Ukusambilisha kwa Bulesa Kwalolenkana ne Fisambilisho fya Fibanda

“Bamo bakafutukako ku citetekelo pa kwangwe mipashi ya kulufya, ne fisambilisho fya fiwa [“fibanda,” NW].”—1 TIMOTE 4:1.

1. Bulwi nshi buntu Abena Kristu baba mu kati na nkati ka buko?

ELENGANYA ukwikala ubumi bobe bonse mu citungu umuli ubulwi. Kuti caba shani ukuya ku busanshi lintu uleumfwa icongo ca kulila kwa mfuti no kushibukila ku ciunda ca minshinga? Ku ca bulanda, mu mbali shimo isha calo, ifyo mu cine cine e fintu abantu bekala. Mu mano ya ku mupashi, nangu ni fyo, Abena Kristu bonse bekala muli iyi nshila. Baliba mu kati na nkati ka bulwi bukalamba ubo bwalwikwa mupepi ne myaka 6,000 kabili mu kasuba kesu bwalikoselako. Kulwa nshi uku ukwatwalilila? Bwaba bulwi bwa cine ukulolenkana no bufi, ubwa kusambilisha kwa bulesa ukulolenkana ne fisambilisho fya fibanda. Tacili makukumya ukwita bwene—mu kucepako pa lubali lwa umo uwa bacumyalutwe—ukukansana kwacilishapo kukanakwata inkumbu kabili ukwacilishapo kulenge mfwa mu lyashi lya kale ilya mutundu wa muntu.

2. (a) Ukulingana na Paulo, ni mbali nshi shibili ishilwishanya? (b) Cinshi Paulo apilibwile ukuti “icitetekelo”?

² Umutumwa Paulo alumbwile imbali shibili isha uku kukansana lintu alembeele Timote ati: “Umupashi wasosa no kushikimika, ukuti mu nshita ishikakonkapo bamo bakafutukako ku citetekelo pa kwangwe mipashi ya kulufya, ne fisambilisho fya fibanda.” (1 Timote 4:1) Mona ukuti ifisambilisho fya fibanda fyali no kuba ifya kusonga ukucilisha mu “nshita ishikakonkapo.” Nga fintu shamwenwe ukufuma mu kasuba ka kwa Paulo, tuleikala mu nshita ya musango yo. Mona, na kabili, icapusana ku fisambilisho fya fibanda, ukucilumbula “icitetekelo.” Pano, “icitetekelo” cileimininako ukusambilisha kwa bulesa, ukwashimpwa pa fyebo fyapuutwamo na bulesa ifya kwa Lesa ifyaba muli Baibolo. Icitetekelo ca musango yo cilapeelo bumi. Cisambilisha Umwina Kristu ukucito kufwaya kwa kwa Lesa. Caba cine icitungulula ku bumi bwa ciyayaya.—Yohane 3:16; 6:40.

3. (a) Cinshi cicitika ku ndase sha mu bulwi bwa pa kati ka cine no bufi? (b) Nani uwaba ku numa ya fisambilisho fya fibanda?

³ Bonse abafutukako ku citetekelo tabakanonke ubumi bwa muyayaya. Baba ni ndase mu kulwa. We ca kufumamo cabamo akayofi ukuisuminisha ukulufiwa ku fisambilisho fya fibanda! (Mateo 24:24) Ni shani ifwe nga bantu umo umo twingasengauka ukuba indase? Pa kukaana umupwilapo ifi fisambilisho ifibeepa, ifibombela fye imifwaile ya kwa “kateka wa fiwa [“fibanda,” NW],” Satana Ciwa. (Mateo 12:24) Na kabushe, ifisambilisho fya kwa Satana fyaba bufi, apantu Satana e ‘wishi wa bufi.’ (Yohane 8:44) Languluka ifyo mu kulamuka abomfeshe ubufi pa kulufya abafyashi besu aba ntanshi.

Ifisambilisho fya Fibanda Fyasokololwa

4, 5. Bufi nshi Satana abepele Efa, kabili mulandu nshi ico cabelele icabipisha?

