Imisepela Iibukisha Kalenga wa Iko

“Lelo ibukisha Kalenga obe mu nshiku sha bulumendo bobe.”—LUKALA MILANDU 12:1.

1. Kulumbulula nshi ukwa wa myaka ya bukulu 11 ukutulange fyo Kalenga wesu wa cine cine kuli wene?

FINTU ciwama lintu abacaice balelanda no kubomba mu nshila ilangisha ukuti bamona Yehova Lesa ukuti muntu wa cine cine uo bengatemwa no kufwaya ukutemuna! Kalume wa myaka 11 atile: “Lintu ndi neka nalolesha pa windo, ndamona ifyo ububumbo bwa kwa Yehova bwayemba. Lyene ndelenganya pa lwa fintu Paradise wa ku ntanshi akaba uwayemba na pa lwa fintu ningesapampanta inama pali yo nshita.” (Esaya 11:6-9) Akonkenyepo ati: “Lintu ndi neka, ndapepa kuli Yehova. Nalishiba ukuti takafulwe pa mulandu wa kulanda nankwe inshita yonse. Nalishiba ukuti lyonse alamona.” Bushe Kalenga wesu aba uwa cine cine kuli iwe nga fintu aba kuli uyu kalume?

Bushe Lesa Aba Shani Uwa Cine Cine Kuli Iwe?

2. (a) Ni mu nshila nshi wingatendeka ukumona Kalenga obe ukuti wa cine cine? (b) Cinshi abafyashi bengacitapo ku kwaafwa abana babo ukutesekesha ukuti Lesa muntu wa cine cine?

² Pa kuti Yehova na malayo yakwe fibe ifya cine kuli iwe, ufwile intanshi ukusambilila pa lwa wene ne nshita yawamisha iyo alaya ku ntanshi mu calo cipya ica bulungami ico Baibolo ilandapo. (Ukusokolola 21:3, 4) Nga ca kuti abafyashi bobe balikusambilisha kale pa lwa ifi fintu, ulingile ukutasha pantu ici cikulenga ukumfwila ikambisho lyapuutwamo ilya kuti: “Lelo ibukisha Kalenga obe.” (Lukala Milandu 12:1) Ukukuma ku kukansha kwa ku bwaice ukwa bafyashi umusepela umo watile: “Ifintu fyonse mu bumi fyalelola fye kuli Yehova. Aya yali e makii ya ku kwibukisha Kalenga wandi.” Umukashana na umbi atile: “Nkaba uwa kutasha ku bafyashi bandi pe na pe pa kunsambilisha ukuti Yehova muntu wa cine cine. Balinangile ifya kumutemwa no kunjeba pa lwa buseko bwa kumubombela inshita yonse.”

3, 4. Cinshi cingamwaafwa ukutontonkanya ulwa kwa Yehova ukuti muntu wa cine cine?

³ Nalyo line, abengi cilabakosela ukwelenganya ukuti Lesa muntu wa cine cine uwasekelela muli bene. Bushe e fyo caba na kuli iwe? Umusepela umo walyafwiwe ukutontonkanya pa lwa kwa Lesa ukuti muntu wa cine ukupitila mu calandilwe muli The Watchtower ukuti: “Tatwaishiba ifyo umubili wa kwa Yehova Lesa wakula.” Kwena, ukusumbuka kwa kwa Lesa takwashintilila pa bukulu bwa mubili wakwe nelyo imimonekele, nga fintu sentensi wakonkelepo muli Watchtower ulya alandile: “Ubukalamba bwakwe ubwine bwine bwaba mu musango wa kwa Lesa untu aba,” aba mu cine cine, uwa bucishinka, uwa cililishi, uwa kutemwa, kabili uulekelela.a (Ukufuma 34:6; Amalango 32:4; Ilumbo 86:5; Yakobo 5:11) Bushe na iwe e fyo nomba umona Yehova ukuti muntu wa musango yo, cibusa wingacetekelwa untu wingakwata ukwampana kwaumo mutengo nankwe?—Esaya 41:8; Yakobo 2:23.

