Ukumoneka Ukufuma ku Calo Calaiwe

Gileadi—Icitungu ca Bantu Bakosa

MU KWIPIPA pa ntanshi Israele talayabuka umumana wa Yordani ukwingila mu Calo Calaiwe, Mose abacincishe ukuti: “Koseni kabili talileni . . . Yehova Lesa wenu e uleya na imwe.”—Amalango 31:6.

Imikowa ya kwa Rubene na Gadi na citika wa mukowa wa kwa Manase balisanshiwemo mu kukoselesha kwa kwa Mose. Baali nabamona “icalo ca Gileadi, ukuti uko kuntu kuntu kwa fitekwa,” e co baali nabalomba ukupeelwa ukwikala mu citungu ca Gileadi.—Impendwa 32:1-40.

Gileadi aali bushilya bumbi, ku lubali lwa kabanga, ka Yordani. Cali apakalamba lubali lonse ulwa kabanga, ukufuma ku kapinda ka ku kuso aka Bemba Wafwa ukufika kuli Bemba wa Galili. Ici citungu catumpwike ukufuma mu mukonko wa Yordani ukufika ku fibwandashi fyafumba ne mpili shabatama. E co Gileadi cali citungu cishaiwamina ku kulimako ingano no kupeelo mulemfwe ku fitekwa. Icikope cili pa muulu cilekupeela itontonkanyo lya fintu ulubali lwa Gileadi lwapalile. Lelo mulandu nshi ukusuntinkanishisha ubukose ne cifulo cawama mu kwampanako ica musango yo?

Imikowa yalesala ukwikala mu Gileadi ukwabulo kutwishika tayacitile ifyo pa mulandu wa mwenso. Ibukisha ukuti basumine ukwabuka Yordani ku kulwisha abalwani mu Calo Calaiwe. Kabili pa kubwelulukila ku Gileadi, bakabile ubukose bwafulilako. Mulandu nshi? Cisuma, baali pa mupaka, abasansalikwa ku kusansa ukufuma ku bena Amone pa kati ka kapinda ka ku kulyo na kabanga na bena Syria ku kapinda ka ku kuso. Kabili balisanshilwe.—Yoshua 22:9; Abapingushi 10:7, 8; 1 Samwele 11:1; 2 Ishamfumu 8:28; 9:14; 10:32, 33.

Uko kusansa kwali tushita twa kulungatika lintu ubukose bwakabilwe. Ku ca kumwenako, pa numa Yehova alekele abena Amone ukutitikisha Gileadi, abantu ba kwa Lesa balilapile no kubwelela ku kutungululwa ku “mpalume ya bulamba,” untu wishi na o ainikwe Gileadi. Iyi mpalume, nelyo umwaume wakosa, aali ni Yefta. Alishibikwa bwino pa mulapo uwabelebeshe ukuti, nelyo cingati aali uwakosa, afwaile ubutungulushi bwa kwa Lesa no kwaafwa. Yefta alapile ukuti nga ca kuti Lesa amupeele amaka ku kucimfya abena Amone ba lumanimani, uwa kubalilapo kufuma mu ŋanda yakwe ku kumukumanya aali no ‘kumuninike ca kuninika,’ nelyo ukupeelwa ilambo, kuli Lesa.a Ico caishileba umwana umo mpo uwa kwa Yefta, umwana mwanakashi wakwe, uyo pa numa aile mu kubomba umwashila mwa kwa Lesa. Ee, Yefta na, mu nshila yapusanako, umwana umwanakashi wakwe, balangile ubukose.—Abapingushi 11:1, 4-40.

Ukulanga kwa bukose uko nakalimo ukushaishibikwa nga nshi kwacitike mu kati ka nshita ya kwa Shauli. Pa kwelenganya icacitike, ibukisha ukuti lintu Shauli abele imfumu, abena Amone batiinishe ukutonkola ilinso lya ku kulyo ilya baume ba mu Yabeshe-gileadi, nakalimo itauni lyabelele lwa mu mulimba wapitile mu mpili ukufika muli Yordani. Shauli mu kwangufyanya akutenye umulalo ku kukosha Yabeshe. (1 Samwele 11:1-11) Mu kuba ne co citontonshi mu muntontonkanya, natuye ku mpela ya kuteka kwa kwa Shauli no kumona fintu ubukose bwalangilwe.

Kuti pambi waibukisha ukuti Shauli na batatu aba mu bana baume bakwe bafwile mu kati ka nkondo na baPelishiti. Abo balwani baputwile umutwe wa kwa Shauli kabili mu kucimfya bakobeke ifitumbi fya kwa Shauli na bana baume bakwe pa cibumba ca Bete-shani. (1 Samwele 31:1-10; ku kulyo, ulemona ifyashulwa mu mushili ifya kalupili ka Bete-shani.) Imbilingwa ya ici yafikile ku Yabeshe, mu mpili sha Gileadi ukulalanya Yordani. Cinshi abena Gileadi bali no kucita mu kulolenkana no mulwani uwakose fyo ica kuti kuti acimfya umupwilapo imfumu ya Israele?

Konka pali mapu. “Baliimine abantu bonse aba bulamba, baendele ubushiku bonse, babuulile ne citumbi ca kwa Shauli ne fitumbi fya bana bakwe abaume ku cibumba ca Bete-shani; kabili baishile na fyo ku Yabeshe, no kubaloosesha kulya.” (1 Samwele 31:12) Ee, babuulile ulwendo lwa mu nshita ya bushiku mu kati ka mulwani wakosa. Kuti waumfwikisha umulandu Baibolo ibetila aba bulamba, nelyo abakosa.

Mu kupita kwa nshita, imikowa ikumi yalifumineko ku kupanga ubufumu bwa kwa Israele ubwa ku kapinda ka ku kuso, kabili umu mwasanshishe na Gileadi. Inko shashingulwikeko, mu kubalilapo abena Syria kabili lyene abena Ashuri, batendeke ukupokolola imbali sha cilya cifulo ku bushilya bwa kabanga ka Yordani. E co te mulandu no tushita twa ku numa utwa bukose, abantu ba mu Gileadi balipile umutengo pa kuba pa mupaka.—1 Ishamfumu 22:1-3; 2 Ishamfumu 15:29.

[Futunoti]

[Mapu pe bula 8]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

BEMBA WA GALILI

BEMBA WAFWA

Umumana wa Yordani

Bete-shani

Ramote-gileadi

Yabeshe

GILEADI

[Abatusuminishe]

Ukushimpwa pali mapu wakwatilwa insambu na Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. na Survey of Israel.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 8]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 9]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.