‘Mwi Shina lya mupashi wa Mushilo’

“E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo.”—MATEO 28:19.

1. Ni numbwilo nshi iipya Yohane Kabatisha abomfeshe mu kulundana no mupashi wa mushilo?

MU MWAKA wa 29 uwa Nshita yesu Iyaishibikwa, Yohane Kabatisha aali uwacincila muli Israele ukupekanishisha Mesia inshila, kabili mu nshita ya butumikishi bwakwe, abilishe icintu cimo icipya pa lwa mupashi wa mushilo. Kwena, abaYuda kale kale balishibe cintu Amalembo ya ciHebere yasosele pa lwa mupashi. Kuti pambi balipapushiwe, nangula ni fyo, lintu Yohane atile: “Ine kwena ndemubatisha ku menshi ku kulapila; lelo uuleisa ku numa yandi . . . akamubatisha ku mupashi wa mushilo.” (Mateo 3:11) ‘Ulubatisho ku mupashi wa mushilo’ yali ni numbwilo ipya.

2. Ni numbwilo nshi iipya Yesu aleteleko iyalebimbamo umupashi wa mushilo?

² Uwaleisa aali ni Yesu. Mu kati ka bumi bwakwe ubwa pe sonde, Yesu tabatishe uuli onse mu cine cine ku mupashi wa mushilo, nangu cingati alandile ulwa mupashi imiku iingi. Ukulundako, pa numa ya kubuushiwa kwakwe, aloseshe ku mupashi wa mushilo mu nshila na imbi iipya. Aebele abasambi bakwe ukuti: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo.” (Mateo 28:19) Inumbwilo “mwi shina lya” ipilibula “mu kwishibikwa kwa.” Ulubatisho lwa mu menshi mu kwishibikwa kwa kwa Wishi, Umwana, no mupashi wa mushilo lwali no kupusanako ukufuma ku lubatisho mu mupashi wa mushilo. Na kabili yali ni numbwilo ipya iyabimbilemo umupashi wa mushilo.

Ukubatishiwa mu Mupashi wa Mushilo

3, 4. (a) Ni lilali lintu ukubatisha kwa kubalilapo mu mupashi wa mushilo kwacitike? (b) Pa mbali ya kubabatisha, ni shani fintu umupashi wa mushilo wabombele ukulola ku basambi ba kwa Yesu pa Pentekoste 33 C.E.?

³ Ukukuma ku lubatisho mu mupashi wa mushilo, Yesu alaile abasambi bakwe pa ntanshi fye ya kunina kwakwe ukuti: “Mukabatishiwa [mu] mupashi wa mushilo tapakapite inshiku ishingi.” (Imilimo 1:5, 8) Mu kwipipa pa numa bulya bulayo bwalifikilishiwe. Umupashi wa mushilo waikile pa basambi bamo 120 abalongene mu muputule wa pa mulu mu Yerusalemu ilyo Yesu, ukufuma ku mulu, abombele ukubatisha kwakwe ukwa kubalilapo mu mupashi wa mushilo. (Imilimo 2:1-4, 33) Mu kuba na ca kufumamo nshi? Abasambi babele ulubali lwa mubili wa ku mupashi uwa kwa Kristu. Nga fintu umutumwa Paulo alondolola, ‘ku mupashi umo e ko [bene] bonse babatishiwe ukuti bengile mu Mubili umo.’ (1 Abena Korinti 12:13) Pa nshita imo ine, balisubilwe ku kuba imfumu na bashimapepo ba nshita ya ku ntanshi mu Bufumu bwa kwa Lesa ubwa mu mulu. (Abena Efese 1:13, 14; 2 Timote 2:12; Ukusokolola 20:6) Umupashi wa mushilo na kabili wabombele nge cikakatikilo ca kutendekelako ne cikatilo ca bulya bupyani bwa bukata ubwa nshita ya ku ntanshi, lelo ico tacali e ceka.—2 Abena Korinti 1:21, 22.