⁴ Yesu alyafwile abakonshi bakwe aba mu kubangilila ukuipakisha ukwampana na Lesa pa lwabo. E co, lintu umutumwa Yohane alembele pa lwa kubuushiwilwa kwakwe ukuya ku muulu uko aleenekela, atile: “Tukamupala [Lesa]; ico tukamumona ifyo aba.” (1 Yohane 3:2; 1 Abena Korinti 15:44) Imisepela ilelo na yo kuti yaafwiwa ukumona Lesa ngo muntu wa cine cine, untu bengeshiba bwino nangu cingati tabengamumona. Umulumendo umo atile: “Abafyashi bandi balingafwile ukwibukisha Yehova ukupitila mu kwipusha ifipusho ifingi, pamo nge fya kuti, ‘Bushe Yehova kuti atilapo shani? Kuti walondolola mu mashiwi yobe? Bushe ico calola mwi?’” Bushe ifipusho nge fi tafitulenga ukutontonkanya pa lwa kwampana kwa pa lwesu na Lesa?

Cintu Ukwibukisha Kupilibula

5. Fya kumwenapo nshi ifya mu Baibolo ifilangilila ukuti ukwibukisha umo calicila pa kwibukisha fye ishina lyakwe?

⁵ Ukumfwile kambisho lya kuti, “Lelo ibukisha Kalenga obe,” cisanshamo ifingi ukucila fye ukutontonkanya pali Yehova. Cisanshamo ukucitako fimo, ukucita icimutemuna. Lintu intalamisoka yapaapeete Yesu aiti, “Munjibukishe ilyo mukesa mu bufumu bwenu,” yalefwaya Yesu ukucita ifyacila pa kwibukisha fye ishina lya iko. Yalefwaya Yesu ukucitapo cimo, ukuibuusha. (Luka 23:42) Mu nshila imo ine, Yosefe wapooselwe mu cifungo aenekele ukuti kasumika wa kwa Farao amucitileko cimo lintu amwebele ukumwibukisha kuli Farao. Kabili lintu Yobo apaapeete Lesa ati, ‘mukanjibukishe,’ Yobo alelomba ukuti ku ntanshi, Lesa aali no kumubuusha.—Yobo 14:13; Ukutendeka 40:14, 23.

6. Ni shani fintu ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “ibukisha” lyakwatamo icitontonshi ca citemwishi ku cintu nelyo umuntu uuleibukisha?

⁶ Pa lwe shiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “ibukisha,” incenshi imo isoso kuti ilingi line litubulula “icitemwishi ca muntontonkanya ne ncitilo iyendela pamo no kwibukisha.” Icitontonshi ce shiwi “icitemwishi” mwi shiwi “ibukisha” kuti camonwa mu kuilishanya kwa “ba cintobentobe” mu matololo ukwa kuti: “Twaibukishe sabi ilyo twaliile fye mu Egupti.” Kwati fye fintu Yobo apaapeete ukuti Lesa akamwibukishe no kumusenamina, e fyo na Hisekia, Nehemia, Davidi, na kemba wa malumbo uushalumbulwa na bo bapaapeete ukwibukishiwa mu kuba ne citemwishi kuli Yehova pa milimo yabo iya busumino.—Impendwa 11:4, 5; 2 Ishamfumu 20:3; Nehemia 5:19; 13:31; Ilumbo 25:7; 106:4.

7. Nga ca kuti twaibukisha Lesa mu kuba ne citemwishi, ni shani fintu ici cikambukila imyendele yesu?

⁷ Muli fyo, kuti pambi twaipusha atuti, ‘Bushe tulebukisha Kalenga wesu mu citemwishi no kusengauka ukucita icili conse icingamukalifya nelyo ukumushikitisha?’ Umusepela umo watile: “Mayo alingafwile ukwishibe fyo Yehova alikwata ukuyumfwa, kabili ku bwaice sana, nalibukile nati ifyo ncita filamwambukila.” (Ilumbo 78:40-42) Na umbi umusepela walondolwele ukuti: “Nalishibe ukuti ifyo ncita kuti fyaafwa nelyo ukucilima icasuko Yehova engaasuka ku kusonsomba kwa kwa Satana. Nalefwaya ukulenga umutima wa kwa Yehova ukusamwa, kanshi ico e cangafwile kabili na lelo e citwalilila ukungafwa.”—Amapinda 27:11.

