Bushe Ulesambilila Ukufuma Kuli Kafundisha Wesu Uwakulisha?

“NASOMENE ifye funde pa myaka isano pali limo ilya mauniversiti mu Spain ayawamisha,” e fyalondolwele Julio. “Lelo cintu nasambilile lintu natendeke ukusambilila Baibolo cali icapulishamo. Universiti yansambilishe ifya kusambilila; Baibolo yansambilishe ifya mikalile.”

Ukupitila muli Baibolo kuti twafika ku matontonkanyo ya kwa Lesa, ifishinte fyakwe, na makambisho yakwe. Amalembo yalondolola Yehova nga “Kafundisha Wakulisha” pantu e kasambilisha wacisha bonse mu kubumbwa konse. (Esaya 30:20, NW) Mu kukonke shiwi, ilembo lya ciHebere limwita “bakafundisha”—umusango wa kufusha ukulangilila ubulumba. Ici cilingile ukutucinkulako ukuti ukusambilishiwa na Yehova kwalipulishamo ukucila ukusambilila pe samba lya kwa kasambilisha uuli onse umbi.

Amano Yabomba Ukufuma Kuli Yehova

Mulandu nshi isambilisho lya bulesa lyabela ilya kunonsha? Ica kubalilapo, mulandu wa fyabamo ifyaumisho mutengo. Isambilisho lya kwa Yehova litupeela “amano yabomba.” Mu kulundapo, amano yapeelwa na Lesa yalenga abo bayabomfya “ukuba no mweo.”—Amapinda 3:21, 22, NW; Lukala Milandu 7:12.

Kashika wa Ilumbo 119 akutulwike ukuti amano ya kwa Yehova yali nayamucingilila ukupulinkana ubumi bwakwe bonse. Ku ca kumwenako, aimbile ukuti: “Yawama kuli ine amalango ya ku kanwa kenu, ukucile sha makana isha golde na silfere. Amalango yenu ayabulaba kupekwa kwandi, nga nalobele mu kucula kwandi. Amafunde yenu yanengo kuba na ’mano ukucila abalwani bandi; pantu yaba kuli ine umuyayaya. Nailuko kucila bakasambilisha bandi bonse, pantu ifishimiko fyenu e kwetetula kwandi.”—Ilumbo 119:72, 92, 98, 99.

Kemba wa malumbo nga te eka fye ‘walobele mu kucula kwakwe,’ akubula amalango ya kwa Yehova. Rosa, umwanakashi wacaice uwa ku Spain, aliba uwashininwa ukuti ubumi bwakwe bwapusushiwe pa mulandu wa kuti alibomfeshe ifishinte fya bukapepa. “Lintu nalefika pa mushinku wa myaka 26, nali ninjeshapo kale ukuipaya imiku ibili,” e fintu ebukisha.

Rosa aali naibimba muli bucilende, pamo pene na mu kubomfya bubi bubi ifya kunwa fikola ne miti ikola. “Ubushiku bumo, lintu nali uwashika mu kupelelwa kwandi,” e fintu asosa, “Inte abaupana babili balilandile kuli ine pa lwa fintu Baibolo ingatwaafwa ukupikulula impika shesu. Natendeke ukusambilila Icebo ca kwa Lesa, ico nasangile ukuba ica kucincimusha. Mu mweshi fye umo nalikwete ubukose bwa kutendeka ubumi bwandi cipya cipya ubwa busaka kabili ubupya. Nomba apantu nalikwete imifwaile mu bumi, nshalekabila na kabili ukushintilila pa fya kunwa fikola nelyo imiti ikola. Kabili apantu nalefwaisha nga nshi ukuba cibusa wa kwa Yehova, nali uwapampamina pa kwikalila ku fishinte fyakwe. Akubulaba amano yabomba aya Cebo ca kwa Lesa, ndi uwashininkisha ukuti pali ino nshita nga naliipaya kale.”