⁴ Ifya kuponako fyalilembwa muli Baibolo pa Ukutendeka 3:1-5. Ukubomfye nsoka, Satana atununwike umwanakashi Efa no kumwipusho kuti: “Bushe e fyo caba mwa ukuti Lesa atile tamufwile ukulya ku cimuti icili conse ica mwi bala?” (NW) Icipusho cilemoneka icabulamo kucena, lelo lolesha pali cene na kabili. “Bushe e fyo caba mwa?” Satana aumfwika ukupapa, ngo ulesoso kuti, ‘Mulandu nshi Lesa engasosele cintu ca musango yo?’

⁵ Muli bukaele bwakwe, Efa alangilile ukuti e fyo cali. Alishibe ukusambilisha kwa bulesa pali uyu mulandu, ukuti Lesa aebele Adamu ukuti baali no kufwa nga balilile ku cimuti ca kwishibo busuma no bubi. (Ukutendeka 2:16, 17) Icipusho ca kwa Satana mu kumonekesha casonkomwene ubuseko bwakwe, ica kuti alikutike ilintu Satana afikile pa nkonta ya kebo: “Ne nsoka aiti ku mwanakashi, Ukufwa tamwakafwe.” We cintu ulabipa ica kusosa! Satana apeele Yehova, Lesa wa cine, Lesa wa kutemwa, Kabumba, umulandu wa kubepa abana Bakwe aba buntunse!—Ilumbo 31:5; 1 Yohane 4:16; Ukusokolola 4:11.

6. Ni shani fintu Satana asonsombele ubusuma na bumulopwe bwa kwa Yehova?

⁶ Lelo Satana asosele ifyafulilako. Atwalilile ukuti: “Pantu Lesa aliishibo kuti mu bushiku mukalyako, e mukashibulwa amenso yenu, kabili mukaba nge milungu [“nga Lesa,” NW], abaishibo busuma no bubi.” Kuli Satana, Yehova Lesa—uwali napayanishisha abafyashi besu aba ntanshi mu kufulishe fyo—afwaile ukupusula bene icintu cimo icawamisha. Afwaile ukubacilikila ku kuba nge milungu. Muli fyo, Satana asonsombele ubusuma bwa kwa Lesa. Na kabili asumbwile ukuisekesha no kusuula kwa ku mufulo ukwa mafunde ya kwa Lesa, ukusoso kuti ukubomba muli iyi nshila kwali no kuba ukwa bunonshi. Muli bucishinka, Satana asonsombele bumulopwe bwa kwa Lesa pa bubumbo Bwakwe bwine, ukutunga ukuti Lesa takwete insambu iya kubika ifibindo pa cintu umuntu alecita.

7. Ni lilali lintu ifisambilisho fya fibanda fyaumfwikike pa muku wa ntanshi, kabili ni shani fyaba ifyapalako ilelo?

⁷ Mu kuba na yo mashiwi ya kwa Satana, ifisambilisho fya fibanda fyalitendeke ukumfwika. Ifi fisambilisho fyabipa ficili filasumbula ifishinte fyabula bukapepa ifyapalako. Pamo fye nga fintu acitile mwi bala lya Edene, Satana, nomba mu kuba no kuilundako kwa mipashi ya bucipondoka, acili alasonsomba insambu sha kwa Lesa isha kwimika ifipimo fya mibombele. Acili alacincintila bumulopwe bwa kwa Yehova no kwesha ukusonga abantunse ukukanaumfwila Shibo wa ku muulu.—1 Yohane 3:8, 10.

8. Cinshi cintu Adamu na Efa balufishe mu Edene, lelo ni shani Yehova abele uwa cine?

⁸ Muli kulya kukansana kwa kubalilapo mu bulwi pa kati ka kusambilisha kwa bulesa ne fisambilisho fya fibanda, Adamu na Efa bacitile ukupingulapo kwalubana kabili balifililwe ukukwata ubumi bwa muyayaya. (Ukutendeka 3:19) Ilyo imyaka yalepita ne mibili yabo yatendeke ukubongoloka, calipampamikwe mu kukumanina kuli bene ukukuma ku wabepele no walandile icine ku numa mu Edene. Nangu cibe fyo, imyanda ya myaka pa ntanshi tabalafwa mu mano ya ku mubili, babele indase sha ntanshi mu bulwi pa kati ka cine no bufi lintu bapingwilwe abashawaminwo bumi kuli Kabumba wabo, Intulo ya bumi. Ico cali lintu bafwile mu mano ya ku mupashi.—Ilumbo 36:9; linganyako Abena Efese 2:1.