8. (a) Fikonkelelo nshi fikalangisha ukuti tulebukisha Yehova ne citemwishi? (b) Fipusho nshi ifyo imisepela yalalanguluka mano mano?

⁸ Ca cine, muli cino calo cibifi, te lyonse cayanguka ukwibukisha Yehova ukupitila mu kubombako mu kukumanina icimutemuna. Nalyo line fintu cingawama nga ca kuti mwingapashanya Timote wacaice uwa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo—ukusanshako amakana ya misepela itiina Lesa ilelo—ukupitila mu kukonkelela umulimo wa Bwina Kristu uwa nshita yonse ukuba umutumikishi painiya! (Imilimo 16:1-3; 1 Abena Tesalonika 3:2) Nangu cibe fyo, kuti pambi caipushiwa ukuti, Bushe ukaba na maka ya kuyafwilisha mu butumikishi bwa bupainiya? Kabili nga ca kuti walingiile mu cupo, bushe kuti wakwata ukulamuka ukwingakwaafwa ukupayanishisha aba mu lupwa lobe? (1 Timote 5:8) Ifi fipusho fyakakala, kabili calikatama ukuti utontonkanyepo mu kushika.

Amasomo mu Kuba ne Mifwaile

9. Kupingulapo nshi ukulolenkana ne misepela ukukuma ku masomo?

⁹ Ilyo ubwikashi bwa buntunse bulecililako ukukoselako, ukufikako apatali mu masambililo kuti pambi kwakabilwa ku kusanga incito ya kuyafwilisha we mwine mu mulimo wa bupainiya. Napamo walimono kuti nelyo fye ni balya abafika na ku yuniversiti balakabila ukusambilila incito shimbi isho abengishe ncito bafwaya sana ilelo. E co imwe mwe bacaice mwe balefwaya ukutemuna Lesa ni pi mukafika mu masambililo yenu? Pa kupingulapo bwino mulingile ukulaibukisha ili kambisho lyapuutwamo ilya kuti: “Lelo ibukisha Kalenga obe.”

10. Masomo nshi ayawamisha ayo twingasambilila?

¹⁰ Ukwabulo kutwishika, mukafwaya ukusambilila amasomo ayo na ba ku calo batila e yawamisha—ayafuma ku kusambilila Icebo ca kwa Lesa mu kusakamanishisha. Kalemba umwina Germany Johann Wolfgang von Goethe atile: “Ilyo [uluko] lucililako ukutumpuluka mu kulamuka, e lyo lwingacililako ukubomfya Baibolo pamo ngo mufula ne cibombelo ca masomo.” Ee, ukusambilila Baibolo kukamupangasha bwino mu bumi ukucila amasomo ayali yonse yambi!—Amapinda 2:6-17; 2 Timote 3:14-17.

11. (a) Mulimo nshi uwacindamisha twingabomba? (b) Mulandu nshi umusepela umo wasalilepo amasomo ayalundwako panono?

¹¹ Apantu ukwishiba pa lwa kwa Lesa kupeelo bumi, umulimo wacindamisha mwingabomba ilelo wa kwebako bambi pa lwa uko kwishiba. (Amapinda 3:13-18; Yohane 4:34; 17:3) Nangu cibe fyo, pa kucite ci bwino, mulekabila ukusambilila amasomo ya kutendekelako. Mulekabila ukwishiba ukutontonkanya bwino, ukulanda mu kubamo amano, no kubelenga no kulemba bwino—e kulamuka kwine ukusambilishiwa ku sukulu. E co katamikeni amasambililo ya ku sukulu, nge fyacitile Tracy, umusepela wa ku Florida, U.S.A., uwapwishishe isukulu lya ku sekondari ne filambu pa kubomba bwino. Alumbulwile isubilo lyakwe ukuti: “Lyonse ubuyo nakwata bwa kuba umubomfi wa nshita yonse uwa kwa Lesa wandi Yehova, kabili ndesubila amasomo yandi yali no kungafwa ukufikilisha ubu buyo.”

