Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w95 8/1 amabu. 20-24
  • Ubupyani Bwesu Ubwa ku Mupashi Ubwafumba

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Ubupyani Bwesu Ubwa ku Mupashi Ubwafumba
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1995
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Ubumi bwa mu Kubangilila Ubwa kwa Tata
  • Ukuya ku East Africa
  • Ukukushiwa mu Kuba no Kutemwa kwa Bwina Kristu
  • Uwa Busumino Ukufika na ku Mpela
  • Abafyashi Besu Batusambilishe Ukutemwa Lesa
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1999
  • Ubupyani Bushaseeka Ubwa Bwina Kristu
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1993
  • Ukukonka mu Nkasa sha Bafyashi Bandi
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1995
  • Kuti Nacita Shani Nga ca Kuti Abafyashi Bandi Balilwala?
    Abacaice Bepusha Ukuti
Moneni na Fimbi
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1995
w95 8/1 amabu. 20-24

Ubupyani Bwesu Ubwa ku Mupashi Ubwafumba

NGA FINTU CASHIMIKWA NA PHILLIP F. SMITH

“Ulubuuto nalwaka ululi no kusanika ukupulinkana Africa onse uwaandatilwa ne mfifi.” Fintu twali abacincimuka ukubelenga amashiwi yali pa muulu pe bula 75 ilya 1992 Yearbook of Jehovah’s Witnesses! Ayo mashiwi yalembelwe mu 1931 kuli bashikulwifwe, baFrank W. Smith, muli kalata batumiine Munyina Joseph F. Rutherford, uwali pali ilya nshita presidenti wa Watch Tower Society. Imifwaile bashikulu balembeele yali kulondolola ulwendo lwa kushimikila lumo ulo bacitile pamo na baice babo.

ICITABO ca 1992 Yearbook calondolwele ukuti: “Gray Smith no mukalamba wakwe Frank, abatumikishi bapainiya babili abashipa ukufuma ku Cape Town [South Africa], baimine ubulendo ukulungama ku British East Africa ku kupansa ilya ncende ukumona nga kuti cacitikako ukwananya imbila nsuma. Basendele motoka, De Soto uo basangwile iŋanda ya muli motoka, untu bapatike mu ngalaba pamo pene ne fibokoshi fya fitabo 40, e pa kulungama ku Mombasa, icabu ca Kenya.”

Muli kalata wabo uo balembeele Munyina Rutherford, Bashikulu balondolwele lulya lwendo ukufuma ku Mombasa ukuya ku Nairobi, umusumba ukalamba uwa mu Kenya ukuti: “Awe twalimine ulwendo lwa muli motoka ulwacililepo kutiinya ulo nabala nyendapo. Catusendele inshiku shine, ukwenda akasuba konse, pa kwenda bakilomita 580 . . . Cila kilomita twaendeleko nalefuma na fosholo ku kulinganya amabwe, ukushiika ifilindi, no kuputule misanse ne miti no kufilambalika pa mateshi pa kuti imipeto ya motoka ingekata.”

Pa numa ya kufika ku Nairobi, Frank na Gray babombele inshiku 21 ukwabulo kutuusha ukwananya impapulo shabo isha Baibolo. Bashikulu balembele ukuti, “ukulingana na malipoti, umulimo wesu nausunkanya Nairobi waisulamo imipepele.” Pa numa, Bashikulu bafwaishe ukubwelela ku mwabo ku kumona umwana mwaume wabo uwa myaka ya bukulu ibili, Donovan, na bena myabo, baPhyllis, abaleenekela umwana walenga bubili, shifwe, Frank. Bashikulu bapateme mu ngalaba ya kubalilapo ukufuma ku Mombasa, lelo bafwile ku bulwele bwa mpepo ilyo bashilafika ku ŋanda.

Ilyo ine, nkashi yandi, na ndume nandi twalelanguluka bulya bulondoloshi bwa muli Yearbook, imintontonkanya yesu yaibukishe shifwe watemwikwa. Mu 1991, imyeshi fye iinono ilyo tushilapokelela 1992 Yearbook, alifwile pa mulandu na mafya yaishileko no kulepulwa kwa mutima. Nangu cingati tatalile amonapo wishi, alitemenwe Yehova mu kushika kwati fye fintu cali kuli wishi. Fintu Bashikulu baali no kusekelela ukwishiba ukuti imyaka 28 pa numa, mu 1959, umwana wabo umwaume aali no kukonka mu nkasa shabo pamo ngo mutumikishi wa Bwina Kristu mu East Africa!