Ifisambilisho fya Fibanda Ilelo

9. Ni shani fintu fyaba ifya kufumamo cimo ifisambilisho fya fibanda ukupulinkana imyanda ya myaka?

⁹ Nga fintu calembwa mwi buuku lya Ukusokolola, umutumwa Yohane asendelwe mu mupashi ku “bushiku bwa kwa Shikulu,” ubwatendeke mu 1914. (Ukusokolola 1:10) Pali ilya nshita Satana ne fibanda fyakwe balipooselwe ukufuma mu muulu ku bwina mupalamano bwe sonde—ukubwelele numa kukalamba kuli uyu kakaanya wa kwa Kalenga wesu Mukalamba. Ishiwi lyakwe talyali na kumfwika na kabili mu muulu pe fye ukulapeele milandu ukulwisha ababomfi ba kwa Yehova. (Ukusokolola 12:10) Kulunduluka nshi, nangu ni fyo, kuntu ifisambilisho fya fibanda fyali naficita pe sonde ukutendeka pa Edene? Icalembwa citila: “Iciŋwena cikalamba capooselwe pa nshi, icisoka cikote iciitwa [Ciwa, NW] kabili Satana, icilufya bonse abaikala mu calo conse.” (Ukusokolola 12:9) Icalo conse cali nacinakila ku bufi bwa kwa Satana! Te ca kupapa ukuti Satana etwa “kateka wa pano isonde”!—Yohane 12:31; 16:11.

10, 11. Ni mu nshila nshi Satana ne fibanda fyakwe babela abacincila ilelo?

¹⁰ Bushe Satana alisumine ukucimfiwa pa numa ya kutamfiwa mu muulu? Nakalya! Apampamine pa kutwalilila ukulwisha ukusambilisha kwa bulesa na abo abalambatila kuli kwene. Ukukonka pa kupooswa kwakwe ukufuma mu muulu, Satana alitwalilila ukulwa kwakwe: “Iciŋwena [Satana] cali ne cipyu pa mwanakashi, no kuya ku kulwa na basheleko ku bufyashi bwa mwanakashi, ababaka amafunde ya kwa Lesa, no kukwato bunte bwa kwa Yesu.”—Ukusokolola 12:17.

¹¹ Mu kulunda pa kulwisha ababomfi ba kwa Lesa, Satana alekumanya icalo conse no kukubanya kwakwe, ukwesha ukutwalilila ukufyambata kwakwe umutundu wa muntu. Muli cimo ica fimonwa fyakwe ifya mu Ukusokolola ifya bushiku bwa kwa Shikulu, umutumwa Yohane amwene ifiswango fitatu ifyo mu cimpashanya fyaiminineko Satana, ukuteyanya kwakwe ukwa bupolitiki ukwa pe sonde, na maka yapulamo aya calo conse aya nshita yesu. Mu tunwa twa ifi fitatu, mwafumine fyula. Cinshi cintu ifi fyaiminineko? Yohane alemba ati: “E mipashi ya fiwa [“fibanda,” NW] iicite fiishibilo, iyafumina ku shamfumu sha calo conse ku kushilonganisho kulwa kwa bushiku bukalamba bwa kwa Lesa wa maka yonse.” (Ukusokolola 16:14) Mu kulengama, ifisambilisho fya fibanda fyabe fyacincila nga nshi mwi sonde. Satana ne fibanda fyakwe bacili balelwisha ukusambilisha kwa bulesa, kabili bakatwalilila ukucite fyo ukufika na lintu mu kupatikishiwa baleshiwa kuli Yesu Kristu, Imfumu ya buMesia.—Ukusokolola 20:2.

Ukwishibisha Ifisambilisho fya Fibanda

12. (a) Mulandu nshi cabele cingacitika ukucincintila ifisambilisho fya fibanda? (b) Ni shani fintu Satana esha ukupwilikishe mifwaile yakwe mu kuba na babomfi ba kwa Lesa?