12. Nga ca kuti umo asalapo amasomo yalundwapo, mifwaile nshi yengaafwa ukufikilisha?

¹² Bushe mwalitontonkanyapo pa mulandu muila ku sukulu? Bushe icikalamba caba kuipangasha ukwisaba umutumikishi wa maka uwa kwa Yehova? Nga ni fyo, mukafwaya ukulanguluka mu kusakamanisha ukumona ifyo amasomo yenu yengafikilisha iyi mifwaile. Pa numa ya kulanshanya na bafyashi benu, kuti pambi capingulwapo ukuti mufwile ukufika apalepako mu masomo ukucila ukupelela fye apo mwakakililwako ukufika kwi funde. Amasomo yalundwapo aya musango yo kuti pambi yamwaafwa ukusanga incito ya kuyafwilisha nalyo line ukumushilako inshita na maka ya kubombako umulimo wa Bufumu.—Mateo 6:33.

13. Ni shani fintu Abena Kristu babili aba ku Russia abakonkelela amasomo yalundwapo balangilila imifwaile yabo mu bumi?

¹³ Bamo abasambilila amasomo yalundwapo balatendeka ubutumikishi bwa nshita yonse nelyo fye ni lintu balelundulula amasambililo yabo. Langulukeni Nadia na Marina, abakashana abapungwe babili aba mu Moscow, Russia. Bonse babili babatishiwe mu April 1994 no kutendeka ukubomba nga batumikishi bapainiya ba kwafwilisha. Mu kwipipa balipwishishe isukulu lya ku sekondari no kutendeka kosi wa myaka ibili uwa fya kusunga amaakaunti. Mu May 1995 batampile bupainiya bwa nshita yonse, nalyo line batwalilile ukupoka amatoni ya A mu masomo yabo aya fya maakaunti. Ukulundapo, baletungulula amasambililo ya Baibolo yonse pamo 14 pali avareji cila mulungu ilintu bacili baleya ku sukulu. Aba bakashana balesubilo kuti amasomo yabo mu fya kusunga amaakaunti yali no kubalenga ukusanga incito yalinga, pa kuti bengalayafwilisha mu butumikishi bwa nshita yonse.

14. Te mulandu no bwingi bwa masomo yalundwapo aya ku calo ayo twasala, cinshi cilingile ukuba icacindamisha mu bumi bwesu?

¹⁴ Nga ca kuti mulelundako amasomo ukucila pali yalya ayafwaikwa ne funde, mano mano bebeteni imilandu ya kucitile fyo. Bushe umulandu uli wa kuipangila ishina no kunonka ifyuma ifingi? (Yeremia 45:5; 1 Timote 6:17) Nelyo bushe ubuyo bwenu buli bwa kubomfya amasomo yalundwapo ku kukushako ukubombako umulimo wa kwa Yehova? Lydia, umusepela uwasalilepo ukulundako amasomo, alumbulwile ukutontomesha kusuma pa fintu fya ku mupashi, ukulondolola ati: “Bamo bakonkelela amasomo yalundwapo kabili mu nshila balaleka no kwalukila ku fikwatwa, kabili balilaba na kuli Lesa. Ine pa lwandi ukwampana na Lesa e cintu cakatamisha.” Mwandi mibele ya mutima iisuma iya kuti ifwe bonse tukwate!

15. Kulekanalekana nshi ukwa masomo ukwaliko pa kati ka Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo?

¹⁵ Cili icamonekesha ukuti, Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo balipusenepusene mu masomo. Abatumwa Petro na Yohane, ku ca kumwenako, balangulwikwe ukuba “abashasambilila kabili batuutu” pantu tabakanshiwe ku masukulu ya burabi. (Imilimo 4:13) Umutumwa Paulo wena, asambilile icingalinganishiwa ilelo ku masomo ya ku yuniversiti. Nalyo line, Paulo tabomfeshe ayo masomo ku kuisansabika umwine, ukucila, yalimwafwile nga nshi lintu aleshimikila ku bantu ba nyendelo shalekanalekana mu bumi. (Imilimo 22:3; 1 Abena Korinti 9:19-23; Abena Filipi 1:7) Mu kupalako, Manaene, “uwalelelwe [“uwasambilile,” NW] pamo na Herode tetraki,” ali ni umo uwa baletungulula mu cilonganino ca mu Antioke.—Imilimo 13:1.