Ubumi bwa mu Kubangilila Ubwa kwa Tata

Shifwe afyelwe pa July 20, 1931, mu Cape Town, imyeshi ibili pa numa ya mfwa ya kwa wishi, uo baishilepeela ishina lyakwe. Ukufuma pa mushinku wa mu kubangilila, Tata alangishe ukutemwa kwakwe ukwa kuli Yehova. Lintu aali fye ne myaka 9, aiminine pa citesheni cikalamba ica mashitima ica mu Cape Town aleshimikila ukubomfya ifipampa fyalembwapo ilintu abanankwe ba ku sukulu balemupumya. Pa mushinku wa myaka 11, alangishe ukuipeela kwakwe kuli Yehova ukupitila mu lubatisho lwa mu menshi. Inshita shimo shimo Tata alebomba mu butumikishi eka fye mu musebo. Ilyo alefika pa myaka 18, ninshi alatungulula Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda kwi bumba lya nkashi sha Bwina Kristu isha cikoloci ku mbali ya Cape Town.

Mu 1954 Watch Tower Society yabilishe ukuti amabungano ya pa kati ka nko yali no kucitwa mu mwaka wakonkelepo ku Bulaya. Tata afwaishe ukuyako, lelo takwete indalama shakumanina isha kwendela ukufuma mu Cape Town. E co aingile incito ku kubomba imyeshi itatu nga chemist mu mikoti ya mukuba iya mu Northern Rhodesia (nomba iitwa Zambia). Ififulo uko balepimina amabwe yaleimbwa fyabelele mu mpaanga nga nshi iya cina Africa.

Tata alishibe ukuti kwaliko Inte sha cina Africa ishingi mu Northern Rhodesia, e co lintu afikile alibafwailishe no kwishiba uko balelonganina. Nangu cingati taishibe ululimi lwa cikaya, nalyo line alebishanya na bo no kusangwa lyonse ku kulongana ku cilonganino ca ku mikoti ica Nte sha kwa Yehova. Abasungu abaali muli ilya mikoti balikwete impatila ya mushobo kabili balangishe impatila yabo ilingi line pa kusaalula abena Africa. Nangu cibe fyo, Tata lyonse aali uwa cikuuku.

Pa mpela ya myeshi itatu, umubomfi umwina Africa uushali Nte aishile kuli Tata no kwipusha ukuti: “Bushe nawishiba ifyo tukwita?” Uyu mwaume alimwentwile no kusoso kuti: “Tukwita ati Bwana Citawala.”

Mu 1955, Tata alisangilwe ku Kulongana Kukalamba ku Bulaya ukwa “Ubufumu Ubwacimfya.” Kulya e ko akumene na Mary Zahariou, uwasangwike umukashi wakwe umwaka wakonkelepo. Pa numa ya kuupana, baikele mu Parma, Ohio, U.S.A.

Ukuya ku East Africa

Ilyo ibungano lya citungu lyalecitwa mu United States, ubwite bwalitambulwilwe ku balesangwa kwi bungano ukubombela ukwali ukukabila kwakulilako ukwa batumikishi. Abafyashi besu bapingwilepo ukuya ku East Africa. Bacitile fye cintu Watch Tower Society yatubulwile. Basungile indalama shakumanina isha kushitamo amatikiti ya kubwelela epali Tata afilwa ukusange ncito, apantu ni abo fye abakwete ifipepala fya kubombelapo e balesuminishiwa ukwikala muli cilya cifulo.

Pa numa ya kupoka bapasipoti, ifitupa, no kulaswe inshindano sha kucingilila amalwele, mu July 1959, Tata na Mayo baimine ulwendo lwa pa menshi mu ngalaba ya fya makwebo ukufuma ku New York City ukuya ku Mombasa ukupita inshila ya ku Cape Town. Ulu lwendo lwabasendele imilungu ine. Mu Mombasa basengelwe mu cikabilila pa cabu kuli bamunyina ba Bwina Kristu ababalilepo ukufika kulya ku kubomba ukwali ukukabila kwakulilako. Lintu bafikile mu Nairobi, Tata asangile kalata alemulolela. Baleasuka kalata wakwe untu alembele ukufwaya incito pamo nga chemist mu Geological Survey Department mu Entebbe, Uganda. Tata na Mayo bapateme mwi shitima ukulungama ku Kampala, Uganda, uko Tata aipushiwe pa fya ncito awe no kwingisha balimwingishe. Pali ilya nshita, mwali fye Nte umbi umo muli ilya ncende ya Entebbe iyapalamina ku Kampala, uwe shina lya George Kadu.

Ubuteko bwa bamwisa bwalipilile Tata ku kusambilila ululimi lwa cikaya, iciLuganda. Alitemenwe icibi, apantu alepanga ukulusambilila nangu te ifyo pa kuti engacilapo kuba uwa kufumamo cimo mu butumikishi. Pa numa, Tata ayafwile fye no kupilibula akatabo kaleti “Imbila Nsuma Iyi ya Bufumu” mu ciLuganda.

