“Pali Fyonse, Temwaneni Nga Nshi”

“Impela ya fyonse naipalama. . . . Pali fyonse, temwaneni nga nshi.”—1 PETRO 4:7, 8.

YESU alishibe ukuti ama-awala yanono yasheleko aya kuba na batumwa bakwe yali ayacindama. Alishibe ukuti bali no kubombo mulimo ukalamba ku ntanshi, lelo bali no kupatwa no kupakaswa, nga fintu cali kuli wena. (Yohane 15:18-20) Pali bulya bushiku bwa kulekelesha aali na bo, imiku iingi abacinkwileko ukuti balingile ‘ukutemwana.’—Yohane 13:34, 35; 15:12, 13, 17.

² Umutumwa Petro, uwasangilweko bulya bushiku alyumfwikishe icalelandwapo. Ku ntanshi sana, ilyo kwashele fye inshita inono ukuti Yerusalemu onaulwe, alembele kalata no kukomaila pa bucindami bwa kutemwa. Afundile Abena Kristu ati: “Impela ya fyonse naipalama. . . . Pali fyonse, temwaneni nga nshi, pantu ukutemwa kufimba pa membu ishingi.” (1 Petro 4:7, 8) Ubupilibulo bwa ayo mashiwi ya kwa Petro bulamoneka sana ku baleikala mu “nshiku sha kulekelesha” isha buno bwikashi. (2 Timote 3:1) Bushe ‘ukutemwana nga nshi’ calola mwi? Mulandu nshi cacindamina ukutemwa bambi muli yo nshila? Kabili kuti twalanga shani ukuti twaliba no kutemwa kwa musango yo?

Bushe ‘Ukutemwana Nga Nshi’ Calola Mwi?

³ Abengi batila ukutemwa kuishila fye ukwine. Lelo Petro talelanda pa kutemwa kwa musango onse; alelanda pa kutemwa kwapulamo. Ishiwi lya kuti “ukutemwa” ilya pali 1 Petro 4:8 lyafuma kwi shiwi lya ciGriki a·gaʹpe. Ilyo ishiwi lipilibula ukutemwa kwabula akaso ukutungululwa ne fishinte fya mafunde. Icitabo cimo citila, uku kutemwa kwa agape kuntu mwingeba umo ukukwata pantu takuishila fye, lelo umuntu kuti apingula ukukwata uku kutemwa, kwamulenga acita na fimo. Apo twalipyana imibele ya bukaitemwe, tukabila ifya kutucinkula ukuti tuletemwana, ukutemwana ukulingana ne fitweba ifishinte fya mafunde ya bulesa.—Ukutendeka 8:21; Abena Roma 5:12.

⁴ Te kutila tufwile ukutemwana pa mulandu wa kuti e fyo fye tufwile ukucita. A·gaʹpe, yabamo ne citemwishi kabili isanshamo amatontonkanyo. Petro atile tufwile ‘ukutemwana nga nshi [ukukonka ili shiwi, lipilibula “ukutanununa”].’a (Kingdom Interlinear) Na lyo line, pa kuba no yu musango wa kutemwa, kano twabombesha. Ilyo uwasoma umo alelanda pe shiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ati “nga nshi,” atile: “Lilosha ku wa fyangalo uuleibikilishako ilyo afika ku mpela ya lubilo.”

⁵ Kanshi, ukutemwa kwesu te kwa kulanga fye nga twamona ati e lyo ifintu fyalatuwamina nelyo ukutemwa fye bamo bamo. Ukutemwa kwa Bwina Kristu kukabila ukutemwa bambi nangu cingafya ukucite fyo. (2 Abena Korinti 6:11-13) Kanshi, uyu musango wa kutemwa, e untu tufwile ukulundulula no kubombelapo, nga fintu fye uwa fyangalo afwile ukutukusha umubili no kuibikilishako pa kuti abe kalapashi. Calicindama ukutemwana muli yo nshila. Mulandu nshi? Pa milandu napamo itatu.

Mulandu Nshi Tulingile Ukutemwanina?

