Ba uwa Mukoosha mu Mulimo wa Bupainiya

INTE SHA KWA YEHOVA mupepi na 4,500,000 balebilisha imbila nsuma mu kusaalala kwa calo. Pa kati kabo pabapo bapainiya ukucila pali 600,000, nelyo bakabilisha ba Bufumu aba nshita yonse. Abo baba muli uyu mulalo wakulisha uwa bapainiya baba ukufuma pa kati ka mushinku wa bashilafika ku myaka ya bupungwe ukufika ku banakuka mu myaka yabo iya ba 90. Bafuma ku fikulilo fyonse ne nyendelo shonse isha bumi.

Ukwabula ukutwishika, aba bonse bakashimikila ba nshita yonse bafwayo kutunguluka mu butumikishi bwa bupainiya. Abengi bafwayo kubupanga umulimo wa nshita ya bumi bwabo. Bamo tababa na maka ya kucite fyo pa milandu imo. Nalyo line, bambi baliba na maka ya kutwalilila ukucita bupainiya te mulandu na mafya ya fya ndalama, ubutuntulu bwa bumi ubwabipa, ukufuupulwa, ne mpika shimbi. E co ni shani fintu bakashimikila ba nshita yonse bengabomba ne mpika sha musango yo kabili nalyo line ukuba aba mukoosha mu mulimo wa bupainiya?

Ukukumanisha Ukukabila kwa mu fya Ndalama

Mu cinkumbawile, bapainiya balabomba lwa ku mubili ku kukumanisha ifipooswa fyabo, nge fyacitile umutumwa Paulo. (1 Abena Tesalonika 2:9) Mu mbali ishingi isha calo, balolenkana ne mitengo ilesumbana iya fya kulya, ifya kufwala, amayanda, ne myendele. Ilingi line caliba icayafya ukwingila incito ya nshita lubali iyo bakabila. Nga ca kuti e ko ili, incito sha musango yo ilingi line shitambika amalipilo yacepesha, ukwabula na inshuwalansi wa butuntulu bwa bumi.

Nga ca kuti ‘twabala ukufwaya ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe,’ kuti twakwate citetekelo ca kuti Yehova akapayanishisha ukukabila kwesu ukwa ku mubili. Lintu bali pe samba lya kutitikisha kwa mu fya ndalama, kanshi, bapainiya tabakabila ‘ukusakamikilwo bwa mailo.’ (Mateo 6:25-34) Ilintu balacito kubombesha kwa mukoosha ku kupikulula impika sha musango yo, icitetekelo cakosa muli Yehova cikafumyapo ukusakamikwa kushakabilwa.

Lintu umuntu alolenkana na mafya ya mu fya ndalama, nakalimo ifipooswa kuti fyacefiwa. Mu kuba no kwalula mu kutantika kwa fya kushita, kuti cacitikako ukukumanisha ifikabilwa, nangu ca kuti te kufwaya fye kwa fya ku mubili. Pa kucefyako ifipooswa, bapainiya bamo balakana umuputule na Bena Kristu bambi. Mu kwafwilisha abana babo ukucita bupainiya, abafyashi inshita shimo balapayanishisha umwa kwikala apa fye nelyo pa mutengo wacepesha. Bambi balaafwa bapainiya mu kuba ne fya kulya ne fipooswa fya myendele. Lelo bapainiya tabakafwaye ukuba icisendo kuli bambi, pantu balikwata umulimo wa mu Malembo ku kuitungilila abene.—2 Abena Tesalonika 3:10-12.

Ifipooswa fya myendele kuti fyacefiwako pa kwakana ifipooswa na bapainiya bambi. Nga ca kuti bapainiya babili balikwata bamotoka, kuti pambi baibimba mu mulimo wa kushimikila capamo mu cifulo cimo cine, ukubomfya motoka umo no kufumyapo ifipooswa fya kubomfya bamotoka babili. Bapainiya abashakwata bamotoka kuti pambi baba na maka ya kubomba pamo na abo abakwata no kwakana mu kufimba ifipooswa fya myendele. Ifipooswa fya myendele kuti fyacefiwako mu kulundapo pa kufimba ififulo fya kubombelamo ifya mupepi pa kwenda. Mu fyalo ifingi bapainiya babomfya imyendele ya cintubwingi iyanakisha umutengo.