⁴ Imyaka inono mu kubangililako, Yesu aali nasosa kuli Nikodemo ukuti: “Ngo muntu tafyelwe [libili, NW], te kuti amone ubufumu bwa kwa Lesa . . . ngo muntu tafyelwe ku menshi na ku mupashi, te kuti engile mu bufumu bwa kwa Lesa.” (Yohane 3:3, 5) Nomba abantunse 120 baali nabafyalwa libili. Ukupitila mu mupashi wa mushilo, baali nabapokelelwa nga bana baume ba kwa Lesa, bamunyina ba kwa Kristu. (Yohane 1:11-13; Abena Roma 8:14, 15) Iyi yonse mibombele ya mupashi wa mushilo yaba mu nshila ya iko iyaibela iyacilapo kupapusha ukucila ifipesha amano. Ukulundako, ukupusanako ne fyali inshita imo ifipesha amano, umupashi wa mushilo tawalekele pa numa ya mfwa ya batumwa lelo walitwalilila ukuba uwacincila muli iyi nshila ukutentemukila fye na ku kasuba kesu. Cili lishuko lya Nte sha kwa Yehova ukukwata pa kati kabo aba kulekeleshako aba filundwa fya ku mupashi ifyabatishiwa ifya mubili wa kwa Kristu, kabili aba babomba ngo “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” ku kupayanya ica kulya ca ku mupashi mu nshita ya ciko iyalinga.—Mateo 24:45-47.

Ukubatishiwa “mwi Shina lya . . . Mupashi wa Mushilo”

5, 6. Ni shani fintu ukubatisha kwa kubalilapo mu mupashi wa mushilo kwatungulwile ku kubatisha kwa mu menshi?

⁵ Lelo ni shani pa lwa lubatisho lwa mu menshi mwi shina lya kwa Tata, Umwana, no mupashi wa mushilo? Balya abasambi ba kubalilapo ababatishiwe mu mupashi tabapitile mu lubatisho lwa musango uyo ulwa mu menshi. Kale kale baali nabapokelela ulubatisho lwa mu menshi ulwa kwa Yohane, kabili apantu lulya lwali ulwapokelelwa kuli Yehova pali ilya nshita yaibela, tabaali no kubatishiwa cipya cipya. Lelo pa Pentekoste 33 C.E., ibumba likalamba ilya myeo bapokelele ulubatisho lwa mu menshi ulupya. Ni shani fintu ici cacitike?

⁶ Ulubatisho lwa baali 120 mu mupashi wa mushilo lwapwishishiwe ku ciunda cikalamba icacebwishe amabumba. Aba balisungwike ukumfwa abasambi ukulandila mu ndimi, uko e kuti, mu ndimi isheni ishaleumfwika kuli abo abasangilwepo. Umutumwa Petro alondolwele ukuti ici cipesha amano cali bushininkisho bwa kuti umupashi wa kwa Lesa wali naupongololwa na Yesu, uwali nabuushiwa ukufuma ku bafwa kabili nomba aikele ku kwa kulyo kwa kwa Lesa mu mulu. Petro akoseleshe bakakutika bakwe ukuti: “Lekeni bonse aba ŋanda ya kwa Israele beshibe bwino bwino, ukuti, Yesu uo imwe [mwapoopele, NW], Lesa acita wene Shikulu kabili Kristu.” Lyene asondwelele pa kusoso kuti: “Lapileni, no kubatishiwa onse wa muli imwe mwi shina lya kwa Yesu Kristu ku kulekelelwe membu shenu, e lyo mukapokelele ca bupe umupashi wa mushilo.” Mupepi ne myeo 3,000 yalyankwileko.—Imilimo 2:36, 38, 41.

7. Ni mu nshila nshi umo ababatishiwe 3,000 pa Pentekoste 33 C.E. babatishiwe mwi shina lya kwa Tata, ilya Mwana, ne lya mupashi wa mushilo?

⁷ Bushe kuti casoswa ukuti aba babatishiwe mwi shina lya (mu kwishibikwa kwa kwa) Tata, Umwana, no mupashi wa mushilo? Ee. Nangu cingati Petro tabebele ukubatishiwa mwi shina lya kwa Tata, kale kale balishibe Yehova nga Shikulu Mulopwe, apantu baali abaYuda ba cifyalilwa, ifilundwa fya luko lwaipeele kuli Wene. Petro asosele ukuti: ‘Mubatishiwe mwi shina lya Mwana.’ E co ulubatisho lwabo lwalangilile ukwishiba kwabo Yesu nga Shikulu kabili Kristu. Baali nomba abasambi bakwe kabili basumine ukuti ukulekelelwa kwa membu kwali ukufuma lilya ukuya ku ntanshi ukupitila muli wene. Mu kupelako, ulubatisho lwali mu kwishibikwa kwa mupashi wa mushilo, kabili walipitilwemo mu kwankulako ku bulayo bwa kuti bali no kupokelelo mupashi nge ca bupe ca pa fye.