⁶ Uwa kubalilapo, “pantu ukutemwa kufuma kuli Lesa.” (1 Yohane 4:7) Yehova, Intulo ya kutemwa, e wabalilepo ukututemwa. Umutumwa Yohane atila: “Kuli ici e ko ukutemwa kwa kwa Lesa kwamonekele muli ifwe, pantu Lesa atumine Umwana wakwe uwafyalwa eka ukwisa pano calo ukuti tube no bumi muli wene.” (1 Yohane 4:9) Umwana wa kwa Lesa ‘atuminwe’ ilyo aishileba umuntunse, ukubomba ubutumikishi bwakwe, no kufwa pa cimuti “ukuti tube no bumi.” Tufwile ukucita shani pali uku kutemwa kwa kwa Lesa ukwapulamo? Yohane atila: “Nga ifi e fyo Lesa atutemenwe, kanshi na ifwe bene tufwile ukutemwana.” (1 Yohane 4:11) Moneni ukuti Yohane alemba ati, “nga ifi e fyo Lesa atutemenwe”—e kuti bonse, tatile akutemenwe. Icishinka ni ci: Nga Lesa atemwa bakapepa banensu, ninshi ne fwe tufwile ukubatemwa.

⁷ Uwa bubili, calicindama sana ukutemwana maka maka ino nshita pa kuti twafwe bamunyinefwe ababulilwe pantu “impela ya fyonse naipalama.” (1 Petro 4:7) Tuleikala mu “nshita shaibela ishayafya.” (2 Timote 3:1) Ifilecitika mu calo, amasanso, no kulwisha umulimo wesu kuti fyatuletela amafya. Ifintu nga fyakosa, tukabila ukupalamana. Ukutemwana nga nshi kukatwikatanya no kutulenga “ukusakamanana.”—1 Abena Korinti 12:25, 26.

⁸ Uwa butatu, tulingile ukutemwana pantu tatulefwaya ‘ukupeela Kaseebanya apa kwikala,’ apo engatushukila. (Abena Efese 4:27) Satana alashukila ukukanapwililika kwa basumina banensu, e kuti ubunake bwabo ne filubo fyabo, no kufibomfya ku kutupunwisha. Bushe imilandile yabula ukulangulukila nelyo imicitile ya kukalifya kuti fyatulenga twafuma mu cilonganino? (Amapinda 12:18) Teti tufumemo nga twalitemwana nga nshi! Ukutemwa kwa musango yo kutwafwa ukubakilila umutende no kubombela Lesa mu kwikatana “no mutima umo.”—Sefania 3:9.

Ifya Kulanga Ukuti Mwalitemwa Bambi

⁹ Ukulanga ukutemwa kufwile ukutendekela pa ng’anda. Yesu atile abakonshi bakwe bene bene bali no kwishibikilwa ku kutemwana kwabo. (Yohane 13:34, 35) Ukutemwa kufwile ukumoneka mu cilonganino e lyo na mu lupwa—pa balume na bakashi na pa bafyashi na bana. Te kubatemenwa fye mu mutima iyo; tulingile ukucita fimo ifilanga uko kutemwa.

¹⁰ Bushe abalume na bakashi kuti balanga shani ukutemwana? Umulume uwatemwa umukashi alalanda no kucite fintu filanga icitemwishi cakwe—pa bantu na lintu bali fye babili. Alamucindika kabili pa kupingula alatontonkanya pa fyo umukashi alemone fintu ne fyo aleyumfwa pali fimo. (1 Petro 3:7) Atangishako ifingawamina umukashi, kabili alabombesha ku kumupeela ifyo akabila ku mubili ku mupashi, kabili alamusansamusha. (Abena Efese 5:25, 28) Umukashi uwatemwa umulume icine cine alaba na “katiina” kuli wene nangu tacita ifyo ale-enekela. (Abena Efese 5:22, 33) Alamutungilila no kumunakila, tapinda, lelo alabombela pamo no mulume pa kuti bonse baleangwa ifya ku mupashi.—Ukutendeka 2:18; Mateo 6:33.

