Enoke Uwabulwa Umwenso Te Mulandu na Mafya

KU MUNTU musuma, yali ni nshita yabipisha. Ukukanapepa kwaiswile mwi isonde. Kwali ukushikinina mu mibele ya mutundu wa muntu. Na kuba, cali no kusoswa mu kwangufyanya ukuti: ‘Yehova amwene ukuti bwafulo bubi bwa bantu pano isonde, no kuti ukulinga konse kwa matontonkanyo ya mitima yabo kwabipa fye inshiku shonse.’—Ukutendeka 6:5.

Enoke, umuntu walenga 7 mu mutande wa kufyalwa ukufuma kuli Adamu, aali uwashipa ku kubo wapusanako. Aiminine uwashangila ku bulungami te mulandu ne fya kufumamo. Ubukombe bwa kwa Enoke bwali ubwa kulungulusha ku babembu babula bukapepa ica kuti bamupangiile ukumwipaya, kabili ni Yehova fye e wali no kumwafwa.—Yuda 14, 15.

Enoke ne Fikansa fya mu Kubumbwa Konse

Akale ninshi Enoke talafyalwa, ifikansa fya bumulopwe bwa mu kubumbwa konse fyaliimine. Bushe Lesa alikwete insambu sha kuteka? Mu cali no kufumamo, Satana Kaseebanya asosele ukuti iyo. Apampamine pa kuti ifibumbwa fyalamuka kuti fyabomba bwino nga ca kuti fyali na bucaibela ku butungulushi bwa kwa Lesa. Satana aeseshe ukukosha ukutunga kwakwe ukwa kulwisha Yehova Lesa pa kukulila abantunse ku lubali lwakwe mu bucenjeshi. Adamu, no mukashi wakwe Efa, no mwana wabo uwe beli, Kaini, baishibikilwa ku kuibika ku lubali lwa kwa Satana pa kusala ukuiteka ukucila ukutekwa na Lesa. Abantunse ba kubalilapo babili bacitile ici pa kulya ku cisabo cintu Lesa abindile, na Kaini acitile ico pa kwipaya munyina umulungami Abele, ku mufulo.—Ukutendeka 3:4-6; 4:8.

Abele mu kushipa aiminine ku lubali lwa kwa Yehova. Pa mulandu wa kuti bumpomfu bwa kwa Abele bwasumbwile ukupepa kwasanguluka, ukwabulo kutwishika Satana aalicankilwe lintu amwene Kaini afumisha icipyu ca bukomi pali wene. Ukutula lilya no kutwalilila, Satana alibomfya “ukutiine mfwa” pamo nge canso ca kutiinishishako. Afwaya ukuleto umwenso mu mutima wa uli onse uwakongamina ku kupepa Lesa wa cine.—AbaHebere 2:14, 15; Yohane 8:44; 1 Yohane 3:12.

Ukufika pa nshita ya kufyalwa kwa kwa Enoke, imimwene ya kwa Satana iya kuti abantunse te kuti basumbule bumulopwe bwa kwa Yehova mu kupalako yamoneke nge yaletungililwa bwino. Abele alifwile, ne ca kumwenako cakwe ica citetekelo tacalekonkwa. Lelo, Enoke aishininkishe ukubo wapusanako. Akwete ishintililo lyakosa ilya citetekelo, pantu aalibeleshenye ne fya kuponako ifyacitike mwi bala lya Edene.a Fintu afwile aateesele ubusesemo bwa kwa Yehova ubwalangilile ukuti Ulubuto lwalaiwe lwali no kufumyapo Satana ne fibombelo fyakwe!—Ukutendeka 3:15.

Mu kuba ne li subilo lyonse pa ntanshi yakwe, Enoke tatiinishiwe no kwipaiwa kwa kwa Abele kwalumbukisha ukwasongelwe na Kaseebanya. Ukucila, atwalilile ukwenda na Yehova, ukukonkelele nshila ya bumi iya bulungami. Enoke aisungile uwapaatuka ku calo, ukukaana umupashi wa ciko uwa bucaibela.—Ukutendeka 5:23, 24.

Ukulundapo, Enoke mu kushipa abilishe no kucilengo kwishibikwa ukuti imilimo ibifi iya kwa Kaseebanya yali no kucimfiwa. Pa kusongwa no mupashi wa kwa Lesa uwa mushilo, nelyo amaka yabomba, Enoke aseseme ukulosha ku babifi ukuti: “Moneni, Shikulu aishile ne myanda mishila ya ba mushilo bakwe, ku kucito bupingushi pali bonse, no kushinina bonse abashipepa pa milimo yabo yonse ya kukanapepa, kabili pa fyayafya fyonse ifyo ababembu abashipepa balandile pali wene.”—Yuda 14, 15.

