Imfumu Yalanguluka pa Cintu Ikaba ku Ntanshi

IMFUMU ya ku West Africa yali ni ntungulushi yatemwikwe apakalamba no kucindikwa nga nshi mu bwikashi bwa iko. Lintu yafishishe imyaka ya kufyalwa 78, ifibusa, ulupwa, na bantu bambi balilongene ku kusefya. Mu kulanda kwakwe, imfumu yasalile umutwe we lyashi uwapusanako nga nshi kuli kalya kashita. Alandile pa fyo aletontonkanya ukucitika pa numa ya mfwa.

Asosele ukuti umuntu nga afwa “alaya ku calo cimbi icabulamo ubucenjeshi, ulunkumbwa no bufunushi.” Acilondolwele nge calo “ica nkama nga nshi,” icikalamo fye abalungama, abakumana na Lesa.

Ifisumino fya musango yo fyaliseeka pa kati ka bantu ukupulinkana Africa onse. Ukulingana ne mipepele ya cishilano iya mu Africa, imfwa te mpela ya bumi lelo yaba fye ni nshila ya kwalukilamo ukuya ku bumi ku cifulo ukwikala imipashi. Basosa ukuti lintu umuntu afwa alabuuka ukufuma mu calo icimoneka ukuya ku calo icishimoneka. Pamo ngo mupashi, uyu muntu lyene engila mu calo icaikalamo ifikolwe fyakwe.

Abena West Africa abengi basumina ukuti ifikolwe, nelyo imipashi ya fikolwe, ilashininkisha ukuti indupwa shabo pe sonde shili bwino. Icitabo West African Traditional Religion calondolola ukuti: “Tapabapo ubupusano sana pa kati ka bantu abacili bali pe sonde, na abo abafuma pa calo. Lintu baali pano isonde, [ifikolwe] bali ni bakasomo ba ndupwa shabo. Nomba apo tabamoneka ku menso yesu, bacili ni bakasomo mu calo ca mipashi. Balatwalilila ukulangisha ubuseko mu butuntulu bwa ndupwa shabo.”

Muli ifyo, imfumu ya cikoloci iilumbwilwe pa kutendeka yaenekele ukuilunda ku fikolwe fya iko no kubombela capamo na bene ku cifulo ukwikala imipashi. Yasosele ukuti: “Nalisumina nga nshi mu kuti kwalibako ubumi pa numa ya mfwa kabili nga ndefwaya kuti natwalilila ukuteka nge mfumu—nelyo fye cibe nalifwa.”

Nangu cibe fyo, pa mulandu wa cintu imfumu yakonkeshepo ukusosa, inyunshipepala ya Sunday Times yatubulwile ukuti “yamoneke ukukanashininwa umupwilapo” pa lwa bumi pa numa ya mfwa. Aebele ibumba lya bantu ilyalongene ukuti alyumfwilepo pa lwa citabo icilanda pa lwa bumi pa numa ya mfwa. Imfumu yalefwaya ici citabo pa myaka isano. Yalefwaisha nga nshi ukucibelenga ica kuti yatambike ukupeela uuli onse uwingamuletela ici citabo indalama shalingana na $1,500 (U.S.)

Iyi mfumu nga tayaculile sana ukufika kuli ico cipimo aipusha ukuiletela icitabo icishayafya ukusanga. Caba citabo icisangwa mu kwanguka icalembelwe te ku muntu iyo lelo kuli Kabumba wa bantu bonse. (1 Abena Tesalonika 2:13) Ico citabo ni Baibolo. Cinshi cintu isosa ukuti e cicitika ilyo umuntu afwa?