Mu cine cine, amano yafuma kuli Yehova yaba ya kupususho bumi. Muli ifyo, kuti twanonkelamo te mu fyaba fye mwi sambilisho lya bulesa ifyaumisho mutengo lelo no kufuma ku nshila Yehova abomfya ku kufunda ababomfi bakwe. Apantu Umwana wa kwa Lesa, Yesu Kristu, atukambishe ukuba bakasambilisha kabili abapanga abasambi, tulefwaya ukusambilila inshila shacilapo ukufumamo cimo isha kufundilamo.—Mateo 28:19, 20.

Ukubomfya kwa kwa Yehova Ukwa Filangililo

Ilandwe lya kwa Marko lisosa ukuti “[Yesu] talandile kuli bene [apabule cilangililo, NW] iyo.” (Marko 4:34) Iyi mibele ya kwishibilako imisambilishishe ya kwa Yesu taili ya kupapusha. Alepashanya fye imo iya nshila isho ubukombe bwa bukasesema ubwa kwa Yehova bwapeelelwemo ku luko lwa kwa Israele. Ubu bwabamo ifilangililo ifingi ifyaumfwika.—Esaya 5:1-7; Yeremia 18:1-11; Esekiele 15:2-7; Hosea 11:1-4.

Mona, ku ca kumwenako, ifyo Yehova abomfeshe icilangililo ca maka ku kutusambilisha ukuti utulubi twaba utwa fye. Esaya 44:14-17 alondololo kuti: “Aya ku kuteme mikedari, abuulo mukupri no muoke, iyo Lesa alimbile, . . . iyabela abantu ku kukoshako, na bo babuulapo no konta, cene, baluntulako umulilo no kufumbikamo umukate. Kwena, acitako umulungu no kushinshimunako; acitako icimpashanya, no kucikunkwila. Iciputusha ca uko aoca mu mulilo; pa ciputusha ici aoce nama, alye ya koca no kwikuta, cene, aonta no kutila, Eya, nakangabuka, namono mulilo. Ne cashalako acitako umulungu, icimpashanya ca uko, akunkulako, ashinshimuna, apepa kuli cene, no kutila, Umpokolole, pantu ni ’we mulungu wandi.” Ifilangililo ukupale fi fyaliba fibombelo fya maka mu kwaafwa aba mitima ya bufumacumi ukukaana ukupepo tulubi ne fisambilisho fya bufi.

Ifipusho fya Kusokota Umutima

Baibolo na kabili yakwatamo ifya kumwenako fya fintu Yehova ateulwile ukutontonkanya kwa babomfi bakwe bamo ukupitila mu fipusho fya kubalamuna itontonkanyo. Icikolwe Yobo aali ni umo uwa aba. Yehova mu kutekanya alimwaafwile ukupimununa ubuce bwakwe umwine ukulinganishiwa kuli Lesa. Ici cacitilwe ukupitila mu fipusho fyakonkana, ifyo Yobo mu kupelelwa ashali uwafikapo ukwasuka.

“Wali kwi ilyo nashimpile icalo?” e fyo Yehova aipwishe Yobo. “N’ ani apindile bemba ku fiibi? . . . Bushe wingakakishe fikako fya Pleyadese? Bushe wingakakule myando ya kwa Orione? . . . Waba no kuboko ngo kwa kwa Lesa?” Uku kwipusha kwa kupetamika kwasanshishemo icipusho cacindama nga nshi ica kuti: “Bushe ulenseka [Yehova] ku kuleka iwe upeelwe insambu?”—Yobo 38:4, 8, 31; 40:8, 9.

Ifi fipusho fya kusokota fyalengele Yobo ukwiluka ukuti alandile ukwabula ukumfwikisha. E co, alipetwike no kulapila. (Yobo 42:6) Ukupala uyu mulandu, ifipusho fyasoobolwa bwino kuti pambi fyaafwa ukulungika imitontonkanishishe yalubana mu bana besu nelyo mu masambililo yesu aya Baibolo.