¹² Bushe abantunse abatiina Lesa kuti bacincintila ifisambilisho fya fibanda? Mu cine cine kuti bacita, pa milandu ibili. Uwa kubalilapo, pantu ukusambilisha kwa bulesa kwalikwatishapo amaka; no wa cibili, pantu Yehova alisansalika inshila sha kwa Satana pa kuti twingashicincintila. Nga fintu umutumwa Paulo asosele, “tatwaluba amapange yakwe.” (2 Abena Korinti 2:11) Twalishiba ukuti Satana abomfya ukupakasa nge nshila imo iya kupwilikishishamo imifwaile yakwe. (2 Timote 3:12) Mu nshila yacilapo kucenjela, nangu ni fyo, aleesha ukusonga imintontonkanya ne mitima ya abo ababombela Lesa. Alufishe Efa kabili abikile ukufwaisha kwalubana mu mutima wakwe. Esha icintu cimo cine ilelo. Paulo alembele ku bena Korinti ukuti: “Ndetiina, epali yaonaika amapange yenu ukufuma pa cishinka no musangwela ifilola kuli Kristu, ifyo insoka yabepele Efa mu bucenjeshi bwa iko.” (2 Abena Korinti 11:3) Languluka ifyo abosha ukutontonkanya kwa mutundu wa muntu mu cinkumbawile.

13. Bufi nshi Satana abepa umutundu wa muntu ukutula pa Edene?

¹³ Kuli Efa, Satana apeele Yehova umulandu wa kubepa kabili atile abantunse kuti baba nge milungu nga ca kuti bakeene ukumfwila Kalenga wabo. Imibele yawa iya mutundu wa muntu ilelo ishininkisho kuti te Yehova, ni Satana, e wali uwa bufi. Abantunse ilelo tababa milungu! Nangu cibe fyo, Satana akonkeshepo pali bulya bufi bwa kubalilapo mu kuba no bufi bumbi. Aleteleko imfundo ya kuti umweo wa buntunse ni umunshifwa, tawingafwa. Muli fyo apeeleke pa ntanshi ya mutundu wa muntu ukucitikako kwa kuba imilungu mu nshila imbi. Lyene, ukushimpwa pali ico cifundisho ca bufi, asumbwile ifisambilisho fya mulilo wa helo, umutwala, ukupupe mipashi, no kupepe fikolwe. Ubu bufi bucili bwaliikatilila imyanda ya mamilioni mu busha.—Amalango 18:9-13.

14, 15. Cinshi caba e cine pa lwa mfwa ne subilo lya muntu ilya ku nshita ya ku ntanshi?

¹⁴ Kwena, cintu Yehova aebele Adamu cali e cine. Adamu alifwile lintu abembukile Lesa. (Ukutendeka 5:5) Lintu Adamu ne ntuntuko shakwe bafwile, babele myeo iyafwa, abashaishiba kantu nangu kamo kabili abashingacita nangu cimo. (Ukutendeka 2:7; Lukala Milandu 9:5, 10; Esekiele 18:4) Pa mulandu wa kupyana ulubembu ukufuma kuli Adamu, imyeo ya buntunse yonse ilafwa. (Abena Roma 5:12) Ku numa mu Edene, nangu cibe fyo, Yehova alaile ukwisa kwa lubuto ulwali no kulwisha imilimo ya kwa Ciwa. (Ukutendeka 3:15) Lulya Lubuto lwali ni Yesu Kristu, Umwana wafyalwa eka uwa kwa Lesa wine. Yesu afwile uwabulo lubembu, kabili ubumi bwakwe ubwapeelwe lambo bwabele cilubula ku kushita umutundu wa muntu ukufuma ku mibele yabo iya mfwa. Abo mu cumfwila ababeleshe citetekelo muli Yesu balikwata ishuko lya kupokelela ubumi bwa muyayaya ubo Adamu alufishe.—Yohane 3:36; Abena Roma 6:23; 1 Timote 2:5, 6.

¹⁵ Icilubula, caba e subilo lya cine cine ilya mutundu wa muntu, te mfundo ishalondoloka iya kuti umweo ulapusunsuka pa mfwa. Uku kwaba kusambilisha kwa bulesa. Caba cine. Caba na kabili kulangisha kwa kusungusha ukwa kutemwa kwa kwa Yehova na mano. (Yohane 3:16) Fintu tulingile ukuba aba kutasha ukuti twalisambilila ici cine no kulubulwa ukufuma ku fisambilisho fya fibanda muli iyi milandu!—Yohane 8:32.