Tata takwete umwenso pa kushimikila kuli bambi. Alelanda ku basungu bonse mu dipartimenti alebombelamo, kabili aleakanamo lyonse ukushimikila ku bena Uganda. Acitile fye ubunte na kuli shimafunde mukalamba uwa mu Uganda umwina Africa. Uyu mwaume takutike fye ku bukombe bwa Bufumu lelo alaalike fye Tata na Mayo ku kuyalya nankwe umulaalilo.

Inkashi yandi, Anthe, afyelwe mu 1960, e lyo ine nafyelwe mu 1965. Ulupwa lwesu lwaishilepalamisha kuli bamunyina na bankashi abaali mu kacilonganino kanono lelo akalekula mu musumba ukalamba, uwa Kampala. Pa kuba ni fwe fye baNte ababuuta mu Entebbe wapalamineko, twakwete ifya kukumanya fya kusekesha. Inshita imo cibusa wa kwa Tata apitile mu Entebbe ukwabulo kumwenekela kabili aeseshe ukukumana na Tata. Alifililwe ukufikila aipwishe ati: “Bushe mwalishibako abasungu babili kuno Inte sha kwa Yehova?” Ilyo line fye umuntu amutungulwile ku ŋanda ya kwa Mayo na Tata.

Na kabili twakwete ifya kukumanya fyayafya, ukusanshako ukushipikisha ku kwimina ubuteko ukwa kubomfya ifyanso kubili. Ifita fya buteko pa nshita imo balepika uuli onse uwa mwi bumba lya mushobo limo ifi. Ukupulinkana akasuba no bushiku, kwaliko ukulila kwa mfuti ukwatwalilila. Apantu kwaliko icibindo ca kulesho kwenda icaletendeka pa 18:00 hrs ukuyafika ku 6:00 hrs ulucelo lukonkelepo, ukulongana kwalecitwa mu fyungulo kasuba mu ŋanda ya bafyashi bandi mu Entebbe.

Pa numa, lintu icibindo ca kulesho kwenda capwile, Tata aletutwala muli motoka ku Kampala ku kusangwa kwi Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda. Umushilika atutontele imfuti, ukwimika motoka wesu, no kufwaya ukwishiba uko twaleya. Nali fye akanya pali ilya nshita, na Anthe aali ne myaka isano. Lintu Tata alondolwele mu kutekanya, ukulanga umushilika baBaibolo wesu ne mpapulo, umushilika alitulekeleko.

Mu 1967, pa numa ya myaka mupepi na cinekonsekonse mu Uganda, abafyashi besu bapingwilepo ukubwelela ku United States pa mulandu wa kulwalilila ne fishingamo fya lupwa. Twatendeke ukulongana ne cilonganino ca Canfield, Ohio, umo Tata alebomba nga eluda. Mulya abafyashi bandi baishiletemwa bamunyina nga fintu fye batemenwe akacilonganino kanono mu Kampala.

Ukukushiwa mu Kuba no Kutemwa kwa Bwina Kristu

Mu 1971 munyinane Davidi alifyelwe. Ilyo twalekula, twakushiwe mu ŋanda iyaiswilemo ukutemwa ne cikabilila. Ukwabulo kutwishika ici cafumine ku kwampana kwabamo kutemwa uko abafyashi besu baipakishe pa kati kabo.

Lintu twali abaice, Tata lyonse aletubelengela ilyashi lya mu Baibolo pa nshita ya kusendama, ukupepa, kabili lyene, ukwabulo kuti Mayo eshibe, aletupeela chocolate wapombwa mu cipepala cabengeshima. Lyonse twalesambilila Ulupungu lwa kwa Kalinda capamo ngo lupwa, te mulandu na kuntu twali. Lintu twaleya ku kutuusha ngo lupwa, inshita imo twasambilile lwene mu mbali ya lupili kabili pa kashita kambi ilyo twalelolesha bushilya bwa bemba mukalamba. Ilingi line Tata alesoso kuti uto twali tumo utwa tushita twakwe utwalecishapo ukumuletele nsansa ukutwibukisha. Alesosa ukuti aleumfwilako ubulanda abo abashalekwata isambililo lya lupwa pa kupusulwa ubuseko ubo liletako.

