muli no kubelenga manyuskripiti, shileni apo muli no kutanuka ukufuma ku cishinka cimo ukuya ku cinankwe.

Ukupemwina kwa kutanukila ku cishinka cimbi ilingi line kulalepako ukucila ukupemwina pa fishibilo—lelo takufwile ukulepa ica kuti imilandile yalatendusha. Nga kwalepesha, abantu kuti balamona kwati tamwapekenye sana kabili mulefwayafwaya ifya kusosa.

Pemwineni pa Kukomaila pa Cintu. Ukupemwina kwa kukomailapo ilingi line kulapulamo, uku e kupemwina kukonka pa fyebo nelyo pa cipusho calandwa na maka. Uko kupemwina kulenga ibumba ukuba ne nshita ya kutontonkanya pa casoswa, nelyo ukufwaisha ukumfwa ifyalakonkapo. Uku kupemwina takuba kumo kwine. Saleni mwe bene inshila yalinga mwingabomfya. Lelo ibukisheni ukuti ukupemwina kwa kukomaila pa cintu kufwile fye ukuba pa fishinka fine fine. Nakana nga te ifyo, ifyo fishinka tafyakakwate bupilibulo.

Lintu Yesu abelengele Amalembo mu kupongomoka mwi sunagoge mu Nasarete, alepemwina bwino bwino. Intanshi, abelengele ulwa mulimo atuminwe mwi buuku lya kwa kasesema Esaya. Lelo ilyo ashilalanda umo calolele, afungile buuku, alibweseshe kuli kampenga, no kwikala. Lyene, ilyo amenso ya bonse abali mwi sunagoge yatontelwe pali wene, atile: “Buno bushiku ilembo ili nalifishiwa mu matwi yenu.”—Luka 4:16-21.

Pemwineni Lintu Kwaba Ifyapumfyanya. Ukupumfyanya na ko limo limo kuti kwalenga ukuti mupemwine ilyo mulelanda. Icongo ca motoka alepita nelyo umwana ulelila kuti calenga ukuti mupemwine ilyo mulelanda na mwine ng’anda mu butumikishi bwa mwi bala. Pa kulongana kukalamba, nga ca kuti ukupumfyanya takukulile, kuti mwaikatishako fye ishiwi no kutwalilila ukulanda. Lelo nga ca kuti ukupumfyanya kwakafya sana icongo kabili kwatantalila, mufwile ukupemwina. Nga mwatwalilila fye ukulanda ibumba talyakakutike. E ico mulepemwina pa kuti mwafwe ibumba ukumwenamo nga nshi mu fisuma ifyo mulefwaya ukulyeba.

Pemwineni ku Kuleka Bankuleko. Nangula ca kuti mulelanda ilyashi umo ibumba lishingasukapo, calicindama ukuleka ibumba ukwankulako, te kupitila mu kulandapo, lelo mu mutima. Nga ca kuti mwaipusha amepusho ayalingile ukulenga ibumba lyenu ukutontonkanya e lyo mwafilwa ukupemwina, ayo mepusho tapali ico yakabomba.

Kwena, calicindama ukupemwina ilyo mulelanda pa cisebele e lyo na lintu muleshimikila kuli bambi. Abantu bamo cimoneka kwati tabapemwina. Nga ca kuti e bwafya mwakwata, ibikilisheniko ukuti mulepemwina pa kulanda. Imilandile yenu na bambi ikawaminako kabili ubutumikishi bwenu ubwa mwi bala bwakulafumamo ifisuma. Ukupemwina kwaba kashita ka kuba tondolo, kabili calisoswa ukuti ukuba tondolo kulalundako umwa kupemwina, no mwa kukomaila, kulenga abantu ukupoosako amano, kabili kulapembesula amatwi.

Imilandile ya lyonse yaba kukaabushanya ifishinka. Abantu bakamukutika nga ca kuti na imwe mulebakutika no kulanga ukuti mulefwaisha ukumfwa ifyo balesosa. Ici cikabila ukupemwina kwatantalilako ku kuleka nabo balandepo.

Mu butumikishi bwa mwi bala, ukushimikila kwesu kufumamo ifisuma nga tuleshimikila mu nshila ya kulanshanya. Pa numa ya kuposhanya, Inte shingi shisanga ukuti cisuma ukulanda ico bendele, lyene ukwipusha icipusho. Balapemwina ku kuleka uyo muntu asuke, lyene balangilila ukuti nabomfwa ifyo asosele. Ilyo balelanshanya, libili libili kuti bapeela mwine ng’anda inshita ya kulandapo. Balishiba ukuti ilingi kuti bayafwa sana umuntu nga baishiba ifyo aletontonkanya pa co balelandapo.—Amapi. 20:5.

Kwena, te bonse bakasuka bwino amepusho. Lelo ico tacaleseshe Yesu ukupemwina pa kashita ku kuleka abalemusuusha balande. (Marko 3:1-5) Nga muleleka untu mulelanda nankwe ukuti alandepo, cikamulenga ukutontonkanya, ne co, kuti pambi calenga asokolole ifili mu mutima wakwe. Na kuba, ubufwayo bumo ubwa butumikishi bwesu bwaba bwa kubalamuna umutima ukupitila mu kweba abantu imilandu ya mu Cebo ca kwa Lesa iyo na bo bafwile ukulanga ulubali baliko.—Heb. 4:12.

Ukwishiba ifya kupemwina ilyo tuli mu butumikishi kwaba kulamuka. Nga mulepemwina bwino, ifishinka filomfwika bwino bwino kabili ilingi line filebukishiwa pa nshita yalepa.