Pa kati ka abo abacimfishe impika sha mu fya ndalama no kuba aba mukoosha mu mulimo wa nshita yonse baali ni Newton Cantwell no mukashi wakwe. Bashitishe ifarmu lyabo no kutendeka ukucita bupainiya mu kuba na mutanda aba bana babo cinelubali mu 1932, mu kati ka Kubongoloka Kukalamba Ukwa fya Bunonshi. “Inshita inono twalibomfeshe ishafumine ku kushitisha ifarmu lyesu—ukucilisha pa kulipila badokota,” e fyalembele Munyina Cantwell. “Twibukisho kuti lintu twaselele ku mulimo wesu uwalenga bubili, twakwete fye ishalinga ku kulipilila libela umusonko wa milungu ibili, mu kuba na madola yasano ukushalapo. Nangu ni fyo, twaishibe ukuti Yehova akapayanya kulila fye twabombele umulimo wesu mu mukoosha. . . . Twasambilile ukumemengela indalama mu nshila shalekanalekana. Pa kuselela ku cifulo ca kubombelamo icipya, ku ca kumwenako, nali no kulanda ku bene ba fitesheni fya kushitishishapo petro bamo no kulondolola ukuti twakwete bamotoka batatu abo twaleensha cila bushiku mu kulundanishiwa no mulimo wesu uwa Bwina Kristu. Ici ilingi line cafuminemo ukushita kwesu ukwa mafuta pa mutengo wacefiwako. Abana baume besu mu kwangufyanya basambilile ukusakamana ifya kulungisha fyesu, ukutupusushisha indalama ishingi isha kulipila bakalungisha ba bamotoka.” Ulupwa lwa kwa Cantwell muli ifyo lwabombele mu kutunguluka no kusonsomba kwa fya ndalama kabili babele aba mukoosha mu mulimo wa nshita yonse. Munyina Cantwell aali acili pa mutande wa bapainiya lintu afwile pa mushinku wa myaka 103.

Ukwingila Incito ya Nshita Lubali

Bapainiya abengi balayafwilisha abene mu fya ndalama ukupitila mu ncito sha nshita lubali. Pa kuitungilila umwine mu butumikishi pa Korinti, Paulo abombele nga kacita wa matenti capamo na basumina banankwe Akula na Priskila. (Imilimo 18:1-11) Ilelo, bamunyina ba ku mupashi ilingi line baliba aba nsansa ukutambika bapainiya incito ya nshita lubali. Bapainiya bambi bengila incito sha musango yo ukupitila mu fipani fingisha incito ifyo fitambika incito sha pa kashita kanono. Icitetekelo muli Lesa calikatama, kabili e fyaba ne pepo lya mukoosha ku butungulushi bwakwe mu kucito kupingulapo kwa ncito.—Amapinda 15:29.

“Pa numa ya kunonka ubukose ubwingi ukufuma mu kulangulukapo kwabamo ipepo,” e fyasosele painiya umo, “naishibishe uwangalile ncito wandi ukuti umulimo wandi uwa butumikishi cishingamo ca pa lwandi icakatamisha kabili ukuti nshali na kuba na maka ya kupokelela icifulo ca nshita yonse. Pali Citatu cakonkelepo, nalipushiwe nga kuti nalanguluka cipya cipya incito lelo ukubomba inshita lubali. Nalisumine mu buseko.” Wicefya amaka ye pepo, kabili konkeshapo incitilo pa mapepo yobe.

Bapainiya kuti bacisange cisuma ukweba abaleenekelwa ukubengisha incito ukuti imifwaile yabo mu kufwaya umulimo wa nshita lubali ya kuitungilila abene mu butumikishi. Kuti pambi balumbula inshiku baba abalubuka ne mpendwa ya maawala mu mulungu umo bengapeelesha ku ncito. Abana nkashi babili bali na maka ya kwakanya incito ya nshita yonse mu kampani ka bashimafunde, ukusuminisha umo umo uwa bene ukubomba inshiku shibili na citika mu mulungu umo. Ici calibatungilile nga bapainiya ukufikila basangilwe ku Watchtower Bible School of Gilead no kupokelela ukupeelwa umulimo wa bumishonari.

