Icisaamo ca Mfwi

FINTU cingaba ica kucincimusha ukulanda na baume ba busumino na banakashi aba ku kale! Bala tontonkanya ukulanda ku baume ba musango yo ukupala Noa, Abrahamu, Mose, na Yohane Kabatisha, pamo pene na ku banakashi ukupala Sara, Rahabu, Ruti, na Debora! Bushe te kuti ube uwasakamanishisha ukumfwa bene ukushimika ubulondoloshi bwa bunsangwapo ubwa fya kuponako fyapulamo ifya nshita shapita kale?

Nelyo fye ni lelo, bushe te kuti uipakishe ukumfwa aba busumino abakote ukwakana ifya kukumanya pa lwa fintu bene na bambi basungile bumpomfu bwabo kuli Lesa pe samba lya mesho, ukusanshako ifibindo, ukupumwa, no kubikwa mu cifungo pa mulandu wa bulungami? Mu kushininkisha! Ukutemwa kwesu kuli Lesa no mucinshi wesu kuli bene fikakula ilyo bakatweba pa lwa kuyumfwa kwabo no kucilisha ukutesekesha kwabo ukwa kufuma pa mutima ukwa kusakamana kwabamo kutemwa ukwa kwa Yehova.

Pa kati ka bantu ba kwa Lesa, abaume na banakashi bakoloci aba busumino lyonse balicindikwa pa kubelesha kwabo, ukwishiba, na mano. Na kuba, ikambisho lyakonkapo lyalisanshiwemo mwi Funde lyapeelwe na Lesa ku bena Israele: “Ku cinso ca wa mfwi uleima, ulecindika ne cinso ca mukote, no kuba na katiina kuli Lesa obe: nine Yehova.” (Ubwina Lebi 19:32) Ishiwi lya ciHebere ku mushinku nelyo umushinku wa bukote lyafuma kwi shiwi lya kutendekelako ilipilibula “ukumene mfwi” na kabili lipilibulwa nge “mfwi.” E co abena Israele baenekelwe ukwima nge cishibilo ca mucinshi ku muntu mukote, ukucite co mu katiina kabamo ukucindikisha kuli Lesa.

Bushe iyo mibele yabamo umucinshi eko yaba ilelo? Ku ca kumwenako, bushe abacaice mu cikuuku baleswilako abakalamba ifiibi? Bushe imisepela nelyo aba mushinku wa pa kati ilingi line balashila umukote incende mu cikwepe? Nelyo bushe abacaice mu cinkumbawile bafumina abakalamba pa cipuna muli basi nelyo ishitima ilyaisula? Ukufilwa ukucite ifintu fya musango yo kwalimonwa nelyo pa kati ka Bena Kristu.

Pa kusekesha Yehova Lesa, nangu cibe fyo, Abena Kristu bafwile ukubomba mu kumfwana ne mimwene yakwe no kusengauka ukutontonkanya, imilandile, ne ncitilo sha abo ‘abaitemwa, aba bucintomfwa ku bafyashi, abashitootela, kabili abashatemwa busuma.’ (2 Timote 3:1-5) Cinshi, lyene, cintu Icebo ca kwa Lesa cisosa pa lwa bwaice mu kwampana no wa mfwi?

Amaka ya Bwaice

Baibolo yalishiba ubukose bwa bwaice no busuma bwa buko, ukulondolola ukuti: “Ubukata bwa balumendo maka yabo.” (Amapinda 20:29) Muli Israele wa pa kale amaka ya bena Lebi bacaice yalebomfiwa pe tempele, ilingi line ku milimo yakosa iingi. Ilelo, ubwingi bwa mulimo mu mafakitare, mu mayanda ya Bethel, na pa fifulo fya bukuule ifya Watch Tower Society ubombwa na balumendo na bakashana abapeela ubukose bwabo no kulamuka ku kulundulula amabuseko ya Bufumu. (Mateo 6:33) Muli fyo balaipakisha amashuko yawama mu mulimo wa kwa Lesa.

Ipinda lyacambulwa nomba line lisondwelela mu kuba na mashiwi ya kuti, “ne cisaamo ca bakote ni mfwi.” Lintu ubukose bwa bwaice bwakumbinkanishiwa no kubelesha na mano ya myaka, ukukumbinkana kwakosesha kulapangwa.

