Ukupeela—Bushe Kulenekelwa?

NAKALIMO walishiba bwino ukuti ukupeela ifya bupe ilingi line kutungululwa ne myata. Mu ntambi sha mu fyalo ifingi kwalibako utushita lintu ifya bupe fyenekelwa. Ifya bupe fya musango yo pambi kuti fyapeelwa ku kulangilila umucinshi nelyo ukulumbulula ukutemwa. Ifingi ifya ifi fya bupe tafibomfiwa ku bafipokelela; fimbi filaafwa ku kukabila kwa cine cine kabili filatesekeshiwa apakalamba.

Mu Denmark lintu umwana afyalwa, ifibusa na balupwa balatandala no kuleta ifya bupe ifyo basubilo kuti fikaba ifya kwaafwa ku kacece. Mu fyalo fimbi ifibusa kuti pambi bakwato mutebeto apo bapeelela ifya bupe mu kwenekelo kufyalwa kwa mwana.

Utushita lintu ifya bupe fyenekelwa ilingi line, ciba ni pa fya kucitika fya pa caka. Nangu cingati ukusefya kwa musango yo takwaliko pa kati ka Bena Kristu ba mu kubangilila, nomba nakuseeka nga nshi pa kati ka baimona nga Abena Kristu na pa bashili Bena Kristu pene. Icibelesho ca kupeela ifya bupe fya pa bushiku bwa kufyalwa kuti pambi fyaya filefubalila mu fyalo fimbi lintu abana baleya balekula, lelo ulutambi lwa baGriki lwena te fyo lwaba. Mu Greece ukusakamana kukalamba kwalibikwa pa nshiku sha kufyalwa. Kabili balapeela ifya bupe ku muntu pa “bushiku bwe shina” lyakwe. E cinshi ico? Kwena, umwata wa fya mapepo walibika “umutakatifu” ku nshiku shapusanapusana isha mu mwaka, kabili abantu abengi balinikwako amashina ya abo “batakatifu.” Lintu ubushiku bwa uyo “mutakatifu” bwafika, abo abakwatako ilyo ishina balapokelela ifya bupe.

Ukusansha ku kusefya kwa nshiku sha kufyalwa isha bana babo, abena Korea balikwata ubushiku bwa mwikalwe ubwa calo cabo ubwaishibikwa ngo Bushiku bwa Bana. Iba ni nshita lintu indupwa shiya mu kutandala kabili ilyo ifya bupe fipeelwa ku bana nangu cibe te bushiku bafyalilwepo. Abena Korea na kabili balikwata no Bushiku bwa Bafyashi babo, lintu abana bapeela ifya bupe ku bafyashi, no Bushiku bwa Bakafundisha, lintu abasambi bacindika bakafundisha wabo no kubapeela ifya bupe. Ukulingana no mwata wa bena Korea, lintu umuntu afika pa mushinku wa myaka 60, kulabako umutebeto ukalamba uucitwa. Balupwa ne fibusa balailundako mu kumupaala ukuti abe no bumi bwalepa ne nsansa, ne fya bupe filapeelwa kuli umo uufikile pali uyo mushinku mu bumi.

Ubwinga kaba kashita na kambi lintu umwata waishibikwa pambi wingafwaya ifya bupe. Lintu abakobekelana baupana mu Kenya, ulupwa lwa kwa shibwinga lwenekelwa ukupeela ubupe ku lupwa lwa kwa nabwinga. Abalaalikweko na bo balaleta ifya bupe. Nga ca kuti nabwinga na shibwinga bakonka ifyo umwata ufwaya, bali no kwiminina pa cisebele, ilintu abalaalikwe baletwala ifya bupe fyabo. Ilyo cimo na cimo cilepeelwa, kulabako ukubilisha kwa kuti “Kampanda naleta ica bupe ku baleupana.” Abengi abapeela balakalifiwa nga nshi nga tababalengele ukwishibikwa muli iyo nshila.

Pa bena Lebanon, lintu umo aingila mu cupo, ifibusa na bena mupalamano, na bantu fye abashaishiba bwino abaleupana, balesa pa nshiku ishingi ne fya bupe pa numa ya bwinga. Ukufuma ku bwaice, basambilishiwa ukuti ukupeele fya bupe caba kushingamwa, pamo nga ukulipile misha. Umwaume umo umwina Lebanon atile: “Nga taupeele, te kuti uyumfwe bwino. Caba cishilano.”

Pa tushita tonse lintu ukupeela kwenekelwa, nangu cibe fyo, mu fyalo ifingi Krisimasi e yapulamo. Bushe kuntu wikala te fintu caba? Pali nomba line fye mu 1990, catunganishiwe ukuti abena America pa mwaka bapoosa ukucila pa mabilioni ya madola 40 pa fya bupe fya pa Krisimasi. Bulya bushiku bwa mwikalwe bulasefiwa no kuluma kukalamba na kuli baBuddha na baShinto mu Japan, ne misango yalekanalekana iya kusefya ilasangwa mu Bulaya, South America, ne mbali shimo isha mu Africa.

Krisimasi ni nshita lintu abantu benekela ukusansamuka, lelo abengi tabasansamuka. Kabili abengi basango kuti ukushita kwasakaatuka ukwa fya bupe na masakamika ayesa pa kulipila ifipooswa ifyo bailetela filafimbilikisha utushita tonse utwa buseko uto bakumanya.

Lelo, Baibolo itila mwalibamo insansa mu kupeela. Mu cituntulu e mo shaba, ukushintilila pa mupashi uo ukupeela kulecitilwamo.—Imilimo 20:35.