16. Finshi fiba e fya kufumamo fya nshita yalepa lintu abantunse bakonka amano yabo abene?

¹⁶ Ku bufi bwakwe mwi bala lya Edene, Satana akoseleshe Adamu na Efa ukufwaisha ukuba abaibela ukufuma kuli Lesa no kushintilila pa mano yabo abene. Ilelo, tulamona ifya kufumamo fya nshita ntali ifya ico pa kumone misoka, amafya ya fya bunonshi, inkondo, no muncishanya ushaikulila uwabako mu calo ilelo. Te ca kutwishika umulandu Baibolo isoselo kuti: “Amano ya pano isonde buwelewele fye kuli Lesa”! (1 Abena Korinti 3:19) Nangu cibe fyo, abantunse abafulisha mu buwelewele balasalapo ukucula ukucila ukukutikisha ku kusambilisha kwa kwa Yehova. (Ilumbo 14:1-3; 107:17) Abena Kristu, abapokelela ukusambilisha kwa bulesa, balasengauka ukuponena muli ico citeyo.

17. Cinshi caba “icintu iciitwa Ukwishiba, lelo takuli Kwishiba iyo” ico Satana asumbula, kabili finshi fyaba e fisabo fya ciko?

¹⁷ Paulo alembele kuli Timote ukuti: “We Timote, bake caseekeshiwa kuli iwe: talukako ku fya kubwabwata ifyabipa ne fya munkanya ifya cintu iciitwa Ukwishiba, lelo takuli Kwishiba iyo; bamo pa kuwila kuli ici, mu citetekelo balipumbilemo.” (1 Timote 6:20, 21) Uko “kwishiba” na kabili kwimininako ifisambilisho fya fibanda. Mu kasuba ka kwa Paulo, mu kupalishako kwaloseshe ku mfundo sha busangu shintu bamo mu cilonganino balesumbula. (2 Timote 2:16-18) Pa numa, icaleitwa mu bufi ukwishiba, pamo nga buGnostic na mano ya buntunse aya ciGreek, fyaliboseshe icilonganino. Mu calo ilelo, bumukanalesa, ukukanasumina muli Lesa, ififundisho fya kusanguka, no musango wasumbukisha uwa kulengulula Baibolo fyaba fya kumwenapo fya ciitwa mu bufi ukwishiba, pamo nge fyaba imfundo shishili sha mu malembo ishisumbulwa na basangu ba muno nshiku. Ifisabo fya ici iciitwa mu bufi ukwishiba filamonwa mu kubotelela kwa mibele, ukwanana kwa kubulo mucinshi ku bulashi, ukubulo bufumacumi, na kaso ifyo fiishibisha imicitile ya fintu iya kwa Satana.

Ukulambatila ku Kusambilisha kwa Bulesa

18. Ni bani ilelo bafwayafwaya ukusambilisha kwa bulesa?

¹⁸ Nelyo cingatila Satana alikumanya isonde ne fisambilisho fya fibanda ukutula pa nshita ya pa Edene, lyonse kwalibako bamo abasapika ukusambilisha kwa bulesa. Aba musango yo balifika mu mamilioni ilelo. Basanshamo Abena Kristu basubwa abashalapo abakwata isubilo lyaikashiwa ilya kuteka na Yesu mu Bufumu bwakwe ubwa mu muulu ne bumba likalamba lilekulilako ilya “mpaanga shimbi” abo isubilo lyabo lyaba kupyana amekalo ya pe sonde aya bulya Bufumu. (Mateo 25:34; Yohane 10:16; Ukusokolola 7:3, 9) Ilelo, aba balilonganikwa capamo mu kuteyanya kumo ukwa mu kusaalala kwa calo uko amashiwi ya kwa Esaya yabomba aya kuti: “[Abana baume, NW] bobe bonse bakaba abasambilishiwa kuli Yehova, kabili umutende wa bana bobe abaume ukafula.”—Esaya 54:13.