Mulandu Nshi Uwa Kubomfesha Indalama Shenu Mano Mano?

16. (a) Mulandu nshi cingakosela ukwibukisha Kalenga wesu nga tuli mu misha? (b) Ni shani fintu cimo ica filangililo fya kwa Yesu cilangilila ubucindami bwa kutontonkanya ilyo tushilabomfya indalama?

¹⁶ Nga mwafilwa ukubomfya indalama shenu mano mano, kuti camukosela ukwibukisha Kalenga wenu ukupitila mu kucita icimutemuna. Pantu nga mwawila mu misha, kuti casoswo kuti namukwata shikulu na umbi. Baibolo ilondolola ukuti: “Ashima indalama kabili uli musha wa wakwashimisha.” (Amapinda 22:7, Today’s English Version) Cimo ica filangililo fya kwa Yesu cebekesha ubucindami bwa kutontonkanya ilyo tushilabomfya indalama. Yesu atile: “Nani pali imwe, uutila pa kufwayo kukuulo lupungu, tabala ekala alinge shingapooswapo, amone nga akwete isha kulupwishisha? Epali ilyo abike ca kukuulapo, no kufilwo kulupwisha, bonse abamona batendeko kumuseka.”—Luka 14:28, 29.

17. Mulandu nshi ilingi line cakosela ukubomfya indalama bwino?

¹⁷ Kanshi, mukesha mano mano ukwikala ukulingana ne cishinte ca mu Malembo ‘ukukanaba ne misha ku muntu nangu umo kano iya kutemwana.’ (Abena Roma 13:8) Lelo ici calikosa ukucita, maka maka lintu mwalolenkana ne fintu fipya ifyo fiisa libili libili ifyo abasombola batunga ukuti mu cine cine mulefikabila. Umufyashi umo, uwaeseshe ukwaafwa abana bakwe ukulabomfya umucetekanya, atile: “Twalipoosa inshita iikalamba ukulanshanya pa lwa fikabilwa ne fifwaikwa.” Amasukulu ilingi line yalafilwa ukusambilisha imilandu ya musango yo, nga yalapayanya amafundisho pa lwa fya kusunga indalama bwino ninshi yanono fye. “Tupwisha amasukulu natwishiba ifingi pa lwa mipelwa ya triangle ukucila fintu twishiba pa lwa kubomfya indalama,” e fyasosele uwafwilisha abekashi. Cinshi lyene icingamwaafwa ukubomfya indalama mano mano?

18. Cinshi caba umuti ku kubomfya bwino indalama, kabili mulandu nshi?

¹⁸ Ukumfwila ukukonkomesha kwa kuti, “Lelo ibukisha Kalenga obe,” e makii ku kusunga indalama shenu mano mano. Ici ni pa mulandu wa kuti lintu mwaumfwila ili kambisho, ico mubika pa ntanshi ciba kutemuna Yehova, ne citemwishi cenu kuli wene cilasonga ifyo mubomfya indalama shenu. Muli fyo, muli no kwesha ukukanasuminisha ifya kufwaya fyenu ukucilima ukupeela Lesa ukuipeelesha kwa mweo onse. (Mateo 16:24-26) Muli no kutukuta ukusungilila ilinso lyenu “ilituntulu,” e kuti, ilyatontomeshiwa bwino bwino pa Bufumu bwa kwa Lesa no kucita ukufwaya kwakwe. (Mateo 6:22-24) Muli fyo muli no kutendeka ukumona ukukonkomesha kwa bulesa ukwa ‘kucindika Yehova ku fyuma fyobe’ ukuti lishuko lya kusekelelapo.—Amapinda 3:9.

