Ukucetekela Kwandi Muli Yehova Kwantungilila
NGA FINTU CASHIMIKWA NA AGENOR DA PAIXÃO
Paul, umwana wesu umo fye mpo, alifwile ku bulwele bwa cifuba ca kufwasa lintu aali fye ne myeshi 11. Ilyo papitile imyeshi itatu, pa August 15, 1945, umukashi wandi natemwishe alifwile ku kalaso. Nali ne myaka 28, kabili ishi mpumo shanshile uwa bulanda kabili mu kumanama. Lelo ukucetekela muli Yehova na malayo yakwe kwalintungilile. Lekeni nshimike ifyo naishilekwata uku kucetekela.
UKUTULA apo nafyalilwe mu Salvador, icitungu ca Bahia State, ku Brazil, pa January 5, 1917, Mayo ansambilishe ukulapepa “abatakatifu” ba mu Calici lya Katolika. Alenshibusha fye no kunshibusha pamo na bamunyinane ulucelocelo pa kuti twingapepela capamo. Nangu cibe fyo, abafyashi bandi balesangwa na kuli candomblé, impupo sha voodoo ishasaakanamo isha cina Afrika ne sha cina Brazil. Nalicindike nga nshi ifi fisumino, lelo nshacetekele aba batakatifu ba muli buKatolika nelyo mu candomblé. Icanengele nsoni apakalamba cali ni mpatila ya mushobo iyali muli iyi mipepele.
Mu kupita kwa nshita bamunyinane babili abakalamba balifumine pa ŋanda no kuyafwaye ncito. Pa numa tata alibutwike ulupwa. E co pa mushinku wa myaka 9, napatikishiwe ukufwaya incito ku kwaafwa mayo na nkashi yandi umunono. Pa numa ya myaka mupepi na 16, ukulanshanya kwandi na umo uwa bakabomba banandi aba mu fakitare kwali e pa kwalukila mu bumi bwandi.
Ukunonka Ukucetekela Muli Yehova
Nakumene na Fernando Teles mu 1942. Ilingi line alesosa ati calilubana ukupepa “abatakatifu.” (1 Abena Korinti 10:14; 1 Yohane 5:21) Pa kubala nshalepoosako amano ku fintu alesosa. Lelo ukufumaluka kwakwe ne fyo atemenwe abantu, te mulandu no mushobo wabo, fyalinsekeshe, kabili natendeke ukukumbwa ifyo aishibe bwino Baibolo, maka maka fintu alesosa pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa na paradise wa pe sonde. (Esaya 9:6, 7; Daniele 2:44; Ukusokolola 21:3, 4) Pa kumona ifyo nakwete ubuseko, alimpeele Baibolo ne mpapulo shimo pa lwa Baibolo.
Pa numa ya milungu ya kupenda, nalisumine ukuya kwi sambililo lya Baibolo ilya pa cilonganino. Icitabo calesambililwamo cali ca Religion (Imipepele), icasabankanishiwe na Watch Tower Bible and Tract Society. Naliipakishe sambililo kabili natampile ukusangwa ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova konse ukwa cilonganino. Icansekeshe apakalamba cali ca kuti takwali impatila ya mushobo e lyo nalipokelelwe bwino ilyo line fye. Mupepi na pali ilya nshita natendeke ukwishishanya na Lindaura. Lintu namwebeleko ifyo nalesambilila, atendeke ukunkonka mu kulongana.
Cimbi na co icansekeshe ku kulongana cali fintu balekomaila pa mulimo wa kushimikila. (Mateo 24:14; Imilimo 20:20) Pa kukoseleshiwa na bapainiya, nga fintu abatumikishi ba nshita yonse betwa, natendeke ubunte bwa mu lyashi ilyo ndeya ku ncito mwi shitima na pa kubwela. Nga nasanga uwasekelela, nalepoka inambala ya ŋanda no kumutandalila ku kulundulula ubo buseko.
Pali yi nshita yonse, ukucetekela kwandi muli Yehova na mu kuteyanya alebomfya fyatwalilile ukukula. Muli fyo, pa numa ya kukutika ku lyashi lya Baibolo pa lwa kuipeela kwa Bwina Kristu, nalibatishiwe, muli bemba wa Atlantic, pa April 19, 1943. Pali bulya bwine bushiku, e wali umuku wa kubalilapo kuli ine ukuya mu butumikishi bwa lyonse ubwa ku ŋanda ne ŋanda.