8. (a) Mu kulunda ku lubatisho lwa mu menshi, lubatisho nshi lumbi Abena Kristu basubwa bapokelela? (b) Ni bani pa mbali ya ba 144,000 bapokelela ulubatisho lwa mu menshi mwi shina lya mupashi wa mushilo?

⁸ Abo ababatishiwe mu menshi pa bushiku bwa Pentekoste 33 C.E. na kabili babatishiwe mu mupashi, ukusubwa nge shamfumu na bashimapepo ba nshita ya ku ntanshi mu Bufumu bwa mu mulu. Ukulingana ne buku lya Ukusokolola, kwabako fye 144,000 aba muli aba. E co abo ababatishiwa mu mupashi wa mushilo kabili mu kupelako ‘ukukakatikwa’ nge mpyani sha Bufumu bafika ku mpendwa ya 144,000 epela. (Ukusokolola 7:4; 14:1) Nangu cibe fyo, abasambi bonse abapya—te mulandu ne fili subilo lyabo—babatishiwa mu menshi mwi shina lya kwa Tata, Umwana, no mupashi wa mushilo. (Mateo 28:19, 20) Cinshi, lyene, ulubatisho mwi shina lya mupashi wa mushilo lulangilila ku Bena Kristu bonse, nampo nga ba “mukuni unono” nelyo ba “mpaanga shimbi”? (Luka 12:32; Yohane 10:16) Pa ntanshi ya kwasuka ico, natumone imo iya mibombele ya mupashi mu nshita ya Bwina Kristu.

Ifisabo fya Mupashi

9. Mibombele nshi iya mupashi wa mushilo ili iyacindama ku Bena Kristu bonse?

⁹ Imibombele yacindama iya mupashi wa mushilo yaba mu kutwaafwa ukulundulula ubuntu bwa Bwina Kristu. Ca cine, pa mulandu wa kukanapwililika te kuti tusengauke ukubembuka. (Abena Roma 7:21-23) Lelo lintu twalapila mu kufumaluka, Yehova alatulekelela pa cishinte ce lambo lya kwa Kristu. (Mateo 12:31, 32; Abena Roma 7:24, 25; 1 Yohane 2:1, 2) Mu kulundapo, Yehova alatwenekela na kabili ukushomboka ku kulwisha ukukongamina kwesu ku lubembu, kabili umupashi wa mushilo ulatwaafwa ukucite ci. “Endeleni mu mupashi,” e fyasosele Paulo, “e lyo tamwakafishepo ulunkumbwa lwa mubili.” (Abena Galatia 5:16) Paulo atwalilile ukulango kuti umupashi kuti waletako imibele yawamisha muli ifwe. Alembele ukuti: “Ifisabo fya mupashi kutemwa, ukusekelela, umutende, [ukushishimisha, NW], icongwe, ubusuma, icishinka, ukunakilila, ukuteko mutima.”—Abena Galatia 5:22, 23.

10. Ni shani fintu ifisabo fya mupashi filundululwa mu Mwina Kristu?

¹⁰ Ni shani fintu umupashi ulenga ifisabo fya musango uyo ukucitikako mu Mwina Kristu? Takuicitikilako fye pa mulandu wa kuti tuli Bena Kristu baipeela ababatishiwa. Tuli no kubombelapo. Lelo nga ca kuti twabishanya na Bena Kristu bambi abalangisha iyi mibele, nga ca kuti twapepa kuli Lesa ukuti umupashi wakwe utwaafwe ukulundulula imibele ya kulungatika, nga ca kuti twasengauka ukubishanya kubi no kusambilila Baibolo ku kufunda ne fya kumwenako fisuma, lyene ifisabo fya mupashi fikakula muli ifwe.—Amapinda 13:20; 1 Abena Korinti 15:33; Abena Galatia 5:24-26; AbaHebere 10:24, 25.