Ukukuula Ukucetekela

Ni shani nga ca kuti tulekabila ukwafwilisha umo uuleyumfwa uushacindama nelyo uushafikapo? Ica kwaafwa muli kuno kuloshako caba kulanshanya pa kati ka kwa Yehova na kasesema wakwe Mose. Lintu Lesa atumine Mose ukuba uwa kumulandilako pa cinso ca kwa Farao na bena Israele, uyu kasesema ayumfwile uushafikapo ukubomba iyi ncito. “Ndi wafina akanwa kabili uwafino lulimi,” e fintu asosele. Nangu cibe fyo, Lesa ayaswike ukuti: “N’ ani uwabika akanwa ku muntu? . . . Bushe te ine, Yehova? E ico nomba, kabiye, na ine nkaba na ’kanwa kobe, no kukulange fyo ukasose.”—Ukufuma 4:10-12.

Yehova atumine Aarone munyina kwa Mose ngo wa kulandilako Mose, kabili balipwishishishe umulimo wabo mu Egupti. (Ukufuma 4:14-16) Bengi Inte sha kwa Yehova abayumfwa ukupelebela ngo kwayumfwileko Mose lintu baleibimba mu butumikishi bwa ku ŋanda ne ŋanda nelyo mu kucitilo bunte kwa mu musebo pa muku wa kubalilapo. Nga fintu cali kuli Mose, ukwishiba ukuti Yehova aletutungilila no kuti tuli no kuya no mutumikishi wabelesha kuti kwatupeela amaka ya kucimfya ukushimunuka kwesu. Kwati fye fintu na Mose aali na maka ya kulundulula ukucetekela ukufika ku cipimo ca kupeela amalyashi ya maka ayo yasangwa ukupulinkana ibuuku lya Baibolo ilya Amalango, mu kuba no kwaafwa kwa kwa Yehova na ifwe bene kuti twakusha amaka ya kulanda.

Ica Kumwenako Cisambilisha

Ukufwaisha kwafumaluka ukwa kwaafwa bambi nako kwine kwaba ukwakabilwa. Iyo yali e mibele yabulishe kasesema Yona. Yehova atumine Yona ukuyasoka abantu ba ku Ninebe pa lwa bonaushi bwaleisa ubwa musumba. Ku ca kupapusha, abena Ninebe balilapile. (Yona 3:5) Nge ca kufumamo, Yehova alilaalikishe akayofi. Mu cifulo ca kusekelela pa kutunguluka kwa kampeini wakwe uwa kushimikila, nangu cibe fyo, Yona alikalipe pa kuti ukusobela kwakwe takwali na kwisushiwa. Ni shani fintu Yehova amwaafwile ukukwate imimwene yalungama?

Yehova abomfeshe icilimwa ca lungu ku kusambilisha Yona ubucindami bwa kusakamana pa lwa bambi. Icilimwa califuubilile mu cipesha amano mu nshita ya bushiku kabili capayanishishe Yona, uyo waikele ku cibambo ca Ninebe, icintelelwe calekabilwa. Yona atendeke “ukusekelela kukalamba” pali ici cilimwa fye. Lelo lyene Yehova alengele icinsenda ukulya icilimwa na co calyumine. Ukusansalikwa ku kasuba no mwela wa cikabilila, Yona alikalipe kabili atile: “Caŋwamino kufwa ukucilo kuba no mweo.” (Yona 4:5-8) Cinshi cali e sambililo muli ici conse?

Yehova alandile kuli Yona no kutila: “Iwe walililo lungu ubulanda, luntu ushacucutikile nangu kulumesha; akantu akabapo ubushiku bumo kabili akaloba ubushiku bumo. Na ine, bushe nshilelilila Ninebe ubulanda, umusumba ukulu, uo mwabamo ukucila pa makana umwanda umo na ’makana amakumi yabili, abashaishiba ukupaatululo kwa kulyo kwabo ku kwa kuso kwabo, ne fitekwapo ifingi?”—Yona 4:9-11.