Pa numa ya milungu ibili, pa May 5, ine na Lindaura twalyupene. Lyene, mu August 1943, alibatishiwe pa kulongana kukalamba ukwa Nte sha kwa Yehova ukwa kubalilapo ukucitilwa mu musumba wa Salvador. Pa lwa kulya kulongana kukalamba, 1973 Yearbook of Jehovah’s Witnesses yatile: “Ukubombesha kwa bashimapepo kwalengele ukuti kwiba ilyashi lya cintubwingi mu Salvador, lelo ico cali ni pa numa nalisabankanishiwa . . . apakalamba.” Ubushininkisho bwa butungulushi bwa kwa Yehova ilyo twalolenkana no kupakasa kwatapata bwalikoseshe ukucetekela kwandi muli wene.
Nga fintu nshimike pa kwiswila, imyaka ibili pa numa ya lubatisho lwa kwa Lindaura—kabili pa numa ya myeshi itatu apo umwana wesu afwilile—umukashi wandi uwatemwikwa alifwile. Aali fye ne myaka 22. Lelo ukucetekela nakwete muli Yehova kwalintungilile muli iyi myeshi yayafya.
Imilimo ya ku Mupashi Yankosha
Mu 1946, umwaka umo pa numa ya kulufya umukashi wandi no mwana, nalisontelwe ukuba umubomfi we sambililo lya Baibolo mu cilonganino cimo fye icali mu Salvador. Ulya mwaka umo wine Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi lyalitendeke mu filonganino fya mu Brazil, kabili nali katungulula we sukulu uwa kubalilapo mu citungu ca Bahia. Lyene mu October 1946, Ukulongana Kukalamba ukwa Teokrasi ukwa “Glad Nations” (Inko Shasekelela) kwalicitilwe mu musumba wa São Paulo. Uwanjingishe ncito uo nabombeele pa myaka 10 atile alenkabila pa ncito kabili ampatikishe ukukanaya. Nangu ni fyo, lintu namulondolwelele ifyo ukusangwa ku kulongana kwali no kuba ukwacindama kuli ine, ampeele ubupe bwafulilako no kunjeba ati ukende bwino.
Ukulongana mu Cikuulwa ca Fisela ica baKaunselo mu São Paulo kwacitilwe mu ciPortuguese—ululimi lulandwa mu Brazil—pamo pene na mu ciNgeleshi, iciGerman, iciHungarian, iciPolish, ne ciRussian. Pali kulya kulongana magazini wa Loleni! alifumine mu ciPortuguese. Kulya kulongana—ukwasangilwe abantu 1,700 abaumfwileko ilyashi lya cintubwingi—kwalinkuntile nga nshi ica kuti nalilembele ku kwipusha ukutendeka bupainiya pa November 1, 1946.
Pali ilya nshita twalebomfya sana icilimba ca maseleti mu mulimo wa bupainiya. Ilyashi lya kuti “Protection” (Ukucingililwa) e lyo twalelishisha abene mayanda ilingi line. Ilyo twalisha, twalesosa atuti: “Pa kuicingilila ku mulwani ashimoneka, tufwile ukulambatila ku cibusa na co cine icishimoneka. Yehova e cibusa wesu uwakulisha kabili alikwatishapo amaka ukucila umulwani wesu, Satana. E co tufwile ukulambatila mu kupalamisha kuli Yehova pa kuicingilila kuli wene.” Lyene twaletambika akatabo ka Protection, akalebapeela ifyebo fyafulilako.
Nshapwile no mwaka umo muli bupainiya ilyo napokelele ubwite bwa kuyabomba nga painiya waibela ne cilonganino ca Carioca mu Rio de Janeiro. Kulya inshita shimo twalelolenkana no kukaanya kwabipisha. Painiya munandi, Ivan Brenner, inshita imo alisanshilwe ku mwine ŋanda umo. Abena mupalamano balitile bakapokola, kabili bonse twasendelwe ku kapokola.
Ilyo bakapokola baletwipushishisha, mwine ŋanda wakalifiwa atupeele umulandu wa kupumfyanya umutalalila. Umukalamba wa bakapokola amukambishe ukutalala. Lyene uyu mukalamba wa bakapokola apilibukile kuli ifwe no kutweba mwi shiwi lyatekanya ati tatuli na mulandu kuti twaya. Alindike uwatupeele umulandu no kumupeela umulandu wa kucena abantu. Ifintu fyapala filya fyaletungilila ukucetekela kwandi muli Yehova.
