Bushe Abafwa Kuti Batumona?

UMWANAKASHI umo akoma umulume wakwe. Imyaka cinelubali pa numa alolota cintu acetekelo kuti cishibilo ca bukali bwa mulume wakwe. Ku kutalalika “umupashi” wa mulume wakwe, atuma mwane umukashana ku kuyaitulwila ilambo lya mwangashi pa luputa lwakwe.

Mwane teshibe ifya kusosa ku mupashi wa kwa wishi, apantu ilambo lifumine kuli nyina uwamwipeye. Ukufuma apafisama, umwaice wakwe kalume alemutamba. Aendelela, kabili wene na nkashi yakwe bapepa kuli shibo ukuti abaafwe ukulandule mfwa yakwe.

Uku kumoneka kwafuma kuli The Libation Bearers, icangalo ca bena Greece icalembelwe imyaka mupepi na 2,400 iyapitapo. Mu mbali shimo isha calo, maka maka mu Africa, amalambo yapalako aya ku nshishi yalaninikwa ukufika na ku bwa lelo.

Ku ca kumwenako, languluka ica kukumanya ca kwa Ibe, uwikala mu Nigeria. Apantu alilufya abana batatu mu mfwa, aya ku ŋanga, iyo yaeba Ibe ukuti imfwa tashisako fye iciseise—wishi kwa Ibe umuyashi nakalipa pa mulandu wa kuti tashiikilwe bwino.

Ukubomba ukulingana no kupanda amano kwa ŋanga, Ibe apeele lambo imbushi kabili aitulula ubwalwa bwa gin na waini pa luputa lwa kwa wishi nge lambo lya mwangashi. Alilila ku mupashi wa kwa wishi, ukulomba ukulekelelwa, ukwebekesha ukutemwa kwakwe, no kulombe paalo.

Tamuli ukutwishika muli Ibe ukuti wishi kuti amumona no kumumfwa. Tacetekelo kuti wishi aba uwabulwo bumi lelo ukuti lintu afwile “ayabwike” ukufuma ku calo cimoneka ukuya ku calo cishimoneka. Ibe acetekelo kuti wishi ayabuka ukufuma ku calo ca munofu no mulopa ukuya ku calo ca mipashi, ubwikashi bwa fikolwe.

Ibe apelulula muli iyi nshila: ‘Nangula ca kuti Tata tali na kabili pano calo, acili alanjibukisha kabili aliba uwasekelela mu butuntulu bwandi. Kabili apantu nomba ali mupashi mu kuba na maka yalundwako, ali mu cifulo cawamisha ica kunjafwa ukucila fintu aali pe sonde ngo muntunse. Mu kulundapo, kuti atununuka Lesa mu kulungatika ku kunjimininako, apantu Lesa na o wine mupashi. Tata napamo ali uwakalifiwa pali ino nshita, lelo nga ca kuti namulangisha umucinshi walinga, akandekelela kabili akampaala.’

Mu Africa icisumino ca kuti abafwa balamona ababa pe sonde no kusonga ubumi bwabo caliseeka pa kati ka abo aba butotelo bwa cishilano. Caliba icamonekesha na pa kati ka Bena Kristu baitunga nabo bene. Ku ca kumwenako, pa numa umwanakashi aupilwa mu calici, caliba ca lyonse kuli wene ukuya ku ŋanda ya bafyashi bakwe ku kuyapaalwako amate. Kulya balilila ku fikolwe fyafwa, kabili ilambo lya mwangashi liletulwilwa kuli fyene. Abantu abengi bacetekelo kuti ukufilwa ukucite ci kulaleta akayofi pa cupo.

Citontonkanishiwa ukuti ifikolwe, nelyo imipashi ya fikolwe, ilashininkisha ukuti indupwa shabo pe sonde shiletwalilila isha mweo kabili shili no lubanda. Ukulingana ne yi mimwene, imipashi ya fikolwe yaba banku ba maka, ababa na maka ya kuleta ubusomboshi busuma, ukutungilila ubutuntulu busuma bwa bumi, no kucingilila abantu ukufuma ku kucenwa. Ilawikisha ukwimininako umuntu. Nangu cibe fyo, nga ca kuti yasuulwa nelyo ukukalifiwa, ilaleta akayofi—ubulwele, ubupiina, nelyo fye imfwa. Nge ca kufumamo, ukupitila mwi lambo ne mipepele ya kusefya, abantu balatukuta ukusungilila ukwampana kusuma na bafwa.

Bushe nobe wasumino kuti abafwa balabomba ulubali lwacincila mu bumi bwa batuntulu? Bushe walitala awimininapo pa luputa lwa mutemwikwa no kuisanga we mwine ulelanda utumashiwi, ukutontonkanya ukuti napamo kuti akumfwa? Cisuma, nampo nga abafwa balatumona atemwa ukutumfwa nelyo iyo cashintilila pa cicitika pa mfwa. Lekeni tubebete cintu Baibolo isosa pa lwa uyu mulandu wakatama.