Ukusontwa no Mupashi wa Mushilo

11. Ni mu nshila nshi baeluda basontwa no mupashi wa mushilo?

¹¹ Paulo, lintu alelanda kuli baeluda ba ku Efese, aleteleko imibombele na imbi iya mupashi wa mushilo lintu atile: “Muleyangwa mwe bene no mukuni onse uo umupashi wa mushilo wamubikileko bucilolo; akucemeni ulukuta lwa kwa [Lesa, NW] ulo anonkeele mu mulopa [wa Mwana, NW] wakwe wine.” (Imilimo 20:28) Ee, bakangalila ba filonganino, nelyo baeluda, basontwa no mupashi wa mushilo. Mu nshila nshi? Mu kuti baeluda basontwa bafwile ukukumanisha imilingo yatantikwa muli Baibolo wapuutwamo. (1 Timote 3:1-13; Tito 1:5-9) Kuti balundulula iyo milingo mu kuba fye no kwaafwa kwa mupashi wa mushilo. Ukulundako, ibumba lya baeluda ilitasha eluda mupya lilapepela ukutungulula kwa mupashi wa mushilo pa kwiluka nampo nga alekumanisha imilingo nelyo iyo. Kabili ukusonta kwa cine cine kucitwa pe samba lya kwangalila kwa musha wa cishinka kabili uwashilimuka uwasubwa no mupashi.

Tungululweni no Mupashi

12. Ni shani fintu umupashi wingatusonga ukupitila muli Baibolo?

¹² Abena Kristu baleshiba ukuti Amalembo ya Mushilo yalembelwe pe samba lya kusonga kwa mupashi wa mushilo. E ico, balasokota muli yene ukufwaya amano yapuutwamo, nge fyacitile inte sha kwa Yehova isha pa ntanshi ya Bwina Kristu. (Amapinda 2:1-9) Balayabelenga, ukwetetulapo, no kuleka yene ukutungulula ubumi bwabo. (Ilumbo 1:1-3; 2 Timote 3:16) Muli ifyo balaafwiwa no mupashi ‘ukupenenga mu fyashika fya kwa Lesa.’ (1 Abena Korinti 2:10, 13; 3:19) Ukutungulula ababomfi ba kwa Lesa muli iyi nshila yaba mibombele yacindama iya mupashi wa kwa Lesa ku nshita yesu.

13, 14. Cinshi cintu Yesu abomfeshe pa kubomba ne mpika mu cilonganino, kabili ni shani fintu abomfya cimo cine ilelo?

¹³ Ukulundako, mwi buku lya Ukusokolola, Yesu wabuushiwa atumine ubukombe ku filonganino cinelubali mu Asia Minor. (Ukusokolola, ifipandwa 2 na 3) Muli bwene asokolwele ukuti apempwile ifilonganino no kwiluka imibele ya fiko iya ku mupashi. Fimo, e fyo asangile, fyaleimika ica kumwenako cawama ica citetekelo. Muli fimbi, baeluda baali nabasuminisha amalekano, bucisenene, ne cifulefule ku kubosha umukuni. Icilonganino pa Sarde, ukufumyako fye imyeo ya busumino inono, cali icafwa lwa ku mupashi. (Ukusokolola 3:1, 4) Ni shani fintu Yesu abombelepo pali ishi mpika? Mu kuba no mupashi wa mushilo. Lintu alepeela ukufunda ku filonganino cinelubali, ubukombe bwa kwa Yesu bwasondwelele mu mulandu umo umo ne numbwilo ya kuti: “Uuli no kutwi, omfwe ico umupashi ulesosa ku [filonganino, NW].”—Ukusokolola 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.

¹⁴ Ilelo, na kabili, Yesu alapempula ifilonganino. Kabili lintu ailuke mpika, acili alabomba pali shene ukupitila mu mupashi wa mushilo. Umupashi kuti watwaafwa ukwishiba no kucimfya impika mu kulungatika ukupitila mu kubelenga kwesu ukwa Baibolo. Ukwaafwa na kabili kuti kwaisa ukupitila mu fitabo fya Baibolo ifisabankanishiwa no musha wa cishinka kabili uwashilimuka uwasubwa no mupashi. Nelyo kuti kwaisa ukufuma kuli baeluda basontwa no mupashi mu cilonganino. Inshila iili yonse, nampo nga ukufunda kuli ku bantu umo umo nelyo ku cilonganino conse, bushe tulomfwila amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Uuli no kutwi, omfwe ico umupashi ulesosa”?