Ku kulangilila: Kabasa wa mbao uulesambilila kuli umbi uwacaice uwaipushiwa ukupopela ifipampa afwaya ukufikilisha umulimo mu kuba no bulamba bwa bwaice. Kabasa wa mbao umukote, uwabelesha amona ukuti te mulandu no bukose bwakwe, kaafwa wacaice apama umusomali imiku iingi pa ntanshi taulaingila mu kati. Umubomfi umukote atasha ukuti uwacaice ekate inondo pa mpela ya mupini, ukucila mupepi no mutwe wa iko uwa nshimbi. Ici cilepeela uwacaice amaka ya kupoopa imisomali na maka yacilapo, ukupususha inshita na maka.

Mu kupalako, umukashana, uwa maka kuti asambilila ukufuma ku kweshaesha ukuti amataka ya insalu shimo kuti shaonaulwa nga ca kuti tashicapilwe ukulingana na makambisho. Umwanakashi wabelesha, nangu ni fyo, alishiba umutengo wa kusendako inshita ya kusobolola ifya kufwala no kucapa insalu shimo pale pale. Alisambilila na kabili ukuti kuti asengauka ukucisa kumo pa kupeta ifya kufwala lintu alefikanuna pa ntambo nelyo ukufifumya mu mashini ya kumikilamo.

Ukusambilila ukufuma ku bantu babelesha kuti kwalenga ubumi ukuba ubwaangukilako. Nangu ni fyo, kulesako inshita lintu nelyo fye muntu wakwata ukubelesha kwacilapo te kuti abombe incito shimo shintu wene apwishishishe ukwabula ubwafya imyaka inono mu kubangilila. Kalemba umo mu kulingisha alandilepo kuti: “Fintu cingawama nga ca kuti imisepela yalikwete ukwishiba, kabili abakote bakwete ubukose.” Lelo fintu ciba icisuma lintu abakote batesekesha ubukose bwa bacaice kabili mu kutekanya ukwakana na bo ukubelesha kwanonkwa pa myaka—ne misepela mu kuicefya bapokelela imitubululo! Muli iyi nshila, yonse amabumba ya mushinku yalanonshiwa.

Ukunonka Icisaamo

Umushinku fye tauli uwakumanina. “Te ba nshiku ishingi abakwata amano iyo, nangu bakote abeluko bupingushi,” e fyasosele umulumendo Elihu. (Yobo 32:9; Lukala Milandu 4:13) Pa kuba uwacindamikwa mu cine cine pa mulandu wa mfwi, umukote akaba nacite fyacilapo no bumi bwakwe ukucila mu bunaŋani ukupoosa inshiku shakwe ukutamba televisioni, ukusangwa ku mangalo, nelyo mu mano yambi ukulakwata fye inshita isuma. Kabili nelyo fye ni mu myaka ya pa numa, abakalamba balakabila ukutwalilila ukusambilila.

Abantu bamo balaitakisha pa lwa kucite fintu mu nshila yabo, nelyo basoso kuti: “Ukubelesha e kafundisha wawamisha.” Nalyo line, Icebo ca kwa Lesa cifundo kuti: “Kuti no wa mano aumfwa no kulundako ukusambilila, kuti no wa mucetekanya amwenamo imitubululo.” (Amapinda 1:5; linganyako 1 Abena Korinti 10:11.) Ukubelesha te lyonse kuba kafundisha wawamisha, apantu kuti twasambilila ukufuma ku filubo fya bambi ukwabula ukupanga ifilubo fimo fiine fwe bene. Mu kulundapo, Umwina Kristu akafwaya ukusunga mu muntontonkanya ukuti “umutwe wa mfwi cilongwe icayemba, cisangwa mu mibele ya bulungami.” (Amapinda 16:31) Ubumi ubwapooswa mu mulimo wa busumino kuli Yehova bwaba ubwayemba ukufuma ku mimwene yakwe kabili bwawaminwa umucinshi wa bambi nge ca kumwenako cisuma. Kwena, ukusambilila pa lwa kwa Lesa no kunonko kubelesha “mu mibele ya bulungami” kuti kwatendeka mu kubangilila mu bumi kabili kulingile ukuba incitilo iishipwa.—Abena Roma 11:33, 34.

Ici kuti calangililwa ku ca kukumanya icilebimbamo kalume wa myaka ya bukulu cinelubali mu Sweden. Aipwishe kangalila we Sukulu lya Butumikishi bwa Teokratiki mu cilonganino nga kuti pambi ailunda mwi sukulu. Kangalila aipwishe ukuti, “Mulandu nshi?” Pali co, uwacaice ayankwileko kuti: “Umo te kuti akutumanike ubumi bwakwe bonse fye!” (Lukala Milandu 12:1) We ca kumwenako cisuma ku bacaice pamo pene na ku bakalamba kumo!