Imisango yalekanalekana iya mulimo wasuminishiwa mu Malembo kuti yasangwa pa kulanda na basumina banobe na bambi nelyo pa kubebeta ukusabankanya kwa mu nyunshipepala. Ukuicefya kwalibo kwa kwaafwa, pantu kuti kwasungilila bapainiya ukufuma ku kuba abacishamo kusalulula pa lwa musango wa ncito bakabomba. (Linganyako Yakobo 4:10.) Pa kutwalilila ukucita bupainiya kuti pambi bakabila ukucita umulimo wa ku mubili uyo abantu bamo balanguluka uwa pa nshi nelyo umulimo wa bacibombebombe. Nga ca kuti umulimo wa musango yo naupokelelwa lelo icintu cimo icapusanako cafwaikwa, ukwalula mu mibombele kuti pambi mu kupelako kwacitikako.

Ubutuntulu bwa Bumi Ubwabipa no Kufuupulwa

Bamo bafwile ukuleka umulimo wabo uwa bupainiya pa mulandu wa mpika shabipisha isha butuntulu bwa bumi. Nga ca kuti bapainiya tabali abasuswa muli uku kuloshako, nangu cibe fyo, kuti pambi basango kuti ubulwele kuti bwaundapwa nelyo ubutuntulu bwa bumi kuti bwawaminako mu kukumanina kuli bene ukutwalilila ukucita bupainiya. Abengi kuti bacita bupainiya te mulandu ne mpika sha butuntulu bwa bumi pa mulandu wa kuti bapoka ukundapa kwa fya cipatala, bakakatila ku miliile yabalinga, no kukwata ukutuusha kukabilwa no kutukusha umubili. Kangalila wenda amwene painiya umo uwapumwa nga nshi mu kuba no bulwele bwa arthritis ica kuti akabile ukwaafwa pa kwenda ukufuma ku ŋanda ne ŋanda mu butumikishi. (Imilimo 20:20) Nalyo line, wene no mulume wakwe batungulwile amasambililo ya Baibolo aya mu ŋanda 33 kabili bali nabafwilisha abantu 83 ukupokelela icine ca kwa Lesa. Ubutuntulu bwakwe ubwa bumi bwaliwamineko mu kupita kwa nshita, kabili asangilwe kwi Sukulu lya Mulimo wa Bupainiya imyaka 11 pa numa.

Ukufuupulwa kuti pambi kwalenga bamo ukufuma mu butumikishi bwa bupainiya. (Amapinda 24:10) Painiya umo aebele kangalila wenda ati: “Ndi no kuleka bupainiya. . . . Ninkwata inkongole sha kulipila.” Akabile amaglasi ya mu menso ayashitishiwe pa madola 20. “Bushe uli no kuleka ukucita bupainiya pa mulandu wa kukabila amadola 20?” e fyaipwishe kangalila. Catubulwilwe ukuti painiya abombe mu cilime ca kofi ica cikaya pa bushiku bumo, afole amadola 20, akashite amaglasi, no kutwalilila ukucita bupainiya. Ukulanshanya kwalundwapo kwasokolwele ukuti impika ya kutendekelako yali kufuupulwa pa mulandu wa mutengo wakosesha uwa kulungishisha motoka. Catashiwe ukuti painiya acefyeko ifipooswa pa kwensha cila bushiku mu kati na nkati ka ncende ya makilomita yanono mu cifulo ca kwensha ku ncende yalepa. Na kabili alipandilwe amano ukusungilila bumupashi bwakwe. Painiya abomfeshe uku kupanda amano kabili imyeshi mutanda pa numa apokelele ubwite bwakwe ku kusangwa kwi Sukulu lya Gileadi. Pa numa ya kupwishe sukulu alipeelwe umulimo ku calo ca cilendo kabili abombele kulya mu busumino pa myaka iingi ukufikila imfwa yakwe. Ee, amapaalo yakalamba ilingi line yalafumamo nga ca kuti tatunakile ku kufuupulwa lelo twasunga mu muntontonkanya ukuti Yehova ali na ifwe.