Umupashi no Mulimo wa Kushimikila

15. Ni shani fintu umupashi wabombele ukulola kuli Yesu ukulosha ku mulimo wa kushimikila?

¹⁵ Pa kashita kamo lintu Yesu ashimikile mwi sunagoge mu Nasarete, alangile imibombele na imbi iya mupashi. Icalembwa citwebo kuti: “Pa kufungulule buku, asangile apalembwa ukutila, Umupashi wa kwa [Yehova, NW] waba pali ine, pantu ansubile ku kubile mbila nsuma ku babusu, antumine ku kuyabilila kuli bankole ukulubuka, na ku mpofu ukubwekeshamo ukumona. Ku kutuma abanyanyantilwa baye mu kulubuka. Awe atendeke ukubeba, ati, Buno bushiku ilembo ili nalifishiwa mu matwi yenu.” (Luka 4:17, 18, 21; Esaya 61:1, 2) Ee, Yesu asubilwe no mupashi wa mushilo ku kushimikile mbila nsuma.

16. Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ni shani fintu umupashi wa mushilo wabimbilwemo apakalamba mu kushimikila kwa mbila nsuma?

¹⁶ Mu kwipipa pa ntanshi ya mfwa yakwe, Yesu asobele kampeini wa kushimikila uwakulisha uwali no kupwishishiwa na bakonshi bakwe. Atile: “Imbila nsuma ili no kubililwa kabela ku nko shonse.” (Marko 13:10) Aya mashiwi yakwete ukufikilishiwa kwa kutendekelako mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, kabili ulubali lwabombelwe no mupashi wa mushilo lwali ulwalinga ukumonwa. Cali mupashi wa mushilo e watungulwile Filipi ku kushimikila kuli mutungwi umwina Etiopia. Umupashi wa mushilo watungulwile Petro kuli Korneli, kabili umupashi wa mushilo watungulwile ukuti Paulo na Barnaba batumwe pamo nga batumwa ukufuma ku Antioke. Pa numa, lintu Paulo afwaile ukushimikila mu Asia na Bitunia, umupashi wa mushilo mu nshila imo walimucilikile. Lesa afwaile umulimo wa bunte ukuselela mu Europe.—Imilimo 8:29; 10:19; 13:2; 16:6, 7.

17. Ilelo, ni shani fintu umupashi wa mushilo wabimbwamo mu mulimo wa kushimikila?

¹⁷ Ilelo, umupashi wa mushilo na kabili walibo wabimbwamo apakalamba nga nshi mu mulimo wa kushimikila. Mu kufikilishiwa kwalundwako ukwa kwa Esaya 61:1, 2, umupashi wa kwa Yehova walisuba bamunyina ba kwa Yesu ku kushimikila. Mu kufikilishiwa kwa kupelako ukwa kwa Marko 13:10, aba abasubwa, ukwafwilishiwa ne bumba likalamba, balishimikile mbila nsuma mu “nko shonse” mu cine cine. (Ukusokolola 7:9) Kabili umupashi ulafwilisha bonse aba bene muli ici. Nga fintu cali mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ulesula ififulo fya kubombelamo no kutungulula ukulunduluka kwa cinkumbawile ukwa mulimo. Ulakosha abantu umo umo, ukubaafwa ukucimfya umwenso no kulundulula ukulamuka kwabo ukwa kusambilisha. Ukulundapo, Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Mukatwalwa pali bakateka ne shamfumu pa mulandu wandi, ukuti mushimike ubunte pali bene na pa Bena fyalo. Lelo ilintu bakamutwalako, mwisakamikilwa misosele nangu ico mukasosa . . . Pantu te imwe mulesosa, lelo mupashi wa kwa Shinwe e ulesosela muli imwe.”—Mateo 10:18-20.

18, 19. Ni mu nshila nshi umupashi uilundila kuli nabwinga mu kulaalika aba mitima yafuuka ku ‘kubuulapo ica bupe amenshi ya mweo’?