Ukucindike Mfwi

Ukukongama kwa kukalifya muli sosaite wa muno nshiku kwa kucindikisha ukutuuluka no kulamuka kwa mu fyangalo fya lubilo kabili ukusuula abakalamba. Cinshi cilingile ukuba imibele ya Bwina Kristu ukulosha ku ba mfwi mu cilonganino?

Ukucila ukusuula Abena Kristu abakalamba, tulingile ukubalangulukapo kabili ukupoosa inshita na bene. Ku ca kumwenako, pa kulongana kwa cila mulungu ukwa Nte sha kwa Yehova mu Ŋanda ya Bufumu, bushe ulacito kubombesha ku kuposha abakote? Mu cine cine balatasha ukuposha kwa banono na bambi. Kabili fintu abakalamba baipakisha ukusangwa pa kukumana kwa kwangalila capamo ukwa basumina banabo aba mabumba ya mishinku yapusanapusana! Nangu ca kuti ulupwa lwa bacaice baupana babili kuti pambi lwakwata ifingi mu kupalana na bantu bambi abaupana abe bumba lya mushinku wabo, kuti caba ica kulambula ukusanshamo abakote pa kukumana kwa nsansa ukwa musango yo.—1 Abena Tesalonika 3:12; 5:15.

Fintu cabe cacindama ukubo ulangulukilako lintu ulelanda ku bakalamba! Lintu munyina mukalamba mu kuba ne myaka 40 iya mulimo kuli Yehova inshita imo asosele kuli eluda umbi pa lwa fintu engabomfiwa mu cilonganino, munyina wa cilumendo asosele ukuti: “Finono mwingabomba.” We milandile yabule cikuuku! Munyina wacikalamba aali na maka yacepelako ukucila yantu inshita imo akwete, ukwakanamo kwakwe mu mulimo wa mwi bala kwalibwelele pa nshi mu nshila imo, kabili amashuko yamo aya bwangalishi mu kumonekesha yali ayakosa ukucila ukulamuka kwakwe ukwa pali nomba; nalyo line, alikwete ifingi ifya kutambika. Alikwete imyaka ya kutulama kwa mano no kubelesha mu nshila ya bulungami. Pa mulandu wa kuti abakalamba ba musango yo balibombeshe nga bakashimikila ba Bufumu, bashipikishe ukupakasa, basendele ifipe fyafina ifya cishingamo ca Bwina Kristu, no kukansha bambi, abantu ba kwa Lesa nomba baipakisha ukuteyanya kwakosa ukwafwilishiwa no mupashi wakwe. Shi ifwe, kanshi, natulangishe umucinshi ku bakote nge fiŋombe fya mano, bakacema ba kutemwa, kabili bakasambilisha bafumamo cimo.

Kuliko na kabili umulandu usuma ku kupeela ukulanguluka kwacindama ku mitubululo icitwa na bakote. Ku ca kumwenako, munyina wabelesha atubulwile ukuti iciibi ca ku Ŋanda ya Bufumu imo cibiikwa ku lubali lwa ku masamba ya cikuulwa. Bamunyina bacaice abaangilwe apakalamba pa lwa kuyemba kwaenekelwe ukwa cikuulwa tabakonkele imitubululo yakwe. Pa numa ya myaka iingi, nangu cibe fyo, iciibi cali no kubikwa cipya cipya pa mulandu wa kuti umwela watwalilila ne mfula ukufuma ku masamba fyalengele ubonaushi bwa ciko. Amano yene yene aya kubelesha yacilile imilandu ya kuyemfya. Nga ca kuti abacaice umo umo bacindika abakalamba pa kukutika ku mitubululo yabo na mano yene yene, ici kuti pambi capususha inshita ne ndalama. Nelyo fye lintu imitubululo ya mukalamba taikonkelwe, kuti acindikwa pa kumuleka ukwishiba ukuti imitubululo yakwe yalilangulwikwepo, lelo ifya kusangwilako fimbi fyatungulwile ku kupingulapo kumbi.—Linganyako Amapinda 1:8.