¹¹ Mwe bafyashi, kuti mwalanga shani ukuti mwalitemwa abana benu? Ukuitemenwa ukubombesha pa kuti mubapeele ifyo bakabila bushininkisho bwa kuti mwalibatemwa. (1 Timote 5:8) Lelo abana tabakabila fye ifya kulya, ifya kufwala, no mwa kwikala. Nga mulefwaya baletemwa Lesa wa cine no kulamubombela mpaka ne lyo bakula, bakabila ukukanshiwa ifya ku mupashi. (Amapinda 22:6) E kutila mulingile ukufwayako inshita ya kusambilila Baibolo no lupwa, ukubomba mu butumikishi, no kusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu. (Amalango 6:4-7) Nga mulefwaya ukuba no mute mu kucite fyo kano muleipusulako fimo, maka maka muli shino nshita shaibela. Ukwangwa abana benu no kubasakamana ku fya ku mupashi kulanga ukuti mwalibatemwa, pantu ico cilanga ukuti mufwaya cikabawamine umuyayaya.—Yohane 17:3.

¹² Calicindama kabili ku bafyashi ukulanga ukutemwa pa kusakamana abana babo no kubasansamusha. Abana baba ne mitima iiteku; bakabila ukubeba ukuti mwalibatemwa. Bebeni ifyo, kabili langeni ico citemwishi, pantu ifyo e fibalenga bashininkishe ukuti balitemwikwa kabili balicindama. Batasheni mu kutemwa kabili mu bufumacumi, pantu ico cilenga beshibe ukuti mulamona imilimo yabo kabili malaicindamika. Basalapuleni mu kutemwa, pantu ukulungika kwa musango yo kubashinina ukuti mwalyangwako ku fyo bakaba ku bukalamba. (Abena Efese 6:4) Uko kulanga ukutemwa konse kulenga ulupwa lwaba ulwa nsansa, ulwaikatana kabili ulwaiteyanya ukucincintila amafya ya shino nshiku sha kulekelesha.

¹³ Ukutemwa kulenga tulesuulako fye ku filubo fya bambi. Ibukisheni ukuti ilyo Petro alekonkomesha bakabelenga wakwe ‘ukutemwana nga nshi,’ alandile umulandu ici cacindamina ati: “Pantu ukutemwa kufimba pa membu ishingi.” (1 Petro 4:8) Ukufimba pa membu tacipilibula ukufimba pa membu shabipisha ku kushifisa. Imembu shabipisha shifwile ukusebwa ku bashingamwa mu cilonganino ukuti babombelepo. (Ubwina Lebi 5:1; Amapinda 29:24) Ukuleka ababembu bakamuka ukutwalilila ukucusha nelyo ukukalifya aba kaele ninshi tamuli ukutemwa nangu panono kabili teti cilingane ne fya mu malembo.—1 Abena Korinti 5:9-13.

¹⁴ Ilingi line, ifilubo fya basumina banensu finono. Bonse tulaipununa mu fyo tusosa ne fyo tucita, inshita shimo, no kukalifyanya fye. (Yakobo 3:2) Bushe tulingile ukusabankanya ifilubo fya bambi? Ukucite fyo kuti kwalenga fye mu cilonganino mwaba ukukangana. (Abena Efese 4:1-3) Nga tuletungululwa no kutemwa, tatwalefisulula ifilubo fya bakapepa banensu. (Amalumbo 50:20) Nga fintu fye penti ifimba pa bulema mu cibumba, e fyo ukutemwa kufimba pa filubo fya bambi.—Amapinda 17:9.

¹⁵ Ukutemwa kukatulenga ukwafwa ababulishe icine cine. Ilyo ifintu mu nshiku sha kulekelesha fileya filebipilako pe, inshita shimo abasumina banensu kuti bakabila ubwafwilisho mu fya ku mubili. (1 Yohane 3:17, 18) Ku ca kumwenako, bushe bamo mu cilonganino cesu nababulwa sana indalama nelyo balibafumya incito? Lyena napamo kuti twabafwako, nga cili mu maka yesu. (Amapinda 3:27, 28; Yakobo 2:14-17) Bushe ing’anda ya kwa mukamfwilwa umukoloci ilekabila ukuwamya? Lyene napamo kuti twaitendekelako ukwafwilishako.—Yakobo 1:27.