Pa mulandu wa kubilisha kwa kwa Enoke ukwabulo mwenso, umutumwa Paulo, ilyo alelembela Abena Kristu ba ciHebere, amusanshishemo pa kati ke “kumbi lya nte” ilikalamba abaimike ca kumwenako cakukunta ica citetekelo icibomba.b (AbaHebere 11:5; 12:1) Pamo ngo muntu wa citetekelo, Enoke atwalilile mu nshila ya bumpomfu ukucila pa myaka 300. (Ukutendeka 5:22) Fintu icitetekelo ca kwa Enoke cifwile cakalifye abalwani ba kwa Lesa aba mu muulu na pe sonde! Ubusesemo bwa kwa Enoke ubwalelasa bwaletele ulupato ukufuma kuli Satana, lelo bwaletele ukucingilila kwa kwa Yehova.

Lesa Asendele Enoke—Shani?

Yehova tasuminishe Satana nelyo ababomfi bakwe aba pe sonde ukwipaya Enoke. Mu cifulo ca ico, ifyalembwa fyapuutwamo fisoso kuti: “Lesa alimusendele.” (Ukutendeka 5:24) Umutumwa Paulo alondolola imilandu muli iyi nshila: “Ni ku citetekelo e ko Enoke atwalilwe mu muulu ukuti emona mfwa; kabili tasangilwe, pantu Lesa alimusendele. Pantu ilyo ali talatwalwa mu muulu ashininkishiwe ukuti ali uwatemuna Lesa.”—AbaHebere 11:5.

Ni shani fintu Enoke ‘atwelwe mu muulu ukuti emona mfwa’? Nelyo nga fintu calumbulwa mu bupilibulo bwa kwa R. A. Knox, ni shani fintu Enoke “asendelwe ukwabulo kukumanye mfwa”? Lesa mu mutalalila aputwile ubumi bwa kwa Enoke, ukumupususha ku bukali bwa mfwa ukufuma atemwa ku kulwala nelyo ku lukaakala lwa balwani bakwe. Ee, Yehova aipifye ubumi bwa kwa Enoke pa mushinku wa myaka 365—ali fye umwaice ukumulinganya ku ba mu nkulo yakwe.

Ni shani fintu Enoke “ashininkishiwe ukuti ali uwatemuna Lesa?” Bushininkisho nshi akwete? Cili icapalishako ukuti, Lesa abikile Enoke mu cimonwa lintu alelola, nga fintu fye na Paulo “aulwililwe,” nelyo ukutwalwa, mu kushininkisha ukupokelela icimonwa ca paradise wa ku mupashi uwa nshita ya ku ntanshi uwa cilonganino ca Bwina Kristu. (2 Abena Korinti 12:3, 4) Ubunte, nelyo ubushininkisho, ubwa kuti Enoke aleteemuna Lesa kuti napamo bwasanshishemo ukumonako icimonwa ca Paradise wa pe sonde uwa nshita ya ku ntanshi muli uyo aba mweo bonse bakaafwilisha bumulopwe bwa kwa Lesa. Pambi cali ni lintu Enoke aalepita mu cimonwa ca kuululwa e lintu Lesa amusendele mu mfwa yabulo kukalipwa ku kulalo tulo ukufikila ubushiku bwa kubuushiwa kwakwe. Cilemoneke fyo, pamo nga fintu cali kuli Mose, Yehova afishile umubili wa kwa Enoke, pantu “tasangilwe.”—AbaHebere 11:5; Amalango 34:5, 6; Yuda 9.

Ubusesemo Bwafikilishiwa

Ilelo, Inte sha kwa Yehova babilisha ukukatama kwa busesemo bwa kwa Enoke. Ukufuma mu Malembo, balange fyo bukafikilishiwa lintu Lesa akonaula abashipepa mu nshita ipalamishe. (2 Abena Tesalonika 1:6-10) Ubukombe bwabo bubalenga ukuba abashatemwikwa, pa mulandu wa kuti bwalipusana apakalamba ku mimwene na mabuyo ifya ici calo. Ukukaanya kuntu bakumanya takubasungusha, pantu Yesu asokele abakonshi bakwe ukuti: “Mukaba abapatwa ku bantu bonse pa mulandu we shina lyandi.”—Mateo 10:22; Yohane 17:14.

Ukupala Enoke, nangu cibe fyo, Abena Kristu ba muno nshiku balyebekeshiwa ulwa kupokololwa ku balwani mu kupelako. Umutumwa Petro alembele ukuti: “Shikulu aishibo kupokolola bakapepa ku ca kwesha, no kulinda abashalungama ukufika ku bushiku bwa bupingushi.” (2 Petro 2:9) Lesa kuti pambi acimone calinga ukufumyapo ubwafya nelyo imibele ya kwesha. Ukupakaswa kuti napamo kwaisa ku mpela. Nga te ifyo, kwena, alishiba ‘ukucita na pa kufuminamo’ pa kuti abantu bakwe bengashipikisha amesho yabo mu kutunguluka. Yehova alapeela fye no “kucishamo kwa maka” lintu cakabilwa.—1 Abena Korinti 10:13; 2 Abena Korinti 4:7.