19. Ukusambilishiwa na Yehova kusanshamo cinshi?

¹⁹ Ukusambilishiwa na Yehova cipilibula ifyafula ukucila pa kwishiba icifundisho ca cine—nangu cingati ico calibe cacindama. Yehova atusambilisha ifya kwikala abomi, ifya kubomfya ukusambilisha kwa bulesa ku bumi bwa pa lwesu. Ku ca kumwenapo, tulacincintila akaso, bucisenene, no mupashi wa bucaibela ifyaba ifyaseeka nga nshi mu calo catushinguluka. Twalishiba ukusupila kwakalabana ukwa fyuma muli cino calo ukulingana na cintu kwaba—kwaba kwa kulenge mfwa. (Yakobo 5:1-3) Tatwingatala atulaba ukusambilisha kwa bulesa ukwalumbululwa mu mashiwi ya mutumwa Yohane aya kuti: “Mwitemwa pano isonde, nangu fya pano isonde; ngo muntu atemwa pano isonde, ukutemwa Shifwe tamwaba muli wene.”—1 Yohane 2:15.

20, 21. (a) Cinshi cintu Satana abomfya mu kubombesha kwakwe ukwa kupofwisha abantunse? (b) Mapaalo nshi yesa kuli abo balambatila ku kusambilisha kwa bulesa?

²⁰ Ukusonga kwa fisambilisho fya fibanda pa finakabupalu fya fiko kwamonwa mu mashiwi ya kwa Paulo ku bena Korinti aya kuti: “[Satana apofwishe] imitima ya bashitetekela, ku kulesho kuca kuli bene ulubuuto lwa mbila nsuma ya bukata bwa kwa Kristu, uuli cipasho ca kwa Lesa.” (2 Abena Korinti 4:4) Satana kuti atemwa ukupofwisha Abena Kristu ba cine na bo bene muli iyi nshila. Ku numa mu Edene, abomfeshe insoka ku kulufya umo uwa babomfi ba kwa Lesa. Ilelo, abomfya ifikope fisela ifya lukaakala nelyo ifya bucisenene na maprogramu ya pa televisioni. Ashukila umulabasa, ifitabo, ne nyimbo. Icibombelo ca maka ico akwata caba kubishanya kwalubana. (Amapinda 4:14; 28:7; 29:3) Lyonse ishiba ifintu fya musango yo ukulingana na fintu fyaba—fyaba fisolobelo ne fisambilisho fya fibanda.

²¹ Ibukisha, amashiwi ya kwa Satana aya mu Edene yali bufi; amashiwi ya kwa Yehova yashininkishiwe ukuba aya cine. Ukutula pali shilya nshiku sha kubangilila, e fyo catwalilila ukuba. Satana lyonse alishininkishiwa ukuba uwa bufi, kabili ukusambilisha kwa bulesa ukwabulo kufilwa kwalibo kwa cine. (Abena Roma 3:4) Nga ca kuti twalambatila ku Cebo ca kwa Lesa, tukaba lyonse ku lubali lucimfya mu bulwi bwa pa kati ka cine no bufi. (2 Abena Korinti 10:4, 5) Natube, lyene, abapampamina ukukaana fyonse ifisambilisho fya fibanda. Muli iyo nshila tukashipikisha ukufikile nshita lintu ukulwa pa kati ka cine no bufi kukapwa. Icine cikaba nacicimfya. Satana akaba naya, kabili kusambilisha kwa bulesa kweka e kukomfwika mwi sonde.—Esaya 11:9.

Bushe Kuti Walondolola?

◻ Ni lilali lintu ifisambilisho fya fibanda fyaumfwikike pa muku wa ntanshi?

◻ Bufi nshi ubwasumbulwa na Satana ne fibanda fyakwe?

◻ Ni mu nshila nshi umo Satana aba uwacincila nga nshi ilelo?

◻ Cinshi cintu Satana abomfya pa kusumbula ifisambilisho fya fibanda?

◻ Mapaalo nshi yaba kuli abo abalambatila ku kusambilisha kwa bulesa?

[Icikope pe bula 9]

Icisambilisho ca fibanda caumfwikike intanshi mwi bala lya Edene

[Icikope pe bula 10]

Ukusambilisha kwa bulesa pa lwa cilubula no Bufumu kutambika isubilo fye lyeka ku mutundu wa muntu