¹⁶ Tatufwile ukulanga ukutemwa ku bekala fye mu bwina mupalamano. Inshita shimo, kuti twaumfwa amalipoti pa lwa babomfi ba kwa Lesa mu fyalo fimbi abaponenwe no tuyofi pamo nge lyeshi, ifinkukuma, nelyo icimpungili ca bana calo. Napamo kuti balekabila sana ifya kulya, ifya kufwala, ne fintu fimbi. Te mulandu nangu ba mushobo umbi nelyo umukowa. “[Twatemwa] aba bwananyina bonse.” (1 Petro 2:17) E ico, nga filya fyacitile ifilonganino ku kutendeka kwa buKristu, tulafwaisha ukusangwilako ifya kwafwilisha. (Imilimo 11:27-30; Abena Roma 15:26) Nga twalanga ukutemwa muli shi nshila shonse, tulakosha ukwikatana kwesu muli shino nshiku sha kulekelesha.—Abena Kolose 3:14.

¹⁷ Ukutemwa kutulenga ukushimikilako bambi imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. Moneni ifyacitile Yesu. Mulandu nshi aleshimikilila no kusambilisha? ‘Aleikatilwa amabumba inkumbu’ pa mulandu wa fyo babulilwe ifya ku mupashi. (Marko 6:34) Abacemi ba mipepele ya bufi, abalingile ukubasambilisha icine ca ku mupashi no kubapeele subilo e babalekeleshe no kubalufya. E ico Yesu, pa kucincishiwa ku kutemwa kwa kufuma ku mutima ne nkumbu, alisansamwishe aba bantu ku “mbila nsuma iya bufumu bwa kwa Lesa.”—Luka 4:16-21, 43.

¹⁸ Ilelo, abantu abengi sana balilekeleshiwa no kulufiwa mu fya ku mupashi kabili tabakwate subilo. Nga ca kuti twapala Yesu, no kulailuka ifya ku mupashi ifikabila abashilaishiba Lesa wa cine, lyene ukutemwa ne nkumbu fikalenga tulebashimikilako imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. (Mateo 6:9, 10; 24:14) Pa kumona inshita isheleko ubunono, ino e nshita cipamfishe sana ukushimikila ubu bukombe bwa kupususha abantu.—1 Timote 4:16.

“Impela ya Fyonse Naipalama”

¹⁹ Ibukisheni ukuti ilyo Petro ashilapanda amano ulwa kutemwana, atalile atila: “Impela ya fyonse naipalama.” (1 Petro 4:7) Nomba line fye cino calo cibifi cikapyanwapo ku calo cipya ica kwa Lesa ica bulungami. (2 Petro 3:13) Kanshi, ino te nshita ya kucibondola. Yesu atusokele ati: “Muyangwe mwe bene epali imitima yenu yafinininwa ku buliili no kukolwakolwa na masakamika ya mikalile, no bushiku bulya bwaisa pali imwe no kupumikisha kwati citeyo.”—Luka 21:34, 35.

²⁰ E ico, ‘natulelola,’ abeluka inshiku tuleikalamo. (Mateo 24:42) Natuleibaka ku fya kutunka fyonse ifya kwa Satana ifingatupumbula. Te kwesha ukuleka cino calo cishaba na kutemwa ukutulenga twaleka ukulanga ukutemwa kuli bambi. Ne cacilapo, natulepalama pe kuli Lesa wa cine, Yehova, uo Ubufumu bwakwe ubuteekwa na Mesia buli no kufishapo ubufwayo bwakwe ubushaiwamina kwi sonde nomba line.—Ukusokolola 21:4, 5.

[Futunoti]

AMEPUSHO YA KWAFWA UKUSAMBILILA

• Yesu afundile shani abasambi bakwe pa kubalaya, kabili cinshi cilanga ukuti Petro alyumfwikishe icalelandwapo? (Amapara. 1-2)

• Bushe ‘ukutemwana nga nshi’ kwalola mwi? (Amapara. 3-5)

• Mulandu nshi tulingile ukutemwanina? (Amapara. 6-8)

• Kuti mwalanga shani ukuti mwalitemwa bambi? (Amapara. 9-18)

• Mulandu nshi ino ishibelele ni nshita ya kucibondola, kabili cinshi tulingile ukupampaminapo ukucita? (Amapara. 19-20)

[Icikope pe bula 29]

Ulupwa lwaikatana kuti lwakumamo ukushipikisha amafya ya muli shino nshiku sha kulekelesha

[Icikope pe bula 30]

Ukutemwa kutulenga ukwafwa abalekabila icine cine

[Icikope pe bula 31]

Ukushimikilako bambi imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa na ko kutemwa