Teetesa Ishuko Lyobe Ilya Mulimo

Te mulandu ne fya kwesha, pamo nga imilandu ya kukabila ne nshita sha kubulwa ifya kulya, Paulo amwene ubutumikishi bwakwe nge cuma. (2 Abena Korinti 4:7; 6:3-6) Mu kulolenkana na kayofi no kupakasa ilelo, ababomfi ba kwa Yehova abengi mu Africa, Asia, Europe wa ku Kabanga, na kumbi konse balikatilila kwi shuko lyabo ilya kucita bupainiya. Lintu ifya kwesha fyakumanishiwa, kanshi, bombesha ku kuba uwa mukoosha muli ili shuko lya mulimo, kwi lumbo lya kwa Yehova.

Bapainiya abengi bali na maka ya kwingila mu mulimo wa kushimikila kwa nshita yonse pa mulandu fye wa kuti balyangwishe umusango wabo uwa bumi. Ukupala Paulo, bacincintile ifya kubeleleka fya kutemwa ifimoneka kabili balundulwile ukwikushiwa mu kuba ne “fya kulya ne fya kufwala.” Pa kuba aba mukoosha mu mulimo wa bupainiya, bakabila ukutwalilila abaikushiwa ne fintu fikabilwa. (1 Timote 6:8) Ubuseko bufuma mu kuteesa amashuko yesu ayapeelwa na Lesa, ukuyabika pa muulu wa fikwatwa fya ku mubili.

Ku kulangilila: Anton Koerber alipeelwe ishuko ku kwimininako amabuseko ya Bufumu ku balashi ba kamfulumende mu Washington, D.C. Abombele nga painiya pa nshita imo kabili aali kangalila wa muputule muli ba 1950. Bamo aba banankwe ba kale aba bukwebo inshita imo balimutununwike mu kuba no kutambika uko kwingamupeela amaka ya kuisangila umwine milioni umo uwa madola. Pa kucite fi, nangu cibe fyo, cali no kuba icakabilwa kuli wene ukupeelesha inshita yakwe yonse ku milandu ya bukwebo mupepi na pa mwaka umo. Pa numa ya kupepela ubutungulushi no mupashi wa muntontonkanya watekanya, atile: “Tacingacitikako kuli ine ukuleka amashuko yandi ayawamisha aya kubombela Yehova kuno nelyo fye ni pa mwaka umo, iyo, te mulandu ne ndalama shonse mu calo. Ukubombela bamunyinane muno mu Washington kwalicilapo mutengo kuli ine, kabili kuno nalishiba ukuti nakwata ipaalo lya kwa Yehova. Ukwabula ukutwishika kuti nasanga milioni umo uwa madola, lelo pa mpela ya mwaka wa musango yo uwa bumi, kuti naba shani lwa ku mupashi, nelyo fye lwa ku mubili?” Muli ifyo akeene ukutambika. Ukuteesa amashuko yabo mu nshila imo ine kwaafwa abengi ukuba aba mukoosha mu mulimo wa bupainiya.

Mwandi mapaalo yayembesha bapainiya baipakisha! Lipaalo ukupoosa amaawala ayengi ukulanda pa lwa bumfumu bwa bukata ubwa kwa Yehova. (Ilumbo 145:11-13) Pa mulandu wa kupeelesha inshita ikalamba iya musango yo ku butumikishi, bapainiya balakwata ipaalo lya kuleta ukusansamusha kwa ku mupashi ku babusu na batitikishiwa, abalwala nelyo abafwilwa, na bambi ababa mu kumanama nga nshi kabili abali mu kukabila kwe subilo lyashininkishiwa. Muli ifyo, nga ca kuti imibele yatusuminisha ukuibimba mu mulimo wa kushimikila kwa nshita yonse, mu cine cine tukaipakisha amapaalo ayengi. Caba ‘lipaalo lya kwa Yehova ilicindamika.’ (Amapinda 10:22) Kabili caba mu kuba no kwaafwa kwakwe ne paalo e ko bakabilisha ba Bufumu abengi mu buseko babela aba mukoosha mu mulimo wa bupainiya.