Ubutumikishi bwa Nshita Yonse Ubwalundwako
Pa July 1, 1949, nalitemenwe nga nshi ukulaalikwa ukuyabombela pa Bethel, ishina lya maofesi ya Nte sha kwa Yehova mu calo icili conse. Pali yo nshita Bethel mu Brazil yabelele pa namba 330 mu musebo wa Licínio Cardoso Street mu Rio de Janeiro. Iyo nshita ulupwa lwa Bethel lonse lwakwete fye abantu 17. Pa nshita yatantalilako nalesangwa ku cilonganino ca muli yo ncende ica Engenho de Dentro, lelo pa numa natuminwe ukuyaba kangalila wa kutangilila mu cilonganino cimo mpo icali mu Belford Roxo, umusumba watalwike bamailoshi banono ukufuma ku Rio de Janeiro.
Twaleba abapamfiwa pa mpela sha mulungu. Pa Fibelushi naleya ne shitima ku Belford Roxo, ukubombako umulimo wa mwi bala icungulo kasuba, no kuya kwi Sukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi na Ukulongana kwa Mulimo icungulo bushiku. Nalesendama kulya kwine na bamunyina no kubomba ubutumikishi bwa mwi bala ulucelo lwakonkapo. Pa Mulungu icungulo kasuba nalesangwa ku lyashi lya Baibolo ne Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda no kubwelela ku Bethel ukuyafika mupepi na pa 21:30 hrs. Ilelo mu Belford Roxo muli ifilonganino 18.
Mu 1954, pa numa ya myaka itatu na hafu iya kubomba nga fintu nshimike pa muulu, natuminwe kabili ku Rio de Janeiro ukuyaba kangalila wa kutangilila mu cilonganino ca São Cristóvão. Pa myaka yakonkelepo 10, nabombele muli cilya cilonganino.
Imilimo Yandi iya pa Bethel
Umulimo wa kubalilapo napeelwe pa Bethel wali kukuula umwa kwimika motoka umo fye mpo uwa Sosaite, motoka wa cipampamwa ku numa uwa mu 1949 uwa musango witwa Dodge uwainikwe Chokoleti pa mulandu wa kuti aali uwafitulukila. Lintu napwile ubukuule, napeelwe umulimo mu kicini, umo nabombele pa myaka itatu. Lyene natwelwe ku Dipartimenti wa kupulinta, umo nabomba nomba pa myaka 40.
Bamashini ba kupulintila twakwete abengi baali bantu babomfiwapo kale. Ku ca kumwenako, pa myaka yafulilako twakwete mashini wa kupulintila uwa kale untu twaleita mu citemwishi atuti Sara, ishina lya kwa muka Abrahamu. Ali nabomfiwa pa myaka iingi mu fakitare ku maofesi yakalamba aya Watch Tower Society mu Brooklyn, New York. Lyene muli ba 1950, atuminwe ku Brazil. Kuno, ukupala muka Abrahamu, mu myaka ya bukote, uyu mashini alefyala—bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni!
Nshatala ndeka ukusunguka pa lwa kwingilishiwako kwa mpendwa ya mpapulo shipulintwa mu Brazil. Mu mwaka onse uwa 1953, twapulintile bamagazini 324,400, lelo ino nshita tupulinta ukucila pa mamilioni yatatu cila mweshi!
Ifikuulwa Fyesu Ifya Bethel
Caliba ca kucincimusha mu kupita kwa myaka ukumona uko ifikuulwa fyesu ifya Bethel filetanununwa mu Brazil. Mu 1952 twakuulile fakitare wa ntunti shibili ku numa ya Bethel ya mu Rio de Janeiro. Lyene mu 1968, Bethel yakuukile mu cikuulwa cipya mu musumba wa São Paulo. Lintu twakuukilemo, fyonse fyalemoneka ifikalamba kabili ifyafunguluka ku lupwa lwesu ulwa Bethel ulwa bantu fye 42. Twatontonkenye ukuti ici cikuulwa mu cine cine cali no kutwaafwa ku ntanshi nangu tukafule shani. Nangu cibe fyo, mu 1971 ifikuulwa fya ntunti shisano fibili fyalilundilweko, na fakitare wabelele lwa mupepi alishitilwe, ukuwamishiwa, no kulundwa kuli ifi fikuulwa fyafulisha. Lelo mu myaka fye iya kupenda, ukwingilishiwako kwatwalilila ukwa bakabilisha ba Bufumu kwafwaile ukuti tukusheko—twacilile impendwa ya 100,000 mu 1975.