Lolesha ku Ntanshi, Te ku Numa

Abakote bamo bakwata iyi mimwene: “Takwabako inshita shapala inshita sha ku numa lintu iwe na ine twali abaice.” Ukucila ukutontomesha pa nshita shapita, nangu cibe fyo, abakalamba ba musango yo kuti bakoseleshiwa ukulolesha ku ntanshi ku bushiku lintu napamo bakanonka icilambu cabo ica mu muulu nelyo ukunonka cipya cipya amaka ya bwaice pe samba lya mitekele ya Bufumu bwa kwa Lesa. Pali ino nshita, balekabila ukuba abaibukila ulwa kupelebela kwabo pa mulandu wa mushinku. Uku kwibukila ne mibele ya milangwe iyaswatuka tafiba fya mutengo lintu umuntu mukote mu kumonekesha asuulwako ku mashuko ya mulimo.

Ku ca kumwenako, munyina mukalamba kuti pambi alibomfiwa inshita yonse pa maprogramu ye bungano lya citungu imyaka iyapitapo. Nomba kuliko baeluda bafikapo abengi no mutande wasaalala uwa baume abakwata amaka ya kusambilisha. Nangu ca kuti bali abaice mu kulinganishiwako, bamo aba aba baeluda balilangisha ukupimpa no kulamuka, kuti basambilisha bwino no kupeela ukukonkomesha kwa cikuuku, kabili baliba na maka ya kukoselesha bambi. (1 Abena Tesalonika 5:12, 13; 1 Timote 5:17) Nge ca kufumamo, munyina wacikalamba uushilemonekela pali progamu we bungano kuti pambi ayumfwa uwasuulwa kabili te kuti pambi abe uwa nsansa ukuti amashuko yapeelwe kuli baeluda bacaice. Nalyo line, uko kuyumfwa kwapusanako ukulefuma ku kukanapwililika kwa buntunse kuti kwacimfiwa. Na kuba, bonse mu cilonganino kuti baafwa pa kuleka abakote ukwishiba ukuti balakabilwa, ukuti balitemwikwa pa citetekelo cabo, no kuti imitubululo yabo ilakatamikwa.

Kwena, umukote alekabila ukwibukisha ukuti bakapepa banankwe bafwile ukucindikwa nga fintu engafwaya ukucindikwa. (Mateo 7:12; Abena Roma 12:10) Mu cifulo ca kuyumfwa abalekeleshiwa no kucula ku mimwene yapusanako, abakote balingile ukusekelela pa myaka yabo iya mulimo wa busumino. Kabili mu kushininkisha, ifwe bonse tulingile ukuba aba kutasha ukuti nge ca kufumamo ce paalo lya kwa Yehova, kuliko impendwa yaingilishiwako iya bakangalila bafikapo ku kwakana icipe ca mulimo kabili no kusunse fishingamo fya cilonganino ilyo amabumba ya “mpaanga shimbi” yalekonkomokela ku kuteyanya kwa Bwina Kristu.—Yohane 10:16; Esaya 60:8, 22; 2 Timote 2:2.

Pa mulandu wa kukalipwa, ubutuntulu bwa bumi bulebotelela, nelyo ifya kusangwilako fimbi, aba mfwi inshita shimo balaba abakuntukilwa. Ici ciita pa kumfwikisha no kulangulukilako pa lubali lwa filundwa fimbi ifya lupwa nelyo icilonganino. Cifwaya na kabili ukuti abakote babombeshe ku kusungilila imibele yashininkishiwa, ku kutwalilila abacaice mu mutima no muntontonkanya. Lintu umunankwe wacaice uwa mu muputule uwa cilundwa ce Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova alefuma pa Bethel imyaka imo iyapitapo, umukote amwipwishe ukutubulula uwa kupyanikapo wawama no kusoso kuti kuti asalapo munyina wacaice, uwakosoka ku kumwafwa ukwikala umwaice kabili uwacincila. Munyina mukalamba uwasubwa taali mupepi no kunenuka nelyo ukucisenda mu kwanguka, pantu kwaliko umulimo uwa kucita. We ca kumwenako cawama ica kulolesha ku ntanshi no kusungilila imimwene yashininkishiwa!

Ukwabula ukutwishika, “ubukata bwa balumendo maka yabo, ne cisaamo ca bakote ni mfwi.” Fintu ciba icisuma lintu abacaice babomfya amaka yabo na bakote babomfya amano yabo mu kusupila inshila ya bulungami! Abena Kristu bakalamba pamo pene na bacaice balakumanya ubuseko bukalamba ilyo mu kwikatana balesumbula ukupepa kwa cine ukwa kwa Yehova Lesa, “Umukote wa nshiku ne nshiku.”—Daniele 7:13.

[Icikope pe bula 28]

Abena Kristu ba mfwi balikwata ifingi ifya kutambika ku kunonkelamo kwa bambi