¹⁸ Mwi buku lya Ukusokolola, Baibolo na kabili yebekesha ukubimbwamo kwa mupashi wa mushilo mu mulimo wa kushimikila. Mulya umutumwa Yohane acita lipoti ukuti: “Umupashi na Nabwinga batila, Iseni: no uleumfwa asose, ati, Iseni; no uleumfwe cilaka ese, uulefwaya abuulepo ica bupe amenshi ya Mweo.” (Ukusokolola 22:17) Nabwinga, uwaimininwako na bashalapo ba muli ba 144,000 abacili pe sonde, alaalika bonse ukubuulapo ica bupe amenshi ya mweo. Lelo mona ukuti, umupashi wa mushilo na o wine usoso kuti “Iseni!” Mu nshila nshi?

¹⁹ Mu kuti ubukombe ubuleshimikilwa ne bumba lya kwa nabwinga—ilyafwilishiwa ilelo ne bumba likalamba ilya mpaanga shimbi—bufuma muli Baibolo, iyalembelwe pe samba lya kusonga kwa kulungatika ukwa mupashi wa mushilo. Kabili ulya mupashi umo wine walisula imitima ne mintontonkanya ye bumba lya kwa nabwinga ku kumfwikisha Icebo capuutwamo no kulondolola cene kuli bambi. Abo babatishiwa nga basambi bapya aba kwa Yesu Kristu balacankwa ukubuulapo ica bupe ca menshi ya mweo. Kabili balacincimushiwa ukubombela pamo no mupashi na nabwinga mu kusoso kuti “Iseni” na kuli bambi. Ilelo, ukucila pa mamilioni yane balakana no mupashi muli uyu mulimo.

Ukwikalila ku Lubatisho Lwesu

20, 21. Ni shani fintu twingekalila ku lubatisho lwesu mwi shina lya mupashi wa mushilo, kabili ni shani fintu tulingile ukumona ulu lubatisho?

²⁰ Ulubatisho mwi shina lya mupashi wa mushilo kubilisha kwa pabuuta ukuti twalishiba umupashi wa mushilo no kusumina ulubali ubomba mu mifwaile ya kwa Yehova. Cilangilila ukuti tukabombela pamo no mupashi, ukukanacita icili conse ku kucilikila imibombele ya uko pa kati ka bantu ba kwa Yehova. Muli ifyo, tuleshiba no kubombela pamo no musha wa cishinka kabili uwashilimuka. Tubombela pamo no kutantika kwa baeluda mu cilonganino. (AbaHebere 13:7, 17; 1 Petro 5:1-4) Twikalila ku mano ya ku mupashi, te ya ku mubili, no kusuminisha umupashi ukumumunga ubuntu bwesu, ukulenga ukupala Kristu mu kucilapo. (Abena Roma 13:14) Kabili tuilunda no mutima onse ku mupashi na nabwinga mu kusoso kuti “Iseni” ku mamilioni abengankulako.

²¹ Mwandi cintu cakatama ukubatishiwa ‘mwi shina lya mupashi wa mushilo’! Nalyo line, mwandi mapaalo yengafumamo! Shi impendwa ya abo abalebatishiwa muli iyo nshila itwalilile ukwingilishako. Kabili shi ifwe bonse natutwalilile ukwikalila ku bupilibulo bwa lulya lubatisho, ilyo tulepyungila Yehova no kutwalilila ukuba “ababilima ku mupashi.”—Abena Roma 12:11, NW.

Cinshi Uleibukisha pa lwa Mupashi wa Mushilo?

◻ Ni mu nshila nshi umupashi wa mushilo wali uwacincila pa Pentekoste 33 C.E.?

◻ Ni shani fintu twingatwale fisabo fya mupashi?

◻ Ni mu nshila nshi baeluda basontelwa no mupashi wa mushilo?

◻ Ni shani fintu Yesu abomba pa mpika mu cilonganino ukupitila mu mupashi wa mushilo?

◻ Ni shani fintu umupashi wabimbwamo apakalamba mu mulimo wa kushimikila?

[Icikope pe bula 15]

Ulubatisho Petro ashimikile nalo lwine lwali mwi shina lya kwa Tata no mupashi wa mushilo

[Icikope pe bula 17]

Umupashi walibimbwamo apakalamba nga nshi mu kushimikila kwa mbila nsuma