Mwandi ca kumwenako cisambilisha ica maka! Yona aali uwacishamo ukusekelela mu cilimwa ca lungu ukucila mu makana ya bantu. Nangu ca kuti ukwangwako ku lubali ululi lonse ulwa bubumbo bwa kwa Lesa kwaliba ukwa kutasha, ukwaafwa ukupususha imyeo ya bantu kwaba e mulimo wesu uwacindamisha.

Ukufunda mu Kuba no Kutekanya

Nga fintu Yona asangile, tacaba lyonse icayanguka ukufishapo bukapyunga bwesu. (2 Timote 4:5) Nangu cibe fyo, imibele ya mutima iyatekanya ukulola kuli bambi ikatwaafwa.

Wankulako shani lintu umo uwa basambi bobe aba Baibolo alikokomoka nelyo ali uushipelulula panono? Kafundisha wesu Uwakulisha atusambilisha ifya kubomba ne mpika ya musango yo. Alangishe ukutekanya kwacilamo lintu Abrahamu atwalilile ukumwipusha ifipusho pa lwa bupingushi bwasungamine ubwa Sodomu na Gomora. “Bushe cine cine mukonawila abalungami pamo na ’babi?” e fyaipwishe Abrahamu. “Nalimo muli abantu abalungami amakumi yasano mu kati ka musumba,” e fyapaapeete Abrahamu. “Bushe cine cine mukonaula palya pantu, no kukanalekelela pa mulandu wa balungami amakumi yasano abalimo mulya mu kati?” Icasuko ca kwa Yehova cakuntile Abrahamu ukutwalilila ukupaapaata ukufikila impendwa yacefiwe ukufika kwi kumi. Yehova alishibe ukuti lwali fye lupwa lwa kwa Lote abawaminwe ukutengelwa, kabili ukupayanya kwali nakucitwa ukulola kuli ico. Lelo Lesa mu kutekanya asuminishe Abrahamu ukutwalilila ukumwipusha ukufikila aishileumfwikisha ubukalamba bwa nkumbu sha kwa Yehova.—Ukutendeka 18:20-32.

Yehova alangulukileko ukumfwikisha kwapelela ukwa kwa Abrahamu no kuyumfwa kwakwe ukwa kwangwako. Na ifwe nga ca kuti twaishiba bwino ukupelebela kwa musambi wesu, cikatwaafwa ukulangisha ukutekanya ilintu aleshomboka ukumfwikisha icifundisho cimo nelyo ukucimfya icibelesho calimbe mishila.

Twalilila Ukusambilila Ukufuma Kuli Yehova

Yehova Lesa ukwabulo kutwishika ni Kafundisha Wakulisha. Ukupitila mu fintu fya musango yo pamo nge filangililo, ifipusho, ne fya kumwenako fisambilisha, mu kutekanya alapeela ukumfwikisha. Ukufika ku cipimo uko tupashanya imisambilishishe yakwe, ifwe fwe bene tukaba bakasambilisha bawaminako.

Apantu abo abasambilisha bambi tabalingile ukulekelesha ukuisambilisha, tufwile ukutwalilila ‘ukusambilishiwa kuli Yehova.’ (Esaya 54:13) Esaya alembele ukuti: “Amenso yenu yakamona [Kafundisha wenu Wakulisha, NW], kabili ilyo mwapaatukila ku kwa kulyo nangu ku kwa kuso, amatwi yenu yakomfwe cebo cafuma ku numa yenu, icileti, Iyi e nshila, e mo mwende.” (Esaya 30:20, 21) Ukupitila mu kutwalilila ukwenda mu nshila ya kwa Yehova no kwaafwa bambi ukucite fyo, kuti twakwata ishuko lyaibela ilya kusambilila ukufuma kuli Kafundisha wesu Wakulisha kuli pe na pe.

[Icikope pe bula 23]

Yehova aipwishe Yobo ati: “Bushe pa kanwa kobe e po kapumpe afookela mu muulu, no kupikile cisansala cakwe apatumpuka?”

[Icikope pe bula 28]

Ukupitila mu lungu, Yehova asambilishe Yona ukuba uwacilapo ukwangwako pa lwa bantu