Imisepela Iyawaminwa Ukupashanya

19. Ni shani fintu imisepela imo iya ku numa yaibukisha Kalenga wa iko?

¹⁹ Ica nsansa ca kuti, imisepela iingi, iya ku numa ne ya lelo, yalibukisha Kalenga wa iko. Samwele wacaice atwalilile uwashangila mu mulimo wa pe hema te mulandu no kusonga kwa bucisenene ukwa abo alebomba na bo. (1 Samwele 2:12-26) Katunka mwanakashi uwa kucebusha, muka Potifari, alifililwe ukubemba Yosefe ku kucita ubulalelale. (Ukutendeka 39:1-12) Nangu ca kuti ali fye “umwaice,” Yeremia ashimikile mu kushipa nangu line alolenkene no kukaanya kwabipisha. (Yeremia 1:6-8) Umukashana umwina Israele ukwabulo mwenso aebele mushika wa maka umwina Suria ukuyafwaya ukwaafwa mu Israele, uko ali no kusambilila pa lwa kwa Yehova. (2 Ishamfumu 5:1-4) Daniele wacaice na banankwe balisungilile bumpomfu bwabo lintu baeshiwe pa lwa mafunde ya kwa Lesa ukukuma ku fya kulya. Kabili imisepela Shadraki, Meshaki, na Abednego basalilepo ukupooswa mwi lungu lya mulilo ukucila ukunasha bucishinka bwabo kuli Lesa ukupitila mu kupepa pa ntanshi ya cipasho.—Daniele 1:8, 17; 3:16-18; Ukufuma 20:5.

20. Ni shani fintu imisepela imo yaibukisha Kalenga wa iko ilelo?

²⁰ Ilelo imisepela ukucila pali 2,000 iya myaka ya bukulu 19 ukufika ku 25 ibomba pa maofesi yakalamba aya calo conse aya Nte sha kwa Yehova mu New York State, U.S.A. Bali fye ciputulwa cinono ica makumi ya makana ya bacaice abaibukisha Kalenga wabo mu calo conse. Ukupala Yosefe wa pa kale, balikaana ukusuusukako ku kusanguluka kwabo ukwa mibele. Abengi balyumfwila Lesa ukucila abantu lintu bapatikishiwa ukusalapo untu bali no kubombela. (Imilimo 5:29) Mu 1946 mu Poland, Henryka Zur uwa myaka ya bukulu 15 alilungulushiwe lintu akeene ukupanga icishibilo ca kupepo tulubi ukwa mipepele. Umo uwa bakalungulusha atubulwile ati, “Ifyo wasumina ufisungile mu mutima, lelo citako fye icishibilo ca musalaba.” Pa mulandu wa kukaana, akulilwe mu mpanga no kupikwa imfuti, isubilo lyakwe ilyaebekeshiwa ilya bumi bwa muyayaya lyali fye ilyakosa totolo!b

21. Bwite nshi bubili ubo cingaba ica mano ukupokelela, kabili ne ca kufumamo nshi?

²¹ Fintu umutima wa kwa Yehova ufwile wisulamo icikabilila ku bacaice ba musango yo abamwibukisha ukupulinkana imyanda ya myaka yonse! Bushe uli no kwankulako ku bwite bwakwe ubwa kuti, “Lelo ibukisha Kalenga obe”? Mu cine cine aliwaminwa ukumwibukisha! Lyonse tontonkanya pa lwa fyonse ifyo akucitila na fintu ali no kukucitila, kabili pokelela ubwite bwakwe ubwa kuti: “We mwana wandi, ube uwa mano, ulenge umutima wandi ukusamwa, ukuti njasuke ku ulenseebanya.”—Amapinda 27:11.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

Ni mu nshila nshi imisepela ingaafwiwa ukumona Lesa ngo muntu wa cine cine?

Cinshi cipilibula ukwibukisha Kalenga obe?

Mifwaile nshi intu amasomo yesu yalingile ukukwata?

Mulandu nshi cakatamina ukubomfya indalama shesu mano mano?

Misepela nshi iyawaminwa ukupashanya?

[Icikope pe bula 17]

Bushe walitontonkanyapo umulandu uila ku sukulu?

[Icikope pe bula 18]

Bushe ulesambilila ukubomfya indalama mano mano?