Kumfwa ku lwa kutemwa Yehova, Tata asambilishe ukupitila ku ca kumwenako. Ilili lyonse magazini mupya uwa Ulupungu lwa kwa Kalinda nelyo Loleni! aishile nelyo lintu twapokelele ulupapulo na lumbi ulwa Watchtower, Tata alebelenga ifilimo ukwabula no kupoosa inshita. Twasambilile kuli wene ukuti icine ca Baibolo tacilingile ukumonwa mu kwanguka lelo ukukatamikwa nge cuma caumo mutengo. Cimo ica fikwatwa fyacilapo kumo mutengo ifya kwa Tata ni Reference Bible. Mupepi ne bula ilili lyonse lyalisulapo ifilembo ifyo alelemba ilyo alesambilila. Nomba lintu tubelenga ifyo alelemba mu mbali, ni cikanga fye tumumfwe uko alesambilisha no kutufunda.

Uwa Busumino Ukufika na ku Mpela

Pa May 16, 1991, ilintu aali mu butumikishi bwa mwi bala, Tata akwete ulupumo lwa ku mutima. Pa numa ya milungu, balimubombele ku mutima kabili camoneke kwati fyonse fyali fye bwino. Nangu cibe fyo, ubushiku pa numa fye ya kumubombela, twapokelele lamya ukufuma ku cipatala. Tata alefumyo mulopa, kabili badokota balisakamikwe nga nshi. Bailemubombela na kabili imiku ibili muli bulya bushiku ku kwesha ukucilikila ukufumyo mulopa lelo tabatungulwike. Umulopa wa kwa Tata tawaletikama.

Ubushiku bwakonkelepo, ilyo Tata alwalishe, badokota intanshi basendele mayo pa mbali kabili lyene umwaice wandi ku kubapatikisha ukusuminisha ukuti Tata abikwemo umulopa. Lelo, Tata kale kale aali naeba badokota ukuti taali na kusuminisha ukubikwamo umulopa pe samba lya mibele iili yonse. Abalondolwelele imilandu yakwe iya mu Malembo iya kukaanina umulopa lelo asosele ifyo kuti asuminisha ifya kusengulwilamo ifyabulamo umulopa.—Ubwina Lebi 17:13, 14; Imilimo 15:28, 29.

Ubulwani bwakulisha ukufuma ku filundwa fyafulilako ifya bakabomba ba mu cipatala bwalengele ifintu ukubipilako mu Intensive Care Unit (ICU). Ici, capamo no kulwalisha kwa kwa Tata, pa nshita shimo fyamoneke nge fyo tushingashipikisha. Twapaapeete Yehova ku kutwaafwa kabili twaeseshe ukubomfya imitubululo ibomba iyo twapokelele. E co lintu twaletandalila ICU, lyonse twalefwala bwino kabili twaleba aba mucinshi ku babomfi ba mu cipatala. Twalyangilweko sana ku kulwala kwa kwa Tata kabili twalangishe ici pa kwipusha ifipusho fyabamo bupilibulo, kabili twatashishe umubomfi onse uwabimbilwemo mu kusakamana Tata.

Ukubombesha kwesu kwalimwenwe ku babomfi ba mu cipatala. Mu nshiku fye ishinono, imibele ya bulwani iyo bakwete yalyalwike ku kuba iya cikuuku. Banasi abalesakamana Tata baletwalilila ukupempula no kumona ifyo aleikalako nangu cingati te bapeelwe umulimo wa kumusakamana. Dokota umo uwali ne miciika sana kuli ifwe alinakilile ku cipimo ca kwipusha fintu Mayo aali. Icilonganino na balupwa na bo balitwaafwile mu kuba no kutemwa. Batutumine ifya kulya na bakardi ba cisansamushi abengi, kabili baletupepelako.

Ku ca bulanda, Tata tapolele. Afwile inshiku ikumi pa numa ya kumubombela kwa kubalilapo. Tulaba no bulanda nga nshi pa lwa kwa Tata. Pa nshita shimo, tulayumfwa abapelelwa nga nshi. Ku ce shuko, Lesa wesu alilaya ukuti ‘ubushiku no bushiku akulatusendelako icipe,’ kabili twalisambilila ukushintilila pali wene ukucila na pali kale lyonse.—Ilumbo 68:19.

Ifwe bonse twapampamina ukuti na ifwe bene tukatwalilila ukubombela Yehova mu busumino pa kuti tukasekelele pa kumona Tata mu calo cipya.—Marko 5:41, 42; Yohane 5:28; Imilimo 24:15.

[Icikope pe bula 21]

Frank Smith na nyina, Phyllis, mu Cape Town

[Icikope pe bula 22]

Tata na Mayo pa nshita ya bwinga bwabo

[Icikope pe bula 23]

Pa lubatisho lwa kubalilapo mu Entebbe, bamunyina basonkeele icishiba ca kwa mwine mushi umwina Africa

[Icikope pe bula 23]

Ukuposhanya mu lutambi lwa cikaya

[Icikope pe bula 24]

Tata na Mayo mu kwipipa pa ntanshi ya mfwa ya kwa Tata

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi