Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Mulandu Nshi Abafyashi Bandi Bashantemenwa?

“Ilyo batata na bamayo tabalalekana, twalitemenwe ukuya ku lulamba, ukuliila pamo mu matuuka bashitishamo ifya kulya, no kuya ku ncende shalekanalekana muli motoka yabo. Lyene twalilekele. Batata balyalwike. Ndemona na ine tabalemfwaya.”—Karen.a

ABACAICE abengi sana bayumfwa cimo cine. Nga Karen, abengi bayumfwa ukuti abafyashi babo nomba tababatemwa—nelyo tabatala ababatemwapo. Pano tatulelanda pa kufulwa kwa pa nshita inono ukwingabako lintu abacaice bapusana na bafyashi babo; kabili tatulelanda pa kufulwa kubako pa numa abafyashi babo babasalapula. Lelo, inshita shimo abafyashi balaba no mulandu wa kulekelesha abana icine cine, balafilwo kwangwa no kusalapula abana babo. Limo limo kulabo kubasunga mu nshila yakaluka, limo ukubomfya amashiwi ya kukalifya nelyo ukubapuma.

Takwaba icikalifya sana umwana ngo kukaanwa ku mufyashi. Karen atila: “Nayumfwile uushifwaikwa kabili uwalekeleshiwa.” Nga ca kuti waliyumfwapo ifi, languluka imitubululo imo pa lwa kucimfya ubu bwafya. Ishiba ukuti nangu abafyashi bobe bakulekeleshe, kuti watunguluka mu bumi!

Ukumfwikisha Abafyashi Bobe

Ica ntanshi, calilungama ukwenekela abafyashi bobe ukukutemwa. Ukutemwa kwa mufyashi kulingile ukubo kwa cifyalilwa kabili ukwashintililwapo ngo kutula kwa kasuba. Lesa enekela abafyashi ukulangisho kutemwa kwa musango yu ku bana. (Abena Kolose 3:21; Tito 2:4) E co mulandu nshi abafyashi balekelesesha abana, ukubasha, nelyo ukubasunga bubi bubi?

Cimo icingalenga kuti caba fintu bapitilemo mu bumi bwabo. Tala ipushe ukuti, ‘Ni kwi abafyashi bandi basambilile ifya kukusha abana?’ Ilingi line abafyashi basambilila fye ku fyo bakushiwe ku bafyashi babo. Kabili muli lino isonde ilyaisulamo kumanama no bubifi, umo abantu abengi “bashaba na citemwishi,” ukusambilisha kwa musango yo ilingi line takubomba. (2 Timote 3:1-5) Inshita shimo, ica kufumamo ciba kubwekeshapo fye ifyabipa ifyacitike, e kuti abafyashi ukusunga bana babo bubi bubi filya fine na bo basungilwe bubi bubi.

Na kabili, abafyashi napamo teti babe ne nsansa pa milandu iingi. Bambi besha ukulabako ku macushi na ku kufulunganishiwa ukupitila mu kobelwa ne ncito, ukukolwa, nelyo ukubomfye miti ikola. Ku ca kumwenako William na Joan bakushiwe na bawishi abakunkuma ku bwalwa. Joan atila: “Cali icaafya kuli batata ukututasha. Lelo, icabipishe cipyu baleba na co nga banwa. Baleotokela bamayo ubushiku bonse. Ilingi line naletiina.” Nangu ca kuti abafyashi tabalanga apabuuta ukuti tabasunga bwino abana, imibele yabo kuti yabalengo kufunshike ca kuti bafilwo kulangililo kuti balitemwa no kwangwa bana babo.

William atontonkanye fyo alyumfwikisha icalengele bawishi ukuba ne mibele yabulo kushikatala. Alondololo kuti: “Batata bakuliile mu Berlin, ku Germany, mu nkondo ya calo iya cibili. Ilyo bali abaice, bapitile mu fya kukalipwa ne fya kutiinya ifingi kabili balimweneko uko abantu abengi baipaiwe. Baleshomboka cila bushiku pa kusanga ifya kulya. Ntontonkanye fyo ifi fyalyambukile batata apakalamba.” Ca cine, Baibolo na yo ilasumina ukuti abantu abatitikishiwa sana kuti bacite fintu ifyabulamo amano.—Lukala Milandu 7:7.

Bushe William na Joan batontonkanyo kuti ca nsambu kuli bawishi ukuba na ilya mibele pa mulandu wa fyabacitikile? William atila: “Iyo. Ifyabacitikile te fya kuleseshamo pali bucakolwa bwabo ne mibele yabipa. Lelo, ukubo waibukila pali ici kwalingafwo kumfwikisha sana umulandu batata bakwatile ilya mibele.”

Ukwishibo kuti abafyashi bobe tabapwililika no kwishibe fyo bakushiwe kuti kwakwafwa sana ukubeshiba bwino. Amapinda 19:11 yatila: “Ukushilimuka kwa muntu kumukokosho kukalipa.”

Ifya Kucincintilo Kuyumfwa Kobe

Kwalibako kuyumfwa na kumbi ukwabipa ukwingakukuma pa mulandu wa mibele ya pa ng’anda. Ku ca kumwenako, ukukana-angwako kwa bafyashi bakwe bonse kwalengele Patricia ukuyumfwo “ushacindama kabili uushatemwikwa.” LaNeisha calemukosela ukucetekela abaume bonse pantu bawishi bapondweke ilyo ali fye ne myaka 8. Shayla na o alefulukisho kusakamanwa. Ni cikanga ainashishe ku uli onse akumanya, pa kuti fye engacimfyo kupelelwa uko banyina “abakunkuma ku miti ikola baleteleko.”

Ubukali na kalumwa na fyo kuti fyaba bwafya. Ilyo Karen amwene uko bawishi abaupile na kabili balelango kutemwa uko alefulukisha kuli lulya lupwa ulupya, ali sana na “kalumwa pa nshita imo.” Inshita shimo, Leilani aleyumfwo kuti alipata abafyashi bakwe. Atila: “Libili libili nalekansana na bene.”

Ukuyumfwa kwa musango uyu kwa cifyalilwa nga watontonkanya pa fibimbilwemo. Lelo, bushe kuti wacincintila shani ukuyumfwa kwa musango yo ukwabipa? Languluka imitubululo yakonkapo.

• Palama kuli Yehova Lesa. (Yakobo 4:8) Kuti wapalama kuli Lesa ukupitila mu kubelenga Baibolo no kubishanya na bantu bakwe lyonse. Ukeshibo kuti Yehova wa cishinka lyeka fye lintu wamone fyo abomba na bambi. Kuti wamucetekela. Yehova aipwishe abena Israele ati: “Bushe umwanakashi engalaba akanya kakwe akoonka, ukukanacitilo mwana wa mwi fumo lyakwe inkumbu?” Lyene alaile ukuti: “Ukuba kwena aba bengalaba, lelo ine nshakalabe iwe iyo.” (Esaya 49:15) E ico ulepepa lyonse kuli Lesa. Wilasakamikwa pa lwa mashiwi walabomfya. Lesa alakumfwikisha. (Abena Roma 8:26) Ishibo kuti Yehova alikutemwa nangu cingamoneke fyo tapali umbi uwakutemwa.—Amalumbo 27:10.

• Ebako abakalamba abo wacetekela. Cite fibusa na bakosoka lwa ku mupashi. Mu kukakuka bebe fyo uleyumfwa ne filekusakamika. Kuti wasanga abafyashi ba ku mupashi mu cilonganino ca Bwina Kristu ica Nte sha kwa Yehova. (Marko 10:29, 30) Lelo kuti wakabila ukuitendekelako ukubebe fyo uleyumfwa mu bufumacumi. Bambi teti beshibe fyo uleyumfwa nga taubebele. Ukupembesulwa kubako ilyo wafumye fili ku mutima obe kuti kwabe cisansamushi ca cine cine.—1 Samwele 1:12-18.

• Bo wapamfiwo kubombela bambi. Pa kusengauko busanso bwaba mu kuilililo bulanda, wilatontonkanya sana pa mafya yobe. Lelo, uletasha pali fyo fine ukwete. Kuti waipakisha amashuko ayengi pa ‘kukana-angwa fye ifyobe we mwine, lelo uwangwa ne fya bambi.’ (Abena Filipi 2:4) Imika ubuyo bwa ku mupashi, kabili ukwabulo kutompoka bombesha ukuti wingafishapo buyo bobe. Ukubombela bambi mu mulimo wa Bwina Kristu ni nshila yawamishe ya kwangwe fya bambi ukucile fyobe.

• Twalilila ukuba no mucinshi ku bafyashi bobe. Uleumfwile fipimo fya Baibolo ne fishinte lyonse. Ici cisanshamo kucindika abafyashi bobe. (Abena Efese 6:1, 2) Umucinshi wa musango yo ukakwafwa ukukanafwaya ukulandula. Ibukisho kuti ifyo wingamona nge filubo fya bafyashi tafipeela iwe nsambu sha kulufyanya nangu panono. E ico shiile milandu mu maboko ya kwa Yehova. (Abena Roma 12:17-21) “Atemwo bupingushi” kabili alacingilila nga nshi abacaice. (Amalumbo 37:28; Ukufuma 22:22-24) Ilyo uletwalililo kucindika abafyashi bobe, ule-esho kulundulula ifisabo fya mupashi wa kwa Lesa—no kucilisha icisabo ca kutemwa.—Abena Galatia 5:22, 23.

Kuti Watunguluka

Ukwabulo kutwishika ukubulisho kutemwa kwa bafyashi kuti kwakukalifya. Lelo ukufilwa kwa bafyashi te kuti kulangilile umusango wa muntu ukaba. Nga ca kuti wabomfya ifishinte fya Baibolo ifyo tulandilepo mu bumi bobe, kuti waba ne nsansa kabili kuti watunguluka.

William, untu tulandilepo pa kubala, abombo mulimo wa nshita yonse uwa kuitemenwa pa maofesi yanono aya Nte sha kwa Yehova. Atila: “Yehova alitupayanishisha ifibombelo ifingi ifya kutwafwa ukucincintila iyi mibele ya bulanda. Ifyo caba lishuko kukwata Shifwe wa ku muulu uwa kutemwa kabili uusakamana!” Nkashi yakwe, Joan, ni painiya wa nshita yonse, kabili abombela ukuli ukukabila kukalamba ukwa bakabilisha ba mbila nsuma. Joan atila: “Ilyo twalekula, twalimwene ubupusano bukalamba pa ‘ubombela Lesa no ushimubombela.’” (Malaki 3:18) “Ifyatucitikila fyalitulengo kuba no mupampamina wakosa uwa kulwile cine no kuleka ciletutungulula.”

Na iwe wine kuti watunguluka. Baibolo itila: “Abatanda ne filamba bakaseepa no tupundu.” (Amalumbo 126:5) Cinshi cintu ili lembo lilepilibula? Nga ca kuti wabombesha ukukonka ifishinte fya mu Baibolo ilyo ifintu fili ifyaafya, ifilamba fyobe kuti fyapyanikwapo no kusekelela ilyo uleipakisha amapaalo ya kwa Lesa.

E ico pilikita pa kuti upalame kuli Yehova Lesa. (AbaHebere 6:10; 11:6) Nangu ca kuti waliba na masakamika, ukufulunganishiwa, no kuyumfwo wa mulandu pa myake ingi, ukuyumfwa kwa musango yu kuti kwapwa no kupyanikwapo “no mutende wa kwa Lesa uwacila amatontonkanyo yonse.”—Abena Filipi 4:6, 7.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 21]

Bushe Uyumfwa . . .

• Ukuti tawacindama?

• Ukuti tacaba bwino nelyo tacabamo amano ukucetekela bambi?

• Ukuti ulakabila inkosho lyonse?

• Ukuti ubukali nelyo akalumwa kobe nakacilamo?

Nga ca kuti icasuko kuli ifi fipusho ni ee, mu kwangufyanya ebako umufyashi wacetekela, eluda, nelyo cibusa uwakosoka.

[Ifikope pe bula 22]

Ukwabulo kutompoka bombesha ukucincintila kuyumfwa kobe.