Pamo nga “kalambula wa bamufwayafwaya,” Yehova akapaala na kabili ababomfi bakwe abacitetekelo no bumi bwa muyayaya. (AbaHebere 11:6) Ku bengi aba bene, ubu bukaba bumi bwa muyayaya muli paradise wa pe sonde. Ukupala Enoke, shi kanshi natubilishe ubukombe bwa kwa Lesa ukwabulo mwenso. Mu citetekelo, natucite ici te mulandu na mafya.

[Amafutunoti]

[Akabokoshi pe bula 30]

Ishina lya kwa Lesa Lyasaalulwa

Pa myake myanda ine ilyo Enoke talabako, Enoshe umwishikulu wa kwa Adamu alifyelwe. “Lyene kwalitendeke ukulilila kwi shina lya kwa Yehova,” e fisosa ukutendeka 4:26. Abasambilila ululimi lwa ciHebere basumina ukuti ici cikomo cilingile ukubelengwo kuti “batendeke mu musaalula” ukulilila kwi shina lya kwa Lesa nelyo, “e lyo umusaaalula watendeke.” Ukukuma kuli cilya citupulwa ca nshita ica mu lyashi lya kale, Jerusalem Targum isoso kuti: “Ilya yali e nkulo intu batendekelemo ukutema, no kuibaashilo tulubi, no kwinikako utulubi twabo ishina lya mu Cebo ca kwa Shikulu.”

Inshita ya kwa Enoshe yalimo ukubomfya bubi bubi ukwe shina lya kwa Yehova mpanga yonse. Kuti cacitika ukuti abantu babomfeshe ishina lya bulesa ku bene nelyo ku bantu bamo abo babeepekeshe ukutununukilamo Yehova Lesa mu kupepa. Nelyo pambi babomfeshe ishina lya bulesa ku tulubi. Te mulandu no musango cabelelemo, Satana Kaseebanya alengele umushobo wa muntu ukwikatwa mu citeyo ca kupepo tulubi. Ukufika pa nshita ya kufyalwa kwa kwa Enoke, ukupepa kwa cine kwalicepele. Onse uwali nga Enoke, uwaikele ukulingana ne cine no kucishimikila, taali uwatemwikwa na muli ifyo balebika pali wene ukupakaswa.—Linganyeniko Mateo 5:11, 12.

[Akabokoshi pe bula 31]

Bushe Enoke Aile ku Muulu?

“Ni ku citetekelo e ko Enoke atwalilwe mu muulu ukuti emona mfwa.” Mu kulondolola iciputulwa ca AbaHebere 11:5, amabupilibulo yamo aya Baibolo yalangilila ukuti Enoke taafwile mu cine cine. Ku ca kumwenako, A Ne Translation of the Bible, iya kwa James Moffatt, itila: “Cali ni ku citetekelo e ko Enoke asendeelwe ku muulu ica kuti taafwile.”

Mupepi ne myaka 3,000 pa numa ya nshiku sha kwa Enoke, nangu cibe ifyo, Yesu Kristu atile: “Takuli muntu uwanini aya mu muulu, kano umwaikile ku muulu, Umwana wa muntu.” (Yohane 3:13) The New English Bible ibelengwo ukuti: “Takwaba nangu umo uwaile mu muulu kano fye uwaishile ukufuma mu muulu, Umwana wa Muntu.” Lintu Yesu asosele ayo mashiwi, nangu ni wene aali talanina ukuya ku muulu.—Linganyeniko Luka 7:28.

Umutumwa Paulo atila Enoke na bambi abapange kumbi ilya nte sha pa ntanshi ya Bwina Kristu isha mu kubangilila ‘bonse balifwile’ kabili ‘tabapokelele fyalaiwe.’ (AbaHebere 11:13, 39) Mulandu nshi? Pantu abantunse bonse, ukusanshako na Enoke wine, baapyana ulubembu ukufuma kuli Adamu. (Ilumbo 51:5; Abena Roma 5:12) Inshila ya kupusukilamo fye kupitila mwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu. (Imilimo 4:12; 1 Yohane 2:1, 2) Mu nshiku sha kwa Enoke ico cilubula caali tacilapeelwa. Na muli ifyo, Enoke taile ku muuu, lelo aalilaala mu mfwa alelolelo kwisabuushiwa pe sonde.—Yohane 5:28, 29.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 29]

Fyayambulwa ukufuma muli Illustrirte Pracht - Bibel/Heilige Schrift des Alten und Neuen Testaments, nach der deutschen Uebersetzung D. Martin Luther’s