Muli fyo, icifulo cipya ica fikuulwa ifingi, icaba bakilomita 140 ukufuma ku São Paulo mupepi ne tauni linono ilya Cesário Lange calikuulilwe. Mu 1980 ulupwa lwesu ulwa Bethel ulwa bantu 170 lwalikuukile kuli fi fikuulwa fipya. Ukutule yo nshita umulimo wa Bufumu walikulilako apakalamba. Nomba tukwete ukucila pali 410,000 abalebombako lyonse umulimo wa kushimikila mu Brazil! Ku kusakamana ifyo aba bonse bakabilisha ba Bufumu bakabila lwa ku mupashi, twalipatikishiwa ukutwalilila ukukuula amafakitare yapya aya kupulinta impapulo shilondolola Baibolo ne fikuulwa fipya umwa kwikala aba kuitemenwa ba pa Bethel. Pali ino nshita ulupwa lwa Bethel lwakwata abantu mupepi na 1,100!
Ishuko Lyateeswa
Umulimo wa pa Bethel ngumona ukuba ishuko lyaumo mutengo. Muli fyo, nangu ca kuti mu myaka ya kubangilila nalangulwikepo pa lwa kuupa na kabili, nasalilepo ukutontomesha pa mashuko yandi pa Bethel na ya mu mulimo wa kushimikila. Pano nalikwata ubuseko bwa kubomba umwa kupulintila capamo na bacaice abengi no kubakansha mu mulimo wabo. Nalyesha ukubomba na bene kwati bana bandi. Ukupimpa kwabo no kuipeelesha fyaliba fya kukoselesha nga nshi kuli ine.
Ishuko na limbi naipakishe lya kwikala mu muputule na bantu bashaiwamina mu kupita kwa myaka. Ca cine, ukupusana kwa buntu inshita shimo kwaleletako ubwafya. Nalyo line nasambilile ukukanaenekela ukupwililika muli bambi. Nalitukuta ukusengauka ukukukumya utu milandu tunono nelyo ukuyumfwa ngo wacishamo ukucindama. Ukuyangusha kwalingafwa ukulekelela bambi.
Ishuko na limbi ilyaumo mutengo ilyo naipakishe lyali kusangwa ku mabungano ya pa kati ka nko mu United States. Limo ilya aya lyali libungano lya “Everlasting Good News” (Imbila Nsuma ya Muyayaya), ilyabelele mu Yankee Stadium, New York, mu 1963, na limbi lyali ni “Peace on Earth” International Assembly ilyabelele mu cifulo cimo cine mu 1969. Ilintu nalesangwako, nalitemenwe ukuyatandalilako amaofesi yakalamba aya calo conse aya Nte sha kwa Yehova mu Brooklyn, New York!
Na kabili nalikwete ishuko pa myaka 10—ukukomboshanya na bambi—ukutungululako ukupepa kwa lucelo ku lupwa lwa Bethel. Lelo, ishuko lyakulisha, ilyo lyandetela ukusekelela kukalamba no kukoselesha, lyaba lya kutwala ubukombe bwa Bufumu ku bantu ba mitima ya bufumacumi, nga fintu fye Shikulwifwe, Yesu Kristu, acitile.
Mu myaka ya nomba line nalilolenkana no bwafya bwa kwikala no bulwele bwa Parkinson’s disease (ubulwele bwa lukanko). Ukutensha kwa kutemwa ukwa bamunyina ne nkashi aba mu kiliniki wa pa Bethel kwalingafwa nga nshi lyonse no kunsansamusha. Mu kuba no kucetekela kwakumanina, ndepepa ukuti Yehova engampeela amaka ya kutwalilila ukubombela ukupepa kwa cine ukufika apo ningapesha.
[Icikope pe bula 23]
No mukashi wandi, uwafwile mu 1945
[Ifikope pe bula 23]
Iofesi lya mu Brazil uko njikala nomba